Ấn tượng về tính cách, cá tính của các nhân vật Việt, Chiến, chú Năm

Nguyễn Quang Sáng với tác phẩm Chiếc lược ngà và hình ảnh cô
giao liên Thu nhanh nhẹn, thông minh vào chiến trường để vừa
trả thù cho cha vừa đánh giặc cứu nước.
BÀI LÀM
Viết về gia đình trong chiến tranh - sự chuyển giao thế hệ cầm súng để đánh giặc ta bắt gặp ở thơ Tố
Hữu hình ảnh:
“Lớp cha trước lớp con sau
Đã hành đồng chí chung câu quân hành”.
Trong thơ Hoàng Trung Thông:
“Ta lại viết bài thơ trên báng súng
Con lớn lên viết tiếp thay cha”
Nguyễn Quang Sáng với tác phẩm Chiếc lược ngà và hình ảnh cô giao liên Thu nhanh nhẹn, thông minh
vào chiến trường để vừa trả thù cho cha vừa đánh giặc cứu nước. Đến với Những đứa con trong gia đình
của Nguyễn Thi ta lại bắt gặp sự chuyển giao và tiếp nối đó qua câu chuyện của các nhân vật trong tác
phẩm.
Trong tác phẩm của mình tác giả đã viết về một gia đình lớn với rất nhiều nhân vật nhưng độ đậm nhạt
của từng nhân vật không giống nhau. Tác giả chia thành hai tuyến nhân vật để mô tả một gia đình. Đó là
những nhân vật thuộc thế hệ cha anh và những nhân vật thuộc thế hệ con cháu.
Nhắc đến nhân vật chú Năm không thể không nhắc đến những chi tiết này: giọng hò, cuốn sổ gia đình
và triết lí về sông nước của chú. Chú Năm rất hay hò, nhưng tiếng hò của chú không chỉ đơn giản là hò
hát để giải sầu mua vui của một người làm nghề sông nước. Trái lại, tiếng hò ấy là hình thức để bày tỏ
tâm huyết bên trong của mình. Cho nên khi chú hò là khi chú muốn gửi gắm tâm sự cách mạng của mình
vào trong giọng hò đó: “Chú già rồi, giọng hò đã đục và tức như gà gáy. Lúc đó gân cổ chú nổi lên, tay
chú đặt lên vai Việt, đầu chú lắc lư, nhắn nhủ làm như Việt chính là nơi cụ thể để gửi gắm những câu hò
đó”. Đến khi thấy Việt và Chiến đã lớn, chú hoàn toàn tin rằng Việt và Chiến đã đủ sức để gánh vác
những việc lớn của xã hội, thì chú cũng cất lên tiếng hò. Tiếng hò này là sự lên tiếng của bầu nhiệt huyết,
sự lên tiếng của lòng yêu nước thâm sâu trong con người chú Năm.
Bên cạnh đó là hình ảnh cuốn sổ gia đình. Cuốn sổ nhỏ này có một ý nghĩa thật đặc sắc. Nó vừa là một
cuốn gia phả, vừa là một cuốn lịch sử, vừa là bảng vàng ghi công để tuyên dương công trạng, vừa là một
tấm bia căm thù để khắc sâu những món nợ máu đối với đế quốc, vừa là cuốn nhật ký ghi lại những việc
hàng ngày, vừa như một bản quyết tâm thư của cả một đại gia đình...mà nói chung cuốn sổ này như một

thứ biểu tượng về sứ mạng lịch sử. Trước kia cuốn sổ do thế hệ cha anh giữ gìn và ghi chép. Nay, khi thế
hệ con cháu đã trưởng thành, chú Năm lại đem cuốn sổ kia giao cho thế hệ mới để thế hệ này viết những
trang mới cho gia đình. Cho nên Những đứa con trong gia đình cũng chính là câu truyện về một cuộc
chuyển giao lịch sử.


Chú Năm là nhân vật tiêu biểu cho phẩm chất của một người Nam Bộ, với một lòng yêu nước, yêu quê
hương gần như bản năng. Trong câu chuyện chú Năm chỉ là nhân vật phụ (so với chị em Việt và Chiến),
nhưng chính vật này đã giúp cho Nguyễn Thi bộc lộ khá sâu sắc tư tưởng của cả câu chuuyện giúp cho
Nguyễn Thi ca ngợi được chủ nghĩa anh hùng cách mạng của người Việt Nam trong kháng chiến.
Nhân vật trung tâm của câu chuyện này vẫn là Việt và Chiến. Đây là thành công đáng kể nhất của
Nguyễn Thi trong Những đứa con trong gia đình. Chọn những nhân vật như Việt và Chiến để mô tả,
Nguyễn Thi đã đứng trước một thách thức đáng sợ. Bởi vì Việt và Chiến ở vào một lứa tuổi khá đặc biệt.
Họ không còn là những đứa trẻ con, nhưng cũng chưa hẳn là người lớn. Hơn nữa Việt và Chiến lại không
thật cách nhau về tuổi tác, một người là con gái, một người là con trai, cho nên làm thế nào để tả được
nhân vật nào ra nhân vật ấy điều không hề đơn giản. Nhưng chúng ta thấy, cuối cùng Nguyễn Thi đã hoàn
thành công việc của mình khá hoàn hảo.
So sánh nhân vật Việt và Chiến, chúng ta sẽ thấy sự sinh động đầy thuyết phục của hai nhân vật này. So
sánh hai nhân vật này trước hết ta thấy những điểm giống nhau của họ, giống như mọi thành viên trong
đại gia đình này.Việt và Chiến cũng có một tinh thần yêu quê hương đất nước và căm thù giặc sâu sắc.
Dường như đây là dòng máu chung của đại gia đình này, cứ chày từ bầu tâm huyết của thế hệ này sang
huyết quản của thế hệ khác. Tình yêu quê hương của họ gần như là bản năng. Nhất là lòng căm thù. Tuy
là những đứa trẻ mới lớn nhưng Việt và Chiến đã khắc sâu trong tâm khảm mình mối thù với những kẻ đã
giết hại ba má mình. Thậm chí, họ coi ý nghĩa của toàn bộ đời mình giờ đây là ở chỗ: phải trả thù bằng
được cho ba má. Chính vì nung nấu mối thù này mà cả Việt và Chiến đều rất giàu ý chí. Mối thù mang
trong lòng ấy đã làm cho họ lớn nhanh hơn, khẩn trương hơn. Khi nghe chú Năm nói lần này ra đi, thù ba
má chứa trả mà trở về thì chặt đầu, nhân vật Việt đã nói tỉnh queo: Chị có bị chặt đầu thì bị chứ chừng
nào tôi mới bị. Còn Chiến thì cũng khẳng khái nói: Tao đã nói rồi, làm thân con gái ra đi chuyến này, nếu
địch còn thì lao mất, vậy à!.
Cả hai chị em đều là những người chiến đấu hết sức quả cảm. Họ đã từng phối hợp với địa phương quân

tiêu diệt tàu chiến của địch trên sông Định Thuỷ. Mặc dù còn thiếu năm, thiếu tháng mới đủ tuổi đi bộ
đội, nhưng cả hai chị em đều xung phong đăng ký tòng quân. Bị lạc trong rừng, bị thương nhưng Việt vẫn
đeo bám được xe tăng địch, dùng lựu đạn ném vào buồng lái tiêu diệt được xe tăng. Như thế Việt và
Chiến xứng đáng là những đứa con của một gia đình giàu truyền thống. Chỉ cần đôi nét mà Nguyễn Thi
đã dựng lên được chân dung cả đại gia đinh.
Tuy nhiên, sự độc đáo của ngòi bút Nguyễn Thi chưa phải bộc lộ ở những điểm giống nhau của hai
nhân vật Việt và Chiến mà chính là thể hiện ở những nét vẽ khác nhau về họ. Hai nhân vật này hiện ra với
những nét cá tính riêng biệt không thể nhầm lẫn. Nếu không phải là một người hiểu biết tâm lý giới tính
và tâm lý thế hệ chắc chắn Nguyễn Thi không thể có được thành công ấy. Chị Chiến đúng là một cô gái.
Còn Việt rõ ràng là một bé trai mới lớn. Chị Chiến chăm chỉ, cần mẫn, kiên nhẫn bao nhiêu thì Việt tỏ ra
đại khái, nôn nóng xốc nổi bấy nhiêu. Hai chị em cùng đọc cuốn sổ gia đình của chú Năm, nhưng Việt
không thể ngồi được lâu. Đánh vần được vài trang, Việt không thể tục được, chú bỏ đi câu cá, vặt ổi. Còn
chị Chiến kiên nhẫn ngồi từ trưa cho xế chiều, từ xế cho đến chạng vạng tối, lần theo những nét chữ khi
mờ khi tỏ, khi đứng khi xiên của chú Năm để đọc cho bằng hết cuốn sổ đó. Là con gái cho nên Chiến ít
lời, kín đáo hơn, thường lặng lẽ làm việc, âm thầm suy nghĩ, ít nói năng, phát biểu. Còn Việt thì hiếu
động, nông nổi, “ruột để ngoài da”. Là con gái nên Chiến cũng hay chú ý đến hình thức của mình, lúc nào
trong túi cũng có một gương nhỏ, lúc nào rãnh việc hoặc giữa hai trận đánh lại lấy ra soi...
Là chị gái nên chị Chiến sẵn sàng nhường nhịn em, mặc dù với sự gần nhau về tuổi tác, việc nhường
nhịn chẳng dễ dàng gì. Còn Việt thì cậy thế làm em bao giờ cũng có tâm lí đòi hỏi chị phải hi sinh cho
mình, cho nên thường hiếu thắng và đành hanh, chành choẹ với chị. Đi bắt ếch về khi chút vào thùng cả
Việt và Chiến đều giành phần nhiều về mình, nhưng bao giờ cuối cùng Chiến cũng nhường em. Khi đánh
tàu trên sông Định Thuỷ, Việt giành công mình bắn trước, Chiến cũng nhường em nốt, ở những việc như
thế, tư cách chị là sẵn sàng nhường nhịn. Nhưng có một việc Chiến cương quyết không nhường, ấy là
việc ghi tên tòng quân. Nhưng tính cách của người chị lại cũng chính là ở chỗ đó. Thực ra đây là một đức
hi sinh lớn, một sự nhường nhịn lớn. Chiến muốn giành cho em sự an toàn, yên ổn, còn giành về phần
mình sự nguy hiểm của chiến trận. Là người chị cho nên Chiến tỏ ra chín chắn, già giặn, chu đáo còn Việt
thì nông nổi, cạn nghĩ. Một trong những tình tiết cảm động nhất của câu chuyện là cuộc bàn bạc của hai


chị em vào cái đêm cuối cùng trước khi ra trận. Họ phải làm những phần việc quá sức so với độ tuổi của

mình. Đó là việc nhà của những tài sản, mấy công đất, việc nuôi dạy thằng em út, việc hương khói cho ba
má... chị Chiến đã suy nghĩ kĩ lưỡng, nhưng trong nhà chỉ có hai chị em, cho nên Chiến vẫn đem ra bàn
bạc một cách dân chủ. Tuy vậy, Chiến đã có chủ kiến từ trước, mọi việc đã được sắp xếp, cất đặt đâu ra
đấy, khiến Việt thấy chị Chiến chín chắn, già giặn không ngờ “giống in như má”. Còn Việt, vừa nghe chị
bàn những việc quan trọng, vừa để mắt đến mấy con đom đóm bay vào nhà, khi nó bay sát gần minh, Việt
nhoài người chộp vào lòng bàn tay và trong lúc chị Chiến vẫn còn thao thao bất tuyệt thì Việt đã ngủ khì
từ lúc nào. Việt đúng là còn nguyên tâm lí của một đứa trẻ mới lớn: đi đánh giặc không sợ chết nhưng lại
sợ ma, khi gặp anh Tánh thì vừa cười lại vừa mếu, kể chuyện gia đình mình nhưng riêng chị Chiến, Việt
giấu biệt. Đã đàng hoàng là một chiến sĩ giải phóng đeo trên cổ cái ná thun để bắn chim. Ngộ nhất là cái
cách Việt hình dung về cái chết; chết là người thật nằm dưới nền nhà còn người giả thì bay lên mái nhà...
Có thể khẳng định rằng, Những đứa con trong gia đình đã kết tinh được trường của tác giả, sắc sảo
trong việc lựa chọn chi tiết để làm nổi bật cá tính của nhân vật, Nguyễn Thi đã làm cho các nhân vật của
mình vừa chân thực vừa mang tính điển hình, khái quát. Câu chuyện nhờ thế mà đi vào lòng người đọc và
có sức sống lâu bền.
Xem thêm: Video bài giảng môn Văn học
>>>>> Luyện thi ĐH-THPT Quốc Gia 2016 bám sát cấu trúc Bộ GD&ĐT bởi các Thầy Cô uy tín,
nổi tiếng đến từ các trung tâm Luyện thi ĐH hàng đầu Hà Nội, các Trường THPT Chuyên và Trường Đại
học.