Cải cách hành chính tại xã an trạch a thuộc huyện đông hải – tỉnh bạc liêu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 2011-2015
ĐỀ TÀI:
CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TẠI XÃ AN TRẠCH A THUỘC
HUYỆN ĐÔNG HẢI – TỈNH BẠC LIÊU

Giảng viên hướng dẫn
Nguyễn Hữu Lạc
Bộ môn: Luật Hành Chính

Sinh viên thực hiện
Châu Thị Mỹ Xuyên
MSSV: 5115866
Lớp: KL1163A1

Cần Thơ, tháng 11 năm 2014


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày tháng 11 năm 2014


NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG
CHẤM LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày tháng 11 năm 2014


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CCHC: Cải cách hành chính
QPPL: Quy phạm pháp luật
UBND: Ủy ban nhân dân
XHCN: Xã hội chủ nghĩa


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CẢI CÁCH HÀNH
CHÍNH .......................................................................................................................3
1.1 Lý luận cơ bản về hành chính Nhà nước.......................................................3
1.1.1 Khái niệm về hành chính ..........................................................................3
1.1.2 Nền hành chính nhà nước ........................................................................5

1.1.3 Sự phát triển của nền hành chính ............................................................7
1.2 Cải cách hành chính Nhà nước ......................................................................9
1.2.1 Khái niệm cải cách hành chính Nhà nước ..............................................9
1.2.2 Đặc điểm cải cách hành chính ................................................................10
1.3 Quan điểm, chủ trương của đảng về cải cách hành chính.........................13
1.4 Sự cần thiết và quá trình hình thành, phát triển cải cách hành chính ở
Việt Nam ...............................................................................................................17
1.4.1 Sự cần thiết phải cải cách hành chính ở Việt Nam ...............................17
1.4.2 Sự hành thành và phát triển của cải cách hành chính .........................19
1.5 Những bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn công tác cải cách hành
chính trong những năm qua ...............................................................................20
1.6 Nội dung cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay (2011-2020) .......21
1.6.1 Cải cách thể chế .......................................................................................22
1.6.2 Cải cách thủ tục hành chính ...................................................................23
1.6.3 Cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ....................................24
1.6.4 Xây dựng và nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên
chức ...................................................................................................................25
1.6.5 Cải cách tài chính công ...........................................................................26
1.6.6 Hiện đại hóa hành chính.........................................................................27
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TẠI
XÃ AN TRẠCH A THUỘC HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH BẠC LIÊU VÀ MỘT
SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HIỆN NAY........................................................29
2.1 Giới thiệu vài nét sơ lượt về xã An Trạch A ...............................................29
2.2 Cải cách hành chính tại xã An Trạch A. .....................................................30


2.2.1 Nội dung cải cách hành chính giai đoạn (2011-2020) tại xã An Trạch A
...........................................................................................................................30
2.2.2 Thực tiễn áp dụng Cải cách hành chính tại xã An trạch A ..................33
2.3 Kết quả thực hiện cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện

Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu ....................................................................................40
2.3.1 Kết quả thực hiện trong năm 2013 .........................................................40
2.3.2 Những thuận lợi trong công tác cải cách hành chính tại xã An Trạch A
thuộc huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu ...........................................................44
2.3.3 Những khó khăn trong công tác cải cách hành chính tại xã An Trạch
A thuộc huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu ........................................................45
2.4 Nhận xét về công tác thực hiện cải cách hành chính tại xã An Trạch A
thuộc huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu trong thời gian qua ............................47
2.5 Định hướng chung cải cách hành chính tại xã An Trạch A ......................48
2.5.1 Mục tiêu chương trình tổng thể cải cách hành chính tỉnh Bạc Liêu ...48
2.5.2 Mục tiêu cải cách hành chính Xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải tỉnh Bạc Liêu .....................................................................................................49
2.5.3 Phương hướng, nhiệm vụ cải cách hành chính tại xã An Trạch A
thuộc huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu trong thời gian tới. ...........................50
2.5.4 Những khó khăn cản trở cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc
huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu ......................................................................52
2.5.5 Giải pháp chung cho cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc
huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu trong thời gian tới ......................................54
2.6 Một số kiến nghị của người viết về cải cách hành chính tại xã An Trạch A
thuộc huyện Đông hải – tỉnh Bạc Liêu ..............................................................57
KẾT LUẬN ..............................................................................................................58
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, cải cách hành chính là vấn đề mang tính toàn cầu và
là động lực mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển dân chủ và xã hội.
Ở Việt Nam bắt đầu lộ trình đổi mới toàn diện đất nước từ năm 1986, theo

nhịp độ của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì cải cách hành
chính được tiến hành và đặt ra như một đòi hỏi khách quan của thực tiễn. Tuy
nhiên, nhìn chung thời gian qua cải cách hành chính vẫn chưa theo kịp yêu cầu đổi
mới, nhất là đổi mới kinh tế. Đảng và Chính phủ đã nhận thức được vấn đề này nên
đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, giải pháp để thực hiện những bước đi
phù hợp cho thời kì hội nhập. Nhưng trên thực tế Cải cách hành chính nhà nước là
một vấn đề hết sức khó khăn, phức tạp, trong quá trình thực hiện còn phát sinh thêm
những vấn đề bất cập nên cần dành thời gian tính toán, cân nhấc kĩ trong quá trình
cải cách mới có thể đạt được thành công và những bước tiến xa hơn trong lộ trình
cải cách hành chính nhà nước. Đồng thời muốn vậy, quá trình Cải cách hành chính
nhà nước đòi hỏi sự tiếp thu, thực hiện nghiêm chỉnh, đồng bộ từ trung ương đến
địa phương mới đạt được hiệu quả như mong muốn. Trong đó cấp xã là cấp cơ sở,
là cấp nhỏ nhất trong hệ thống chính trị Việt Nam, nhưng cấp xã lại có vị trí, vai trò
hết sức quan trọng, là nơi tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng,
pháp luật của nhà nước đến với nhân dân, là nơi để các chủ trương, Nghị quyết của
Đảng, pháp luật của nhà nước đi vào cuộc sống.
Những năm qua, xã An Trạch A không ngừng cải cách hành chính và hoạt
động tương đối hiệu quả. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế nhất định vì vậy nên
người viết quyết định chọn đề tài “Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc
huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Trong những năm qua, Cải cách hành chính đã mang lại những kết quả tích
cực, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lí nền hành chính
nhà nước. Nhưng so với thời kì hội nhập, đổi mới đất nước thì cải cách hành chính
vẫn chưa bắt kịp nhịp độ. Vì vậy mục đích nghiên cứu của đề tài là:
- Thứ nhất, cung cấp những căn cứ khoa học cho việc xác định nguyên nhân
của từng mặt hạn chế còn tồn tại trong bộ máy hành chính nhà nước đang vận hành
hiện nay ở UBND xã An Trạch A.
- Thứ hai, tìm hiểu thực trạng triển khai hoạt động cải cách hành chính tại
UBND xã An Trạch A.

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-1-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

- Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của
công tác cải cách hành chính phục vụ cho công tác quản lý và điều hành hoạt động
ở địa phương trong giai đoạn hiện nay, góp phần giúp cho tiến trình cải cách hành
chính được thực hiện đồng bộ, thông suốt từ trung ương đến cơ sở.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung phân tích đánh giá, tổng hợp tình hình thực tiễn hoạt động
của bộ máy hành chính nhà nước tại UBND xã An Trạch A để cung cấp những căn
cứ chính xác cho việc đánh giá hiệu quả hoạt động cải cách hành chính nhà nước ở
địa phương, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác
cải cách hành chính để có được cái nhìn tổng quát về hoạt động của bộ máy hành
chính nhà nước đang áp dụng trong thực tế.
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề về tổ chức hoạt động của bộ máy
hành chính nhà nước, hành chính công tại UBND xã An Trạch A trong giai đoạn
2011 - 2020 không mở rộng nghiên cứu các vấn đề về lĩnh vực, vấn đề giải quyết
công việc bên ngoài tổ chức bộ máy hành chính tại UBND xã An Trạch A.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu
sau: Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, nghiên cứu lý thuyết, khảo sát thực
tiễn để nghiên cứu đối tượng trên.
5. Tình hình nghiên cứu

Có rất nhiều bài viết nghiên cứu về cải cách hành chính, những nghiên cứu
này đã góp phần quan trọng vào việc phân tích lý luận và thực tiễn về cải cách hành
chính. Tuy nhiên, vấn đề nghiên cứu về cải cách hành chính tại UBND xã An Trạch
A mới chỉ dừng lại ở những báo cáo, tổng kết của địa phương mà chưa có nghiên
cứu chuyên sâu về thực tiễn hoạt động. Do đó, việc tìm hiểu và nghiên cứu những
khó khăn và hạn chế trên cơ sở lý luận chung về cải cách hành chính tại xã An
Trạch A là cần thiết, trên cơ sở đó áp dụng những giải pháp phù hợp với tình hình
thực tiễn của địa phương.
6. Kết cấu của luận văn
Kết cấu của đề tài, ngoài phần lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham
khảo thì nội dung của luận văn bao gồm 2 chương:
Chương 1: Những vấn đề lí luận chung về cải cách hành chính
Chương 2: Thực trạng thực hiện cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc
huyện Đông Hải - tỉnh Bạc Liêu và một số giải pháp hoàn thiện hiện nay

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-2-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH
1.1 Lý luận cơ bản về hành chính Nhà nước
1.1.1 Khái niệm về hành chính
Thuật ngữ “hành chính” có gốc từ tiếng La tinh cổ là: “Administratio” và
nghĩa của nó có tính hai mặt: “quản lý” và “hỗ trợ”, “cai trị” và “phục vụ”. Còn

trong Từ điển tiếng Việt, “hành chính” là “phạm vi quản lí của nhà nước do luật
định”1 hoặc những gì “thuộc những công việc giấy tờ, văn thư, kế toán trong cơ
quan nhà nước”2.
Theo gốc từ Hán - Việt thì “hành chính” có nghĩa là sự thi hành những chính
sách và pháp luật của Chính phủ, tức là hoạt động quản lí nhà nước. Thuật ngữ
“hành chính” được sử dụng với nội dung rất đa nghĩa, tùy theo các hướng tiếp cận
khác nhau sẽ có cách hiểu khác nhau về hành chính. Nhưng nhìn chung, hành chính
là hoạt động của con người nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức và được xem là
những hoạt động quản lý các công việc nhà nước, xuất hiện cùng với nhà nước.
Theo nghĩa rộng, hành chính là hoạt động tổ chức, quản lý và điều hành được
tiến hành trên cơ sở sự ràng buộc bởi những quy tắc nhất định, nhằm đạt tới mục
đích phục vụ cho lợi ích chung xác định. Cũng có thể hiểu hành chính là hoạt động
quản lí một hệ thống có nội dung là chấp hành và điều hành trong quản lí một hệ
thống theo những quy định đã định trước nhằm đạt mục tiêu mà hệ thống đã đề ra.
Dưới giác độ thực tiễn hệ thống tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính
nhà nước là:
- Một hệ thống tổ chức và chế định nhà nước (tức là một thể chế xét về cơ cấu
tổ chức và cơ chế hoạt động) của quyền hành chính, có chức năng thực thi quyền
hành pháp, tức là quản lý công việc hàng ngày của nhà nước.
- Một thiết chế được tạo thành bởi các pháp nhân công quyền (Chính phủ, các
cơ quan chính quyền địa phương và các công sở hành chính sự nghiệp) có thẩm
quyền tổ chức và điều hành mọi quá trình xã hội, hành vi của các tổ chức, công dân
bằng những văn bản quy phạm dưới luật thuộc quyền lập quy của quyền hành pháp
(là văn bản quản lý nhà nước hay văn bản hành chính), phù hợp và để thi hành các
văn bản luật thuộc quyền hành pháp.

1
2

Đại từ điển Tiếng Việt,Nxb Văn hóa – Thông tin, 1998, Tr 779

Đào duy Anh, Giản yếu Hán-Việt từ điển, Nxb Minh Tân, Paris, Tr.364

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-3-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

- Tổ chức và quản lý thực tiễn để thực hiện các quy định, các nhiệm vụ chính
trị của nhà nước mà mục tiêu là giữ gìn trật tự công (thể chế chính trị, luật pháp nhà
nước), phục vụ lợi ích nhà nước và lợi ích công dân một cách hiệu quả3.
Theo hệ thống tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước thì khái niệm hành
chính được hiểu theo nghĩa hẹp là: Hành chính là hoạt động quản lý, điều hành của
cơ quan hành chính nhà nước. Cho nên, hành chính là hoạt động quản lý, điều hành
của nhà nước do các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện đối với các lĩnh vực
kinh tế - xã hội trên phạm vi toàn lãnh thổ. Như vậy hành chính nhà nước là một bộ
phận quản lý nhà nước, thực hiện chứa năng quản lí điều hành.
Từ những phân tích trên có thể định nghĩa: “Hành chính nhà nước là hoạt động
quản lý nhà nước, mang tính chất quyền lực nhà nước, đó là hoạt động lập quy và
điều hành được thực hiện bởi các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước từ
trung ương đến cơ sở với những công cụ và phương pháp thích hợp nhằm đảm bảo
cho hành chính nhà nước đạt được các mục tiêu mà quản lý nhà nước đã đề ra để
duy trì và phát triển xã hội theo trật tự nhất định và phục vụ nhân dân”.
Trong khoa học luật hành chính Việt Nam và các nước thì thuật ngữ “hành
chính” được áp dụng với nghĩa thông dụng nhất là hoạt động quản lí. Chính phủ cơ quan cao nhất đứng đầu bộ máy quản lí nhà nước, được gọi là “cơ quan hành
chính nhà nước cao nhất” Vì vậy khi nói đến hành chính nhà nước tức là nói đến
hoạt động quản lí nhà nước của bộ máy hành pháp.

Hành chính cũng có nghĩa là quản lí, theo quan niệm chung: quản lí có nghĩa
rất rộng, gồm: Quản lí tư, quản lí công, quản lí kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc
phòng…quản lí bộ máy hành chính nhà nước và quản lí sản xuất kinh doanh. Đối
với quản lí hành chính nhà nước là một loại quản lí mang tính đặc thù riêng của bộ
máy nhà nước và hành chính nhà nước là lĩnh vực công, gắn với sự ra đời của nhà
nước, quyền lực nhà nước và thể hiện việc thực thi quyền lực nhà nước về mặt hành
pháp.
Hành chính công có thể được hiểu là sự phối hợp những nổ lực của các nhóm
cá nhân trong tổ chức, tổ chức đó là một cơ cấu hình thức liên kết nhất định giữa
các yếu tố về nội dung, tổ chức như là một thuộc tính của bản thân nó. Hành chính
công thường là các hoạt động hàng ngày của Chính phủ và bộ máy hành chính nhà
nước từ trung ương đến địa phương và các cơ sở dưới sự quản lí thống nhất của
Chính phủ.
3

Cải cách hành chính và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội,
năm 2006

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-4-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

1.1.2 Nền hành chính nhà nước
Khái niệm hành chính công về hành chính thì “hành chính công” là thuật ngữ
được sử dụng cách đây không lâu, nó được xem xét dưới khía cạnh hoạt động của

nhà nước (Chính phủ) và chính điều đó đã phân biệt hành chính công với các loại
hành chính khác. Sự khác nhau căn bản ở đây là khái niệm “công” và “tư” của bộ
máy hành pháp. Nhiều nghiên cứu quản lí hành chính nhà nước cho rằng thuật ngữ
hành chính công được các học giả Pháp và Đức sử dụng vào những năm cuối thế kỉ
XVII. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng thuật ngữ này đã có ngay từ khi nhà nước
tiến hành các hoạt động quản lí những vấn đề chung của xã hội, tức là từ khi nhà
nước được hình thành và hành chính công là hoạt động của nhà nước, các cơ quan
nhà nước, mang tính quyền lực nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước để quản lí
các công việc nhà nước nhằm phục vụ lợi ích của công dân. Đối với sự phát triển
của nền hành chính hiện đại ngày nay khó có thể phân biệt được giữa hành chính
công và hành chính tư, sự phân định đó chỉ là tương đối. Nền hành chính nhà nước
ở nước ta chịu sự tác động :
- Sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam đối với nhà nước và đối với hệ
thống thực thi quyền hành pháp (hệ thống hành chính nhà nước);
- Sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội (Mặt trận tổ quốc Việt Nam,
Tổng liên đoàn lao động Việt nam, hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh, hội nông dân Việt Nam, hội cụ chiến binh Việt Nam) và
công dân;
- Các thể chế nhà nước.
Nền hành chính hiểu theo nghĩa hẹp là chỉ bao gồm các yếu tố bên trong của
nền hành chính nhà nước:

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-5-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

Đội ngũ công
chức và hoạt
động của họ
Hệ thống tổ
chức bộ máy
hành chính
Nhà nước

Thể chế của nền
hành chính
nhà nước
Nguồn lực công
bảo đảm cho nền
hành chính hoạt
động

Sơ đồ miêu tả cấu trúc nền hành chính nhà nước4
Nhưng nền hành chính có thể được hiểu theo nghĩa rộng là: ngoài các yếu tố
bên trong bộ máy hành chính nhà nước thì còn có các yếu tố tác động khác như: sự
lãnh đạo của Đảng, sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội và công dân,
khuôn khổ pháp luật...góp phần ảnh hưởng đến hoạt động của nền hành chính.
Nếu kết luận rằng “hành chính” là “quản lí” thì quản lí có ở phạm vi toàn xã
hội, ở trong toàn bộ nhà nước và từng hệ thống lập pháp, hành pháp, tư pháp, cũng
như mọi tổ chức, tế bào khác của xã hội như: tổ chức tập thể, tư nhân, gia đình…Vì
vậy cần xác định được hai khái niệm: “hành chính công” và”hành chính tư”.
Ta có thể hiểu: “Hành chính công” là “hành chính nhà nước”; “quản lí nhà
nước theo nghĩa hẹp” ; “chấp hành và điều hành nhà nước”, còn “hành chính tư” là
“hành chính” trong khu vực ngoài nhà nước, như trong doanh nghiệp tư nhân,…
Ngày nay, ở nhiều nước phát triển các khu vực tư nhân tham gia vào các lĩnh vực

hoạt động công (Chủ yếu là cung cấp các dịch vụ công cộng như: y tế, giáo dục…)
mà trước kia là trách nhiệm của nhà nước(khu vực công) đã tạo nên sự đan xen,
trùng lập. Vì vậy đối với sự phát triển của nền hành chính hiện đại ngày nay khó có
thể phân biệt được giữa hành chính công và hành chính tư, sự phân định đó chỉ là
tương đối.
4

Tài liệu bồi dưỡng thi nâng ngạch lên chuyên viên chính khối Đảng, Đoàn thể năm 2014, chuyên đề 4: Nền
hành chính và cải cách hành chính

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-6-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

Bộ máy nhà nước không còn giữ toàn bộ độc quyền hoạt động trong một số
lĩnh vực nhất là trong lĩnh vực dịch vụ phục vụ xã hội mà trao một phần cho các tổ
chức tư nhân hay dưới hình thức công - tư hợp doanh, nhằm đạt hiệu quả kinh tế xã
hội cao hơn. Chính vì điều này càng làm cho việc phân biệt phạm vi và phương
thức hoạt động của “hành chính công” và “hành chính tư” ngày càng khó khăn.
Từ những phân tích trên ta có thể định nghĩa chung nhất về hành chính công
như sau: “Hành chính công (hành chính nhà nước) là tổng thể các tổ chức và quy
chế hoạt động của bộ máy hành pháp có trách nhiệm quản lí công việc hàng ngày
của nhà nước do các cơ quan có tư cách pháp nhân công quyền điều hành bằng
những văn bản dưới luật, để giữ gìn trật tự công cộng, bảo vệ quyền lợi công và
phục vụ nhu cầu hàng ngày của công dân”.

1.1.3 Sự phát triển của nền hành chính
Có thể nói nền hành chính Việt Nam hiện đại có lịch sử hình thành quá non
trẻ. Trong đó đã bỏ ra 30 năm cho việc điều hành trong chiến tranh, cũng trong giai
đoạn này bộ máy và chế độ hành chính bị ảnh hưởng và quyết định đến số phận của
nhà nước ta sau này.
Cách mạng tháng tám thành công đã mở ra kỉ nguyên mới cho dân tộc, cũng là
lúc nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa cho ra đời cơ quan thực thi quyền hành
pháp với tên gọi là Chính phủ. Cơ cấu bộ máy hành pháp và nền hành chính nhà
nước qua các hiến pháp thể hiện bản chất của chế độ nhà nước của dân, do dân, vì
dân.
Đầu tiên, trong hiến pháp 1946 đã cho thấy rõ: Nhân dân là chủ quyền của nhà
nước. Các cơ quan đại diện có quyền cao nhất : “Nghị viện nhân dân”5 do nhân dân
bầu ra và “Chính phủ” là cơ quan hành chính cao nhất của đất nước, tập trung vào
nhánh quyền lực hành pháp. Trong đó Chủ tịch nước là người đứng đầu nhà nước
và đứng đầu chính phủ, Chủ tịch nước chọn nhân sự các Nội các, Nghị viện nhân
dân chỉ phê chuẩn, quyết nghị.
Đến hiến pháp năm 1959, bộ máy nhà nước chuyển sang chế độ xã hội chủ
nghĩa, nguyên tắc tập quyền được vận hành mạnh mẽ, Quốc hội được xác định là cơ
quan quyền lực nhà nước cao nhất, Quốc hội quy định: “Hội đồng chính phủ là cơ
quan chấp hành của cơ quan quyền lực cao nhất của nước Việt Nam dân chủ cộng
hòa”6, đứng đầu hội đồng Chính phủ là Thủ tướng. So với Hiến pháp 1946 thì Hiến

5
6

Xem chương III, Điều 22 Hiến pháp1946
Xem chương VII, Điều 71 Hiến pháp 1959

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-7-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

pháp 1959 đã tách chức vụ Chủ tịch nước ra khỏi cơ quan hành pháp. Nhìn chung
chức năng hành pháp không thay đổi mà chỉ giảm đi quyền lực.
Hiến pháp 1980 là hiến pháp đánh dấu mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc,
bắt đầu thời kì thống nhất quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, trước đó trong Hiến pháp
1946 và Hiến pháp 1959 có chế định Chủ tịch nước, đến Hiến pháp 1980, theo mô
hình xã hội chủ nghĩa thì chức năng nhà nước gắn liền với Quốc hội. Với sự kết hợp
giữa Chủ tịch nước và cơ quan thường trực Quốc hội đã thành lập ra “Hội đồng nhà
nước”7 là cơ quan cao nhất trong hoạt động thường xuyên của Quốc hội, là chủ tịch
tập thể của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nguyên tắc tập quyền được
vận hành triệt để. Với cách tổ chức này thì hoạt động của nhà nước được cơ quan
quyền lực nhà nước cao nhất trực tiếp thực hiện. Ở thời kì này cơ quan chấp hành
và hành chính cao nhất là “Hội đồng Bộ trưởng”8 nhưng lúc này thì Hội đồng Bộ
trưởng bị hạn chế về quyền hạn. Chính trong giai đoạn này nước ta biểu hiện nhiều
yếu kém, tính hình thức, bao cấp và sự chồng chéo giữa các thể chế Đảng và nhà
nước lãnh đạo và quản lí, hoạt động nền hành chính nhà nước làm dẫn đến khủng
hoãng kinh tế - xã hội của đất nước kéo dài.
Hiến pháp 1992 thì Chính phủ được quy định: “Là cơ quan chấp hành của
Quốc hội, cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam”9. Vai trò quyền hạn của Chính phủ được thay đổi theo hướng phân
định rõ chức năng quản lí nhà nước. Đứng đầu Chính phủ là Thủ tướng Chính phủ,
các thành phần khác trong Chính phủ là Bộ trưởng và các cấp tương đương, chính
quyền địa phương chia 3 cấp: tỉnh, huyện, xã. Đến Hiến pháp 1992 hệ thống nền
hành chính nhìn chung đã thống nhất, khoa học từ trung ương đến địa phương, đất

nước vận hành có hiệu quả. Ngày 01/01/2014, Hiến pháp năm 2013 có hiệu lực thi
hành, có thể nói đây là lần đầu tiên chính thức khẳng định tính chất, vị trí của Chính
phủ: “Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam thực hiện quyền hành pháp là cơ quan chấp hành của Quốc
hội”10. So với Hiến pháp 1992 thì Hiến pháp 2013 đã bỏ cụm từ “Các thành viên
khác” mà quy định cụ thể cơ cấu, thành phần của Chính phủ: “Chính phủ gồm Thủ
tướng Chính phủ, các phó Thủ thướng, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang
bộ”, đề cao chế định Thủ tướng Chính phủ: “là người đứng đầu Chính phủ”11.
7

Xem chương VII, Điều 98 Hiến pháp 1980
Xem chương VII, Điều 104 Hiến pháp 1980
9
Xem chương VIII, Điều 109,Hiến pháp 1992
10
Xem chương VII, Điều 94 Hiến pháp 2013
11
Xem chương VII, điều 95, khoản 2 Hiến pháp 2013
8

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-8-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

Chính quyền địa phương được tổ chức theo thứ bậc từ cao xuống thấp: tỉnh, huyện,

xã (và tương đương) và đơn vị hành chính đặc biệt do Quốc hội thành lập. Tiếp nối
Hiến pháp 1992 thì Hiến pháp sửa đổi, bổ sung năm 2013 được đưa vào cuộc sống,
tuy nhiên do chịu ảnh hưởng bởi lịch sử và tình hình khách quan của đất nước nên
Việt Nam tiếp tục cần tiến hành CCHC nhà nước để đưa đất nước ngày một phát
triển vững mạnh, hội nhập cùng quốc tế.
1.2 Cải cách hành chính Nhà nước
1.2.1 Khái niệm cải cách hành chính Nhà nước
Nền hành chính nhà nước là hệ thống tổ chức và định chế có chức năng thực
thi quyền hành pháp tức là quản lí công việc hàng ngày của nhà nước.
Thuật ngữ “cải cách” được hiểu rất khác nhau về nội dung cấp độ và phạm vi.
Cần phân biệt một số từ ngữ được sử dụng trong hoạt động quản lí nhằm nâng cao
hiệu quả hoạt động của tổ chức như: Cải tiến, đổi mới, sáng kiến, biến đổi, thay
đổi…Cũng có thể hiểu, cải cách là một quá trình, trong đó cải tiến, sáng kiến chỉ là
những hoạt động cho từng giai đoạn cụ thể. Nhưng nhìn chung về bản chất thì có
thể hiểu: cải cách là sự đổi mới một số mặt của sự vật, sự việt mà không làm thay
đổi căn bản sụ vật, sự việc đó.
Tác giả người Mỹ G.E.Caiden - chủ nhân của cuốn sách Cải cách hành chính
xuất bản năm 1969, trong cuốn sách ông đã đưa ra định nghĩa: “Sự tác động nhân
tạo của việc chuyển đổi hành chính chống lại sự kháng cự”. Và ông đã giải thích ba
đặc điểm của cải cách hành chính thể hiện trong định nghĩa của mình: Thứ nhất, cải
cách hành chính là nhân tạo bởi lẽ nó do con người tạo ra, có chủ định có kế hoạch,
không phải ngẩu nhiên, tự nhiên hay tự động, nó được tác động bởi vì nó bao gồm
sự thuyết phục, lí giải và kể cả đe dọa dùng hình phạt nếu cần. Thứ hai, cải cách
hành chính thừa nhận triển vọng sẽ có sự chống đối và yêu cầu sự nổ lực để vượt
qua sự chống đối. Thứ ba, cải cách hành chính hàm ý đạo đức, có mục tiêu đạo đức,
nó được tiến hành với niềm tin là kết quả cuối cùng sẽ tốt hơn nguyên trạng. Vậy ở
các tổ chức khác nhau đều có thể cải cách hành chính, nhưng khi đặt nó dưới góc độ
của nền hành chính công và các dẫn chứng rút ra từ khu vực công thì ta có thể định
nghĩa: “Tác động có kế hoạch lên toàn bộ hay một số bộ phận của hệ thống hành
chính để làm cho hoạt động của nó có hiệu lực, hiệu quả, năng suất và chất lượng

hơn”. Cải cách hành chính là hoạt động sửa đổi, hoàn thiện các khâu trong lĩnh vực
tổ chức quản lí và điều hành tháo gỡ những ràng buộc bất hợp lí, bởi những quy tắc
do nhà nước quy định, làm cho bộ máy và cơ chế điều hành hợp lí, phù hợp với yêu
cầu trong từng giai đoạn lịch sử.

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

-9-

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

Theo Đại từ điển Tiếng Việt, khái niệm cải cách hành chính không được định
nghĩa trực tiếp mà chỉ được mô tả bằng hình ảnh cụ thể và tính chất của chúng được
miêu tả qua chuyên đề và ở Việt Nam hiện nay cũng chưa có văn bản QPPL nào
định nghĩa chính thức về khái niệm cải cách hành chính. Nhưng trong nhiều văn bản
quan trọng của Đảng có đề cập đến thuật ngữ này, như: Nghị quyết Đại hội VII,
nghị quyết TW8 - khóa VII, nghị quyết đại hội VIII…Vì vậy có thể hiểu: Cải cách
hành chính là cải cách hệ thống hành chính nhà nước nhằm xóa bỏ đi những thủ tục
lạc hậu, rườm rà, đổi mới hệ thống và phương thức lãnh đạo quản lí của nhà nước
cho phù hợp và hoàn thiện với tình hình hiện nay, đáp ứng tốt hơn cho nhu cầu phục
vụ lợi ích, đời sống của nhân dân.
1.2.2 Đặc điểm cải cách hành chính
1.2.2.1 Đặc điểm cải cách hành chính
Từ lúc khởi đầu cho đến nay, cải cách hành chính luôn là một vấn đề quan
trọng, cấp bách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân không ngừng quan tâm. Là một
nước đang phát triển và đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, Việt Nam tiến hành cải
cách hành chính trong điều kiện còn khó khăn về: kiến thức hành chính học, kinh

nghiệm xây dựng nền hành chính theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Và nền hành
chính nhà nước được quyết định bởi điều kiện kinh tế, yêu cầu cải cách hành chính,
nội dung và tiến độ của đổi mới hệ thống chính trị của đất nước. Cùng với sự phát
triển của kinh tế, đòi hỏi cần phải hoàn thiện chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát
huy hơn nữa quyền làm chủ của nhân dân. Thực tiễn cho thấy cải cách hành chính
cũng đạt được những thành tựu về quan điểm, nhận thức: điều đó thấy được tiêu
biểu trong việc thực hiện Nghị quyết trung ương 8 (khóa VIII), Nghị quyết trung
ương 3 và 7 (khóa VII) trong xây dựng và thực hiện Pháp lệnh cán bộ, công chức.
Tuy vậy, thực tiễn cho thấy cải cách hành chính nước ta vẫn còn chậm, chưa đáp
ứng được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, đều đó sẽ làm cản trở quá trình đi lên
của đất nước cho nên cần nhìn nhận lại thực chất cải cách hành chính nước ta, nhận
diện được các đặc trưng, đặc điểm cơ bản và đưa ra những kết luận đúng đắn cho
công cuộc cải cách hành chính này.
Ngay từ khi khởi đầu công cuộc cải cách hành chính đến nay Đảng ta có sự
nhận thức đúng đắn về những đặc điểm cơ bản của nền hành chính nước ta:
Thứ nhất: cải cách hành chính ở nước ta là cuộc cải cách có nội dung tương
đối toàn diện: với mỗi quốc gia, quan niệm về cải cách hành chính cũng không đồng
nhất do hiện tượng này phát sinh từ thực trạng và yêu cầu riêng trong nước. Như
Nhật Bản, các cuộc cải cách hành chính được xem là thành công trong thập kỉ 80 -

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 10 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

90 tập trung vào tư nhân hóa ngành đương sắt quốc gia và cải tiến hệ thống lương

hưu, Nước Anh rất nổi tiếng trong những năm 1979 và thập kỉ 80 khi bà Thát-chơ
lên nắm quyền Thủ tướng với cuộc cải cách công vụ và tư nhân hóa. Còn tại Mỹ,
phong trào sáng tạo lại Chính phủ và phi qui chế hóa là nội dung cơ bản trong cải
cách hành chính thời ông Bin Clin Tơn nắm quyền. Trong số các nước khu vực
quanh ta, thì Thái Lan tập trung nhiều cho chống tệ tham nhũng, còn Ma-lai-xi-a
xây dựng hệ thống thông tin hành chính “hành lang điện tử” trong toàn bộ các cơ
quan Chính phủ và kết nối với các địa phương trong cả nước. Nhìn chung, thì cải
cách hành chính các nước này chỉ tập trung một hay một vài phương diện trong tổ
chức hay hoạt động của bộ máy nhà nước chứ không cải cách toàn bộ hệ thống. Vì
các nước này đã có một hệ thống hành chính tương đối hoàn chỉnh và hệ thống vận
hành phù hợp với cơ chế quản lí kinh tế - xã hội, đặc biệt là cơ chế thị trường12.
Là một nước đi theo con đường qua độ lên xã hội chủ nghĩa thì Việt Nam tiến
hành cải cách hành chính trong điều kiện khó khăn về hệ thống hành chính, cơ chế
quản lí kinh tế xã hội và cơ chế kinh tế thị trường cho nên nội dung cải cách hành
chính ở nước ta tương đối toàn diện, thể hiện ở các nội dung:
- Cải cách thể chế hành chính;
- Cải cách bộ máy hành chính nhà nước;
- Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức;
- Cải cách tài chính công.
Thực tiễn nước ta hiện nay thì mỗi nội dung cải cách hành chính điều quan
trọng và khi triển khai lại rất phức tạp cần cân nhấc, tính toán. Điều này cũng do nội
dung và quá trình chuyển đổi cơ chế quản lí nền kinh tế, từ quản lí theo cơ chế tập
trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì
vậy với nội dung toàn diện và rộng lớn như vậy cải cách hành chính ở nước ta phải
là một quá trình lâu dài và khó khăn phức tạp.
Thứ hai, cải cách hành chính được đặt trong tổng thể đổi mới hệ thống chính
trị, cải cách bộ máy nhà nước nói chung, trong tiến trình cải cách hành chính nhà
nước phải tiến hành đồng bộ: Cải cách lập pháp, cải cách tư pháp và cải cách hành
chính nhưng trong đó cải cách hành chính được Đảng và nhà nước ta xác định là
trọng tâm của công cuộc xây dựng và kiện toàn nhà Nước Cộng hòa xã hội chủ

nghĩa Việt Nam.

12

Đinh Duy Hòa. Mấy vấn đề CCHC nước ta,bài viết cho hội thảo, “Các giải pháp thúc đẩy CCHC giai đoạn
2001-2005”, Hà Nội, Học viện hành chính Quốc gia, 2000

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 11 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

Thứ ba, cải cách hành chính nước ta còn thiếu những động lực cần thiết thúc
đẩy tiến trình cải cách đó là: tiến trình cải cách hành chính nước ta với nội dung
rộng lớn vì vậy nó tác động đến tất cả các bộ phận của hệ thống hành chính, trước
tiên là yếu tố con người, đó là đội ngũ cán bộ, công chức từ trung ương đến địa
phương. Thực tiễn cho thấy nhìn chung đội ngũ cán bộ, công chức nước ta đang ở
trong tình trạng bất cập so với yêu cầu vì vậy cải cách hành chính đòi hỏi những
thay đổi tư duy, phong cách, lề lối làm việc và cần xây dựng chế độ chính sách thích
hợp, cải cách căn bản về chế độ tiền lương đối với cán bộ, công chức, để thể hiện rõ
trách nhiệm của cán bộ, công chức và tạo điều kiện cho cán bộ công chức bộc lộ tài
năng, năng lực thực sự.
Thứ tư, cải cách hành chính ở Việt Nam chịu ảnh hưởng khá lớn của điều kiện
xã hội và tâm lí của người dân.
Về xã hội: Trong điều kiện là một đất nước với nền nông nghệp lạc hậu, tàn
dư của chế độ phong kiến chưa cải tạo hết, thói quen của tâm lí, ý thức xã hội còn

lạc hậu, coi lệ làng cao hơn phép nước, kiểu đô thị trong khung cảnh xã hội hội
nông nghiệp vẫn còn khi xã hội Việt Nam đang bước chuyển từ nông nghiệp sang
công nghiệp.
Về con người: trong đội ngũ cán bộ công chức và trong nhân dân còn mang
nặng tâm lí bình quân, ỷ lại, thụ động trông chờ, thoái thác trách nhiệm, tách rời
quyền và nghĩa vụ, bị lung lay bởi nền kinh tế thị trường. Một bộ phận cán bộ, công
chức bảo thủ về quyền lợi, năng lực chuyên môn còn hạn chế, trình độ lí luận, trình
độ nhận thức về cải cách hành chính chưa đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn.
Nói tóm lại, do con người - nhân tố chính, vừa là chủ thể quyết định quá trình cải
cách hành chính, vừa là đối tượng bị quá trình cải cách hành chính điều chỉnh.
Mang trong mình những đặc điểm mà nhiều nước khác không có, cải cách
hành chính ở Việt Nam được xác định là trọng tâm của việc tiếp tục xây dựng và
hoàn thiện nhà nước và được đặt trong tổng thể đổi mới hệ thống chính trị đất nước,
trong sự nghiệp đổi mới toàn diện vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh.
1.2.2.2 Ý nghĩa cải cách hành chính
Cải cách hành chính là giải pháp quan trọng để đạt được các mục tiêu phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là trong thời kì hiện đại hóa đất nước và hội
nhập kinh tế hiện nay.
Với mục tiêu: “Tập trung xây dựng hệ thống hành chính nhà nước trong sạch,
vững mạnh, đảm bảo quản lí thống nhất, thông suốt trên cơ sở phân công, phân cấp

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 12 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

hợp lí, tăng cường kỉ luật, kỉ cương hành chính, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lí
nhà nước trong thời kì mới, chuyển thành công nền hành chính sang phục vụ”. Qua
các giai đoạn thực hiện, Cải cách hành chính đã thu được nhiều thành tựu đáng kể.
Tuy nhiên nền hành chính nhà nước còn chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tác động từ
bên ngoài hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể mà
bộ máy quản lí nhà nước vận hành phù hợp mới đem lại hiệu lực, hiệu quả cao. Một
số điều kiện khách quan đòi hỏi cải cách hành chính là:
- Cải cách hành chính xuất phát từ xu hướng phát triển của đất nước;
- Nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước;
- Phù hợp xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế;
- Tạo điều kiện để khu vực phi chính phủ và kinh tế tư nhân tham gia nhiều
hơn vào hoạt động vốn nhà nước;
- Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước
phục vụ trình độ dân trí và tinh thần dân chủ của công dân.
1.3 Quan điểm, chủ trương của đảng về cải cách hành chính
Trong thời gian qua, nền hành chính nước ta đã đạt được những thành tựu to
lớn, đã góp phần thực hiện thành công những nhiệm vụ đặt ra trong quá trình xây
dựng và bảo vệ đất nước. Tuy nhiên vốn là một nước nông nghiệp và tàn dư của chế
độ phong kiến vẫn còn dựa trên nền kinh tế vận hành theo chế độ tập trung, quan
liêu, bao cấp, nên nền hành chính còn nhiều yếu kém đã làm tác động tiêu cực đến
sự tiêu cực đến sự phát triển của đất nước.
Cải cách hành chính ở Việt Nam là công việc mới mẽ và diễn ra trong điều
kiện thiếu kiến thức và kinh nghiệm về quản lí hành chính nhà nước trong thời kì
mới. Vì vậy, đổi mới nền hành chính đã được Đảng ta quan tâm ngay từ khi khởi
xướng công cuộc đổi mới vì chủ nghĩa xã hội, và được khởi đầu từ đại hội Đảng VI
của Đảng cộng sản Việt Nam năm 1986. Xác định rõ được nhận thức, quan điểm, lí
luận và những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo công cuộc cải cách hành chính, Đảng ta đã
đưa ra những nội dung, phương hướng thực hiện theo từng giai đoạn và được thực
hiện liên tục trong tình hình hiện đại hóa đất nước.

Từ năm 1986, đất nước bước vào thời kì thực hiện đường lối đổi mới toàn
diện, chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao cấp sang nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, với quá trình phát triển kinh tế xã hội đó
thì nền hành chính nhà nước cũng có những đổi mới theo. Cải cách hành chính nhà
nước đặt ra như một đòi hỏi khách quan của thực tiễn, của quy luật phù hợp với
kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng. Cải cách hành chính trở thành bộ phận quan

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 13 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

trọng trong đường lối, chủ trương của Đảng và nhà nước, được xác định là trọng
tâm, là khâu đột phá của việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam.
Đại hội Đảng VI của Đảng cộng sản Việt Nam họp năm 1986 đã mở ra một
thời kì phát triển mới của Việt Nam, thời kì đổi mới toàn diện đất nước. Thấy được
vai trò của nhà nước trong việc xóa bỏ cơ chế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao
cấp, thiết lập cơ chế quản lí mới. Trong Nghị quyết của đại hội đã đề ra chủ trương:
“Thực hiện một cuộc cải cách lớn về tổ chức bộ máy của các cơ quan nhà nước”,
với phương hướng: “Xây dựng và thực hiện cơ chế quản lí nhà nước thể hiện quyền
làm chủ tập thể của nhân dân lao động ở tất cả các cấp. Tăng cường bộ máy nhà
nước từ trung ương đến địa phương và cơ sở thành một hệ thống nhất, có sự phân
định rành mạch nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm từng cấp theo phương hướng tập
trung dân chủ, phân biệt chức năng quản lí hành chính - kinh tế với quản lí sản xuất
- kinh doanh. Kết hợp quản lí theo ngành với quản lí theo địa phương và vùng lãnh

thổ cho phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội”13.
Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, tổ chức và hoạt động của hệ thống
bộ máy hành chính từ trung ương đến địa phương đã có những chuyển biến rõ rệt,
từng bước mạnh chuyển sang thực hiện chức năng quản lí nhà nước theo pháp luật,
dần khắc phục được sự can thiệp trực tiếp và điều hành hoạt động sản xuất, kinh
doanh của cở sở, công tác xây dựng thể chế từ chính phủ đến chính quyền địa
phương được sắp xếp lại một bước theo hướng gọn nhẹ, giảm đầu mối. Nhưng nhìn
chung tổ chức và biên chế bộ máy nhà nước lúc này còn cồng kềnh nặng nề.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII tháng 6 năm 1991 đã tiến hành tổng kết 5
năm thực hiện đổi mới, đề ra cương lĩnh xây dựng đất nước thời kì quá độ lên chủ
nghĩa xã hội và chiến lược ổn định phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2000. Theo
Nghị quyết Đại hội VII tháng 4 năm 1992 là nhiệm vụ cải cách bộ máy nhà nước
gắn với đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của Đảng và các đoàn thể quần
chúng, đổi mới hệ thống chính trị, lấy kinh tế làm trọng tâm, tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng; nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lí nhà nước và bảo đảm quyền lực
thuộc về nhân dân. Sau năm năm đổi mới, thực hiện cải cách nhà nước rút ra được
nhiều bài học và kinh nghiệm quý báu, Nghị quyết đại hội lần VII của ĐCSVN đã
xác định được mục tiêu có tính chất chiến lược cho giai đoạn 10 năm tiếp theo
(1991 đến 2000): “Đặt trọng tâm cải cách nhằm vào hệ thống hành chính với nội
dung chính là xây dựng một hệ thống hành pháp và quản lí hành chính nhà nước
13

Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự Thật, 1986, tr.118

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 14 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên

Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

thông suốt từ trung ương xuống cơ sở, có đủ quyền lực, năng lực, hiệu lực”14. Như
vậy Nghị quyết đại hội VII đã đặt nhiệm vụ cải cách bộ máy nhà nước trên một tầm
cao mới có tính hệ thống và toàn diện hơn, mà trọng tâm là bộ máy hành chính.
Thực hiện của Nghị quyết Đại hội VII tháng 4 năm 1992 Quốc hội Nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua hiến pháp 1992 nhằm thể chế hóa
đường lối mới của Đảng về xây dựng đất nước theo định hướng XHCN, thay thế
hiến pháp 1980. Xác định lại vị trí của chính phủ cũng như việc phân công phối hợp
giữa ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp trong tổng thể quyền lực thống nhất
của nhà nước.
Nghị quyết trung ương 8 (khóa VII) tháng 01 năm 1995 đánh dấu bước phát
triển mới trong nội dung định hướng cải cách hành chính ở Việt Nam. Cũng từ đây
hệ thống quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo cơ bản hoàn thiện, nội dung và phương
hướng thực hiện cải cách cơ bản đã toàn diện và có cơ sở khoa học. có thể coi đây
là Nghị quyết chuyên đề về cải cách hành chính, vì trong nghị quyết này tư tưởng
chủ yếu là: “Coi cải cách hành chính nhà nước là yêu cầu bức xúc, là trọng tâm của
việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam”.
Tiếp tục khẳng định cải cách hành chính là trọng tâm của việc xây dựng và hoàn
thiện nhà nước. Nghị quyết nhấn mạnh cải cách hành chính phải dựa trên cơ sở
pháp luật và tiến hành đồng bộ.
Cải cách thể chế hành chính tổ chức bộ máy và xây dựng, kiện toàn đội ngũ
cán bộ, công chức hành chính. Đó là một giải pháp cơ bản để thực hiện kế hoạch
phát triển kinh tế-xã hội năm năm 1996 đến 2000 mà Nghị quyết Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ VIII (năm 1996) nhấn mạnh.
Hội nghị lần thứ 3 của Ban Chấp hành Trung ương (khoá VIII) họp tháng 6
năm 1997 ra Nghị quyết về phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tiếp tục xây dựng
nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Một trong những chủ trương và giải
pháp lớn về cải cách hành chính được nhấn mạnh bảo đảm thực hiện dân chủ hóa

đời sống chính trị của xã hội, giữ vững và phát huy bản chất tốt đẹp của Nhà nước,
phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong xây dựng và bảo vệ nhà nước, trong
giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước và hoạt động của cán bộ, công chức.
Trong việc xây dựng chiến lược về cán bộ cho thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước đến năm 2020, Nghị quyết Trung ương 3 đặc biệt nhấn
mạnh nhiệm vụ xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực, coi
14

ĐCSVN,Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, chiến lược ổn định và phát triển kinh tế năm
2000, Nxb Sự thật, 1991, Tr.4

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 15 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

đó là yếu tố quyết định đến chất lượng bộ máy nhà nước. Cán bộ lãnh đạo phải
được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức toàn diện, được bố trí, điều động theo nhu cầu và
lợi ích của đất nước.
Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2), Nghị quyết Trung ương 7 (khoá VIII), nhấn
mạnh về việc tiếp tục tiến hành cải cách hành chính, đặt cải cách hành chính trong
tổng thể của đổi mới hệ thống chính trị.
Từ kinh nghiệm thực tiễn, Đảng đã đi đến khẳng định, trong điều kiện một
đảng cầm quyền, sự đổi mới chưa đồng bộ các tổ chức trong hệ thống chính trị là
trở ngại lớn của công cuộc cải cách hành chính trong thời gian qua. Không thể tiến
hành cải cách riêng nền hành chính tách rời sự đổi mới tổ chức và phương thức lãnh

đạo của Đảng, đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của các đoàn thể nhân
dân. Cũng không thể cải cách hành chính một cách biệt lập mà không đồng thời đổi
mới tổ chức và cơ chế hoạt động của các cơ quan lập pháp, cơ quan tư pháp. Nhận
thức được điều này, Nghị quyết Trung ương 7 (khoá VIII) đề ra chủ trương tiến
hành sắp xếp lại tổ chức bộ máy của Đảng và các tổ chức trong hệ thống chính trị
gắn liền với cải cách hành chính theo hướng tinh gọn, hoạt động có hiệu lực, hiệu
quả. Đồng thời, với việc kiên quyết sắp xếp một bước bộ máy các tổ chức trong hệ
thống chính trị, thực hiện tinh giảm biên chế, cải cách chính sách tiền lương.
Đại hội IX (năm 2001) đã đưa ra một loạt chủ trương, giải pháp có ý nghĩa
quan trọng trong cải cách hành chính thời gian tới như điều chỉnh chức năng và cải
tiến phương thức hoạt động của Chính phủ, nguyên tắc bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh
vực; phân công, phân cấp; tách cơ quan hành chính công quyền với tổ chức sự
nghiệp, dịch vụ công; tiếp tục cải cách doanh nghiệp nhà nước, tách rõ chức năng
quản lý nhà nước với sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp; tiếp tục cải cách
thủ tục hành chính; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, có năng lực;
thiết lập trật tự kỷ cương, chống quan liêu, tham nhũng…
Đến Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ XI của Đảng, quan điểm chỉ đạo của
Đại hội XI là: “Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,
trọng tâm là tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh và cải cách hành chính bãi bỏ
các thủ tục hành chính gây phiền hà cho tổ chức và công dân, tiếp tục hoàn thiện và
đẩy mạnh cải cách hành chính phục vụ phòng, chống tham nhũng lãng phí, tập trung
vào các lĩnh vực dễ xảy ra tham nhũng, lãng phí, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành
chính trong Đảng khắc phục tình trạng rườm rà, bất hợp lý về thủ tục, đẩy mạnh cải

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 16 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên

Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

cách lập pháp, hành pháp và tư pháp, thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành
chính và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia”15.
Từ quan điểm trên của Đảng, Chương trình cải cách hành chính giai đoạn
2011 - 2020 là vấn đề chiến lược. Vì vậy, các nội dung cải cách phải bảo đảm tính
hệ thống, tính khả thi của quá trình xây dựng một nền hành chính mới, một mô hình
tổ chức hành chính phù hợp với thời kỳ phát triển mới, hội nhập của đất nước.
Trên cơ sở nhận thức về nền hành chính gắn với yêu cầu quản lí hành chính
trong điều kiện mới, xác định được chức năng thiết kế một mô hình tổ chức hành
chính mới. Muốn vậy, cần xem xét mối quan hệ giữa bộ máy tổ chức hành chính
nhà nước với tình hình thực tế quản lí hành chính trong điều kiện nền kinh tế thị
trường ở nước ta, rà soát lại chức năng và tổ chức bộ máy nhà nước theo yêu cầu
mới.
1.4 Sự cần thiết và quá trình hình thành, phát triển cải cách hành chính ở Việt
Nam
1.4.1 Sự cần thiết phải cải cách hành chính ở Việt Nam
Trong thời kì đổi mới đất nước chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung
sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tổ chức và hoạt động của
nhà nước được đổi mới một bước và đã được những thành tựu bước đầu rất quan
trọng tạo thế và lực để đưa đất nước bước sang thời kì phát triển mới. Với kết quả là
những thành tựu về kinh tế và sự ổn định chính trị là tiền đề để đưa đất nước phát
triển, khắc phục nguy cơ tụt hậu, hướng đến việc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước. Trước yêu cầu bức thiết của sự nghiệp đổi mới đất nước Nghị
quyết hội nghị thứ 8 Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (khóa
VIII) đề ra yêu cầu: “Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, trọng tâm là cải cách một bước nền hành chính”. Để đổi mới
nền kinh tế và củng cố hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa thì tình hình nước
ta đặc ra nhiều yêu cầu bức xúc:

Thứ nhất, nền kinh tế hàng hóa thị trường trong công cuộc công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước đòi hỏi nền hành chính nhà nước phải hoàn thiện về thể chế,
nâng cao hiệu lực quản lí theo cơ chế quá độ lên chủ nghĩa xã hội, đảm bảo đưa đất
nước phát triển nhanh và bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Cũng như
bao quốc gia khác, Việt Nam cũng là một đất nước luôn coi kinh tế là gốc, là cơ sở,
cở cấu và cơ chế kinh tế quyết định đến nền hành chính và nền hành chính có vai trò
thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Nền kinh tế quốc gia ảnh hưởng đến nền hành chính
15

Theo quyết Đại hội đại biểu lần thứ XI của Đảng năm 2011

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 17 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên


Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

có thể mở rộng phạm vi và pháp lí cho kinh tế phát triển, khuyến khích kinh tế phát
triển nhưng cũng có thể chính là rào cản kìm hãm nên kinh tế. Vì vậy các quan hệ
hành chính, pháp lí từng bước được thay đổi thích ứng với nền kinh tế thị trường
trong thời kì đổi mới. Tuy nhiên trước sự nghiệp phát triển đổi mới không ngừng
của đất nước thì nền hành chính phải chuyển biến kịp thời nếu không nền hành
chính sẽ trở nên lạc hậu, gây trì trệ, kìm hãm nền kinh tế đất nước. Vì vậy cần đẩy
mạnh hơn nữa công cuộc đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành pháp
một cách sâu rộng và toàn diện, cải cách hành chính gắn liền với cải cách kinh tế.
Thứ hai, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa trong công cuộc đổi mới toàn diện đất
nước đòi hỏi phải củng cố và hoàn thiện hơn nữa, đặt ra nhiều yêu cầu mới mà nền

hành chính phải đáp ứng. Cơ quan hành chính phải đáp ứng yêu cầu quyền dân chủ
cho nhân dân, bảo đảm an cư lạc nghiệp, tạo môi trường xã hội an ninh, trật tự,
không phiền hà, sách nhiễu, tạo lòng tin trong nhân dân. Vì vậy đòi hỏi bộ máy thực
thi quyền lực chính trị trong sạch vững mạnh có năng lực, quản lí có hiệu lực, hiệu
quả cao.
Thứ ba, trong thời kì đổi mới đất nước thì sự mở rộng mối quan hệ đối ngoại
với các nước là điều thiết yếu, điều đó đặt ra yêu cầu là thể chế hành chính và đội
ngũ cán bộ phải hiểu biết luật pháp và thông lệ quốc tế đồng thời có bản lĩnh chính
trị và phẩm chất cách mạng của Đảng, đảm bảo độc lập tự chủ, bảo vệ lợi ích quốc
gia. Mở rộng mối quan hệ với các nước trong khu vực và quốc tế tạo thời cơ để nền
kinh tế Việt Nam hội nhập với thị trường thế giới, khai thác mọi nguồn lực trong và
ngoài nước phục vụ sự tăng trưởng nhanh và bền vững. Chính điều đó cũng tạo ra
thách thức lớn trong việc giữ vững chủ quyền quốc gia và kiên định con đường đi
lên chủ nghĩa xã hội. Cải cách hành chính đi liền với giữ vững ổn định chính trị,
tăng cường bộ máy nhà nước và vai trò lãnh đạo của Đảng. Đất nước chuyển sang
thời kì phát triển mới đặt ra nhiều yêu cầu cơ bản trên thì tổ chức bộ máy nhà nước
nhất là bộ máy hành chính đã bội lộ nhiều khuyết điểm, làm cản trở công cuộc đổi
mới đất nước, những khuyết điểm yếu kém chủ yếu là:
- Hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, chưa tạo đủ khuôn khổ pháp luật cần thiết
thích hợp tình hình, nhiệm vụ mới; việc thi hành pháp luật chưa nghiêm, kỉ cương,
kỉ luật lỏng lẽo.
- Bộ máy hành chính nhà nước vẫn còn cồng kềnh, nặng nề, nhiều tầng, nhiều
nấc trung gian, thủ tục rườm rà, phiền hà, chức năng, nhiệm vụ chồng chéo, hoạt
động kém hiệu lực, hiệu quả. Tệ nạn quan liêu, tham nhũng còn phổ biến.

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 18 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên

Cải cách hành chính tại xã An Trạch A thuộc huyện Đông Hải – tỉnh Bạc Liêu

- Chế độ công vụ lạc hậu nên chưa phát triển được tài năng trong đội ngũ cán
bộ, công chức nhìn chung chưa được đào tạo chính quy; trình độ năng lực và phẩm
chất chưa ngang tầm với yêu cầu của nhiệm vụ, kĩ năng hành hành chính kém, một
bộ phận không nhỏ thoái hóa biến chất.
Vì vậy, để xây dựng một nhà nước vững mạnh, trong sạch, hiện đại và bộ máy
nhà nước hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu quản lí đất nước
trong bối cảnh quốc tế và thời kì đổi mới đất nước, đứng trước thời cơ và thuận lợi
mới cũng như nguy cơ va thách thức mới thì yêu cầu cần thiết là phải tiếp tục xây
dựng và hoàn thiện nhà nước mà trọng tâm là tiến hành tiếp tục đẩy mạnh cải cách
hành chính.
1.4.2 Sự hành thành và phát triển của cải cách hành chính
Với yêu cầu mở rộng và hợp tác quốc tế hiện nay thì nền hành chính nhà nước
phải luôn vận hành phù hợp với nhịp độ phát triển của đất nước nhưng vẫn không
làm thay đổi những nền tảng ban đầu của nền hành chính nhà nước mà chỉ điều
chỉnh nó theo yêu cầu quản lí nhà nước.
Cải cách hành chính khởi đầu vào những năm giữa của thập kỷ 90, thế kỷ XX
hằm hướng tới việc thay đổi trạng thái của cơ chế hành chính hiện hành, làm cho nó
thay đổi phù hợp với yêu cầu phát triển mới của đất nước.
Bước đầu đổi mới về thể chế. Ban hành nhiều quy định mới cho phù hợp với
yêu cầu mở rộng thị trường, bên cạnh nền kinh tế nhà nước còn có sự phát triển của
nền kinh tế nhiều thành phần… từ đó nhiều thủ tục hành chính gây cản trở, phiền hà
người dân và tổ chức trong đời sống. Chính vì vậy, Nghị quyết 38/CP ngày 4 tháng
5 năm 1994 của Chính phủ về cải cách một bước thủ tục hành chính phục vụ công
dân và tổ chức thì nhiều thủ tục hành chính được bãi bỏ phù hợp. Về cơ cấu tổ chức
chính quyền các cấp dần hoàn thiện hơn, nhiều bộ và các địa phương được tổ chức
theo hướng quản lí đa ngành, đa lĩnh vực. Nhiều cơ quan được sắp xếp tinh giản,

bớt đầu mối hơn đồng thời hiệu lực, hiệu quả cũng được nâng cao hơn.
Cải cách không chỉ dừng lại ở thủ tục hành chính, nó bắt đầu triển khai ra các
lĩnh vực khác của nền hành chính, mang tính đồng bộ, toàn diện. Tính đồng bộ, toàn
diện của cải cách hành chính thể hiện rõ nhất ở Chương trình tổng thể cải cách hành
chính giai đoạn 2001-2010 do Chính phủ ban hành theo Quyết định số
136/2001/QĐ-TTg ngày 17 tháng 9 năm 2001. Trong 10 năm thực hiện Chương
trình tổng thể cải cách hành chính, chúng ta đã đạt được những kết quả nhất định.
Tuy nhiên, nhiều mục tiêu của Chương trình vẫn chưa được giải quyết. Vào ngày 08
tháng 11 năm 2011, Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn

GVHD: Nguyễn Hữu Lạc

- 19 -

SVTH: Châu Thị Mỹ Xuyên