Thực trạng và một số biện pháp phòng chống trục lợi trong bảo hiểm vật chất xe cơ giới

Website: Email : Tel : 0918.775.368

LỜI MỞ ĐẦU
Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích
sinh lời,theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm
trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm
cho người thụ hưởng hoặc bồi thường khi sự kiện bảo hiểm xảy ra.Đời sống xã hội
ngày càng phát triển và được nâng cao,bảo hiểm đi vào cuộc sống con người như một
phần không thể thiếu.
Tuy nhiên,thị trường bảo hiểm càng phát triển thì càng xuất hiện nhiều kẻ gian
với mưu đồ trục lợi bảo hiểm.Ở Nam Phi từ 8-35% các khiếu nại bảo hiểm có dấu
hiệu trục lợi,ở Đức con số này là 10%,NewZealand là 15%. Trục lợi bảo hiểm là hiện
tượng toàn cầu.
Ở Việt Nam hiện nay ,tuy chưa có con số thống kê cụ thể nhưng tình trạng trục
lợi bảo hiểm đã xuất hiện từ lâu và có xu hướng ngày càng gia tăng.Nhận thức được
tầm quan trọng của vấn đề trục lợi bảo hiểm,đặc biệt là vấn đề trục lợi bảo hiểm
trong nghiệp vụ bảo hiểm vật chất xe cơ giới nên em chọn đề tài: “Thực trạng và
một số biện pháp phòng chống trục lợi trong bảo hiểm vật chất xe cơ giới “ cho đề
án của mình.Dựa trên những kiến thức đã học được cùng với số liệu thực tế của một
số doanh nghiệp bảo hiểm,đề tài đã phản ánh thực trạng trục lợi bảo hiểm tại các
doanh nghiệp bảo hiểm.Qua đó đưa ra những giải pháp.kiến nghị để phòng chống và
phát hiện trục lợi bảo hiểm tại các công ty.Đề tài được chia làm 3 chương như sau:
Chương I : Lý luận chung về bảo hiểm vật chất xe cơ giới và trục lợi trong bảo hiểm
vật chất xe cơ giới.
Chương II : Thực trạng trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới ở Việt Nam hiện nay.
Chương III: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cơng tác phịng chống trục
lợi bảo hiểm xe cơ giới
Mặc dù đã cố gắng nghiên cứu và tìm hiểu song bài viết vẫn cịn nhiều hạn chế và
thiếu sót. Vì vậy, em rất mong được nhận những ý kiến đóng góp của thầy cơ để bài
viết được hồn thiện hơn và có tính thực tế cao. Em xin chân thành cảm ơn thầy cô.

1


Website: Email : Tel : 0918.775.368

CHƯƠNG I:
LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HIỂM VẬT CHẤT XE CƠ GIỚI VÀ
TRỤC LỢI TRONG BẢO HIỂM VẬT CHẤT XE CƠ GIỚI
1. Tổng quan về bảo hiểm vật chất xe cơ giới
1.1. Sự cần thiết và vai trò của bảo hiểm vật chất xe cơ giới
 Xe cơ giới và sự cần thiết của bảo hiểm vật chất xe cơ giới
Trong các phương tiện giao thơng đường bộ ,thì giao thơng vận tải bằng xe cơ giới là
phổ biến nhất. “Xe cơ giới” là loại xe lưu hành trên đường bộ và chỉ có thể chạy
được bằng động cơ của chính mình.Xe cơ giới bao gồm ô tô,máy kéo,xe máy thi
công,xe máy nông nghiệp,lâm nghiệp và các các loại xe đặc chủng khác sử dụng vào
mục đích an ninh,quốc phịng,xe mơ tơ 2 bánh,xe mô tô 3 bánh xe gắn máy… Là
phương tiện giao thơng đường bộ ,xe cơ giới có những đặc điểm rất linh hoạt như
sau:
• Xe cơ giới có tính cơ động cao,lưu thơng được trên các địa hình đường bộ
với phạm vi rộng kể cả địa hình phức tạp .
• Tốc độ vận chuyển của xe cơ giới nhanh với chi phí vừa phải ,tiền vốn đầu
tư mua sắm phương tiện ,bến bãi để phương tiện cũng ít tốn kém hơn các loại
phương tiện như tàu thủy,máy bay.
• Việc học cách sử dụng và thủ tục để được phép sử dụng cũng đơn giản
hơn hầu hết các phương tiện khác.
Với các đặc điểm trên, xe cơ giới đang phát triển với tốc độ chóng mặt.Ở Việt
Nam, trong nhưng năm gần đây sự tăng trưởng này chủ yếu tập trung vào xe máy và
ô tô 4 chỗ . Thực trạng tại Việt Nam cũng như nhiều nước đang phát triển khác là kĩ
thuật đường sá còn quá nghèo nàn.Tuy gần đây chất lượng đường sá đã được cải
thiện song vẫn khơng theo kịp được với tốc độ tăng chóng mặt của phương tiện giao

thông.Theo thống kê Việt Nam hiện nay có hơn 100 đèo dốc nguy hiểm, gần 2000
điểm đen về tai nạn giao thơng. Điều này dẫn đến tình trạng tai nạn giao thông xảy ra
ngày càng nhiều, gây tổn hại đến sự phát triển kinh tế-xã hội.
Ở Việt Nam tình hình tai nạn giao thơng trong 10 năm qua là rất đáng báo
động. Chỉ tính riêng năm 2007 số người chết vì tai nạn giao thơng lên đến 13150

2


Website: Email : Tel : 0918.775.368

người. Tình hình tai nạn giao thông ngày càng nghiêm trọng về số lượng và mức độ.
Mặt khác,đa số những người đi trên các phương tiện giao thơng có nguy cơ gặp tai
nạn cao lại là những người chủ, những người trụ cột trong gia đình cũng như trong
các doanh nghiệp. Vì thế,khi tai nạn giao thông xảy ra sẽ ảnh hưởng lớn đến thu nhập
của gia đình,đến quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì lí do
đó,nhiều nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới đã ra đời trong đó có bảo hiểm vật chất xe cơ
giới
 Vai trị của bảo hiểm vật chất xe cơ giới
Bảo hiểm vật chất xe cơ giới có vai trị rất to lớn khơng chỉ với mỗi cá nhân mà còn
đối với các tổ chức và cả xã hội.
• Đối với cá nhân:
Những rủi ro có thể xảy ra với xe cơ giới là ngẫu nhiên và khơng lường trước
được,có thể dẫn đến hư hỏng một phần hoặc toàn bộ xe,tạo ra một khoản chi không
nhỏ đối với chủ xe.Bảo hiểm vật chất xe cơ giới có tác dụng bù đắp những khoản chi
bất thường làm mất cân đối tài chính này ,giúp chủ phương tiện khắc phục những khó
khăn về vật chất,sớm ổn định cuộc sống.
• Đối với tổ chức:
Những phương tiện giao thơng của các tổ chức ,doanh nghiệp cũng có nguy cơ
gặp rủi ro cao,đặc biệt là những doanh nghiệp có nhiều đầu xe.Tham gia bảo hiểm vật

chất xe cơ giới cũng góp phần ổn định tài chính và q trình hoạt động sản xuất kinh
doanh cho tổ chức.
• Đối với xã hội:
Việc triển khai nghiệp vụ bảo hiểm vật chất xe cơ giới đã góp phần đảm bảo
an sinh và an tồn xã hội, tạo cơng ăn việc làm cho người lao động, làm giảm tỷ lệ
thất nghiệp.
Bảo hiểm vật chất xe cơ giới góp phần ngăn ngừa và hạn chế tai nạn giao
thông. Trên cơ sở số tiền người tham gia bảo hiểm đóng góp, các cơng ty bảo hiểm
đề ra những biện pháp hữu hiệu nhằm giảm đến mức thấp nhất tổn thất có thể xảy ra
như xây dựng hệ thống lan can đường, biển báo, tổ chức các chương trình giáo dục,
tun truyền về an tồn giao thơng cho người dân.
Bên cạnh đó, thơng qua hình thức phí các cơng ty bảo hiểm huy động được
một lượng tiền lớn, ngoài việc dùng để chi trả bồi thường còn dùng để tham gia đầu
tư phát triển kinh tế.Bảo hiểm vật chất xe cơ giới góp phần tăng năng ngân sách nhà
nước thơng qua áp dụng hình thức thuế với loại hình sản phẩm bảo hiểm này.

3


Website: Email : Tel : 0918.775.368

1.2. Một số nội dung cơ bản của bảo hiểm vật chất xe cơ giới
1.2.1. Đối tượng và phạm vi bảo hiểm
 Đối tượng bảo hiểm: Bảo hiểm vật chất xe cơ giới là loại hình bảo hiểm tài

sản và nó được thực hiện dưới hình thức bảo hiểm tự nguyện. Đối tượng được bảo
hiểm của loại hình bảo hiểm này là bản thân những chiếc xe còn giá trị sử dụng,phải
được xác định về mặt giá trị và được lưu hành trên phạm vi lãnh thổ quốc gia.
 Phạm vi bảo hiểm: Hợp đồng bảo hiểm vật chất xe cơ giới quy định các rủi ro
được bảo hiểm bao gồm:

• Tai nạn do đâm va,lật đổ
• Hỏa hoạn,cháy nổ
• Những tổn thất do thiên nhiên:bão lụt,sét đánh,động đất.mưa đá,sụt lở
• Mất cắp tồn bộ xe
• Tai nạn do rủi ro khác bất ngờ gây nên
 Những rủi ro loại trừ:
• Hao mịn tự nhiên làm giảm giá trị xe (hao mòn hữu hình,vơ hình)
• Xe bị mất cắp bộ phận
• Hư hỏng do các bộ phận điện ,bộ phận máy móc thiết bị ,săm lốp khơng
do tai nạn
• Hành động cố ý của chủ xe,lái xe
• Xe khơng đủ điều kiện kỹ thuật và thiết bị an toàn để lưu hành theo quy
định của Luật an tồn giao thơng đường bộ
• Trường hợp lái xe,chủ xe vi phạm các quy định về an tồn giao thơng
• Tổn thất do các rủi ro có tính chất thảm họa
1.2.2. Giá trị bảo hiểm,số tiền bảo hiểm và phí bảo hiểm
 Giá trị bảo hiểm và số tiền bảo hiểm:
GTBH = Nguyên giá – Khấu hao cho thời gian đã sử dụng
Vì đây là loại hình bảo hiểm tài sản nên chủ xe tham gia bảo hiểm theo nguyên tắc:

STBH ≤ GTBH
 Phí bảo hiểm: Phí bảo hiểm cho mỗi đầu xe được tính theo cơng thức:

P =f +d

Trong đó: P:Phí thu mỗi đầu xe
f:Phí thuần
d:Phụ phí
 Như vậy, việc xác định phí bảo hiểm phụ thuộc vào các nhân tố sau đây:
- Tình hình bồi thường tổn thất những năm trước đó.Căn cứ vào số liệu thống

kê,các công ty bảo hiểm xác định như sau:

4


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Công thức: f =
Trong đó :

Si: Số vụ tai nạn xảy ra trong năm thứ i
Ti: thiệt hại bình quân một vụ trong năm thứ i
Ci: Số xe hoạt động trong năm thứ i
- Các chi phí khác hay cịn gọi là phụ phí (d):bao gồm các chi phí như chi đề
phịng hạn chế tổn thất,chi quản lý...Phần phụ phí này thường được tính bằng một tỷ
lệ phần trăm nhất định so với phí bồi thường.
1.2.3. Hợp đồng bảo hiểm vật chất xe cơ giới
 Nguyên tắc của hợp đồng bảo hiểm vật chất xe cơ giới:
• Ngun tắc cơng bằng,đơi bên cùng có lợi: Khi thiết lập hợp đồng ,cả
hai bên phải tơn trọng lợi ích của nhau,mỗi bên đươc hưởng một số quyền lợi và phải
thực hiện một số nghĩa vụ nhất định.
• Nguyên tắc bàn bạc thống nhất: Trước khi kí kết hợp đồng ,doanh
nghiệp bảo hiểm và chủ phương tiện phải có sự bàn bạc thống nhất để đảm bảo mỗi
quan hệ lâu dài và hạn chế việc hủy bỏ hợp đồng trước thời hạn.
• Nguyên tắc tự nguyện: Nguyên tắc này đồi hỏi cả doanh nghiệp bảo
hiểm và người tham gia bảo hiểm không được dùng ưu thế của mình để áp đặt cho
bên kia và bất cứ cá nhân,tổ chức nào khác đều không được can thiệp một cách bất
hợp pháp vào việc thiết lập hợp đồng này.
• Ngun tắc khơng làm tổn hại đến lợi ích chung của toàn xã hội: Khi
ký kết hợp đồng hai bên cần có sự bàn bạc thống nhất để vừa đạt được lợi ích của

mình vừa bảo vệ lợi ích cơng đồng một cách hài hịa.
 Nội dung của hợp đồng bảo hiểm vật chất xe cơ giới:
• Thơng tin về người tham gia bảo hiểm và DNBH: Ghi rõ tên, địa chỉ
DNBH, họ tên, địa chỉ, chức vụ, số tài khoản của người tham gia.
• Đối tượng bảo hiểm: Biển kiểm sốt,số khung ,số máy,loại xe,hiệu
xe,trọng tải,số chỗ ngồi.
• Số tiền bảo hiểm và giá trị bảo hiểm: Giá trị thực tế của xe và số tiền
bảo hiểm mà xe tham gia.
• Trách nhiệm bảo hiểm: Các rủi ro gây ra thiệt hại đối với xe mà được
DNBH chấp nhận bồi thường .
• Rủi ro loại trừ: Quy đinh các rủi ro gây thiệt hại cho xe tham gia bảo
hiểm mà DNBH không chấp nhận bồi thường.

5


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Phí bảo hiểm: Số tiền mà người tham gia bảo hiểm phải đóng cho
DNBH khi tham gia bảo hiểm vật chất xe cơ giới.
• Thời hạn bảo hiểm: Hiệu lực bảo hiểm được ghi trên giấy chứng nhận
bảo hiểm và hợp đồng bảo hiểm được tính theo giờ rất chặt chẽ đảm bảo quyền lợi
cho hai bên.
• Thời hạn thanh tốn và phương thức thanh toán: DNBH và người tham
gia thỏa thuận phương thức thanh tốn.Nếu chủ xe khơng đóng phí đúng thời hạn thì
hiệu lực bảo hiểm mặc nhiên mất hiệu lực thi hành cho đến khi chủ xe đóng phí bảo
hiểm.
• Quy định về giải quyết bồi thường ,thông báo tai nạn.
• Ngồi ra cịn có các điều khoản bổ sung và cam kết bồi thường.
1.2.4.Quyền lợi và trách nhiệm của các bên có liên quan

 Bên tham gia bảo hiểm
 Bên tham gia bảo hiểm có quyền:
• u cầu doanh nghiệp bảo hiểm giải thích các điều kiện ,điều khoản
trong hợp đồng bảo hiểm ,cấp đơn hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm.
• Đơn phương đình chỉ hợp đồng nếu doanh nghiệp bảo hiểm cố ý cung
cấp thông tin sai sự thật,khơng giảm phí nếu rủi ro được bảo hiểm thay đổi theo chiều
hướng có lợi cho doanh nghiệp mà bên tham gia đã u cầu giảm phí.
• Khi sự kiện bảo hiểm xảy ra ,bên tham gia có quyền yêu cầu DNBH bồi
thường thiệt hại.
• Chuyển nhượng hợp đồng bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng hoặc
theo quy định của pháp luật.
• Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
 Bên tham gia bảo hiểm có trách nhiệm:
• Kê khai đầy đủ ,trung thực mọi chi tiết liên quan đến hợp đồng bảo hiểm.
• Đóng phí đầy đủ theo thời gian ,theo phương thức đã thỏa thuận.
• Nếu rủi ro được bảo hiểm có sự thay đổi thì người tham gia phải thông
báo cho DNBH để điều chinh phí bảo hiểm.
• Chủ xe phải trung thực trong việc thu thập ,cung cấp tài liệu,chứng từ có
liên quan tới hồ sơ yêu cầu bồi thường và tạo điều kiện thuận lợi cho DNBH trong
q trình xác minh tính chân thực của các tài liệu,chứng từ đó.
 Quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm
 Quyền của doanh nghiệp bảo hiểm:
• Thu phí bảo hiểm theo thỏa thuận của hợp đồng
• Yêu cầu các khách hàng cung cấp các thơng tin đầy đủ ,trung thực
• Đơn phương đình chỉ hợp đồng nếu bên tham gia bảo hiểm cố ý cung cấp
thơng tin sai sự thật hoặc khơng đóng phí đúng thời hạn.
•

6

Website: Email : Tel : 0918.775.368

• Từ chối bồi thường trong trường hợp không thuộc phạm vi bảo hiểm.
• Yêu cầu khách hàng thực hiện các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn
thất,yêu cầu người thứ ba bồi hoàn và yêu cầu người tham gia bảo hiểm phải kịp thời
cung cấp thông tin, chứng từ cần thiết để đòi người thứ ba.
 Trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm:
• Giải thích cho khách hàng hiểu rõ về các điều khoản trong hợp đồng.
• Cấp đơn bảo hiểm hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm cho bên tham gia bảo
hiểm.
• Bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm cho bên tham gia bảo hiểm khi sự kiện
bảo hiểm xảy ra trong thời hạn bảo hiểm.
• Nếu từ chối bồi thường thì phải giải thích rõ ràng bằng văn bản lý do từ
chối bồi thường.
1.2.5. Giám định và bồi thường tổn thất
 Xác định thiệt hại :

Khi có tai nạn xảy ra để nhanh chóng xác định được thiệt hại của chiếc xe được
bảo hiểm thông thường các giám định viên của công ty bảo hiểm phải làm một số
công việc như sau:
• Thứ nhất,tiến hành chụp ảnh giám định tại hiện trường tai nạn và ảnh chụp
chi tiết về thiệt hại của xe (dùng phấn,mực đánh dấu khoanh vùng vị trí thiệt hại)
• Thứ hai,trên cơ sở hiện trường tai nạn hoặc từ những thông tin thu thập được
hoặc tiến hành điều tra ,xác minh để xác định được nguyên nhân xảy ra tai nạn. Với
những tai nạn nhỏ không gây thiệt hại về người mà chỉ thiệt hại về xe thì DNBH tự tổ
chức điều tra,xác minh làm rõ nguyên nhân diễn biến tai nạn. Sau khi điều tra DNBH
phải có kết luận rõ ràng về nguyên nhân tai nạn tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác
định thiệt hại và cơng tác bồi thường sau này.
• Thứ ba,cần phải xác định đúng mức độ thiệt hại thuộc trách nhiệm bảo hiểm.

Đối với những trường hợp nguyên nhân gây tổn thất thuộc trường hợp loại trừ bảo
hiểm cần được làm rõ ( nguyên nhân do lỗi kỹ thuật hay do hành động cố tình của lái
xe,chủ xe)
Đối với nghiệp vụ bảo hiểm vật chất xe ,quá trình giám định tổn thất được
tiến hành với sự có mặt của chủ xe,lái xe hoặc người đại diện hợp pháp để xác định
nguyên nhân và mức độ thiệt hại.
 Nguyên tắc bồi thường tổn thất.
Sau khi giám định và xác định được thiệt hại thì cơng ty bảo hiểm sẽ tiến hành
bồi thường cho chủ xe theo nguyên tắc sau:

7


Website: Email : Tel : 0918.775.368

 Với tổn thất bộ phận:
• Đối với những bộ phận bị hỏng hóc hồn tồn khơng có khả năng sửa chữa
thì cơng ty bảo hiểm sẽ tiến hành bồi thường số tiền đúng bằng giá mua lại bộ phận
đó trên thị trường tự do.
• Trong trường hợp bộ phận bị hư hỏng có thể sửa chữa được thì số tiền bồi
thường sẽ là chi phí hợp lý để sửa chữa bộ phận đó.Trong q trình sửa chữa mà có
hỏng hóc nào phát sinh thêm khơng liên quan đến tai nạn thì cơng ty bảo hiểm sẽ
không chịu trách nhiệm về phát sinh này.
 Với tổn thất tồn bộ:
• Xe được coi là tổn thất toàn bộ khi bị mất cắp,hoặc bị thiệt hại nặng đến
mức không thể sửa chữa phục hồi để đảm bảo lưu hành an tồn hoặc chi phí phục hồi
lớn hơn hoặc bằng giá trị thực tế của xe.Trong trường hợp này các công ty bảo hiểm
sẽ chấp nhận bồi thường với số tiền bồi thường với số tiền bồi thường đúng bằng giá
trị của xe tại thời điểm xảy ra tai nạn,mất cắp...
• Ngồi ra,cơng ty bảo hiểm sẽ chi trả những chi phí cần thiết và hợp lý phát

sinh do tai nạn thuộc phạm vi bảo hiểm nhằm ngăn ngừa,hạn chế tổn thất phát sinh
thêm ,bảo vệ và đưa xe thiệt hại đến nơi sửa chữa gần nhất ,giám định tổn thất.
2. Trục lợi bảo hiểm trong bảo hiểm vật chất xe cơ giới.
2.1. Khái niệm về trục lợi bảo hiểm và trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới
Cùng với sự lớn mạnh của thị trường bảo hiểm kéo theo đó là sự gia tăng về
trục lợi bảo hiểm.Sự gia tăng về cả số lượng cũng như số tiền ,trục lợi bảo hiểm đang
làm đau đầu các doanh nghiệp bảo hiểm ở thế giới nói chung và ở Việt Nam nói
riêng.
Theo quy định tại thơng tư 31/2004/TT-BTC của Bộ Tài Chính hướng dẫn
thực hiện nghị định 118/2003/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm thì : “Trục lợi bảo hiểm là hành vi cố ý lừa dối
của cổ chức cá nhân nhằm thu lợi bất chính khi tham gia bảo hiểm,bồi thường
bảo hiểm,trả tiền bảo hiểm và giải quyết khiếu nại bảo hiểm”.Như vậy ,nói đến trục
lợi bảo hiểm là phải nói đến hành vi của tổ chức ,cá nhân được thực hiện một cách cố
ý nhằm thu lợi bất chính.Tổ chức, cá nhân được đề cập trong khaid niệm trục lợi bảo
hiểm trên đây có thể là bên mua bảo hiểm ,bên được bảo hiểm hoặc doanh nghiệp
bảo hiểm ,thậm chí có thể là hành vi gian lận trong bảo hiểm của đại lý bảo hiểm và
doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.Cho dù là tổ chức, cá nhân nào đi chăng nữa nếu
muốn thực hiện hành vi trục lợi bảo hiểm thì các chủ thể này cũng phải tham gia vào
quan hệ kinh doanh bảo hiểm.

8


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Tóm lại, chúng ta có thể khẳng định: Trục lợi bảo hiểm là hành vi kiếm lời bất hợp
pháp của các chủ thể tham gia vào quan hệ kinh doanh bảo hiểm.
Trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới: “Trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới
là hành vi cố ý gian dối ,lừa đảo có thể có chủ ý ngay từ khi tham gia bảo hiểm

hoặc phát sinh sau khi đã xảy ra rủi ro đối với xe cơ giới nhằm chiếm đoạt một số
tiền từ doanh nghiệp bảo hiểm mà đáng ra họ không được hưởng”.
2.2.Các nguyên nhân dẫn đến hành vi trục lợi bảo hiểm và hậu quả của trục lợi
 Các nguyên nhân dẫn đến hành vi trục lợi bảo hiểm:
 Nguyên nhân khách quan: Là những ngun nhân khơng thuộc phạm vi kiểm

sốt của doanh nghiệp bảo hiểm mà do những yếu tố bên ngoài tác động như: chịu tác
động từ phía chính phủ ,từ đặc điểm của thị trường bảo hiểm ,từ nhận thức của người
dân về bảo hiểm và cả các yếu tố về địa lý. Cụ thể :
• Hành lang pháp lý đối với hành vi trục lợi còn lỏng lẻo,chưa nhất quán thiếu
sự kiểm soát chặt chẽ ,hơn nữa đối với hành vi này pháp luật quy định chưa nghiêm
về xử lý chính vì vậy chưa có tính răn đe.Khi số tiền bảo hiểm ngày càng tăng cộng
với quy định không nghiêm thì việc trục lợi bảo hiểm vẫn diễn ra phổ biến là điều
không tránh khỏi.
Ở nước ta ,Luật kinh doanh bảo hiểm được quốc hội thơng qua có hiệu lực từ
ngày 1/4/2001 song vẫn chưa có những quy định rõ ràng về xử phạt hành vi trục
lợi .Ngoài ra việc giảm các thủ tục hành chính để nâng cao khả năng cạnh tranh trên
thị trường của các doanh nghiệp bảo hiểm cũng còn nhiều khe hở tạo điiều kiện cho
kẻ xấu lợi dụng để kiếm lợi cho bản thân.
• Do đặc điểm của ngành kinh doanh bảo hiểm là ngành kinh doanh dịch vụ có
chu kỳ kinh doanh đảo ngược ,tức là phí bảo hiểm đóng trước nhưng số tiền chi tra
hay bồi thường phát sinh sau.Công tác quản lý cũng phức tạp và trải qua nhiều khâu
do đó kẻ gian càng dễ dàng hơn trong việc thực hiện hành vi gian lận của mình.
• Do nhận thức của người dân về bảo hiểm còn hạn chế ,nhiều người nghĩ rằng
quỹ bảo hiểm cũng giống như quỹ phúc lợi xã hội ,nhiều người còn đứng ra làm
chứng giả cho những hành vi gian lận ,trục lợi.Đó là nhận thức hết sức sai lầm ,mà

9

Website: Email : Tel : 0918.775.368

cũng từ những nhận thức như thế mà họ đã vơ tình tiếp tay cho những hành động trái
pháp luật và đạo đức con người.
Ngồi ra địa hình địa lý phức tạp cũng là điều kiện ly tưởng để gian lận bảo
hiểm diễn ra.Những kẻ gian sẽ lợi dụng địa hình để tạo hiện trường giả một cách dễ
dàng.Với những tổn thất xảy ra ở nơi hoang vắng ,ít người đi lại những nơi giám định
viên khơng đến trực tiếp được thì sự thay đổi tình tiết hiện trường có lợi cho người
tham gia bảo hiểm là rất dễ xảy ra.
•

 Nguyên nhân chủ quan:
• Thị trường bảo hiểm ngày càng phát triển thì cạnh tranh càng gay gắt cùng với
đặc thù của bảo hiểm thì thơng tin về khách hàng là rất quan trọng và các công ty bảo
hiểm hầu như không bao giờ tiết lộ thông tin về khách hàng cho các cơng ty bảo hiểm
khác.Điều đó đã tạo điều kiện cho trục lợi bảo hiểm diễn ra ,có khi cùng một mánh
khóe nhưng có thể thực hiện ở nhiều cơng ty bảo hiểm khác nhau.Khi bảo mật về
thông tin khách hàng,khách hàng có thể tham gia bảo hiểm ở nhiều công ty khác nhau
và chỉ cần một vụ trục lợi thành cơng thì kẻ gian sẽ nhận được bồi thường của tất cả
các cơng ty bảo hiểm.
• Bảo hiểm là một ngành kinh doanh còn non trẻ ,nguồn nhân lực đa số khơng
được đào tạo chính quy ,đặc biệt là đối với các đại lý .Chính từ sự non trẻ ,thiếu kinh
nghiệm thực tế của nhân viên bảo hiểm nên họ khó có thể đối phó với những mánh
khóe ngày càng tinh vi hơn của các đối tượng trục lợi.
• Do hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp ,thiếu ý thức trách nhiệm của nhân
viên bảo hiểm.Họ có thể ghi sai ngày tham gia bảo hiểm trên giấy chứng nhận bảo
hiểm ,đánh giá sai mức độ nghiêm trọng của rủi ro.Có những trường hợp nhân viên
bảo hiểm thơng đồng với khác hàng đánh giá cao mức độ tổn thất hoặc vạch đường
cho khách hàng lợi dụng kẽ hở về giấy tờ ,thủ tục giám định,bồi thường để trục lợi
bảo hiểm.

• Khi phát hiện ra hành vi trục lợi của khách hàng các doanh nghiệp bảo hiểm
cũng chỉ cần ngăn chặn thất thốt chứ khơng muốn pháp luật xử lý khách hàng có
hành vi trục lợi vì :

10


Website: Email : Tel : 0918.775.368

- Các doanh nghiệp cho rằng khi kiện cáo sẽ ảnh hưởng đến tâm lý khách hàng,
ảnh hưởng tới hình ảnh của cơng ty.
- Mặt khác khi tiến hành kiện cáo sẽ làm tăng chi phí hoạt động của cơng ty.
 Hậu quả của trục lợi bảo hiểm:

Trục lợi bảo hiểm đã và đang trở thành một vấn đề lớn với ngành bảo hiểm trên
tồn thế giới. Tại Việt Nam ,hiện chưa có số liệu thống kê đầy đủ về tính chất và mức
độ của trục lợi bảo hiểm ,song có thể nói trục lợi bảo hiểm đã gây ra những tổn thất
rất lớn cho các doanh nghiệp bảo hiểm và cho cả sự ổn định của xã hội.
 Đối với doanh nghiệp bảo hiểm:
Hậu quả lớn nhất,dễ thấy nhất và có thể tính tốn được đối với mỗi doanh nghiệp
bảo hiểm là trục lợi bảo hiểm làm tăng các khoản chi phí từ đó dẫn đến giảm lợi
nhuận và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bị hạn chế . Trong các khoản chi của
doanh nghiệp bảo hiểm thì chi bồi thường là khoản chi chủ yếu.Nếu hành vi trục lợi
của người tham gia bảo hiểm khơng bị phát hiện thì doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phải
chi khoản tiền bồi thường không đáng có làm tăng chi phí của DN. Ngay cả khi phát
hiện được hành vi trục lợi ,DN cũng phải bỏ ra một khoản chi phí tiến hành điều tra
thường rất lớn.
Từ việc nghi ngờ có hành vi trục lợi,các doanh nghiệp sẽ phải tiến hành điều tra,
giám định.Việc này sẽ làm công tác bồi thường bị gián đoạn và kéo dài,chất lượng
dịch vụ giảm sút,ảnh hưởng tới tâm lý khách hàng,khó lịng giữ chân khách hàng hiện

tại cũng như thu hút khách hàng mới làm uy tín của DNBH bị ảnh hưởng.
Ngoài ra,khi hành vi trục lợi bảo hiểm diễn ra phổ biến làm cho chi phí bồi
thường tăng cao quá mức dự kiến sẽ buộc các doanh nghiệp bảo hiểm phải tính lại số
tiền bảo hiểm theo chiều hướng tăng lên,bù đắp chi phí bồi thường để đạt được lợi
nhuận hợp lý.Khi phí bảo hiểm tăng lên nó ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của
khách hàng tham gia bảo hiểm và ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh của doanh
nghiệp bảo hiểm trên thị trường.
 Đối với xã hội:

11


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Đối với xã hội,gian lận bảo hiểm là một nguy cơ về đạo đức. Những hành vi
tiêu cực gian lận tiền bảo hiểm sẽ làm tiền đề cho những hành vi tham nhũng,hối lộ
phát triển ở các ngành khác trong nền kinh tế .
•

Trong nền kinh tế thị trường tự do cạnh tranh, hành vi trục lợi bảo hiểm cũng
là một trong những nguyên nhân làm cho môi trường kinh doanh thiếu lành mạnh và
cơng bằng.Từ đó dẫn đến tình trạng coi thường pháp luật, gây rối loạn trật tự an ninh
xã hội.
•

Lợi nhuận của doanh nghiệp bảo hiểm giảm sút sẽ dẫn đến giảm các khoản
đóng góp vào ngân sách nhà Nước, như vậy làm giảm chi tiêu của chính phủ hay
chính lợi ích chung của xã hội
•

Tóm lại,trục lợi bảo hiểm khơng những có tác động xấu đến xã hội làm giảm lợi
nhuận và uy tín của doanh nghiệp bảo hiểm mà còn ảnh hưởng tới sự bền vững của
ngành bảo hiểm.
2.3.Các đối tượng thực hiện hành vi trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới
Theo định nghĩa của Bộ Tài Chính,tất cả các bên tham gia trong hợp đồng đều có thể
trục lợi bảo hiểm.Cụ thể:
 Hành vi TLBH của bên tham gia bảo hiểm: Phần lớn các vụ trục lợi bảo hiểm là

do hành vi cố ý của bên tham gia bảo hiểm được biểu hiện:
• Khi tai nạn xảy ra rồi mới thông đồng với các cán bộ ,đại lý bảo hiểm ghi lùi
ngày tham gia bảo hiểm nhằm hợp lý hóa ngày giờ xảy ra tai nạn.
• Khi tai nạn xảy ra nhưng rủi ro khơng thuộc phạm vi được bảo hiểm bên tham
gia có thể thông đồng với các đối tượng khác để khai thông tin khơng đúng sự thật.
• Thơng đồng với một số đối tượng để lập hồ sơ giả .
• Bên tham gia có thể cùng lúc tham gia bảo hiểm ở nhiều công ty bảo hiểm khác

nhau cho cùng một đối tượng được bảo hiểm nhưng không thông báo cho các doanh
nghiệp hiểm.
• Để được tiền bảo hiểm,bên tham gia bảo hiểm có thể cố tình tạo tổn thất cho đối
tượng bảo hiểm.

12


Website: Email : Tel : 0918.775.368

 Hành vi trục lợi bảo hiểm của bên trung gian bảo hiểm:

Bên trung gian bảo hiểm thường thông đồng với khách hàng bỏ qua khâu thẩm
định và đánh giá giấy yêu cầu bảo hiểm để sớm đi đến ký kết hợp đồng bảo hiểm.

•

• Trung gian bảo hiểm thu phí của khách hàng nhưng không giao nộp cho doanh
nghiệp bảo hiểm.
 Hành vi TLBH của nhân viên trong doanh nghiệp bảo hiểm: Bao gồm nhân viên

khai thác ,nhân viên khai thác,nhân viên xét bồi thường.
• Ghi sai ngày tháng trên giấy chứng nhận bảo hiểm để tạo điều kiện cho khách
hàng yêu cầu bồi thường những rủi ro xảy ra trước khi tham gia bảo hiểm.
• Ghi tăng mức độ thiệt hại của tài sản để người tham gia được bồi thường với số
tiền cao hơn mức thiệt hại.
• Thơng đồng,tạo điều kiện cho khách hàng ghi sai tình tiết xảy ra tai nạn để hợp
lý hóa điều kiện bồi thường
• Thơng đồng với các đối tượng khác lập hồ sơ giả cho người được bảo hiểm để
được nhận tiền bồi thường.
 Hành vi tiếp tay của các đối tượng khác: Đó là cán bộ công an,các nhân chứng

tại hiện trường nơi xảy ra tai nạn:
• Ghi sai nguyên nhân của tai nạn để phù hợp với phạm vi,điều kiện bảo hiểm

• Cùng với nhân viên công ty bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm lập hồ sơ giả
để đòi bồi thường.
• Các nhân chứng khai các tình tiết có lợi cho người tham gia bảo hiểm để giúp

người tham gia nhận được tiền bồi thường của DNBH.
2.4.Các hình thức trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới
 Hợp lý hóa ngày hiệu lực hợp đồng:

13

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Khi sự kiện bảo hiểm xảy ra không nằm trong thời hạn được bảo hiểm thì bên
mua bảo hiểm mới đi giao kết hợp đồng bảo hiểm hoặc kê khai sai ngày tháng xảy ra
tai nạn để hợp lý hóa ngày hiệu lực hợp đồng nhằm được bồi thường.
 Bảo hiểm trùng:
Bảo hiểm trùng là việc bên mua bảo hiểm giao kết hợp đồng bảo hiểm cùng một
lúc với nhiều doanh nghiệp bảo hiểm cho một đối tượng với cùng một điều kiện và
sự kiện bảo hiểm.Khi xảy ra tổn thất với tài sản mà rủi ro gây ra tổn thất thuộc phạm
vi bảo hiểm và trong thời gian có hiệu lực của hợp đồng,bên mua bảo hiểm cùng lúc
nhận được tiền bồi thường của tất cả các doanh nghiệp bảo hiểm.
 Khai tăng giá trị tổn thất:
Hành vi này thường được thực hiện bằng cách lợi dụng tổn thất xảy ra để làm hư
hỏng thêm tài sản được bảo hiểm nhằm được trả tiền bảo hiểm cao hơn hoặc làm hư
hỏng toàn bộ tài sản đã được bảo hiểm để được bồi thường tài sản có giá trị cao
hơn.Một cách khác là tổn thất ít lẽ ra khơng được bồi thường nhưng làm cho tổn thất
vượt quá mức miễn thường để được bồi thường.
 Lập hồ sơ giả:
Tuy khơng có tổn thất thực tế đối với đối tượng bảo hiểm nhưng vẫn có đầy đủ
chứng từ hợp lệ (hóa đơn sửa chữa,mua vật tư,phụ tùng…) với đầy đủ chữ ký thật,
dấu thật, chứng từ thật.
Cách trục lợi này thường phải có “tay trong” ở các doanh nghiệp bảo hiểm và cấu
kết với nhều đối tượng liên quan như công an lập biên bản tai nạn,xưởng sửa chữa
xe…
 Cố ý gây tổn thất cho đối tượng bảo hiểm:
Đây là hình thức trục lợi bảo hiểm rất tinh vi,có kiến thức nghiệp vụ cao về bảo
hiểm,được chuẩn bị kỹ lưỡng ,số tiền trục lợi thường lớn,rất khó điều tra hoặc tìm ra
được sự thật ,tốn nhiều công sức tiền của .Một cách khá phổ biến là tìm cách hủy
hoại tài sản trong một hồn cảnh được giàn dựng như thật. Một cách khác là thay thế

những thiết bị đắt tiền của tài sản được bảo hiểm bằng những đồ kém chất lượng sau
đó hủy hoại tài sản.Khi rủi ro xảy ra với đối tượng bảo hiểm,số tiền được tính cho

14


Website: Email : Tel : 0918.775.368

những thiết bị đắt tiền như khi tham gia bảo hiểm.Cách trục lợi này thường xảy ra đối
với những tài sản có giá trị cao,được lắp đặt thiết bị đắt tiền như xe chun dụng.
Ngồi ra cịn có các hình thức trục lợi khác như lập hồ sơ khiếu nại nhiều lần,thay
đổi tình tiết vụ tai nạn ,khai báo rủi ro không đúng với sự thật ,gian lận đối với người
thứ ba,đánh tráo biển xe ô tô không tham gia bảo hiểm nhưng bị tai nạn .
2.5. Một số biện pháp phòng chống trục lợi bảo hiểm
 Trước hết ngành bảo hiểm các nước đã và đang hướng đến thống nhất nhận

thức về trục lợi bảo hiểm và coi đó là một hành vi vi pham pháp luật cần bị lên án về
đạo đức và được xử lý nghiêm minh bằng pháp luật. Đấu tranh phịng chống trục lợi
khơng chỉ là trách nhiệm nói riêng của ngành bảo hiểm mà phải là trách nhiệm chung
của tồn xã hội, của cộng đồng và địi hỏi có sự tham gia, ủng hộ tích cực của các cơ
quan pháp luật.
 Nhà Nước khơng ngừng hồn thiện hệ thống pháp luật về bảo hiểm,xây dựng
hành lang pháp lý với các quy định về bảo hiểm,đặc biệt là quy định hình thức xử
phạt thích đáng đối với những hành vi gian lận,trục lợi bảo hiểm.
 Các cơ quan chức năng quản lý nhà Nước phải thường xuyên tiến hành giám

sát tài chính và hoạt động của các DNBH.
 Các DNBH thực hiện đào tạo nghiệp vụ và giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho

các cán bộ, nhân viên, cộng tác viên khai thác bảo hiểm.Đồng thời theo dõi, kiểm tra

chặt chẽ việc thực hiện các quy trình bảo hiểm theo đúng quy định đặc biệt là công
tác khai thác,giám định,bồi thường,chi trả tiền bảo hiểm.
 Khi thấy có nghi vấn trong quá trình kiểm tra,các DNBH phải cử cán bộ xác

minh lại ngay.

15


Website: Email : Tel : 0918.775.368

CHƯƠNG II:
THỰC TRẠNG TRỤC LỢI BẢO HIỂM VẬT CHẤT XE
CƠ GIỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
1.Thị trường bảo hiểm vật chất xe cơ giới.
1.2. Các sản phẩm bảo hiểm vật chất xe cơ giới chủ yếu trên thị trường hiện nay
 Bảo hiểm vật chất xe Ơtơ của AAA
Đối tượng bảo hiểm: Bảo Hiểm AAA nhận bảo hiểm vật chất cho các loại xe
Ơtơ có đăng ký hợp lệ.
• Phạm vi bảo hiểm: Bảo Hiểm AAA bồi thường cho Chủ xe những thiệt hại vật
chất xe xảy ra do những tai nạn bất ngờ, ngồi sự kiểm sốt của Chủ xe, lái xe trong
những trường hợp: Đâm va, lật đổ ; hỏa hoạn, cháy, nổ ; những tai họa bất khả kháng
do thiên nhiên: bão, lũ lụt, sụt lở, sét đánh, động đất, mưa đá ; mất tồn bộ xe. Thanh
tốn những chi phí cần thiết và hợp lý cho việc ngăn ngừa, hạn chế tổn thất, kéo xe bị
thiệt hại đến nơi sửa chữa gần nhất và giám định tổn thất.
• Quyền lợi bảo hiểm: Bảo Hiểm AAA có trách nhiệm thanh tốn chi phí thực
tế để sửa chữa, thay thế (nếu không thể sửa chữa được) bộ phận bị tổn thất hoặc trả
tiền cho Chủ xe để bù đắp tổn thất trên cơ sở xác định được chi phí sửa chữa, khắc
phục tổn thất có thể phải trả:
•

Số tiền bảo hiểm: Giá trị thực tế của xe trên thị trường tại thời điểm tham gia
bảo hiểm.
 Bảo hiểm thiệt hại vật chất xe cơ giới của PVI.
• Đối tượng bảo hiểm:Xe cơ giới hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam, bao gồm:
thân, khung, vỏ, máy móc và các trang thiết bị khác trên xe.
• Phạm vi bảo hiểm: Trong trường hợp bị tai nạn do đâm va, lật đổ, cháy, nổ,
bão lụt, sét đánh, mất cắp toàn bộ hay rủi ro bất ngờ khác. Công ty bảo hiểm sẽ bồi
thường chi phí sửa chữa, thay mới bộ phận hay bồi thường tồn bộ giá trị xe.
• Phí bảo hiểm: Phí bảo hiểm = Tỷ lệ phí x Giá trị bảo hiểm.
 Bảo hiểm vật chất xe ô tô “Phúc Vạn Dặm” của PTI
•

16


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Phúc Vạn Dặm là sản phẩm bảo hiểm cho những xe ô tô khơng dùng để kinh
doanh vận tải và chở người, có giới hạn năm sản xuất không quá 5 năm, riêng đối với
xe của các cơ quan Đảng và Nhà nước không giới hạn tuổi xe.
Khi mua sản phẩm, khách hàng sẽ phải nộp mức phí bảo hiểm năm đầu tiên là
1,18% giá trị xe, năm thứ hai giảm còn 0,95% và năm thứ ba chỉ còn 0,75%. Khi tổn
thất xảy ra, khách hàng sẽ được bồi thường tối đa 100% tổn thất. Đặc biệt, khách
hàng còn được bồi thường khi xe bị ngập nước do thiên tai.
 Bảo hiểm vật chất xe của HSBC:
Bảo vệ toàn diện và bồi thường thiệt hại cho vật chất thân xe do các sự cố như:
•
•

Bảo hiểm tai nạn bất ngờ, đâm va, lật đổ
Bảo hiểm hỏa hoạn, cháy nổ

Bảo hiểm rủi ro do thiên tai như lũ lụt, sụt lỡ, sét đánh, động đất, mưa đá,
sóng thần
•

Bồi thường tồn bộ trong trường hợp mất cắp toàn bộ xe hoặc trong trường
hợp xe bị thiệt hại trên 75% hoặc đến mức không thể sửa chữa, phục hồi để đảm bảo
lưu hành an toàn, hoặc chi phí phục hồi bằng hoặc lớn hơn giá trị thực tế của xe. Mức
bồi thường bằng giá trị thực tế của xe trước khi xảy ra sự cố mất cắp/tai nạn.
•

 Bảo hiểm xe ơtơ Liberty - Liberty AutoCARE: Bảo hiểm xe ôtô Liberty -

Liberty AutoCARE là sản phẩm bảo hiểm ô tô Libery nhằm bảo hiểm rủi ro tồn diện
cho chiếc xe của bạn.
Ngồi ra cịn có: bảo hiểm vật chất mô tô,xe máy của bảo hiểm ngân hàng
nông nghiệp ABIC,Bảo Việt,Pjico…
1.3. Kết quả kinh doanh bảo hiểm vật chất xe cơ giới của các công ty bảo hiểm trên
thị trường bảo hiểm Việt Nam
Tốc độ tăng trưởng của nghiệp vụ xe cơ giới 6 tháng đầu năm 2010 chỉ đạt 17%
so với tốc độ tăng trưởng chung 27% của ngành bảo hiểm. Sự tăng trưởng này sụt
giảm nghiêm trọng so với năm trước ( năm 2008: 50%, năm 2009: 37%), trong đó tỷ

17


Website: Email : Tel : 0918.775.368

lệ bồi thường tăng lên. Tuy nhiên, bảo hiểm xe cơ giới vẫn là một thị trường lớn
mang lại cơ hội tăng trưởng nhanh cho các DNBH. Vì thế, khơng ít DN đang tập
trung khai thác thị trường này.
Theo thống kê của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, 6 tháng đầu năm, bảo hiểm
đạt doanh thu 2.517 tỷ đồng, bồi thường đạt 1.074 tỷ đồng. Dẫn đầu doanh thu là Bảo
Việt với 652 tỷ đồng, PIJCO với 374 tỷ đồng, Bảo Minh là 301 tỷ, PVI là 292 tỷ
đồng… Tỷ lệ bồi thường có rủi ro cao là Liberty 84%, Chartis 67%, Bảo Long 58%,
SVI 54%, Bảo Việt 45%, … Đặc biệt, đối với nghiệp bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm
dân sự chủ xe cơ giới, có những DN có tỷ lệ bồi thường rất cao hơn 500% - một tỷ lệ
tổn thất đáng ngạc nhiên so với tình hình chung.

Cũng trong 6 tháng đầu năm, các DNBH đã chi 1.074 tỷ đồng để bồi
thường cho các đối tượng được bảo hiểm xe cơ giới không may bị tai nạn. Đây là
tỷ lệ tương đối cao nếu biết rằng trách nhiệm bồi thường của các DNBH cho các
chủ xe mua bảo hiểm 6 tháng đầu năm 2010 còn kéo dài tới giữa năm 2011 và
còn hàng ngàn hồ sơ tai nạn chưa được giải quyết do chưa hoàn thiện thủ tục hay
tai nạn mới xảy ra. Điều này giải thích tại sao các DNBH triển khai dịch vụ bảo
hiểm này có khả năng sẽ khơng có lãi trong năm tài chính 2010.
Đại diện một DNBH phi nhân thọ trong nước nhận định, tình hình cạnh
tranh bảo hiểm xe cơ giới đang vào hồi khốc liệt, nguyên nhân là do số lượng xe
mua mới sụt giảm so với năm 2009. Trong tháng 7/2010, thị trường ôtô bước
sang giai đoạn suy giảm, bất chấp các hình thức khuyến mãi giảm giá, tặng phí
vẫn tiếp diễn mạnh mẽ. Với tổng số xe bán ra trong tháng 7 là 9.439 chiếc,
doanh số ở các dòng xe đều giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngối. Trong đó,
dịng xe đa dụng giảm nhiều nhất tới 20% xuống 1.834 chiếc; xe du lịch giảm
13% xuống 2.779 chiếc; xe thương mại giảm 10% xuống 4.811 chiếc.Trong khi
đó, nhiều xe bị đưa ra khỏi đối tượng bảo hiểm do đã cũ, giá trị xe tham gia bảo
hiểm cũng giảm. Và một thực tế đáng buồn là sau một thời gian nâng phí bảo
hiểm các DNBH lại quay lại con đường cũ là hạ phí để giành khách. Thực tế,
một số DN cỡ trung bình muốn tăng trưởng nhanh thì con đường dễ nhất là tập

trung vào khai thác xe cơ giới

18


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Bảo hiểm xe cơ giới là thế mạnh của Tập đoàn Liberty. Vào Việt Nam
Liberty tiếp tục phát triển thế mạnh này. Sau những thành công nhất định với sản
phẩm bảo hiểm xe ôtô Liberty AutoCare, Liberty tung ra thị trường sản phẩm
bảo hiểm xe tải Liberty TruckCare. Với bảo hiểm xe tải Liberty TruckCare,
Liberty không chỉ muốn mở rộng danh mục sản phẩm nhằm thu hút thêm khách
hàng mới, mà còn tăng cường quan hệ với các khách hàng hiện hữu. Ước tính,
hiện nay có khoảng 540.000 xe tải đang lưu hành, chiếm 45% số lượng xe ôtô tại
Việt Nam. Số lượng xe tải đăng ký mới cũng đang gia tăng nhanh chóng. Vì thế,
đây là một thị trường lớn đối với tất cả các công ty bảo hiểm. Tuy nhiên, bảo
hiểm xe tải khá rủi ro nên một số DNBH không hào hứng nhận bảo hiểm xe tải,
đặc biệt là các sản phẩm bảo hiểm cho các xe siêu trường siêu trọng, các xe đầu
kéo, cẩu… Trong khi đó, bảo hiểm xe tải của Liberty cịn gồm ln cả bảo hiểm
thủy kích - một loại hình bảo hiểm đã được Hiệp hội Bảo hiểm khuyến cáo là
tính rủi ro rất cao. Trao đổi với đại diện Liberty cho biết, sẽ triển khai sản phẩm
mới này một cách thận trọng theo hướng tạo ra sự hài hịa giữa phí bảo hiểm, chi
phí khai thác, các quyền lợi và dich vụ dành cho khách hàng và lợi nhuận.
Để triển khai mạnh nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới và duy trì thị phần, BIC
đang đẩy mạnh chất lượng bồi thường, chăm sóc khách hàng để tăng tỷ lệ tái tục.
Đồng thời, các cán bộ BIC cũng tích cực giới thiệu, chào sản phẩm khi cung cấp
các loại hình sản phẩm bảo hiểm khác, tận dụng kênh phân phối qua ngân hàng
để bán chéo sản phẩm. Trong khi đó, Bảo Minh sau khi sử dụng chương trình
quản lý bảo hiểm tập trung do phần mềm tính tốn phí bảo hiểm và in giấy
chứng nhận thì tỷ lệ bồi thường kể cả các vụ bồi thường tồn đọng đã giảm rất

mạnh, xuống còn 49%, nhưng doanh thu lại sụt giảm nhiều do DN cắt bỏ các đối
tượng rủi ro cao và khách hàng kém.
2. Vấn đề trục lợi trong bảo hiểm vật chất xe cơ giới tại các doanh nghiệp bảo
hiểm trong giai đoạn hiện nay
2.1.Tình hình trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới
Thị trường bảo hiểm càng phát triển thì các hình thức trục lợi bảo hiểm cũng ngày
càng đa dạng hơn, thủ đoạn trục lợi bảo hiểm cũng tinh vi hơn theo thời gian và số

19


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tiền gian lận trục lợi bảo hiểm cũng ngày càng nhiều hơn.Có hai hình thức trục lợi
bảo hiểm đó là: Trục lợi bảo hiểm hồn tồn và trục lợi bảo hiểm khơng hồn
tồn.Đốt xe, phá xe, tạo dựng hiện trường giả, khai tăng tổn thất là các chiêu được áp
dụng rất phổ biến.
Với nhóm trục lợi hồn tồn, khách hàng thường tự đốt hoặc phá xe bằng cách lao
xe xuống vực để khiến phía cơng ty bảo hiểm khơng thể xác định được chính xác giá
trị thực của xe. Bởi thơng thường, người mua bảo hiểm nhằm trục lợi thường mua
bảo hiểm với giá trị cao hơn giá trị thực tế của xe gấp nhiều lần, thậm chí mua bảo
hiểm cả cho xe đã hỏng. Sau một thời gian, khách hàng tự tạo ra tai nạn để được cơng
ty bảo hiểm thanh tốn. Tất nhiên, các tai nạn dàn dựng này thường xảy ra lúc khuya
vắng, không người chứng kiến.Đáng lo ngại là số vụ việc tự đốt xe không chỉ dừng
lại ở con số nhỏ mà hàng năm các vụ đốt xe gần như đều đặn xảy ra.
Với dạng trục lợi bảo hiểm một phần, các chiêu thức qua mặt công ty bảo hiểm và
cả cơ quan cơng an có phần ít tinh vi, phức tạp hơn. Các đối tượng thường sử dụng
phương thức khai tăng giá trị tổn thất phải sửa chữa hoặc đã hỏng từ trước nhưng
khai do tai nạn.
Điển hình là vụ việc xảy ra tại Quảng Ninh vào cuối năm 2007. Chiếc xe Ford đời

mới mang biển số 14Mxxxx đã bị tan nạn do đường trơn, dẫn tới xe trượt sang bên lề
và bị hư hỏng một số bộ phận, trong đó có bộ phận động cơ. Chủ xe đã nhanh chóng
sửa chữa, đồng thời báo cho phía bảo hiểm với yêu cầu bồi thường 140 triệu đồng.
Tuy nhiên, phía bảo hiểm đã phát hiện động cơ hỏng từ trước đó, chủ xe lợi dụng vụ
tai nạn nhằm nâng khống và đồi bồi thường.
2.1.1. Các yếu tố tác động tới tình hình trục lợi:

- Những yếu tố bên ngồi tác động như: chịu tác động từ phía chính phủ ,từ
đặc điểm của thị trường bảo hiểm ,từ nhận thức của người dân về bảo hiểm và cả các
yếu tố về địa lý.
-Những yếu tố bên trong như : Chính sách bảo mật thơng tin của khách
hàng,nhân viên của công ty,đại lý…
2.1.2. Thực tế trục lợi

20


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Thời gian qua, báo chí đã phanh phui một số quan chức ngành bảo hiểm thông
đồng với khách hàng để trục lợi bảo hiểm; song song đó dư luận cũng râm ran
chuyện khơng ít chủ xe đã tự ý đốt xe (xe cũ) để địi bồi thường rủi ro nhưng ngành
bảo hiểm khơng đủ chứng cứ để từ chối bồi thường. Dưới đây là một số vụ trục lợi
bảo hiểm vật chất xe cơ giới điển hình trong những năm gần đây:
Vụ thứ 1: Tháng 9/2005, lần đầu tiên Công an Lâm Đồng đã phanh phui một vụ
trục lợi bảo hiểm hết sức tinh vi.
Rạng sáng ngày chủ nhật 19/6/2005, Công an huyện Đam Rông (Lâm Đồng) nhận
được tin báo trên đỉnh đèo Chuối (Quốc lộ 27), thuộc địa bàn xã Liêng Sarôn, có
chiếc xe ơ tơ khách Ford Transit mang biển số 49H - 5357 trên đường từ Đà Lạt đi
Kon Tum bị bốc cháy. Ít phút sau, Bảo Việt Kon Tum (nơi chủ xe mua bảo hiểm)

cũng nhận được "tin dữ". Ngay sau đó Cơng an huyện phối hợp cùng Viện KSND
huyện và Bảo Việt Lâm Đồng (thừa ủy quyền của Bảo Việt Kon Tum) tiến hành
khám nghiệm hiện trường và khám nghiệm phương tiện.
Tại hiện trường, chiếc xe Ford Transit (đời 2000) màu trắng, biển số 49H-5357 đã
bị cháy đen, đầu xe hơi lao xuống mương bên phải. Theo lời khai của lái xe Nguyễn
Quang Mạnh (sinh năm 1960, ngụ tại 18/65 Đào Duy Từ, TP Đà Lạt) thì chiếc xe
trên đường chở hoa tươi từ Đà Lạt lên Kon Tum tiêu thụ, vào khoảng 3 giờ, khi lên
gần đỉnh thì "ngửi thấy mùi khét nên dừng xe" và gọi phụ xe là Phạm Đỗ Nguyên
Khang (sinh năm 1990) dậy kiểm tra thì bỗng nhiên chiếc xe bùng cháy. Giữa đêm
khuya trên đèo vắng hai người hốt hoảng và lo sợ chẳng làm được gì hơn, đành bất
lực nhìn chiếc xe Ford Transit và hoa tươi biến thành tro bụi.
Thông tin chiếc xe Ford Transit chở hoa tươi bị bốc cháy trên đỉnh đèo Chuối lan
nhanh, các đơn vị liên quan đã nhanh chóng vào cuộc. Chủ nhân chiếc xe là ông
Phạm Đại Việt, Giám đốc Công ty TNHH Đại Việt (trụ sở tại số 3C đường Đinh
Tiên Hoàng, P.2, TP Đà Lạt) thì làm thủ tục để chờ cơ quan bảo hiểm giải quyết bồi
thường phương tiện gặp rủi ro.
Thế nhưng một ngày sau, BVLĐ và Công an huyện Đam Rông bất ngờ nhận
được cuộc điện thoại vô danh với nội dung: "Chiếc xe bị cháy trên đèo Chuối là do
lái xe tự đốt". Điều tra xác minh, cuộc điện thoại này được gọi từ một số máy điện

21


Website: Email : Tel : 0918.775.368

thoại công cộng. Bán tin bán nghi, Công an huyện Đam Rông đề nghị Phịng Kỹ
thuật hình sự (KTHS), Cơng an tỉnh Lâm Đồng phối hợp điều tra làm rõ.
Ngày 22/6/2005, đích thân trung tá Phan Trí Đức, Trưởng phịng KTHS Cơng an
Lâm Đồng và thượng tá Nguyễn Đình Long, Trưởng Cơng an huyện Đam Rông trực
tiếp chứng kiến việc tái khám nghiệm lại tồn bộ xe ơ tơ bị cháy. Với con mắt nghề

nghiệp, trung tá Đức phát hiện ra một số mấu chốt quan trọng: Cần treo bánh xe sơ
cua dài 25 cm nối với gầm xe bằng sợi xích. Cần treo trong tình trạng móc hờ vào sợi
xích. Nếu thả lỏng cần treo này chạm đất thì sẽ chạm mặt đất 20 cm. Cần treo khơng
hề có vết trầy xước kim loại. Ghế lái xe phần băng tựa ở vị trí ngả hồn tồn về phía
sau. Thắng tay ở vị trí khơng kéo thắng, cần số trong tình trạng cịn số. Một số chi tiết
khác nữa: bánh xe phía sau bên phải không bị cháy, bề mặt vỏ xe bị mịn hồn tồn.
Tiếp đó, Phịng KTHS đã tiến hành lấy 8 mẫu than tro tại 8 vị trí khác nhau trên thân
xe bị cháy và gửi về Phân viện Khoa học hình sự (Bộ Cơng an) để giám định. Kết
quả: trong mẫu than tro mang số 5 (thu ở bên trái thùng xe) có chứa nhiên liệu dầu
khống (Hydrocarbon từ C18-C24).
Thượng tá Nguyễn Đình Long kể: "Dù có đầy đủ các dấu hiệu cho thấy lái và phụ
xe đã tự ý đốt cháy xe, nhưng chúng tôi phải mất hơn 2 tháng thu thập thêm các
chứng cứ, củng cố hồ sơ và kiên trì đấu tranh với chủ xe, lái phụ xe, họ mới cúi đầu
thừa nhận hành vi tự ý đốt xe để trục lợi bảo hiểm".
Lái xe Nguyễn Quang Mạnh lúc này cũng đã khai :” Được sự chỉ đạo của vợ
chồng chủ xe Phạm Đại Việt, tối 18/9/2005 Mạnh lái xe từ Đà Lạt đi theo hướng Tà
Nung - Nam Ban để qua Quốc lộ 27. Trên đường đi, Mạnh và Khang dừng xe mua
xăng đổ sẵn vào can, khi gần đến đèo Chuối, Mạnh phát hiện chưa mua hộp quẹt nên
phải quay xe lại một quán gần đó mua. Theo kế hoạch đã bàn tính từ trước, khi xe lên
gần hết đèo sẽ đổ xăng vào thùng xe và châm lửa đốt. Thế nhưng cả hai phải nằm
chờ, chọn thời điểm khơng có ai qua lại mới dám đốt xe.”
Qua điều tra cũng xác định ông Phạm Đại Việt là chủ nhân chiếc xe ô tô Ford
Transit 49H-5357. Chiếc xe này mua bảo hiểm tại Bảo Việt Kon Tum ngày
24/3/2005 với mức trách nhiệm bồi thường là 400 triệu đồng.

22


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Vụ thứ 2: Cách đây vài năm, cả tỉnh Lâm Đồng đã xôn xao trước một vụ xe ô tô
tự bốc cháy khi đang lưu thông. Chiếc Ford Transit đời 2000 bị cháy đen chỉ sau chốc
lát. Theo lời khai của tài xế Nguyễn Quang Mạnh, khoảng 3h sáng khi đang chạy thì
xe bốc mùi khét lẹt. Khi dừng chiếc Ford Transit kiểm tra thì bỗng dưng xe bốc cháy.
Khơng thiệt hại về người, khơng một nhân chứng, chỉ có chiếc xe là cháy rụi. Tuy
nhiên, vụ việc bị phanh phui khi cơ quan điều tra – công an huyện Đam Rông (tỉnh
Lâm Đồng) phát hiện có quá nhiều nghi vấn tại hiện trường như ghế tựa lái xe ngả
theo tư thế nằm về phía sau (nếu lái xe thì ghế tựa phải thẳng), phanh tay ở vị trí
khơng kéo… Cuối cùng, cả hai tên – lái xe và phụ xe - đã thú nhận “tự đốt” theo chỉ
đạo của chủ chiếc xe. Trên thực tế, chủ xe đã muốn “thủ tiêu” xe nhằm nhận được
khoản bồi thường khoảng 400 triệu cho chiếc xe có giá trị thực chỉ xấp xỉ 200 triệu
đồng.
Vụ thứ 3: Tháng 8 năm 2006, Bảo Việt tiếp nhận vụ việc: xe mang biển số 29K 3836 đã bị lao xuống vực và bốc cháy hoàn toàn tại khu vực Bình Lư ( tỉnh Lai
Châu). Hiện trường vụ tai nạn chỉ còn vài mảnh vỡ, vài giọt xăng vướng lại cộng với
thái độ khó hiểu của lái xe. Nhận thấy nhiều biểu hiện bất thường, phía cơng an điều
tra đã đấu tranh khai thác và phanh phui bản chất vụ tai nạn: một vụ dàn dựng với sự
hợp tác của chủ xe, lái xe và một đối tượng liên quan khác. Mục đích đốt xe của
chúng nhằm chiếm đoạt 500 triệu đồng bảo hiểm. Nhưng cuối cùng, cả 3 đã bị khởi
tố với tội danh “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.”
2.2.Những thuận lợi và khó khăn trong cơng tác phòng chống trục lợi bảo hiểm
 Thuận lợi:

Hầu hết các vụ trục lợi bảo hiểm ở Việt Nam nói chung đa số là khi tai nạn
xảy ra chính vì thế thực hiện hành vi trục lợi sẽ gặp nhiều khó khăn và dễ bị phát hiện
,nếu các nhân viên bảo hiểm có chun mơn và kinh nghiệm thì sẽ khơng khơng khó
trong việc phát hiện ra những trường hợp trục lợi này.
•

Các doanh nghiệp bảo hiểm ln xem cơng tác phịng chống trục lợi bảo hiểm
là rất quan trọng ,nó không những làm giảm lợi nhuận của công ty mà cịn làm giảm

uy tín của cơng ty trên thị trường bảo hiểm.Chính vì thế,cơng ty thường xun tham
gia các buổi hội thảo bàn về vấn đề trục lợi bảo hiểm do hiệp hội bảo hiểm tổ chức,
làm cầu nối để các doanh nghiệp bảo hiểm tham gia trao đổi kinh nghiệm.
•

23


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Doanh nghiệp bảo hiểm luôn tổ chức các lớp đào tạo ngắn về công tác giám
định bồi thường ,cập nhật các thông tin về các hình thức trục lợi bảo hiểm cho nhân
viên.Đây chính là hoạt động tích lũy kinh nghiệm cho đội ngũ cán bộ ,nhân viên
.Điều này có vai trị quan trọng trong việc phát hiện các vụ trục lợi bảo hiểm.
•

• Sự hiểu biết của người dân về bảo hiểm nói chung cũng như về trục lợi bảo
hiểm nói riêng ngày càng tăng lên.Nỗi lo của công ty về hành vi trục lợi có sự tham
gia của người dân ngày càng được hạn chế.
Ngồi ra,các doanh nghiệp bảo hiểm có mỗi quan hệ thân thiết ,gắn bó lâu dài với
các cơ quan điều tra của Bộ Cơng An.
 Khó khăn
• Sự thiếu hiểu biết của một bộ phận nhân viên khai thác bảo hiểm đối với thị
trường xe ô tô đang phát triển trong nước .Sự xuất hiện ồ ạt của nhiều dịng xe đã
khiến khơng ít nhân viên bị rối dẫn đến xác định khơng chính xác giá trị thực của
xe.Với dòng xe cũ ,việc xác định giá trị của xe càng khó khăn và phức tạp và thường
xảy ra sai sót hơn khi giá trị của xe,đặc biệt là phụ tùng khơng cịn tương ứng với
bảng giá do nhà phân phối cung cấp ,ấn định.
Hệ thống pháp luật chưa đồng bộ và chưa nghiêm .Hiện tại chưa có chế tài đủ sức
răn đe dành cho các đối tượng lừa đảo,trục lợi bảo hiểm.Khi phát hiện ra hành vi trục

lợi bảo hiểm các doanh nghiệp bảo hiểm chỉ từ chối bồi thường.
Tại nghị định số 118 của thủ tướng chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh
vực bảo hiểm và thông tư hướng dẫn số 31 của Bộ tài chính, theo đó mức xử lý các
hành vi được coi là trục lợi trong việc tham gia bảo hiểm,bồi thường bảo hiểm,trả
tiền bảo hiểm chỉ bị phạt từ 1 - 5 triệu đồng.Đây là mức xử phạt quá nhẹ,không có
tính răn đe những người đã vi phạm.
Khả năng giới thiệu sản phẩm của các nhân viên khai thác còn hạn chế.Các
điều khoản trong hợp đồng quá rắc rối và phức tạp.Nhiều điều khoản nghe thì rất hấp
dẫn nhưng khi có khiếu nại khách hàng mới biết mình bị thiệt.Ngun nhân dẫn đến
tình trạng này là các nhân viên bảo hiểm đã khơng giải thích rõ các điều khoản trong
hợp đồng dẫn đến tình trạng khách hàng hiểu sai.Đối với một số trường hợp khách
hàng có cảm giác như bị doanh nghiệp bảo hiểm lừa.
•

24


Website: Email : Tel : 0918.775.368

• Tình hình cạnh tranh trên thị trường khốc liệt,để có thể thu hút nhiều khách
hàng nhiều khi quy trình khai thác khơng được thực hiện nghiêm túc.Bởi vậy,cần có
một mơi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm ,có sự đồng
loạt giữa các doanh ngiệp bảo hiểm trong phòng chống trục lợi bảo hiểm.
Nghiệp vụ bảo hiểm vật chất xe cơ giới là một loại hình bảo hiểm dễ tiến hành
trục lợi bảo hiểm,phổ biến là tình trạng khai tăng tổn thất nhưng công ty chưa thể đưa
ra được biện pháp hữu hiệu để phát hiện và loại trừ triệt để hình thức này.
•

• Phần lớn đội ngũ nhân viên công ty không được đài tạo chuyên sâu về bảo
hiểm nên vẫn gặp những khó khăn trong thuật ngữ,bản chất của hoạt động bảo hiểm.

2.3. Đánh giá về công tác phịng chống trục lợi của các cơng ty bảo hiểm
Mặc dù đã cố gắng phòng chống nhưng các doanh nghiệp bảo hiểm không thể
phát hiện được tất cả các hành vi trục lợi của khách hàng.Bởi vì thực tế cơng tác
phịng chống trục lợi bảo hiểm vật chất xe cơ giới các cơng ty bảo hiểm vẫn cịn phải
đối mặt với những vấn đề sau:
• Đầu tiên phải kể đến là ý thức của các cán bộ công ty và đại lý.Mặc dù theo quy
định của công ty các nhân viên khai thác hay giám định tổn thất phải giám sát,điều tra
kỹ hiện trường song một số nhân viên còn thực hiện sơ sài ,cẩu thả,hoặc bỏ qua một
số bước trong quy trình giám định.Chính việc này sẽ tạo điều kiện cho người tham
gia bảo hiểm nảy sinh ý đồ trục lợi.
• Vấn đề thứ 2 cần nói đến là mưu đồ tư lợi của một số ít cán bộ hoặc đại lý thông
đồng với khách hàng nhằm trục lợi bảo hểm .Vấn đề này không chỉ dừng lại ở các
cán bộ khai thác mà nó càng trở nên quan trọng hơn khi trục lợi bảo hiểm có sự tham
gia của cán bộ giám định.
• Vấn đề trục lợi bảo hiểm có sự tham gia của của cán bộ giám định trong cơng ty
rất khó bị phát hiện .Như vậy ,trong số rất nhiều các vụ thuê giám định hộ của cơng
ty rất khó để phát hiện hành vi trục lợi.
• Rất nhiều những vụ trục lợi bảo hiểm liên quan đến bảo hiểm trùng và khi xảy
ra có liên quan đến người thứ 3 rất khó có thể kiểm sốt được.Khi tai nạn xảy ra có
liên quan đến người thứ 3,người chủ xe tham gia bảo hiểm vật chất xe cơ giới có thể

25