Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh

Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Lời mở đầu
Hiện nay, Đảng và nhà Nước ta chủ trương phát triển nền kinh tế thịi
trường nhiều thành phần có sự quảan lý của nhà nước theo định hướng Xã hội
chủ nghĩa, mở rộng quyền tự do kinh doanh của các doang nghiệp và các
thành phần kinh tế khác. Sự phát triển kinh tế hàng hoá Xã hội chủ nghĩa
trong điều kiện "mở cửa và cạnh "tranh kinh tế" đòi hỏi tất cả các đơn vị sản
xuất kinh doanh phải quan tâm đến hai vấn đề cực kỳ quan trọng đó là: Giá cả
và chất lượng sản phẩm, hàng hoá, trong đó chất lượng sản phẩm hầu như là
một yếu tố quyết định. Vậy phải làm thế nào để đảm bảo vầ nâng cao chất
lượng một cách kinh tế nhất để nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm ở các
doanh nghiệp trong điều kiện nền kinh tế hiện nay?
Trong phạm vi giới hạn, cuốn đề án này chỉ xin được đề cập tới việc
nâng cao chất lượng sản phẩm của các doanh nghiệp công nghiệp trong nước.
Nhằm làm sáng tỏ hơn thực trạng và đưa ra một số giải pháp chính nhằm
nâng cao chất lượng sản phẩm để nâng cao sức cạnh tranh với các sản phẩm
nước ngoài, trong nước cũng như trên thị trường thế giới.

Kết cấu đề tài gồm có 3 phần lớn :

I. Lý luận chung về chất lượng sản phẩm .
II. Phân tích chất lưọng sản phẩm trong các doanh nghiệp Việt
Nam hiện nay.
III. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng
sức cạnh tranh của hàng Việt Nam trong thị trường trong nước cũng như
thị trường Thế giới.
1


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

2


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Phần I:
Lý luận chung về chất lượng sản phẩm

I. Tổng quan về chất lượng sản phẩm

1. Khái niệm về chất lượng sản phẩm
Theo quan điểm triết học của Mác thì chất lượng sản phẩm là mức độ,
thước đo biểu thi giá trị sử dụng của nó. Giá trị sử dụng của một sản phẩm
làm nên tính hữu ích của sản phẩm đó và nó chính là chất lượng của sản
phẩm.(Giáo trình QTKDTH_Trung tâm quản trị kinh doanh tổng hợp)
Theo quan điểm của hệ thống Xã hội chủ nghĩa trước đây thì chất
lượng sản phẩm là tổng hợp những đặc tính kinh tế kỹ thuật nội tại phản ánh
giá trị sử dụng và chức năng của sản phẩm đó đáp ứng những nhu cầu định
trước cho nó trong những điều kiện xác định về kinh tế kỹ thuật (Giáo trình
QTKDTH_Trung tâm quản trị kinh doamh tổng hợp). Đây là một định nghĩa
xuất phát từ quan điểm của các nhà sản xuất. Về mặt kinh tế quan điểm này
phản ánh đúng bản chất của sản phẩm qua đó dễ dàng đánh giá được mức độ
chất lượng sản phẩm đạt được từ đó xác định được rõ ràng những đặc tính và
những chỉ tiêu nào cần hoàn thiện. Tuy nhiên, chất lượng sản phẩm chỉ được
xem xét một cách biệt lập, tách rời với thị trường làm cho chất lượng sản
phẩm không thực sự gắn với nhu cầu và sự vận động biến đổi của nhu cầu thị
trường, với hiệu quả kinh tế và điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp.
Theo giáo sư Ishikawa chuyên gia về chất lượng của Nhật Bản cho
rằng: "Chất lượng là sự thoả mãn nhu cầu thị trường với chi phí thấp nhất ".

(Quảm lý chất lượng theo phương pháp Nhật.Kaoru Ixikaoa. NXB KH_KT
1990)
Theo Feigenbaum: "chất lượng sản phẩm là tập hợp các đặc tính kỹ
thuật công nghệ và vận hành của sản phẩm, nhờ chúng mà sản phẩm đáp ứng

3


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

được các yêu cầu của người tiêu dùng khi sử dụng sản phẩm". ( Quản lý chất
lượng đồng bộ. John.S.Oakard NXBTK 1994).
Còn Juran thì định nghĩa chất lượng sản phẩm đơn giản, ngắn gọn:
"Chất lượng là sự phù hợp với sử dụng, với công dụng". (Quản lý chất lượng
đồng bộ. John.S.Oakard NXBTK 1994). Phần lớn các chuyên gia về chất
lượng trong nền kinh tế thị trường coi chất lượng sản phẩm là sự phù hợp với
nhu cầu hay mục đích sử dụng của người tiêu dùng.
Theo quan điểm chất lượng hướng theo công nghệ thì: chất lượng sản
phẩm là tổng tính chất đặc trưng của sản phẩm thể hiện ở mức độ thoả mãn
những yêu cầu định trước cho nó trong những điều kiện xác định về kinh tế,
kỹ thuật, xã hội.
Chất lượng sản phẩm là một hệ thống đặc trưng nội tại của sản phẩm
được xác định bằng những thông số có thể đo được hoặc so sánh được.
Những thông số này lấy ngay trong sản phẩm hoặc giá trị sử dụng của nó.
Chất lượng sản phẩm là tập hợp những tính chất của sản phẩm có khả
năng thoả mãn được những nhu cầu phù hợp với công dụng của sản phẩm đó.
chất lượng sản phẩm là sự phù hợp với các tiêu chuẩn hoặc tiêu chuẩn kỹ
thuật.
Như quan điểm này chất lượng sản phẩm được quy định bởi đặc tính
nội tại của sản phẩm, không phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài. (Quản trị chất

lượng . GS Nguyễn Quang Toản NXBTK 1995)
Phù hợp với công dụng sản phẩm theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN
5814: 1994 thì: "Chất lượng là tập hợp các đặc tính một thực thể (đối tượng)
tạo cho thực thể (đối tượng) có khả năng thoả mãn những nhu cầu đã nêu ra
hoặc tiềm ẩn".
Để phát huy mặt tích cực và khắc phục những hạn chế của các quan
điểm trên, tổ chức tiêu chuẩn chất lượng quốc tế ISO (Intenational for
Standard Organization) đã đưa ra khái niệm ISO cho rằng: "chất lượng sản
phẩm, dịch vụ là tổn thể các chỉ tiêu, những đặc trưng của sản phẩm, thể hiện
được sự thoả mãn nhu cầu trong những điều kiện tiêu dùng xác định". (Quản
trị chất lượng trong doanh nghiệp theo TCVN ISO 9000. PTS Nguyễn thị
Định_ - NXBTK)
4


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Đây có thể nói là một khái niệm hiện đại về chất lượng sản phẩm, được
chấp nhận và sử dụng rộng rãi nhất.

2. Những chỉ tiêu đánh giá chất lượng sản phẩm
Chất lưọng sản phẩm được đánh giá qua một hệ thống các chỉ tiêu cụ
thể. Những chỉ tiêu chất lượng đó chính là các thông số kinh tế_ - kỹ thuật và
các đặc tính riêng có của sản phẩm phản ánh tính hữu ích của nó. Những đặc
tính này gồm có:
+ Tính năng tác dụng của sản phẩm
+ Các tính chất cơ, lý, hoá như kích thước, kết cấu, thành phần cấu tạo
+ Các chỉ tiêu thẩm mỹ của sản phẩm
+ Tuổi thọ
+ Độ tin cậy

+ Độ an toàn của sản phẩm
+ Chỉ tiêu gây ô nhiễm môi trường
+ Tính dễ sử dụng
+ Tính dễ vận chuyển, bảo quản
+ Dễ phân phối

5


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

+ Dễ sửa chữa
+ Tiết kiệm tiêu hao nguyên liệu, năng lượng
+ Chi phí, giá cả
Các chỉ tiêu này không tồn tại độc lập tách rời mà có mối liên hệ chặt
chẽ với nhau. mỗi loại sản phẩm cụ thể sẽ có những chỉ tiêu mang tính trội và
quan trọng hơn những chỉ tiêu khác. Mỗi doanh nghiệp phải lựa chọn và
quyết định những chỉ tiêu quan trọng nhất làm cho sản phẩm của mình mang
sắc thái riêng phân biệt với sản phẩm đồng loại khác trên thị trường. Ngoài ra
các chỉ tiêu an toàn đối với người sử dụng và xã hội, môi trường ngày càng
quan trọng và trở thành bắt buộc đối với các doanh nghiệp. Đặc biệt là đối với
những sản phẩm có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ và cuộc sống của con
người.

3. Những nhân tố tạo nên chất lượng sản phẩm.
cChất lượng sản phẩm được tạo nên từ nhiều yếu tố, nhiều điều kiện
trong chu kỳ sống của sản phẩm PLC (Product Life Cycle). Nó được hình
thành từ khi xây dựng phương án sản phẩm, thiết kế, lập kế hoạch, chuẩn bị
sản xuất, sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Nói khác đi thì chất lượng sản
phẩm được hình thành trong suốt quá trình sản xuất kinh doanh, hoạt động

của một doanh nghiệp, một tổ chức do nhiều yếu tố quyết định như
+ Chất lượng máy móc thiết bị sử dụng trong quá trình sản xuất
+ Chất lượng lao động
+ Chất lượng Marketing
+ Chất lượng nguyên vật liệu
+ Chất lượng quản lý

6


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

+ Chất lượng cung ứng...
Như vậy chất lượng không phải chỉ là thuộc tính của sản phẩm hàng
hoá mà ta vẫn thường nghĩ. Chất lượng có thể áp dụng cho mọi thực thể đó là
chất lượng sản phẩm, chất lượn của một hoạt động, chất lượng của một của
một doanh nghiệp...
Từ đó chúng ta thấy rằng chất lượng sản phẩm được cấu thành từ rất
nhiều các nhân tố và các nhân tố này đều có vai trò quan trọng ảnh hưởng tới
chất lượng sản phẩm, chúng ta có thể thấy rõ hơn qua chuỗi giá trị (The value
chain)

7


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Cơ sở hạ tầng của công ty
Nguồn nhân lực
Phát triển công nghệ

Cung ứng
Hậu cần
nội bộ

Sản xuất

Hậu cần Marketing
bên ngoài
và bán
hàng

Giá trị gia
tăng
Dịch vụ

(vẽ hình chuỗi giá trị)
4. Những nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm
Có hai nhóm nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm đó là:
+ Nhóm nhân tố bên trong
+ Nhóm nhân tố bên ngoài
Như chúng ta đã biết có rất nhiều nhân tố cấu thành chất lượng sản
phẩm và cũng chính những nhân tố này là nhân tố ảnh hương đến chất lượng
sản phẩm và được xếp vào nhóm nhân tố bên trong, ngoài ra cũng còn có
nhóm nhân tố bên ngoài ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm.
4.1. Nhóm nhân tố bên trong
a. Lực lượng lao động
Lực lượng lao động của một doanh nghiệp là nhân tố ảnh hưởng có tính
quyết định đến chất lượng sản phẩm. Được thể hiện ở các mặt:
+ Trình độ chuyên môn và ý thức kỷ luật, tinh thần lao động hiệp
tác của đội ngũ lao động tác động trực tiếp đến khả năng có thẻ tự mình sáng

tạo ra sản phẩm, kỹ thuật công nghệ với chất lượng ngày càng tốt hơn không?
+ Có thể làm chủ được công nghệ ngoại nhập để sản xuất ra sản
phẩm với chất lượng mà kỹ thuật công nghệ quy định hay không?
+ Có khả năng ổn định và nâng cao dần chất lượng sản phẩm với
chi phí kinh doanh chấp nhận được hay không?
b. Khả năng về kỹ thuật công nghệ
Kỹ thuật công nghệ quy định giới hạn tối đa của chất lượng sản phẩm:
kỹ thuật công nghệ nào thì sẽ cho chất lượng sản phẩm tương ứng. Chất lượng
và tính đồng bộ của máy móc thiết bị sản xuất ảnh hưởng đến tính ổn định của
chất lượng sản phẩm do máy móc thiết bị đó sản xuất ra.
c. Nguyên vật liệu và hệ thống tổ chức nguyên vật liệu.
8


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Nguyên vật liệu là nhân tố trực tiếp cấu thành sản phẩm, tính chất của
nguyên vật liệu quyết định trực tiếp đến tính chất của sản phẩm. Nên chú ý
rằng không phải là từng loại mà là tính đồng bộ về chất lượng của các nguyên
vật liệu tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm đều tác động đến tiêu thức
chất lượng sản phẩm. Ngày nay, việc nghiên cứu, phát hiện và chế tạo các
nguyên vật liệu mới ở từng doanh nghiệp dẫn đến những thay đổi quan trọng
về chất lượng sản phẩm.
d. Trình độ tổ chức quản lý và tổ chức sản xuất.
Đây là nhân tố tác động trực tiếp, liên tục đến chất lượng sản phẩm của
doanh nghiệp. Có thể nói dù có đầy đủ các nhân tố trên nhưng nhà quản lý,
đặc biệt là quản lý sản xuất không tốt sẽ dẫn đến làm giảm hiệu lực của cả ba
nhân tố đã nêu trên, làm gián đoạn sản xuất, giảm chất lượng nguyên vật liệu
và làm giảm thấp tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Cũng vì có vai trò như vậy
nên tổ chức tiêu chuẩn chất lượng quốc tế đã tập hợp, tổng kết và tiêu chuẩn

hoá, định hướng những thành tựu và kinh nghiệm quản lý chất lượng ở các
doanh nghiệp thành bộ ISO 9000. ISO 9000 là bộ các tiêu chuẩn về chất
lượng của thế giới trong thập niên cuối thế kỷ 20 với tư tưởng nhất quán là
chất lượng sản phẩm do chất lượng quản lý quy định.
Trong thực tiễn quản trị kinh doanh ở các doanh nghiệp nhiều chuyên
gia về quản lý chất lượng cho rằng 80% các vấn đề về chất lượng do khâu
quản lý gây ra.
4.2. Nhóm nhân tố bên ngoài
a. Nhu cầu và cầu về chất lượng sản phẩm
Nhu cầu và cầu về chất lượng sản phẩm là xuất phát điểm của quản lý
chất lượng vì nó là một trong các căn cứ quan trọng để xác định các tiêu thức
chất lượng cụ thể. Cầu về chất lượng sản phẩm cụ thể phụ thuộc vào nhiều
nhân tố trong đó có nhân tố thu nhập của người tiêu dùng: người tiêu dùng có
thu nhập cao thường có yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm và ngược lại, khi
thu nhập của người tiêu dùng thấp thì họ không mấy nhậy cảm với chất lượng
sản phẩm. Hơn nữa, do tập quán, đặc tính tiêu dùng khác nhau mà người tiêu
dùng ở từng địa phương, từng vùng, từng nước có nhu cầu về chất lượng sản
phẩm khác nhau. Mặt khác, cầu về chất lượng sản phẩm là phạm trù phát triển
theo thời gian.
b. Trình độ phát triển của kỹ thuật công nghệ sản xuất
Nó phản ánh đòi hỏi khách quan về chất lượng sản phẩm. Trong quá
trình phát triển kinh tế theo hướng hội nhập với khu vực và quốc tế, cạnh
tranh ngày càng gay gắt và mang tính "quốc tế hoá". Chất lượng là một trong
những nhân tố quan trọng quy định lợi thế cạnh tranh, trình độ chất lượng sản
phẩm cũng được "quốc tế hoá" và ngày càng phát triển. Nếu doanh nghiệp
không nghiên cứu kỹ và tính toán nhân tố này, sản phẩm của doanh nghiệp sẽ
9


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

bị bất lợi về chất lượng và do đó giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Chất
lượng sản phẩm của nhiều doanh nghiệp sử dụng kỹ thuật công nghệ lạc hậu
hiện nay ở nước ta là ví dụ điển hình về vấn đề này.
c. Cơ chế quản lý kinh tế
Đây là một nhân tố bên ngoài tác động mạnh mẽ đến phạm trù chất
lượng sản phẩm. Cơ chế kế hoạch hoá tập chung quy địmh tính thống nhất
của chất lượng sản phẩm. Trong điều kiện đó, chất lượng sản phẩm hầu như
chỉ phản ánh đặc trưng kinh tế - kỹ thuật của sản xuất mà không chú ý đến
cầu và nhu cầu của người tiêu dùng. Khi chuyển sang cơ chế thị trường, cạnh
tranh là nền tảng, chất lượng sản phẩm không còn là phạm trù của riêng nhà
sản xuất mà là phạm trù phản ánh cầu của người tiêu dùng. Chất lượng sản
phẩm không phải là phạm trù bất biến mà thay đổi theo những nhóm người
tiêu dùng và thời gian. Với cơ chế đóng, chất lượng sản phẩm là một phạm trù
chỉ gắn liền với các điều kiện kinh tế kỹ thuật của một nước, ít và hầu như
không chịu ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế - kỹ thuật thuộc phạm vi quốc
tế. Do đó, yếu tố sức ỳ của phạm trù chất lượng thường lớn, chất lượng chậm
được thay đổi. Cơ chế kinh tế mở, hội nhập chất lượng là một trong những
nhân tố quan trọng quy định lợi thế cạnh tranh quốc tế. Vì vậy đòi hỏi chất
lượng sản phẩm mang tính "quốc tế hoá" .
d. Vai trò quản lý kinh tế vĩ mô
Trong cơ chế kinh tế thị trường hoạt động quản lý vĩ mô của nhà nước
trước hết là hoạt động xác lập các cơ chế phấp lý cần thiết vế chất lượng sản
phẩm và quản lý chất lượng sản phẩm. Pháp lệnh chất lượng hàng hoá quy
định các vấn đề pháp lý liên quan đến cơ quan quản lý chất lượng ban hành và
áp dụng tiêu chuẩn, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh và
quyền của người tiêu dùng về chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, hoạt động
quản lý vĩ mô cũng không kém phần quan trọng là kiểm tra, kiểm soát tính
trung thực của người sản xuât trong việc sản xuất các sản phẩm theo tiêu
chuẩn chất lượng đã đăng ký, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.Với nhiệm vụ

đó quản lý vĩ mô đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo ổn định chất
lượng sản phẩm phù hợp hợp với lợi ích người tiêu dùng, của xã hội.

II. Đặc điểm của chất lượng sản phẩm
1a. cChất lượng sản phẩm là một phạm trù kinh tế xã hội

10


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

cChất lượng sản phẩm là một phạm trù kinh tế xã hội, công nghệ tổng
hợp luôn thay đổi theo thời gian và khôn gian phụ thuộc chặt chẽ vào môi
trường và điều kiện kinh doanh cụ thể trong từng thời kỳ.
2. Chất lượng sản phẩm là một chỉ tiêu có thể đo lường
Mỗi sản phẩm được đặc trưng bằng các tính chất, đặc điểm riêng biệt
bên trong của bản thân sản phẩm đó. Những đặc tính đó phản ánh tính khách
quan của sản phẩm thể hiện trong quá trình hình thành và sử dụng sản phẩm
đó. Những đặc tính khách quan này phụ thuộc rất lớn và trình độ thiết kế quy
định cho sản phẩm đó. Mỗi tính chất được biểu thị các chỉ tiêu cơ lý hoá nhất
định có thể đo lường đánh giá được. Vì vậy nói đến chất lượng phải đánh giá
thông qua hệ thống chỉ tiêu, tiêu chuẩn cụ thể. Đặc điểm này khẳng định
những sai lầm cho rằng chất lượng sản phẩm là các chỉ tiêu không thể đo
lường, đánh giá được.
Nói đến chất lượng sản phẩm phải xem xét sản phẩm đó thoả mãn tới
mức độ nào nhu cầu của khách hàng. mức độ thoả mãn phụ thuộc rất lớn vào
chất lượng thiết kế và những tiêu chuẩn kỹ thuật đặt ra cho mỗi sản phẩm. ở
các nước tư bản, qua phân tích thực tế chất lượng sản phẩm trong nhiều năm
đi đến kết luận rằng chất lượng sản phẩm tốt hay xấu thì 75% phụ thuộc vào
giải pháp thiết kế, 20% phụ thuộc vào công tác kiểm tra kiểm soát và chỉ có

5% phụ thuộc vào kết quả nghiệm thu cuối cùng.
3. Chất lượng sản phẩm mang tính dân tộc
C
chất lượng sản phẩm còn mang tính dân tộc thể hiện ở truyền thống tiêu
dùng. Mỗi dân tộc, mỗi quốc gia và mỗi vùng đều có thị hiếu tiêu dùng khác
nhau. Mỗi sản phẩm có thể được xem là tốt ở nơi này nhưng lại được coi là
không tốt ở nơi khác. Trong kinh doanh không thể có một chất lượng như
nhau ở tất cả các vùng mà phải cần câưăn cứ vào hoàn cảnh cụ thể để đề ra
các phương án về chất lượng cho phù hợp. Chất lượng chính là sự phù hợp về
mọi mặt với yêu cầu của khách hàng. Chất lượng biểu thị ở hai cấp độ và
phản ánh hai mặt khách quan và chủ quan hay nói cách khác còn gọi là hai
loại chất lượng:
+ Chất lượng trong tuân thủ thiết kế: thể hiện ở mức độ sản phẩm đạt
được so với tiêu chuẩn thiết kế đề ra. Khi sản phẩm sản xuất ra có những đặc
tính kinh tế kỹ thuật càng gần với tiêu chuẩn thiết kế thì chất lượn càng cao,
được phản ánh thôn qua các chỉ tiêu như:
11


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

*
. Tỷ lệ phế phẩm
*
. Sản phẩm không đạt yêu cầu thiết kế
Loại chất lượng này phản ánh những đặc tính bản chất khách quan cuẩ
sản phẩm do đó liên quan chặt chẽ đến khả năng cạnh tanh và chi phí.
+ Chất lượng trong sự phù hợp: nó phản ánh mức phù hợp của sản
phẩm với nhu cầu khách hàng.Chất lượng phụ thuộc vào mức độ phù hợp của
sản phẩm thiết kế so với nhu cầu và mong muốn của khách hàng. Mức độ phù

hợp càng cao thì chất lượng càng cao. Loại chất lượng này phụ thuộc vào
mong muốn và sự đánh giá chủ quan của người tiêu dùng vì vậy nó tác động
mạnh mẽ đến khả năng tiêu thụ sản phẩm.

III. Các loại chất lượng sản phẩm
Để hiểu đầy đủ và có những biện pháp không ngừng nâng cao chất
lượng sản phẩm, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nắm chắc các loại chất lượng
sản phẩm. Theo hệ thống chất lượng ISO_9000 người ta phân các loại chất
lượng sau
- Chất lượng thiết kế: là giá trị riêng của các thuộc tính được phác thảo
ra trên cơ sở nghiên cứu trắc nghiệm của sản xuất và tiêu dùng. Đồng thời có
so sánh với các hàng tương tự của nhiều nước. Chất lượng thiết kế được hình
thành ở giai đoạn đầu của quá trình hình thành chất lượng sản phẩm.
- Chất lượng tiêu chuẩn: là giá trị riêng của những thuộc tính của sản
phẩm được thừa nhận, phê chuẩn trong quản lý chất lượng sản phẩm. Chất
lượn sản phẩm là nội dung tiêu chuẩn một loại hàng hoá. Chất lượng tiêu
chuẩn có ý nghĩa pháp lệnh buộc phải thực hiên nghiêm chỉnh trong quá trình
quản lý chất lượng. Chất lượng tiêu chuẩn có nhiều loại:
+ Tiêu chuẩn quốc tế là những tiêu chuẩn do tổ chức chất lượng quốc tế
đề ra được các nước chấp nhận và xem xét áp dụng cho phù hợp với điều kiện
từng nước.
12


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

+ Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) là tiêu chuẩn nhà nước, được xây
dựng trên cơ sở nghiên cứu ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật, kinh
nghiệm tiêu biểu và tiêu chuẩn quốc tế phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội
Việt Nam.

+ Tiêu chuẩn nghành (TCN) là các chỉ tiêu về chất lượng do các bộ, các
tổng cục xét duyệt và ban hành, có hiệu lực đối với tất cả các đơn vị trong
nghành địa phương đó.
+ Tiêu chuẩn doanh nghiệp (TCDN) là các chỉ tiêu về chất lượng do
doanh nghiệp tự nghiên cứu và áp dụng trong doanh nghiệp mình cho phù
hợp với điều kiện riêng của doanh nghiệp đó.
- Chất lượng thực tế: chỉ mức độ thực tế đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của
sản phẩm, bao gồm chất lượng thực tế trong sản xuất và chất lượng thực tế
trong tiêu dùng.
- Chất lượng cho phép: là dung sai cho phép giữa chất lượng thực tế với
chất lượng tiêu chuẩn. Chất lượng cho phép phụ thuộc vào điều kiện kỹ thuật
của từng nước, phụ thuộc vào trình độ lành nghề của công nhân. Khi chất
lượng thực tế của sản phẩm vượt quá dung sai cho phép thì hàng hoá sẽ trở
thành hàng hoá phế phẩm.
- Chất lượng tối ưu: biểu thị khả năng thoả mãn toàn diện nhu cầu của
thị trường trong những điều kiện xác định với chi phí xã hội thấp nhất.
Thường người ta phải giải quyết mối quan hệ chi phí và chất lượng sao cho
chi phí thấp mà chất lượng vẫn đảm bảo có như vậy doanh nghiệp mới có lợi
thế cạnh tranh và tăng được sức cạnh tranh.

4. Những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm (chuyển lên phần
4 của I)
Có hai nhóm nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm đó là:

13


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

+ Nhóm nhân tố bên trong

+ Nhóm nhân tố bên ngoài
Như chúng ta đã biết có rất nhiều nhân tố cấu thành chất lượng sản
phẩm và cũng chính những nhân tố này là nhân tố ảnh hương đến chất
lượng sản phẩm và được xếp vào nhóm nhân tố bên trong, ngoài ra cũng
còn có nhóm nhân tố bên ngoài ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm.
4.1. Nhóm nhân tố bên trong
a. Lực lượng lao động
Lực lượng lao động của một doanh nghiệp là nhân tố ảnh hưởng có tính
quyết định đến chất lượng sản phẩm. Được thể hiện ở các mặt:
+ Trình độ chuyên môn và ý thức kỷ luật, tinh thần lao động hiệp tác của
đội ngũ lao động tác động trực tiếp đến khả năng có thẻ tự mình sáng tạo
ra sản phẩm, kỹ thuật công nghệ với chất lượng ngày càng tốt hơn
không?
+ Có thể làm chủ được công nghệ ngoại nhập để sản xuất ra sản phẩm
với chất lượng mà kỹ thuật công nghệ quy định hay không?
+ Có khả năng ổn định và nâng cao dần chất lượng sản phẩm với chi phí
kinh doanh chấp nhận được hay không?
b. Khả năng về kỹ thuật công nghệ
Kỹ thuật công nghệ quy định giới hạn tối đa của chất lượng sản phẩm:
kỹ thuật công nghệ nào thì sẽ cho chất lượng sản phẩm tương ứng. Chất
lượng và tính đồng bộ của máy móc thiết bị sản xuất ảnh hưởng đến tính
ổn định của chất lượng sản phẩm do máy móc thiết bị đó sản xuất ra.
c. Nguyên vật liệu và hệ thống tổ chức nguyên vật liệu.
14


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

nguyên vật liệu là nhân tố trực tiếp cấu thành sản phẩm, tính chất của
nguyên vật liệu quyết định trực tiếp đến tính chất của sản phẩm. Nên chú

ý rằng không phải là từng loại mà là tính đồng bộ về chất lượng của các
nguyên vật liệu tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm đều tác động
đến tiêu thức chất lượng sản phẩm. Ngày nay, việc nghiên cứu, phát hiện
và chế tạo các nguyên vật liệu mới ở từng doanh nghiệp dẫn đến những
thay đổi quan trọng về chất lượng sản phẩm.
d. Trình độ tổ chức quản lý và tổ chức sản xuất.
Đây là nhân tố tác động trực tiếp, liên tục đến chất lượng sản phẩm của
doanh nghiệp. Có thể nói dù có đầy đủ các nhân tố trên nhưng nhà quản
lý, đặc biệt là quản lý sản xuất không tốt sẽ dẫn đến làm giảm hiệu lực
của cả ba nhân tố đã nêu trên, làm gián đoạn sản xuất, giảm chất lượng
nguyên vật liệu và làm giảm thấp tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Cũng
vì có vai trò như vậy nên tổ chức tiêu chuẩn chất lượng quốc tế đã tập
hợp, tổng kết và tiêu chuẩn hoá, định hướng những thành tựu và kinh
nghiệm quản lý chất lượng ở các doanh nghiệp thành bộ ISO 9000. ISO
9000 là bộ các tiêu chuẩn về chất lượng của thế giới trong thập niên cuối
thế kỷ 20 với tư tưởng nhất quán là chất lượng sản phẩm do chất lượng
quản lý quy định.
Trong thực tiễn quản trị kinh doanh ở các doanh nghiệp nhiều chuyên
gia về quản lý chất lượng cho rằng 80% các vấn đề về chất lượng do
khâu quản lý gây ra.
4.2. Nhóm nhân tố bên ngoài
a. Nhu cầu và cầu về chất lượng sản phẩm
Nhu cầu và cầu về chất lượng sản phẩm là xuất phát điểm của quản lý
chất lượng vì nó là một trong các căn cứ quan trọng để xác định các tiêu
thức chất lượng cụ thể. Cầu về chất lượng sản phẩm cụ thể phụ thuộc
vào nhiều nhân tố trong đó có nhân tố thu nhập của người tiêu dùng:
người tiêu dùng có thu nhập cao thường có yêu cầu cao về chất lượng sản
phẩm và ngược lại, khi thu nhập của ntd thấp thì họ không mấy nhậy
cảm với chất lượng sản phẩm. Hơn nữa, do tập quán, đặc tính tiêu dùng
khác nhau mà người tiêu dùng ở từng địa phương, từng vùng, từng nước

có nhu cầu về chất lượng sản phẩm khác nhau. Mặt khác, cầu về chất
lượng sản phẩm là phạm trù phát triển theo thời gian.
15


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

b. Trình độ phát triển của kỹ thuật công nghệ sản xuất
Nó phản ánh đòi hỏi khách quan về chất lượng sản phẩm. Trong quá
trình phát triển kinh tế theo hướng hội nhập với khu vực và quốc tế,
cạnh tranh ngày càng gay gắt và mang tính "quốc tế hoá". Chất lượng là
một trong những nhân tố quan trọng quy định lợi thế cạnh tranh, trình
độ chất lượng sản phẩm cũng được "quốc tế hoá" và ngày càng phát
triển. Nếu doanh nghiệp không nghiên cứu kỹ và tính toán nhân tố này,
sản phẩm của doanh nghiệp sẽ bị bất lợi về chất lượng và do đó giảm sức
cạnh tranh của doanh nghiệp. Chất lượng sản phẩm của nhiều doanh
nghiệp sử dụng kỹ thuật công nghệ lạc hậu hiện nay ở nước ta là ví dụ
điển hình về vấn đề này.
c. Cơ chế quản lý kinh tế
Đây là một nhân tố bên ngoài tác động mạnh mẽ đến phạm trù chất
lượng sản phẩm. Cơ chế kế hoạch hoá tập chung quy địmh tính thống
nhất của chất lượng sản phẩm. Trong điều kiện đó, chất lượng sản phẩm
hầu như chỉ phản ánh đặc trưng kinh tế_ kỹ thuật của sản xuất mà
không chú ý đến cầu và nhu cầu của người tiêu dùng. Khi chuyển sang cơ
chế thị trường, cạnh tramh là nền tảng, chất lượng sản phẩm không còn
là phạm trù của riêng nhà sản xuất mà là phạm trù phản ánh cầu của
người tiêu dùng. Chất lượng sản phẩm không phải là phạm trù bất biến
mà thay đổi theo những nhóm người tiêu dùng và thời gian. Với cơ chế
đóng, chất lượng sản phẩm là một phạm trù chỉ gắn liền với các điều kiện
kinh tế kỹ thuật của một nước, ít và hầu như không chịu ảnh hưởng của

các nhân tố kinh tế kỹ thuật thuộc phạm vi quốc tế. Do đó, yếu tố sức ỳ
của p[hạm trù chất lượng thường lớn, chất lượng chậm được thay đổi.
Cơ chế kimh tế mở, hội nhập chất lượng là một trong những nhân tố
quan trọng quy định lợi thế cạnh tranh quốc tế. Vì vậy đòi hỏi chất lượng
sản phẩm mang tính "quốc tế hoá" .
d. Vai trò quản lý kinh tế vĩ mô
Trong cơ chế kinh tế thị trường hoạt động quản lý vĩ mô của nhà nước
trước hết là hoạt động xác lập các cơ chế phấp lý cần thiết vế chất lượng
sản phẩm và quản lý chất lượng sản phẩm. Pháp lệnh chất lượng hàng
hoá quy định các vấn đề pháp lý liên quan đến cơ quan quản lý chất
lượng ban hành và áp dụng tiêu chuẩn, trách nhiệm của các tổ chức , cá
16


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

nhân kinh doanh và quyền của người tiêu dùng về chất lượng sản
phẩm.Bên cạnh đó, hoạt động quản lý vĩ mô cũng không kém phần quan
trọng là kiểm tra, kiểm soát tính trung thực của người sản xuât trong
việc sản xuất các sản phẩm theo tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng.Với nhiệm vụ đó quản lý vĩ mô đóng vai trò
quan trọng trong việc đảm bảo ổn định chất lượng sản phẩm phù hợp
hợp với lợi ích người tiêu dùng, của xã hội.
VI. Tầm quan trọng và sự cần thiết phải nâng cao chất lượng sản phẩm
1. Tầm quan trọng của chất lượng sản phẩm
Cơ chế thị trường tạo động lực mạnh mẽ và thúc đẩy sự phát triển của
các doanh nghiệp và nền kinh tế. Đồng thời cũng đặt ra những thách thức đối
với các doanh nghiệp. Hoạt động của các doanh nghiệp chịu sự chi phối của
quy luật kinh tế, trong đó quy luật cạnh tranh chi phối một cách mạnh nhất,
đòi hỏi các doanh nghiệp phải nắm vững nhu cầu thị trường cả về mặt không

gian, thời gian, số lượng, chất lượng .
Thế mạnh của kinh tế thị trường là hàng hoá phong phú đa dạng, cạnh
tranh gay gắt, người tiêu dùng được các sản phẩm theo nhu cầu, sở thích, khả
năng mua của họ. Trong doanh nghiệp, chất lượng sản phẩm luôn là một
trong những nhân tố quan trọng quyết định khả năng trên thị trường
Chất lượng sản phẩm là cơ sở để doanh nghiệp thực hiện các chiến lược
Marketing, mở rộng thị trường, tạo uy tín, danh tiếng cho sản phẩm của doanh
nghiệp, khẳng định vị trí của sản phẩm đó trên thị trường.Từ đó làm cơ sở cho
sự tồn tại và phát triển lâu bền của doanh nghiệp.
Hiệu quả kinh tế, sự thành công của một doanh nghiệp không chỉ phụ
thuộc vào sự phát triển sản xuất có năng suất, chất lượng mà còn được tạo
thành bởi sự tiết kiệm, đặc biệt là tiết kiệm nguyên vật liệu, thiết bị, lao động
trong quá trình sản xuất và không sản xuất ra các phế phẩm. Nâng cao chất
lượng chính là điều kiẹn để đạt được sự tiết kiệm đó. Nhờ tăng chất lượng sản
phẩm dẫn đế tăng giá trị sử dụng và lợi ích kinh tế xã hội trên một đơn vị chi
phí đầu vào, giảm lượng nguyên vật liệu sử dụng, tiết kiệm tài nguyên, giảm ô
nhiễm môi trường. Như vậy, nâng cao chất lượng sản phẩm chính là con
đường ngắn nhất và tốt nhất đem lại hiệu quả kinh tế .

17


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Chất lượng sản phẩm được nâng cao giúp doanh nghiệp đạt được mục
tiêu kinh doanh của mình là lợi nhuận. Đây đồng thời là điều kiện để doanh
nghiệp tồn tại và phát triển. Chất lượng sản phẩm góp phần đẩy mạnh tiến bộ
sản xuất, tổ chức lao động trong một doanh nghiệp nóiopí riêng cũng như trên
phạm vi quốc gia nói chung. Khi doanh nghiệp đã đạt được lợi nhuận thì có
điều kiện để bảo đảm việc làm cho người lao động, tăng thu nhập cho họ và

làm cho tin tưởng gắn bó với doanh nghiệp, góp hết công sức để sản xuất
những sản phẩm có chất lượng tốt giúp doangh nghiệp kinh doanh hiệu quả
hơn.
Chất lượng sản phẩm tốt đảm bảo hướng dẫn và kích thích tiêu dùng.
Riêng đối với sản phẩm là tư liệu sản xuất thì chất lượng sản phẩm tốt sẽ đảm
bảo cho việc trang bị kỹ thuật hiên đại cho nền kinh tế quốc dân, tăng năg
suất lao động. Chất lượng sản phẩm không những làm nâng cao uy tín hàng
hoá của nước ta trên thị trường quốc tế mà còn tạo điều kiện để tăng cường
thu nhập ngoại tệ cho đất nước.

2. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng sản phẩm

2.1. Do yếu tố cạnh tranh
Hội nhập vào kinh tế thị trường thế giới, nghĩa là chấp nhận sự cạnh
tranh, chịu sự tác động của quy luật cạnh tranh. Với chính sách mở cửa, tự do
hoá thương mại các nhà sản xuất kinh doanh muốn tồn tại và phát triển thì sản
phẩm của họ phải mang tính cạnh tranh cao nghĩa là doanh nghiệp phải có
khả năng cạnh tranh về nhiều mặt. Một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát
triển thì viêc liên tục hạ giá thành sản phẩm và không ngừng hoàn thiện chất
lượng là một trong những mục tiêu quan trọng trong các hoạt động của mình.

2.2. Do yêu cầu của người tiêu dùng
Trong nền kinh tế thị trường, người tiêu dùng có vai trò quyết định
trong việc lựa chọn sản phẩm tiêu dùng. Các sản phẩm muốn thoả mãn yêun
cầu người tiêu dùng, được người tiêu dùng tín nhiệm phải phù hợp về kiểu
dáng, hiệu suất cao khi sử dụng, giá cả, sự an toàn, dịch vụ sau khi bán hàng...
hơn nữa trong buôn bán quốc tế ngày càng được mở rộng, sản phẩm hàng hoá
18

Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

phải tuân thủ những quy định, luật lệ quốc tế, thống nhất về yêu cầu chất
lượng. Với sự ra đời của hiệp hội quốc tế người tiêu dùng IOCU
(International Organization Consumer Union) vào năm 1962, vai trò của
người tiêu dùng trở nên quan trọng trong việc toàn cầu hoá thị trường. Từ đó
cho đến nay nhiều nước đã có luật bảo vệ người tiêu dùng, nhằm đấu tranh
cho chất lượng và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Đặc biệt là bảo sự thông tin
kịp thời, sự kiểm tra nghiêm ngặt về an toàn vệ sinh môi trường.2

2.3. Do yêu cầu tiết kiệm
Hiệu quả kinh tế, sự phồn thịnh của một công ty không chỉ phụ thuộc
vào sự phát triển của nền sản xuất có năng suất cao, sự hùng hậu của lao động
mà còn phụ thuộc rất nhiều vào sự tiết kiệm (cả tầm vĩ mô và vi mô). Kinh
nghiệm của Nhật Bản và các con rồng Châu á đã cho thấy một trong những
nguyên nhânthành công của họ là nhờ vào sự tiết kiệm.
Tiết kiệm trong kinh tế là tìm các giải pháp sản xuất kinh doanh hợp lý
cho phép hạ giá thành sản phẩm mà vẫn đảm bảo chất lượng, đủ sức cạnh
tranh với giá cả sản phẩm trong nước cũng như ngoài nước.

2.4. Do đòi hỏi của một hệ thống quản lý kinh tế thống nhất
Thực tế chứng minh rằng ở bất kỳ nền sản xuất nào, dù phát triển đến
đâu đi nữa người ta vãn còn thấy có những vấn đề liên quan đế chất lượng cần
phải giải quyết nhằm nâng cao hơn nữa tính cạnh tranh của sản phẩm, nâng
cao hiệu quả chung của nền sản xuất xã hội (vấn đề thị trường, nguyên liệu,
trao đổi quốc tế, tranh giành ảnh hưởng, vấn đề ô nhiễm môi trường...) vì vậy
vấn đề chất lượng luôn được xem xét, cân nhắc trong các chương trình phát
triển chung của các doanh nghiệp và các quốc gia.

V. Quá trình hình thành và phát triển của khoa học quản lý chất lượng

1. Khái niệm quản lý chất lượng sản phẩm hiện đại

19


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Cũng như các khái niệm về chất lượng sản phẩm, hiện nay có rất nhiều
quan niệm khác nhau về quản lý (quản trị) chất lượng, nhưng tuy vậy những
định nghĩa này có nhiều điểm tương đồng và phản ánh được bản chất của
quản lý chất lượng hiện đại
Theo quan điểm của người Nhật: Quản lý chất lượng là hệ thống các
biện pháp công nghệ sản xuất tạo điều kiện cho những sản phẩm hoặc dịch vụ
có chất lượng thoả mãn yêu cầu của người tiêu dùng với chi phí thấp nhất
Quan điểm phương tây cho rằng: Quản lý chất lượng là một hệ thống
hoạt động thống nhất, có hiệu quả của những bộ phận khác nhau trong những
tổ chức trên một đơn vị kinh tế chịu trách nhiệm triển khai các thông số chất
lượng, duy trì chất lượng đã đạt được và nâng cao mức chất lượng thoả mãn
hoàn toàn nhu cầu của người tiêu dùng.
Một quan niệm khác do tổ chức tiêu chuẩn chất lượng quốc tế ISO đưa
ra khá toàn diện và được chấp nhận rộng rãi hiện nay: " Quản lý chất lượng là
một tập hợp những hoạt động của chức năng quản lý chung nhằm xác định
chính sách chất lượng , mục đích trách nhiệm và thực hiện chúng bằng những
phương tiện như: lập kế hoạch điều khiển chất lượng, đảm bảo chất lượng và
cải tiến chất lượng trong khuôn khổ hệ thống chất lượng".

2. Quá trình hình thành và phát triển của quản lý chất lượng
Quản lý chất lượng được phát triển và hoàn thiện liên tục thể hiện ngày
cành đầy đủ hơn bản chất tổng hợp, phức tạp của vấn đề chất lượng và phản
ánh sự thích ứng với điều kiện và môi trường kinh doanh mới

Chúng ta có thể tóm tắt các giai đoạn của quản trị chất lượng chất
lượng như sau:
Kiểm tra sản xuất

Kiểm soát chất lượng
20


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Đảm bảo chất lượng

Quản lý chất lượng

Quản trị chất lượng đồng bộ (TQM)
Vào những năm đầu thế kỷ 20, chưa có khái niệm quản lý chất lượng
đồng bộ mà chỉ có khái niệm kiểm tra chất lượng. Toàn bộ hoạt động quản lý
chất lượng được bó hẹp trong lĩnh vực kiểm tra, kiểm soát sản phẩm trong
quá trình sản xuất của của các phân xưởng. Sự phát triển của thị trường cùng
với việc sản xuất ngày càng nhiều sản phẩm, hàng hoá, tính cạnh tranh giữa
các doanh nghiệp không ngừng tăng lên
Chuyển sang những năm 1950 cung hàng hoá bắt đầu vượt cầu hàng
hoá trên thị trường. Do đó, các doanh nghiệp phải quan tâm đến chất lượng
sản phẩm nhiều hơn, khái niệm quản lý chất lượng bắt đầu hình thành và xuất
hiện. Phạm vi, nội dung và chức năng của quản lý chất lượng được mở rộng
hơn, nhưng vẫn chỉ tập chung vào giai đoạn sản xuất sản phẩm là chủ yếu.
Vào những năm của thâp kỷ 70, sự cạnh tranh đã tăng lên đột ngột làm
các doanh nghiệp phải nhìn nhận lại và thay đổi về quản lý chất lượng. Để
thoả mãn khách hàng các doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở khâu sản xuất
mà đã quan tâm đến chất lượng sản phẩm ngay cả sau khi sản phẩm đã bán ra

thị trường. Quản lý chất lượng đã mở rộng ra tới tất cả các lĩnh vực từ sản
xuất đến tiêu dùng trong toàn bộ đời sống của sản phẩm . Những thay đổi
trong cách nhìn và phương pháp quản lý chất lượng trong hàng loạt các doanh
nghiệp lớn trên thế giới, đặc biệt ở Nhật, Mỹ và các nước Tây Âu phát triển
đã tạo ra một cuộc cách mạng về chất lượng sản phẩm trên thế giới. Người ta
đẫ biết đến quản lý chất lượng theo phương pháp hiện đại đó là quản lý chất
lượng đồng bộ TQM (Total Quality Management). Theo như quan điểm của
phương tây: Quản lý chất lượng đồng bộ là một hệ thống có hiệu quả thống
nhất của các bộ phận khác nhau chịu trách nhiệm triển khai, duy trì mức chất
lượng đạt được, nâng cao mức chất lượng để sử dụng và sản xuất sản phẩm ở
mức kinh tế nhất thoả mãn hoàn toàn nhu cầu của người tiêu dùng với vai trò
21


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

kiểm tra quan trọng của các chuyên gia. Theo như quan điểm của Nhật Bản :
quản lý chất lượng đồng bộ là một hoạt động tập thể đòi hỏi sự nỗ lực của các
nhóm công nhân, các cá nhân với sự tham gia của các hãng, các công ty và
việc quản lý mang tính chất toàn diện.
Xuất phát từ kinh nghiệp thực tiễn, người ta đúc kết thành một kỹ thuật
hướng dẫn cách thức làm sao để cải tiến trong công việc hàng ngày và cả
trong việc thực hiện kế hoạch trung và dài hạn. Khi áp dụng TQM chẳng
những lãnh đạo doanh nghiệp phải chủ động đề xuất, theo dõi, động viên và
duy trì phong trào liên tục cải tiến và có sự tham gia của mọi người, mọi cấp,
mọi bộ phận, phòng ban trong doanh nghiệp.
Nội dung của TQM bao gồm:
(1) áp dụng vòng tròn Deming PDCA (Plan, Do, Check, Action) để cải
tiến có hệ thống và liên tục.
(2) Thực thi quy tắc 5sS:

.Seiri = sàng lọc
.Seiton = sắp xếp
.Seiso = sạch sẽ
.Suketsu = săn sóc
.Shitsuke = sẵn sàng
(3) Doanh nghiệp tạo điều kiện và khuyến khích nhân viên tham gia
"nhóm chất lượng"
(4) Xây dựng chương trình cải tiến chất lượng
(5) áp dụng "kỹ thuật công nghệ trong sản xuất"
22


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

(6) Thực hiện nguyên tắc đúng thời điểm (JIT : Just In Time)
(7) áp dụng bảo dưỡng sản xuất toàn diện
(8) Tính toán năng xuất trong hoạt động
(9) Phấn đấu không ngừng để chất lượng đạt mức chuẩn quốc gia, khu
vực và quốc tế
Quản lý chất lượng sản phẩm trong các doanh nghiệp trước đây thường
được coi là chức năng riêng chỉ của cán bộ phòng kiểm tra chất lượng sản
phẩm. Ngày nay quản lý chất lượng sản phẩm được coi như là nhiệm vụ
tráchachd nhiệm của toàn bộ các cá nhân trong công ty. Ngoài rviệc kiểm tra
chất lượng sản phẩm còn phải đảm bảo chất lượng sản phẩm trước, trong và
sau khi sản xuất, thực hiện khẩu hiệu "Chất lượng ngay từ giây phút đầu".
Chúng ta thấy rằng mỗi công ty muốn đảm bảo nâng cao chất lượng sản phẩm
thì phải thực hiện quản lý chất lượng đồng bộ, đó là việc phát huy trách nhiệm
về chất lượng sản phẩm của mỗi cá nhân bộ phận phòng ban trong công ty
thông qua các biện pháp để đạt được mục tiêu sản phẩm thoả mãn nhu cầu
người tiêu dùng với chi phí thấp nhất.

VI. Nâng cao sức cạnh tranh và vai trò của chất lượng sản phẩm với việc
tăng sức cạnh tranh
1. Quan niệm về sức cạnh tranh
Trong điều kiện hội nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực, vấn đề
nâng cao khả năng cạnh tranh có ý nghĩa quyết định đối với sự tồn tại và phát
triển của ngành công nghiệp Việt Nam và sự tăng trưởng kinh tế của đất
nước. Yêu cầu này đặt ra không chỉ đối với khu vực tham gia vào thị trường
thế giới, mà ngay cả đối với khu vực chỉ sản xuất hàng hoá cho thị trường nội
địa, vì tính chất giao lưu quốc tế hiện nay không còn thuần tuý ở phạm vi
ngoài biên giới.
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về khả năng cạnh tranh của ngành
công nghiệp :
23


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Cho đến nay đã có nhiều tác giả đưa các cách hiểu khác nhau về khả
năng cạnh tranh của một doanh nghiệp, của một nền công nghiệp cũng như
của một quốc gia :
- Fafchamps cho rằng khả năng cạnh tranh của một doanh nghiệp là khả
năng của doanh nghiệp đó có thể sản xuất sản phẩm với chi phí biến đổi trung
bình thấp hơn giá của nó trên thị trường. Theo cách hiểu này, doanh nghiệp
nào có khả năng sản xuất ra sản phẩm có chất lượng tương tự sản xuất của
doanh nghiệp khác nhưng với chi phí thấp hơn thì được coi là có khả năng
cạnh tranh cao hơn (Peter .. G.H kKhả năng cạnh tranh của doanh nghiệp,
Dartmouch, 1995, trang 343).
- Randall lại cho rằng, khả năng cạnh tranh là khả năng dành được và
duy trì thị phần trên thị trường với lợi nhuận nhất định.

- Dunning lập luận rằng khả năng cạnh tranh là khả năng cung sản
phẩm của chính doanh nghiệp trên các thị trường khác nhau mà không nơi bố
trí sản xuất của doanh nghiệp đó.
- Một quan niệm khác cho rằng khả năng cạnh tranh là trình độ của
công nghiệp có thể sản xuất sản phẩm theo đúng yêu cầu của thị trường, đồng
thời duy trì được mức thu nhập thực tế của mình.
Có thể thấy rằng các quan niệm nêu trên xuất phát từ các góc độ khác
nhau, nhưng đều có liên quan đến hai khía cạnh: Chiếm lĩnh thị trường và có
lợi nhuận. Theo tôi, khả năng cạnh tranh có thể hiểu là năng lực nắm giữ thị
phần nhất định với mức độ hiệu quả chấp nhận được vì vậy khi thị phần tăng
lên cho thấy khả năng cạnh tranh được nâng cao. Quan niệm này có thể áp
dụng đối với từng doanh nghiệp một nần công nghiệp cũng như đối với một
quốc gia trong cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới hay khu vực.

2. Các biện pháp để nâng cao sức cạnh tranh
2.1. Nâng cao chất lượng sản phẩm

24


Nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh – Nguyễn Hữu Lộc N.E.U

Đây là một biện pháp quan trọng hàng đầu mà các doanh nghiệp phải
quan tâm đến trước tiên với các nội dung như:
+ Đổi mới thường xuyên cấu trúc sản phẩm
+ Tăng cường chức năng, công dụng của sản phẩm
+ Thường xuyên tạo mẫu mã đẹp, hấp dẫn

2.2. Đa dạng hoá sản phẩm
+ Sản xuất nhiều loại sản phẩm đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu

dùng (hộ có thu nhập cao, thu nhập khá, thu nhập trung bình, thu nhập thấp)
Ví dụ: Quạt điện có các giá 1,5 triệu đồng/chiếc, 1 triệu đồng/chiếc,
500.000 đồng/chiếc, 250.000 đồng/chiếc, thậm chí 20.000 đồng/chiếc.
+ Đa dạng hoá sản phẩm.
2.3. Đẩy mạnh tiếp thị, mở rộng thị trường
+ Tăng cường đào tạo đội ngũ tiếp thị
+ Phát triển mạng lưới chi nhánh tiêu thụ
+ Phát triển mạng lưới tiếp thị nhanh nhạy, rộng khắp
+ Tăng cường các biện pháp khuyến mại (giảm giá, bán trả góp, các
tặng phẩm, ...).

2.4. Cải tiến phương thức phục vụ khách hàng
25