Xác định hệ số beta và ứng dụng trong xác định giá trị công ty cổ phần dầu thực vật tường an TAC

TR

NG

I H C KINH T TP.HCM

KHOA KINH T PHÁT TRI N

KHÓA LU N T T NGHI P
XÁC

NH H S

BETA VÀ

TRONG XÁC
CÔNG TY C
T

NG D NG

NH GIÁ TR

PH N D U TH C V T
NG AN – TAC

GVHD: GV. NGUY N TH H NG THU
SVTH: TR

NG TH O NHI

L p: VG02-K35
MSSV: 31091024152

Thành ph H Chí Minh, Tháng 4 n m 2013


L I CAM OAN

Tôiăxinăcamăđoanăđâyălàăbàiănghiênăc u do chính tay tôi th c hi n. Các s li u
đ c tôi thu th p trung th căvàăch aăt ngăđ c s d ng t i b t k bài báo cáo nào.
Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v i bài nghiên c u c a mình.
TP.H ChíăMinh,ăngàyă02ăthángă04ăn mă2013
Sinh viên th c t p

TR

Trang i

NG TH O NHI


L IC M

N


Trong su t b năn măh c t iăTr ngă i H c Kinh T TP. H ChíăMinh,ăđ c
s dìu d t t n tình c a Quý Th yăCô,ăemăđưăt ngăb cătr ngăthành,ăđ c trang b
th t nhi u ki n th c n n h u ích t nh ng bài gi ng, nh ng tình hu ng th c t , giúp
emăcóăđ ni mătinălàmăhànhătrangătrênăb căđ ngăt ngălai.ă

đ c k t qu nh ă ngàyă hômă nay,ă emă xină g i l i c mă nă chână thànhă đ n
Ban Giám Hi u và Quý Th y Cô gi ngăviênătr ngă i H c Kinh T TP. H Chí
Minhăđưăt n tâm d y d , truy năđ t ki n th c và hi u bi t c a mình cho em trong
su t th i gian theo h c t iătr ng.
c bi t em xin t lòng bi tă năCô Nguy n Th H ng Thu, Gi ng viên Khoa
Kinh t phát tri n,ă i h c Kinh T TP. H Chí Minhăđưăt n tình ch b o em hoàn
thành khóa lu n t t nghi p này.
Emăc ngăxinăg i l i c mă năchânăthànhăđ năBanăgiámăđ c và các anh, ch t i
Công ty Th măđ nhăgiáăEXIMă(EXIMA)ăđưăgiúpăđ em, cho em nh ng bài h c h u
ích trong su t quá trình th c t p.
Là sinh viên th c t p,ă b că đ u làm quen v i th c t nên còn nhi u b ng
không tránh kh i nh ng sai sót, em r tămongăđ c Cô và các Cô, Chú, Anh, Ch t i
Công ty Th măđ nh giá EXIM (EXIMA) góp ý ki năđ em hoàn thành t t khóa lu n
t t nghi p.
Cu i cùng, em xin chúc Quý Th yă Côă tr ngă i H c Kinh T TP. H Chí
Minh,ăBanăGiámă c và Các Cô, Chú, Anh, Ch t i Công ty Th măđ nh giá EXIM
(EXIMA) luôn kh e m nhăvàăđ t nhi u thành công trong công vi c và cu c s ng.
Em xin chân thành c mă n!

Sinh viên th c t p

TR

Trang ii

NG TH O NHI


XÁC NH N C A C

QUAN TH C T P


…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......

Trang iii


NH N XÉT C A GIÁO VIểN H

NG D N


…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......

…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………….......
Trang iv


M CL C


L I CAM OAN.......................................................................................................i
L IC M

N............................................................................................................ii

XÁC NH N C A C

QUAN TH C T P……………………………………...iii

NH N XÉT C A GIÁO VIểN H
DANH SÁCH CH

VI T T T............................................................................vii

DANH SÁCH B NG, BI U
Ch

ng 1.

NG D N…………………………………iv

..........................................................................viii

GI I THI U ..................................................................................1

1.1. M C TIÊU NGHIÊN C U. .......................................................................1
1.2.

IT

NG VẨ PH

NG PHÁP NGHIểN C U. ..............................1

1.3. N I DUNG PHÂN TÍCH C A
1.4. C U TRÚC
Ch

ng 2.

C

TÀI. ..................................................2

TÀI....................................................................................2

S

LÝ THUY T. ....................................................................3

2.1. CÁC KHÁI NI M C

B N ......................................................................3

2.1.1.

Th m đ nh giá tr doanh nghi p ......................................................3

2.1.2.

H s Beta ...........................................................................................4

2.2. CÁC LÝ THUY T LIÊN QUAN ..............................................................5
2.2.1.

Ph

2.2.2.

Mô hình đ nh giá tài s n v n (CAPM) ............................................5

2.2.3.

Mô hình kinh doanh chênh l ch giá (APM) ....................................6

2.2.4.

ng pháp dòng ti n chi t kh u (DCF) ......................................5

i m khác bi t c a CAPM và APM.

2.3. CÁC PH

NG PHÁP

C TÍNH H S

ng d ng t i Vi t Nam ......7
BETA .................................7

2.3.1.

H s Beta th tr

2.3.2.

H s Beta c b n ậ Ph

2.3.3.

H s Beta k toán ...........................................................................12

2.3.4.

H s Beta theo ph

2.4. K T LU N CH

ng l ch s ............................................................7

ng pháp Bottom-up..............................10

ng pháp gián ti p. ........................................13

NG 2. .........................................................................15
Trang v


Ch ng 3.
NG D NG XÁC NH H S BETA VẨ NH GIÁ CÔNG
TY C PH N D U TH C V T T
NG AN ậ TAC. .................................... 17
3.1.
NG D NG XÁC NH H S BETA C A CÔNG TY C PH N
D U TH C V T T
NG AN ậ TAC. ........................................................... 17
3.1.1.

Xác đ nh h s Beta theo ph

ng pháp th tr

3.1.2.

Xác đ nh h s Beta theo ph

ng pháp Bottom-up .................... 20

3.1.3.

Xác đ nh h s Beta theo ph

ng pháp k toán .......................... 23

ng l ch s ......... 17

3.1.4.
So sánh và rút ra k t lu n v giá tr
c tính theo nh ng ph ng
pháp khác nhau. ............................................................................................. 23
3.2. TH M NH GIÁ TR CÔNG TY C PH N D U TH C V T
T
NG AN ậ TAC. ........................................................................................... 25
3.2.1.

Gi i thi u s l

c v ngành D u th c v t .................................... 25

3.2.2.
Gi i thi u s l c v doanh nghi p c n đ nh giá và ngành ngh
ho t đ ng ......................................................................................................... 27
3.2.3.

Phơn tích c b n công ty ................................................................ 30

3.2.4.

Xác đ nh giá tr công ty. ................................................................. 34

3.3. K T LU N CH
Ch

ng 4.

NG 3 ......................................................................... 40

K T LU N VÀ KI N NGH .................................................... 41

4.1. K T LU N CHUNG. ............................................................................... 41
4.2. NH NG H N CH C A

TÀI ......................................................... 41

4.3. KI N NGH .............................................................................................. 42
PH L C ................................................................................................................ 45

Trang vi


DANH SÁCH T

VI T T T


T vi t t t

ụ ngh a

BCTC

Báo cáo tài chính

M&A

Merger & Acquisition_Mua bán và sáp nh p.

CAPM

CapitalăAssetăPricingăModel_Môăhìnhăđ nh giá tài s n v n

APM

Arbitrage pricing model_Mô hình kinh doanh chênh l ch giá

DCF

Discounted Fash Flows Model_Mô hình dòng ti n chi t kh u

OLS

Ph

EPS

Erning Per Share_Thu nh p trên m i c ph n

ASEAN

Hi p h iăcácăn

ISO

International Standards Organization_T ch c tiêu chu n qu c t

TNHH

Trách nhi m h u h n

SWOT

Strengths_Weaknesses_Opportunities_Threat

WTO

Word Trade Organization_T ch căth

FCFF

Free Cash Flow Firm_Dòng ti n t do công ty

EBIT

L i nhu nătr

c thu và lãi vay

EBT

L i nhu nătr

c thu

VN
USD

ngăphápăbìnhăquânănh nh t

că ôngăNamăÁ

ng Vi t Nam
ôălaăM

Trang vii

ngăm i th gi i


DANH SÁCH B NG, BI U


B ng/Bi u đ

N i dung

Trang

B ng 3.1

Giá tr Beta theo nh ng cách tính khác nhau

19

B ng 3.2

Giá tr Beta c a các công ty trong ngành

21

B ng 3.3

Giá tr Betaăkhôngăđònăb y c a các công ty trong ngành

22

B ng 3.4

Giá tr sai s chu n c a các công ty trong ngành

24

Bi u đ 3.1

Th ph n các công ty ngành D u th c v t n mă2009

31

B ng 3.5

Giá tr nhóm t s hi u qu ho tăđ ng (2008-2012)

31

Bi u đ 3.2

Nhóm t s thanh kho n (2008-2012)

32

Bi u đ 3.3

Nhóm t s đònăb y tài chính (2008-2012)

33

Bi u đ 3.4

Nhóm t s kh n ngăsinhăl i (2008-2012)

34

B ng 3.6

Giá tr D’/E’ătrungăbìnhăc a các công ty trong ngành

35

B ng 3.7

Giá tr T l táiăđ uăt ă(2008-2012)

36

B ng 3.8

Giá tr ROC (2008-2012)

37

Trang viii


Ch
1.1.

ng 1.GI I THI U

M C TIÊU NGHIÊN C U.

Hi n nay, th tr ng ch ngăkhoánăc ngănh ăn n kinh t đangăngàyăcàngăphátă
tri n. Nhu c u nh n bi t giá tr hi n t i c a 1 tài s n, m tă th ngă hi u hay m t
doanh nghi păđangăngàyăcàngăđ c chú tr ng. Vi c th măđ nh giá tr doanh nghi p
hi n nay th gi i nói chung và Vi tăNamănóiăriêngăc ngăđangăd n cho th yăđ c
t m quan tr ng c a mình. Kh ng ho ng kinh t càng khi n cho hàng lo t các v
mua bán sát nh p (M&A) c a các công ty x y ra v i t n su t ngày càng cao. Bên
c nhăđóăcònăcóăcácăm căđíchăchuy năđ i c ph n hóa doanh nghi pănhàăn c.ă i u
này khi n cho vi căđ nhăgiáăđúngăvàăh p lý giá tr c a m t doanh nghi p là vô cùng
quan tr ng.
Hi n nay, t i Vi tăNamăkhiăđ nh giá m t doanh nghi p.ăPh ngăpháp Tài s n
đ căxemănh ălàăm tăph ngăphápăkháăph bi n. Tuy nhiên, h n ch c aăph ngă

pháp này là vi că khôngă đánhă giáă đ c ti mă n ngă t ngă tr ng mà doanh nghi p
mang l iătrongăt ngălaiămàăch điăsâuăvàoăđánhăgiáăd a vào s li u quá kh .
V nh căđi m này,ăph ngăphápăDòngăti n chi t kh u kh c ph căđ c ph n
nào. M c dù v y, vi c v n d ngăvàoătínhătoánăđ đ nh giá t i Vi t Nam hi n nay g p
khá nhi uă khóă kh n.ă Cóă nhi u nguyên nhân d nă đ nă khóă kh nă đó,ă trongă đóă cóă
nguyên nhân do vi căxácăđ nh cách th că c tính h s Beta nh măđánhăgiáăm căđ
r i ro c a doanh nghi p.ă âyăđ c xem là h s quan tr ng ph n ánh m căđ nh
h ng c a r i ro th tr ngăđ n r i ro c aăcôngăty,ăquaăđóăxácăđ nh giá tr th c t i
c a doanh nghi p.
tài ti n hành nghiên c u cách th c xácăđ nh h s beta,ăcácăph ngăphápă
tínhă c ngă nh ă nh ng mô hình ng d ng,ă quaă đóă đánhă giáă m i quan h gi a l i
nhu n và r i ro c a công ty thông qua t su t sinh l i k v ng. Bên c nhăđó,ăđ tài
c ngăti n hành ng d ng vi căxácăđ nh h s Beta c a Công ty c ph n D u th c v t
T ng An nh măxácăđ nh giá tr công ty. Công ty c ph n D u th c v tăT ng An
tham gia vào sàn ch ng khoán t n mă2006,ăđangăphátătri n m nh và có ti măn ngă
phát tri nătrongăt ngălai.
1.2.

IT

NG VẨ PH

NG PHÁP NGHIểN C U.

tài t p trung vào vi c nghiên c uă ph ngă phápă xácă đ nh giá tr Beta, ý
ngh aă c ngă nh ă ph m vi áp d ng c a m iă ph ngăphápă vàă ng d ng k t qu vào
th măđ nh giá tr Công ty c ph n D u th c v tăT ng An.

Trang 1

tàiăđ aăraăcácămôăhìnhăđ nhăgiáăcóăliênăquanănh ăMôăhìnhăđ nh giá tài s n
v n (CAPM), Mô hình kinh doanh chênh l chăgiáă(APM).ăXemăxétă uănh căđi m
c ngănh ăm căđ phù h p c a m i mô hình trong vi căđ nh giá t i Vi t Nam. Sau
đóă ng d ng trong vi căđ nh giá doanh nghi p b ngăph ngăphápăDòng ti n chi t
kh u.
1.3.

N I DUNG PHÂN TÍCH C A

TÀI.

tài phân tích v cácăph ngăphápă c tính h s Beta, t đóă c tính giá tr
Beta cho Công ty C ph n D u th c v tăT ng An. K t qu đ c s d ngăđ
c
tính giá tr doanh nghi p.
1.4.

C U TRÚC

B c c g m 4 ch

TÀI.
ng

Ch

ngă1:ăGi i thi u.

Ch

ngă2:ăC ăs lý thuy t.

Ch ngă3: ng d ngăxácăđ nh h s Betaăvàăxácăđ nh giá tr Công ty C Ph n
D u th c v tăT ng An – TAC.
Ch

ngă4: K t lu n và ki n ngh .

Trang 2


Ch

ng 2.C

S

LÝ THUY T.

2.1.
CÁC KHÁI NI M C B N
2.1.1. Th m đ nh giá tr doanh nghi p
2.1.1.1. Doanh nghi p là gì?
Theo Lu t Doanh nghi p s 60/2005/QH11 khóa XI, k h p th 8 do Qu c
h iăn c C ng hoà xã h i ch ngh aăVi tăNamăthôngăquaăngàyă29/11/2005:ă“Doanhă
nghi p là t ch c kinh t có tên riêng, có tài s n, có tr s giao d ch năđ nh,ăđ c
đ ngăkýăkinhădoanhătheoăquyăđ nh c a pháp lu t nh m m căđíchăth c hi n các ho t
đ ngăkinhădoanh”.
th

t ”.

Theo Tiêu chu n Th măđ nh giá Qu c t 2005:ă“Doanhănghi p là m t t ch c
ngă m i, công nghi p, d ch v hayă đ uă t ă đangă theoă đu i m t ho tă đ ng kinh

2.1.1.2. Th m đ nh giá tr doanh nghi p là gì?
Th măđ nhăgiáătr ădoanhănghi pălàăvi că cătínhăgiáătr ăc aădoanhănghi păhayă
l iăíchăc aănóăchoăm tăm căđíchănh tăđ nhăb ngăcáchăs ăd ngăcácăph ngăpháp phù
h p.
2.1.1.3. Vai trò c a th m đ nh giá tr doanh nghi p
V i s phát tri n c a th tr ng tài chính, th tr ng ch ng khoán và các th
tr ng tài s n khác, th măđ nh giá doanh nghi p cung c p b c tranh t ng quát v
giá tr c a m t doanh nghi p,ălàăc ăs quan tr ng ph c v choăđ iăt ng s d ng k t
qu th măđ nhăgiáăđ aăraăquy tăđ nh h p lý trong các v năđ ch y u sau:
 Giúpă cácă c ăquană qu n lý ban ngành c aă nhàă n c n mă đ c tình hình
ho tă đ ng s n xu t kinh doanh và giá tr c a doanh nghi pă đ có chính
sách qu n lý c th đ i v i t ng doanh nghi p.
 Giúp doanh nghi p có nh ng gi i pháp c i ti n qu n lý c n thi t nh m
nâng cao hi u qu ho tă đ ng s n xu t kinh doanh, ki m soát l i nhu n
c a doanh nghi p.
 Làăc ăs đ gi i quy t, x lý tranh ch p n y sinh gi a các c đôngăc a
doanh nghi p khi phân chia c t c, góp v n, vi ph m h păđ ng;ăc ăs cho
các t ch c,ă cáă nhână vàă côngă chúngă đ uă t ă đ aă raă quy tă đ nh mua bán,
chuy nănh ng các lo i ch ng khoán do doanh nghi p phát hành trên th
tr ngătàiăchính;ăc ngănh ălàăc ăs đ sáp nh p, chia tách, gi i th , thanh
lý,ăliênădoanh…ădoanhănghi p.

Trang 3

2.1.1.4. M c đích c a th m đ nh giá tr doanh nghi p
Th măđ nh giá doanh nghi păth







ng ph c v cho các m căđíchăch y uănh :

Mua ,bán , sáp nh p, liên doanh liên k t, thanh lý doanh nghi p.
uăt ,ăgópăv n, mua - bán ch ng khoán c a doanh nghi p.
C ph n hóa, niêm y t ch ng khoán trên th tr ng ch ng khoán.
Vay v năđ uăt ăkinhădoanh.
Thu .
Gi i quy t, x lý tranh ch p…

2.1.2. H s Beta
2.1.2.1. H s beta là gì?
H s Beta là m t tham s ph n ánh m i quan h gi aăđ bi năđ ng c a
ch ngă khoánă màă taă đangă quană tâmă v i s bi nă đ ng c a m c giá trên th tr
ph năánhăđ nh y c m c a ch ngăkhoánăđangăxétăv i m c giá chung c a th tr
Th giá c a ch ng khoán càng ph n ng v i các nhân t m nh bao nhiêu thì h
Beta c a ch ng khoán ho c doanh nghi p trên th tr ng càng l n.

giá
ng,
ng.
s

Vìăđâyălàăm t h s quan tr ng trong vi c ph n ánh m căđ r i ro c a ch ng
khoán v i th tr ng nên hi n t i trên th gi i có khá nhi u cách và công c đ
c
tính giá tr Beta, trongăđóăcóăcácănhómăcáchăc ăb năđ
c tính là:
 S d ng d li u l ch s v giá th tr ng c a t ng kho năđ uăt ă(c phi u
mà doanh nghi pă chúngă taă đangă th mă đ nh) trong m t kho n th i gian
h p lý.
 S d ngăđ c tr ngăc ăb n c a các kho năđ uăt ă- ph ngăpháp bottomup.
 S d ng d li u ch ng khoán.

cătínhăBetaătheoăph ngăphápăgiánăti p.
2.1.2.2. Ý ngh a và t m quan tr ng c a vi c xác đ nh h s beta
c bi tăđ n là m t h s quan tr ng ph n ánh m căđ bi năđ ng c a ch ng
khoánă tr c s thayă đ i c a các nhân t (th tr ng,ă viă mô,ă v ă mô,ă n i t i công
ty…).ăH s Beta ch ra r ng n u m t công ty có h s Beta nh h nă1ăt c là m c
đ r i ro c a công ty th păh năm căđ r i ro c a th tr ng, l năh nă1ăt c là m căđ
r i ro c aăcôngătyăcaoăh năsoăv i th tr ng và b ng 1 t c là có m căđ r i ro ngang
b ng v i th tr ng.
H s Beta ngành có th so sánh m căđ r i ro c a công ty so v i m căđ r i
ro c aăcácăcôngătyătrongăngànhăđóăv i th tr ng. Trong m t s tr ng h p khi h
s Beta c aăcôngătyă cătínhăđ c không ph năánhăđ c h p lý m căđ r i ro c a
Trang 4


côngătyăđ i v i th tr ng, khác bi t quá nhi u v i r i ro c a th tr ng thì chúng ta
có th s d ng h s Betaăngànhăđ
c tính r i ro cho t ng công ty.
2.2.

CÁC LÝ THUY T LIÊN QUAN
2.2.1. Ph ng pháp dòng ti n chi t kh u (DCF)
2.2.1.1. N i dung và ý ngh a c a mô hình
DCFălàăph ngăphápămàăgiáătr c a doanh nghi păđ căxácăđ nh b ng c tính
giá tr hi n t i các lu ng ti n thu n c a doanh nghi p d ki năthuăđ cătrongăt ngă
lai theo m t t l chi t kh u phù h p v i m căđ r i ro c a doanh nghi p. D a vào
k ho ch và chi nă l că kinhă doanhă đ đ aă raă làmă c ă s đ xácă đ nh giá tr c a
ngu n thu nh p ròng c a doanh nghi pătrongăt ngălai.ăVìăth , so v iăph ngăphápă
tài s năhayăđ c s d ng trong hi n t iăthìănóăcóătínhăđ n vi că c tính giá tr t ngă
laiăc ngănh ătri n v ng phát tri n c a doanh nghi p.
2.2.1.2. Công th c tính c b n
Dòng ti n thu n c a doanh nghi p = Dòng ti n vào – Dòng ti n ra
(2.1)

Công th c t ng quát: Vo =
Trongăđó:ă

Vo: Giá tr doanh nghi p th iăđi m hi n t i.
CFt: Dòng ti n thu năn măth t.
Vn: Giá tr doanh nghi p cu i chu k đ uăt ă(n măth n).
i: T su t chi t kh u.
2.2.1.3. ng d ng c a mô hình
Môăhìnhănàyăđ c tính toán d a trên vi c hi n giá dòng thu nh p t t ngălaiă
v hi n t i nên th ngăđ c áp d ngăđ i v i nh ng doanh nghi păcóăc năc đ xác
đ nhăđ c dòng thu nh pătrongăt ngălai,ănh ng doanh nghi p ho tăđ ngătrongăl nhă
v c d ch v tài chính, ngân hàng, b o hi m,ă t ă v n thi t k xây d ng, tin h c và
chuy n giao công ngh …ămàătàiăs n c a doanh nghi p ch y u là tài s n vô hình.
2.2.2. Mô hình đ nh giá tài s n v n (CAPM)
2.2.2.1. N i dung và ý ngh a c a mô hình
Môăhìnhăđ nh giá tài s n v n (CAPM) là m t mô hình mô t m i quan h gi a

r i ro và l i nhu n k v ng.
Mô hình c n có nh ng gi đ nh sau: Th tr ng v n là hi u qu và hoàn h o
ch nhàă đ uă t ă đ c cung c pă đ yă đ thông tin, minh b ch và rõ ràng. Mô hình
c ngăgi đ nh r ng m iănhàăđ uăt ăcóăquy n ti p c năthôngătinănh ănhau.ăCácănhàă
đ uăt ăcóăth ti p t c m r ng danh m căđ uăt ăc a mình mà không t n nhi u chi
phí. Và vì th danh m căđ uăt ăc a h không ch bao g m t t c tài s năđangăgiaoă
d ch trên th tr ng mà c t tr ng tài s n r i ro trong các danh m că c ngă b ng
nhau. Hi n t i,ăCAPMăđ c xem là m tămôăhìnhăkháăđ năgi năvàăđ c ng d ng
khá nhi u hi n nay trên th gi i.
Trang 5


2.2.2.2. Công th c tính c b n
MôăhìnhăCAPMă c tính m i quan h gi a l i nhu n và r i ro, th hi n qua
công th c sau:
Trongăđó:
: T su t l i nhu n k v ng trên tài s n j.
: L i nhu n phi r i ro.

(2.2)

: L i nhu n k v ng c a danh m c th tr ng.
: H s Beta c a c phi u j.
N u =0. L i nhu n c a ch ng khoán chính là l i nhu n phi r i ro Rf.
N u =1: L i nhu n c a ch ng khoán chính là l i nhu n c a th tr ng
2.2.2.3. ng d ng c a mô hình trong đ nh giá
s d ngămôăhìnhăđ nh giá tài s n v n, chúng ta c n các d li u sau:
 Tài s n phi r i ro: Là tài s nămàăcácănhàăđ uăt ăbi t ch c ch n t su t sinh
l i k v ng cho m t kho ng th i gian n m gi nh tăđ nh.
 Ph n bù r i ro: Là kho n ti n bùă đ pă màă cácă nhàă đ uă t ă đòiă h i khi b

v n vào danh m c th tr ng, t călàăđ uăt ăvàoăt t c tài s n r i ro trên th
tr ng thay vì ch đ uăt ăvàoăcácătàiăs n phi r i ro.
 H s Beta:ălàăth căđoăm căđ r iăroăt ngăthêmămàăm t v đ uăt ăm i
đemăl i cho danh m c th tr ng.
2.2.3. Mô hình kinh doanh chênh l ch giá (APM)
2.2.3.1. N i dung và ý ngh a c a mô hình
Môăhìnhănàyăđ c phát tri n b i Stephen A.Ross. Khác v iămôăhìnhăđ nh giá
tài s n v n (CAPM), khi ch xétăđ n y u t r i ro phi h th ng và các r i ro c a th
tr ng trongă đi u ki nă đ c xem là kinh doanh hoàn h o. Lý thuy t d a trên ý
t ng r ng trong th tr ng tài chính c nh tranh chênh l chăgiáăđ m b o cân b ng
gi a l i nhu n và r i ro. Kinh doanh chênh l chăgiáăđ năgi n là n u có 2 s n ph m
gi ngănhauănh ngăgiáăc l iăkhácănhauăthìăng i ta s mua s n ph m r đ bán l i
v iăgiáăcaoăh nănh m thu l i l i nhu n.
2.2.3.2. Công th c c tính c b n
T ngăt nh ămôăhìnhăCAPM,ămôăhìnhăkinhădoanhăchênhăl chăgiáăc ngăxácă
đ nh r i ro c aăcôngătyăđ a vào r i ro c a th tr ng. Tuy nhiên, APM ch p nh n
nhi u ngu n r i ro th tr ngăvàăđoăl ngăđ nh y c m c a tài s năđ uăt ăđ i v i
nhi u nhân t thayăđ i khác nhau t n n kinh t .
Công th c t ng quát:
E(Ri) = Rf + 1if1 + 2if2 + 3if3 + ầ + kifk
(2.3)
Trongăđó:ă
Rf: l i nhu n phi r iăroă(Th ng l y l i nhu n trái phi u chính ph )
Trang 6


ki:ă
nh y c a ch ngă khoánă iă đ i v i y u t k.ă Thôngă th ng các y u t
th ngă đ că xétă đ n là: l m phát, chu k kinhă doanh,ă t ngă tr ng kinh t GNP,
chênh l ch lãi su t ng n h n và lãi su t dài h n, t giá h iăđoái…

2.2.3.3. ng d ng c a mô hình trong đ nh giá
Mô hình chênh l chăgiáăAPMăth ngăđ c s d ngăđ
c m căđ chênh l ch
c ngă nh ă nhă h ng gi a l i nhu n và r i ro, ng d ng trong th mă đ nh giá tr
doanh nghi p. Tuy nhiên tùy thu căvàoăđi u ki n c a t ng côngătyăc ngănh ăm c
đ minh b ch trong thông tin mà s d ng ngu n d li uăđ
c tính r i ro theo t ng
ph ngăphápăkhácănhau.
2.2.4.
i m khác bi t c a CAPM và APM. ng d ng t i Vi t Nam
Trong khi mô hình CAPM ch đ aăraăm t bi n duy nh t là m căđ n bù r i ro
cho t p h p ch ng khoán th tr ng, APM l iă đ aă raă nhi u y u t kinh t v ă môă
khácănhauăđ t ngăc ng m căđ thích h p v i nh ng n n kinh t đ c thù và trong
nh ngăgiaiăđo n c th . Tuy nhiên vì vi căxácăđ nh nhi u y u t nh ăth khi n cho
APM g p ph i khó kh nătrongăvi căxácăđ nh các bi năđ c l păđ đ aăvàoămôăhình.ă
Vi c l a ch n bi nănàoălàăđúngăđ năđ không lo i b m tăđiănh ng bi n quan tr ng
c ngănh ăđ aăvàoăd ăth a nh ng bi n không c n thi t c ngălàăm t v năđ khóăkh n.
CAPMă đòiă h i nhi u gi đ nh mang tính phi th c t nh ă môiă tr ng kinh
doanh là hi u qu và hoàn h o, trong khi APM l i không có yêu c u nh ng gi đ nh
ph c t pănh ăth .
APMăđánhăgiáătoànădi năh năv m t r iăroătácăđ ng là bao g m c r i ro h
th ng và r i ro phi h th ng,ătrongăkhiăđâyălà m t thi u sót c a CAPM. Tuy nhiên,
mô hình APM l i ph thu c quá nhi u vào s l a ch n c a th măđ nh viên, khi l a
ch n các bi năđ c l păkhácănhauămangăđ năđ chính xác khác nhau.
Hi n nay, vi c s d ngămôăhìnhăCAPMăđ c ng d ng r ngărưiăh năvìăs đ n
gi nătrongăđánhăgiáăc aănó.ă i v i m t th tr ng m i gia nh pănh ăVi t Nam, mô
hìnhăCAPMăd ngănh ăđ c bi tăđ n nhi uăh n.ăVìălýădoăl a ch n các bi n s đ c
l p c aăAPMălàăkhóăkh năvàăph thu c nhi uălàă c tính ch quan c aăng iăđánhă
giá. M t khác, t iăthìătr ngănh ă Vi t Nam, các ch s nh ăl măphát,ăt ngătr ng
kinh t …ăcóăs bi năđ ng liên t c và khó d tínhătrongăt ngălai,ăc ngănh ăkhóătheoă

m t chu k nh tăđ nh. Do v y,ăph ngăphápăAPMăd ngănh ămangătínhăc m tính
cao. Vì th ,ăđ d dàng và thu n ti năh nătrongăvi căđánhăgiáăm i liên h gi a l i
nhu n và r i ro, mô hình CAPM hi n t i v nă đ c s d ng r ng rãi và phát huy
đ c tính hi u qu h n.
2.3.
CÁC PH
NG PHÁP
C TÍNH H S BETA
2.3.1. H s Beta th tr ng l ch s
2.3.1.1. Các y u t tác đ ng đ n giá tr Beta
Ph ngă phápă th tr ng l ch s đ c s d ngă đ
c l ng h s Beta th
tr ng b ng cách h i quy các t su t l i nhu n c a các kho năđ uăt ătheoăt su t l i
Trang 7


nhu n c a m t ch s th tr ng. Vi căxácăđ nh h s Beta th tr ngătrongătr ng
h p này b ph thu c vào vi căcôngătyănàyăcóăđ c niêm y t trên th tr ng ch ng
khoán hay không? Và th iăgianăđ c niêm y t trên th tr ng ph iăđ dàiăđ t o nên
đ tin c y c n thi t trong vi căxácăđ nhăđ c xác th căxuăh ng bi năđ ng c a các
kho năđ uăt ,ăxácăđ nh chínhăxácăh năh s Beta, t đóăđánhăgiáăđúngăv m i quan
h gi a r i ro và l i nhu n c a công ty c năđ nh giá.
i m chú ý c aăph ngăphápănàyălàăvi c ph iăđ tăđúngăt su t l i nhu n c a
c phi u trong m iăt ngăquanăv i t su t l i nhu n c a danh m c th tr ng. T i
M ,ă ng i ta s th ng s d ng h s S&P 500ă làmă đ i di n cho danh m c th
tr ngăvàă c tính Beta cho c phi u. T i Vi tăNam,ăđ đ năgi n, th c t chúng ta
s d ng ch s VN-Index cho vi că c tính h s Beta.
Bên c nhăđó,ăvi căxácăđ nh h s Beta có s ph thu c r t nhi uă vàoăđ dài
c ak
cătính.ă

dài c a k
cătínhăcàngădàiăthìăcàngăcóăđ tin c y cao, vì th
hi năđ căxuăh ng bi năđ ng c a r i ro và l i nhu n c a danh m căđ uăt ătrênăth
tr ng. Tuy nhiên th iăgianăcàngădàiăthìăđ c tính c aăcôngătyăc ngăcóănh ng thay
đ iătrongăc ăc u kinh doanh hay nh ngăđ cătr ngăc ăb n c a công ty. Do v y vi c
c tính này, bên c nh nh ng thu n l i mang l iăc ngăg păkhôngăítăkhóăkh n. Hi n
nay, m iă côngă tyă đ nh giá có s l a ch n khác nhau v đ dài c a k
c tính.
Thôngăth ng,ăđ dàiănàyăth ngăđ c l a ch nălàă3ăn măho că5ăn m.
Thêm vào vi căđ dài c a k
c tính, t n su tă cătínhăc ngăquy tăđ nhăđ n
s l ng m u quan sát. T n su t có th là theo ngày, theo tu n, theo tháng, ho c
theoăn m.ăT n su t thu nh p càng ng n thì s l ng m u quan sát càng nhi u, tuy
nhiênăc ngăs khi n cho k t qu
c tính b sai l ch do y u t phi th tr ng. Vi c
l a ch n t n su t k
cătínhăkhácănhauăc ngăchoăraăk t qu Beta khác nhau.
M t y u t n a có nhăh ngăđ n vi c c tính giá tr Beta là vi c có nên hay
khôngănênăđ aăgiáătr chi tr c t c c a công ty vào hay không. Vi căxácăđ nh chi
tr c t c trong m i th i k s r tă khóă kh n.ă Thôngă th ng t i các công ty th m
đ nhăgiáăth ng b qua y u t này trong vi că c tính nh măđ năgi n hóa v năđ
này.
2.3.1.2. Cách tính toán và mô hình ng d ng
 Ph ngă phápă tínhă Betaă quenă thu c là h i quy t su t l i nhu n c a c
phi u (Rj) theo t su t l i nhu n c a th tr ng (Rm):
Rj = a + b.Rm

(2.4)

Trongăđó:

a: H s ch n t ph ngătrình h i quy.
bă=ă :ăH s góc c aăph ngătrìnhăh i quy.
RVN=

Rj=
Trang 8


Pt: Giá c phi u t i th iăđi m t.
Pt-1: Giá c phi u t i th iăđi m t-1.
PVN: Ch s VN-Index t i th iăđi m t.
PVN-1: Ch s VN-Index t i th iăđi m t-1.
i v iăph ngătrìnhăh i quy, giá tr R2 cho bi t m căđ phù h p c a mô hình
theo m tă đ tinh c y nh tă đ nh.ă Trongă tr ng h p h i quy t su t l i nhu n c a
công ty, giá tr R2 là con s cho bi t m căđ r i ro c a th tr ng. Giá tr còn l i là
r iăroăđ c thù c a chính công ty.
Trong vi că c tính b ngăph ngătrìnhăh i quy cho chúng ta k t qu c a sai s
chu n. Con s này cho chúng ta bi tăđ c s chênh l ch gi a k t qu tính toán so
v i giá tr th c. Sai s chu nă giúpă că tínhă đ c giá tr th c c a Beta n m trong
kho ngă nào.ă Tuyă nhiênă trongă tùyă tr ng h p mà sai s chu nă đ c xem là có ý
ngh aătrongăvi căđánhăgiáăđ c hay không.


c tính Beta b ng cách s d ng d ch v :

Hi n nay trên th gi i, ph n l năng i ta s d ng giá tr h s Beta t m t d ch
v nàoăđóăcungăc p. Ph n l n các giá tr
c tính c a các hãng d ch v đ u không
công b raă ngoài.ă Tuyă nhiên,ă đ i v i hãng Bloomberg, h
c tính h s Beta và

không tính toán đ n giá tr chi tr c t c h ngăn m.ăH s Beta h s d ng là h s
đưăđ căđi u ch nh.
Theo hãng này, h gán vào cho Beta thô 2 tr ng s 0,67 và 0,33 b ng nhau v i
m i c phi u và quy trình này s đ yăl ngăBetaătínhăđ c lên giá tr g n b ngă1ăđ
giá tr này phù h păh năđ i v i th tr ng. Lúc này, giá tr Betaăđưăđi u ch nhăđ c
c tính b ng công th c:
Beta đƣ đi u ch nh = Beta thô x 0,67 + 1,00 x 0,33
(2.5)
(Ngu n Damodaran)
Th c t , h uănh ăcácănhàăcungăc p d ch v đ u th c hi n các th thu tăt ng
t đ đ aăgiáătr Betaă c tính c a h ti năđ n 1. Vì n u xét lâu dài, h s beta c a
cácăcôngătyăđ uăcóăkhuynhăh ng ti năđ n g n b ng m căthayăđ i c a th tr ng.
2.3.1.3.
i t ng nghiên c u và áp d ng
Ph ngăphápă cătínhănàyăth ngăđ c s d ngăđ i v i nh ng côngătyăđ c
niêm y t trên th tr ng ch ng khoán th iă giană dài.ă i uă nàyă giúpă cóă l ng m u
quanăsátăđ l năđ ph năánhăđ căđ tin c y cao c a mô hình.
i v i nh ng công
ty m i n i hay nh ng doanh nghi păt ănhân,ăvi că cătínhătheoăph ngăphápănàyăítă
kh thi trong th c t vì th i gian chi m gi c a nó trên th tr ng ch ng khoán.
2.3.1.4. Nh n xỨt u và nh c đi m

Trang 9


uăđi m: Hi n t iăđâyăđangălàăph ngăphápăđ c ng d ng nhi u t i Vi t
Namăc ngănh ătrênăth gi i. Vì m căđíchăc a vi căxácăđ nh h s Beta là
th hi n đ c m i quan h gi a r i ro và l i nhu n, nên vi căđ aăkhungă
đoăl ng g n v i s bi năđ ng c a th tr ngăđ căcácănhàăđ uăt ăquană
tâm nhi uăh n.

 Nh căđi m:



- Ch
că tínhă đ că đ i v i nh ngă côngă tyă đ c niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán và th iăgianăđ c niêm y t ph iăđ dàiăđ cóăđ c s
tin c yăcaoăh n.
- N u Beta có sai s chu n th p,ăngh aălàăvi cătínhătoánăBetaăt ngăđ i
chính xác thì l i không ph nă ánhă đ c r i ro th c s . Vi c sai s chu n
th p ph n ánh nên s th ng tr c a m t c phi uănàoăđóăđ n ch s .
- N uătaăthayăđ iăBetaădoăthayăđ i ch s th tr ng, t n su t tính ho c
đ dài c a k
c tính thì ta nh n th y giá tr Beta có nhi uăthayăđ i.ă i u
này càng cho th y s thi u ch c ch n c a giá tr th c Beta c a công ty.
2.3.2. H s Beta c b n ậ Ph ng pháp Bottom-up
2.3.2.1. Các y u t tác đ ng đ n giá tr Beta
Ngoài vi c d a vào d li u l ch s c a th tr ng. Cách th 2ăđ
căl ng h
s Beta là xem xét nh ng y u t n n t ng c aăcôngătyănh :ăl nhăv c ho tăđ ng, t l
đònăb yăkinhădoanhăvàăđònăb yătàiăchínhăđ c áp d ngăchoăl nhăv căđóăc a công ty.
Các y u t tácăđ ngăđ n h s Beta theo cách ti p c n này là:
 Lo i hình kinh doanh ho căl nhăv c kinh doanh c a công ty: H s Beta
là h s nh măđoăl ng r i ro c a m tăcôngătyătrongăt ngăquanăv i th
tr ng. Vi c xem xét lo i hình kinh doanh có th cho ta có m t cái nhìn
t ng quan v Beta mà công ty c năđ nh giá có th đ tăđ c.
 H s đònăb y kinh doanh c a công ty: Th hi n m i quan h gi a chi phí
c đ nh và t ngăchiăphí.ă i v i m t công ty có h s đònăb y kinh doanh
cao s khi n cho m c bi n thiên trong thu nh p ho tă đ ng c a công ty
c ngăcaoăh năsoăv i m t công ty s n xu t s n ph măt ngăt nh ngăs n

xu t kinh doanh th p.ă Thôngă th ng, nh ng công ty nh có ti mă n ngă
t ngătr ngăcaoăh năđ c xem là có r i ro caoăh năsoăv i nh ng công ty
l n và năđ nh. Do v y, h s Betaăc ngăcaoăh n.
 H s đònăb y tài chính c a công ty: Khi các y u t khácăkhôngăđ i,ăđòn
b yătàiăchínhăt ngăs làmăt ngăgiáătr Beta.

Trang 10


2.3.2.2. Cách tính toán và mô hình ng d ng
c tính giá tr Betaătheoăph ngăphápănày,ătaăxácăđ nh d aătrênăph ngă
pháp tính h s Beta c a m t công ty là bình quân gia quy n các Beta c a t t c các
l nhăv c kinh doanh khác nhau mà công ty tham gia.
B că1:ăXácăđ nh m t ho c nhi uăl nhăv c ho tăđ ng c a công ty.
B c 2: Trong t ngăl nhăv c kinh doanh, tìm nh ng công ty cùng ngành phát
hành c phi u ra công chúng vàă c tính giá tr Beta c aăcácăcôngătyăđó,ăt đóă c
tính Beta bình quân c a các công ty.
B că 3:ă că l ngă Betaă khôngă đònă b yă bìnhă quână choă cácă l nhă v c kinh
doanh theo công th c:
Beta không đòn b y l nh v c kinh doanh=Betacác công ty cùng ngành[1+(1-t)(D/Ecác công ty cùng ngành)]
(2.6)
Ho c có th
c tính giá tr b ngăcáchă căl ng h s Betaăkhôngăcóăđònăb y
cho m iăcôngăty,ăsauăđóătínhăgiáătr bình quân c a chúng.
B că4:ă căl ng h s Betaăkhôngăcóăđònăb yăchoăcôngătyăđangăđ c phân
tích, l y bình quân gia quy n các h s Betaăkhôngăcóăđònăb y c a t t c cácăl nhă
v căkinhădoanhămàăcôngătyăđangăthamăgia,ăcácătr ng s đ că c tính d a trên t
tr ng giá tr trên m iăl nhăv căđemăl i trong t ng giá tr c a công ty.
Betakhông đòn b

y công ty =

(2.7)
B că 5:ă c tính giá tr th tr ng hi n t i c a n vay và v n c ph n cho
công ty, v i t l s d ng h s n vay/v n c ph nănàyăđ tính Betaăcóăđònăb y.
2.3.2.3.
i t ng nghiên c u và áp d ng
Th ngă đ c áp d ngă tínhă toánă đ i v i nh ngă côngă tyă ch aă đ c niêm y t
trên sàn ch ngă khoán.ă Vìă trongă tr ng h p này không th
c tính Beta b ng d
li u l ch s .
Tính toán giá tr Beta c a công ty sau m tăđ tătáiăc ăc u quan tr ng.
Tính toán giá tr Beta c a công ty kinh doanh song song nhi uăl nhăv c khác
nhau.
2.3.2.4. Nh n xỨt u và nh c đi m


uăđi m:
- Lo i b s ph thu c vào d li u l ch s .
- Ph ng pháp này d a trên vi c tính toán bình quân gia quy n c a các
công ty cùng ngành, vì v y nên sai s chu n Beta khi tính bình quân theo
ph ngăphápănàyăs th păh năsoăv iăbanăđ u và ít có s ch nh l ch so v i
cácăcôngătyătrongăngành.ăDoăđóămangăl iăđ chínhăxácăcaoăh n.
- Betaătínhătheoăph ngăphápănàyăcóăth đ căđi u ch nh d dàng khi
côngă tyă thayă đ iă l nhă v că kinhă doanhă hayă thayă đ i c u trúc c a công ty.
Trang 11


Lúc này, tr ng s c aăcácăl nhăv c kinh doanh có th đ căđi u ch nhăđ
ph n ánh s thayăđ i này.

- Khi côngătyăthayăđ i h s D/E c aămình,ăph ngăphápănàyăc ngăcóă
th ph năánhăđ c s thayăđ iăđó.
 Nh căđi m:
- Trên th c t , vi căđoăl ngăđònăb yăkinhădoanhălàăvôăcùngăkhóăkh n,ă
nh tă làă đ i v iă ng i ngoài, khi chi phí c đ nhă khôngă đ c tách ra mà
g p luôn vào m c chi phí. i u này s không th giúpătaă c tính giá tr
đònăb yăkinhădoanh.ăTrongătr ng h p này, ta có th đoăl ng 1 cách g n
đúngăh s đònăb y c a công ty b ng cách tính t l gi a ph n tram thay
đ i c a thu nh p t ho tă đ ng kinh doanh v i ph nă tr mă thayă đ i c a
doanh thu.
- Ýăt ng c aăph ngăphápănàyăkháăđ năgi n. Tuy nhiên, hi n nay trên
th tr ng ch ng khoán Vi t Nam, có m t s h n lo n trong vi c phân
ngành ho tăđ ng c a các công ty. M t công ty có th ho tăđ ng nhi u
l nhăv c. V yănênăđ i v i m i website v ch ng khoán l i có th đ aăcôngă
tyă đ că đ nh giá vào m tă l nhă v că khácă nhau.ă Doă đó,ă vi c l a ch n các
công ty trong ngành nh măđ aăraătr ng s đ đánhăgiá c ngăkhácănhau.
- Khiă c tính Beta bình quân cho công ty. V năđ hi n ra đâyălàăli u
nên s d ngăph ngăphápăbìnhăquânănào?ă i v iăph ngăphápăbìnhăquână
gi năđ năs mangăđ n s đ năgi n trong tính toán, tr ng s c a các công
tyăđ u b ng nhau. Tuy nhiên, l iăkhôngămangăđ n s thuy t ph c cao, khi
m i công ty trong ngành có m c th ph n khác nhau, doanhăthuăc ngănh ă
l i nhu n khác nhau. N u s d ngăph ngăphápăbìnhăquânăgiaăquy n l i
g p ph i khóăkh nătrongăvi căxácăđ nh tr ng s
c tính.
2.3.3. H s Beta k toán
2.3.3.1. Các y u t tác đ ng đ n giá tr Beta
Ngo i tr cách tính toán h s Beta d a trên giá c giao d ch,ătaăc ngăcóăth áp
d ngăph ngăphápă c tính h s Beta k toán d a vào vi c tính toán các tham s
r i ro c a th tr ng t thu nh p k toán. Vì v yăph ngăphápănàyăch u nhăh ng
c a nh ng s thayăđ i trong thu nh p t 1 b ph n kinh doanh trong công ty hàng

quý,ăhàngăn măđ uăđ căđ t vào m i quan h v i nh ngăthayăđ i trong nh ng thu
nh p c a th tr ng cùng k nh măxácăđ nh h s Beta k toán.
2.3.3.2.
i t ng nghiên c u và áp d ng
Theo lý thuy t,ăđâyălàăm tăph ngăphápăkháăd trong vi c ti p c n và s d ng
khi có th xácăđ nh t các s li u k toán có s n. Tuy nhiên trên th c t ,ăđâyălàăm t
ph ng pháp r tăítăkhiăđ c áp d ng vì nh ngănh căđi m c a nó.
2.3.3.3. Cách tính toán và mô hình ng d ng
Trang 12


T ngăt nh ăvi c tính toán Beta t ph ngăphápăd li u l ch s . Tuy nhiên
đi m khác bi t c aăph ngăphápănàyălàă ch : Ta không s d ng d li u l ch s đ
c tínhătrongămôăhìnhămàăthayăvàoăđóălàăs d ng thu nh p c aăcôngătyăc ngănh ă
th tr ng.
Chúng ta ti n hành ch y h i quy theo mô hình:
Rj = + Rf
(2.8)
Trongăđó:
Rj: Thu nh p c a công ty c năxácăđ nh
Rf: Thu nh p c a th tr ng ( đâyălàăVN-Index)
N u giá tr đ uăvàoăđ căxácăđ nh là thu nh p ho tăđ ng kinh doanh c a công
ty, giá tr Betaătínhăđ călúcănàyălàăBetaăcóăđònăb y. N u giá tr đ u vào là thu nh p
thu n c a công ty, giá tr Betaăthuăđ călúcănàyălàăBetaăkhôngăcóăđònăb y.
2.3.3.4. Nh n xỨt u và nh c đi m

uăđi m:
- Ph ngă phápă nàyă khôngă s d ng d li u l ch s , vì v y có th ng
d ng t t c m i lo i hình công ty.
âyălàăm tăph ngăphápăkháăđ năgi n trong vi că c tính. Tuy nhiên,

các s li u k toán l iă mangă đ n nh ngă khóă kh nă choă b nă thână ph ngă
pháp này.
 Nh căđi m:
- Thu nh p k toánă th ngă đ c tr iă đ u trong các th i k ho tă đ ng
c a công ty. K t qu là Beta s b l ch gi măđ i v i nh ng công ty có r i
ro và l chăt ngăđ i v i nh ng công ty an toàn. Hay nói cách khác, Beta k
toán c a các công ty có xuăh ng ti n g n v 1.
- Thu nh p k toán có th b nhăh ng b i các y u t phi ho tăđ ng và
k ho ch phân b ho tăđ ng gi a các phòng ban, b ph n.
- Thu nh p k toánăđ căxácăđ nh m iăn mă1ăl n ho c m i quý 1 l n, vì
v y khi n cho các mô hình h i quy có ít quanăsátăh năvàăvìăv y nên tính
gi i thích không cao.
2.3.4.
H s Beta theo ph ng pháp gián ti p.
2.3.4.1.
Các y u t tác đ ng đ n giá tr Beta.
Do nh ngăkhóăkh nătrongăvi că căl ng giá tr Beta theo giá th tr ng t i
Vi t Nam b ng cách l y tr c ti p giá tr c phi u giao d ch trên th tr ng nên
chúng ta có th tính toán m t cách gián ti p b ng cách d aăvàoăth căđoăchu n trên
m t th tr ng phát tri n, ví d Hoa K .
Nguyên t căc ăb n là d a vào h s Beta c aăcácăcôngătyătrongăngànhăt ngă
ng t i m t th tr ng phát tri n v iăquanăđi m, s phát tri n c a các ngành này t i
Vi t Nam s b nhăh ngăhayănóiăcáchăkhácălàăcóănétăt ngăđ ng v iăngànhăđóăt i
m t th tr ng kinh t phát tri năkhác,ămangănétăđ i di n cho th gi i. Vi că c tính
Trang 13


giá tr Beta này tho t nhìn có nétă t ngă đ ng v iă ph ngă phápă Bottom-up.ă i m
khác bi t đâyălàăđ ng sau vi că c tính h s Beta. N uănh ătrongăph ngăphápă
Bottom-up, giá tr chi phí v n c ph nă đ că c tính b ngă môă hìnhă CAPMă đ nă

gi n, thì đây,ăgiáătr chi phí v n c ph n c a công ty lúc này c n ph iăđ c c ng
thêm vào ph n bù r i ro qu c gia và phân bù r i ro ngo i h i, nh m ngang b ng v i
th tr ng qu c t .
2.3.4.2.
Cách tính toán và mô hình ng d ng.

c tính h s Beta m t ngành t i Hoa K .
 N uăđâyălàăh s Beta có vay n ,ăđ áp d ng t i Vi t Nam ta c n chuy n
v giá tr Beta không vay n theo công th c:
(2.9)

U=

Trongăđó:
U : H s Beta không vay n .
H s Beta có vay n c aăngànhăđangăxétăt i th tr
Thu su t thu thu nh p doanh nghi p t i Hoa K .

ng Hoa K .

T s n vay trên v n ch s h u c a ngành t i Hoa K .




Ph
c nh ng

c tính t tr ngăcácăl nhăv c kinh doanh c a công ty. T đóă c tính giá
tr Beta không vay n choăcôngătyăđó.

c tính giá tr Beta có vay n cho công ty theo công th c:
Betacó đòn b y = Betakhông đòn b y*(1+(1-thu )*D/E)
Chi phí v n c ph năReăc ngăc năđ cătínhătoánătheoăph ngăphápăgiánă
ti p. D aătrênăc ăs s chênh l ch gi a ph n bù Qu c gia và m c bù r i
ro ngo i h i theo nguyên t c: Chi phí v n c ph n c a m t công ty ho t
đ ng t i Vi t Nam b ng chi phí v n c ph n c a công ty ho tăđ ngăt ngă
t t i Hoa K c ng v i ph n bù r i ro qu c gia và ph n bù r i ro ngo i
h i. Công th c s d ngănh ăsau:
E[R]VN = E[Rcùng ngành]US + RPc + RPe
(2.10)
Trongăđó:
E[R]VN: Chi phí v n c ph n c a công ty t i Vi t Nam.
E[Rcùng ngành]US: Chi phí v n c ph n c aăcôngătyăt ngăt cùng ngành
t i Hoa K .
RPc: M c bù r i ro qu c gia.
RPe: M c bù r i ro ngo i h i.
2.3.4.3.
i t ng nghiên c u và áp d ng.
ngăphápănày có th áp d ngăđ i v i m i doanh nghi p t i Vi t Nam, k
doanh nghi pă đưă hayă ch aă đ c niêm y t trên th tr ng ch ng khoán.
Trang 14


Ch c n doanh nghi păđóăho tăđ ngătrongăl nhăv c có th soăsánhăđ c v i nh ng
công ty cùng ngành t i th tr ng th gi i, t c là Doanh nghi p ho tăđ ngătrongăl nhă
v c ph bi n,ăkhôngămangătínhăđ c thù riêng bi t c a qu c gia.
2.3.4.4.
Nh n xỨt u và nh c đi m.

uăđi m.

- Ph ngăphápănàyăcóăth áp d ngăđ c t i h u h t các công ty t i Vi t
Nam.
- Công ty c năđ nh giá có th ch aăniêmăy t trên sàn ch ng khoán th i
đi m hi n t i, ho c th i gian niêm y tă làă ch aă đ dàiă đ
c tính theo
ph ngăphápăth tr ng l ch s .
 Nh căđi m.
ng d ngăđ
c tính giá tr chi phí v n c ph nătheoăph ngăphápă
gián ti p. Giá tr c a Re lúc này l i b ph thu c vào hai y u t là m c bù
r i ro qu c gia và m c bù r i ro ngo i h i. Tuy nhiên t i Vi t Nam, giá tr
c a ph n bù r i ro ngo i h i l i hay bi năđ iăvàăkhóăkh nătrongăvi că c
tính vì th t oănênănh căđi măchoăph ngăphápănày.
2.4.
K T LU N CH
NG 2.
Hi n nay t i Vi t Nam, vi c ng d ngă cácă môă hìnhă nàyă vàoă xácă đ nh giá tr
Beta nh mă c tính chi phí v n c ph năđangăr tăđ c quan tâm nh m b sung cho
nh ng thi u sót c aămôăhìnhăđ nh giá Công ty b ngăph ngăphápătàiăs năđưăđ c s
d ngă lâuă nay.ă Tr c s đaă d ngă trongă cáchă tínhă c ngă nh ă uă vàă nh că đi m c a
m iăph ngăphápăthìăph ngăphápănàoăhi nănayăđangăđ c s d ng ph bi n ho c
s có nhu c u s d ngăcaoătrongăt ngălai?
i v iăph ngăphápătínhăBetaătheoăph ngăphápăk toán hi nănayăítăđ c ph
bi n t i Vi t Nam vì nh ngănh căđi m c aănó.ăPh ngăphápă c tính theo k toán
tuyăđ năgi nănh ngăđ chính xác không cao và không ph năánhăđ c m căđ nh y
c a công ty so v i th tr ng.
Ph ngăphápă cătínhăBetaătheoăph ngăphápăgiánăti p hi nănayăc ngăítăđ c
ph bi n t i Vi t Nam. Nguyên nhân vì nh ngăkhóăkh nătrongăvi căxácăđ nhăđ c
h s r i ro ngo i h i c a Vi t Nam so v i Hoa K trong n n kinh t bi nă đ ng
m ngănh ăhi n nay.

Vì v y,ă đ i v i th tr ng hi n nay vi c s d ngă 2ă ph ngăphápă làă c tính
theo s li u l ch s và theo các ch s c ăb n hi nănayăđ c s d ng r ngărưiăh n.
i v i d li u l ch s , do ch có th xácă đ nhă đ că đ i v i nh ng doanh
nghi păđưătr chân lâu trên th tr ng ch ng khoán ch không th đ nh giá dành cho
nh ng doanh nghi p m i n i hay nh ngăcôngătyăt ănhânăm i gia nh p th tr ng,
V yănênătuyăđ căđánhăgiáăcaoăv tínhălogicănh ngăth tr ngăđ áp d ngăph ngă

Trang 15


pháp này còn bó h p và thi u ngu n thông tin. Kh c ph căđ căđi uăđóăgiúpăchoă
vi că cătínhăBetaătheoăph ngăphápăBottom-up đ c ph bi năh n.
TheoăDamodaran,ăPh ngăphápăBottom-upălàăph ngăphápăt t nh t còn b i vì
các nguyên nhân sau:
 Nó cho phép chúng ta xem xét nh ngăthayăđ i trong c u trúc kinh doanh
và tài chính, th măchíătr c khi nh ngăthayăđ i này x y ra.
 Nó s d ng Beta bình quân c a m t s l ng l n công ty nên Beta này có
xuăh ng năđ nhăh năBetaăc a t ng công ty riêng l .
 Ph ngăphápănàyăchoăphépătaătínhătoánăBetaăc a t ng b ph n kinh doanh
trong m t công ty vì v y nên r t h u ích trong vi cătínhătoánă đ đ uăt ă
hayăđ nh giá.
V i nh ngă uăvàănh căđi m trên, hi n nay m iăph ngăphápăđ u có th s
d ng trong m iătr ng h p và mang l i hi u qu khác nhau. Vi căđ aăraăc ăs lý
thuy t giúp t o ti năđ cho s ng d ng c a m iăph ngăphápăvàoăth c t .ă
làm
rõ v năđ này,ăCh ngă3 s điăsâuăvàoăth c ti n, ng d ng lý thuy tăđ
c tính giá
tr Beta c a Công Ty C Ph n D u th c v tă T ng An theo nh ngă ph ngă phápă
gi i thi u trên. T đóăđ aăraăgiáătr Beta phù h păđ ti năhànhăđ nh giá Công ty C
ph n D u th c v tăT ng An.

Trang 16