Một trong những nét phong cách ... tài hoa nghệ sĩ. Phân tích nhân vật người lái đò trong Người lái đò sông Đà để làm sáng tỏ

Ông lái đò đã chiến thắng sông Đà không chỉ bằng sức mạnh, trí
tuệ, mà còn bằng cả những hành vi rất nghệ sĩ chỉ có ở con người.
I. Mở bài
- Giới thiệu nhừng đặc điểm cơ bản của phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân, trong đó, cần tô đậm cách
nhìn độc đáo của ông về cuộc sông và con người, đặc biệt là thiêu hướng khắc họa con người ở phương
diện đề cao những phẩm chất tài hoa nghệ sĩ.
- Không chỉ trong những sáng tác trước 1945, thể hiện chân dung con người tài hoa nghệ sĩ như một nhu
cầu chơi ngông với cuộc đời một nhu cầu đôi lập với bọn người phàm phu tục tử đầy rẫy trong xã hội, mà
trong sáng cách sáng tác sau Cách mạng, cái nhìn mang tính quan niệm ấy ở Nguyền Tuân dường như
vẫn hết sức nhất quá. Tuy nhiên, giờ đây, đối với ông khắc họa chân dung những con người tài hoa nghệ
sĩ trong chế độ mới lạ mang một mục đích cao đẹp khác: tôn vinh tài năng và lao động.
II. Thân bài
- Sơ lược vài nét về thế giới nhân vật tài hoa nghệ sĩ của Nguyễn Tuân.
Đối với Nguyền Tuân, phẩm chất nghệ sĩ tài hoa không chỉ là độc quyền
của những người là nghệ thuật. Ai sống đẹp, sống với một ý thức văn hóa cao đối với cuộc sống cá thế
cũng đều xứng đáng được đứng trong thế giới của những con người tài hoa nghệ sĩ.
Đương nhiên họ phải là người đam mê, hết mình với công việc và cả việc... chơi nữa. Cho nên nhân vật
cùa Nguyễn Tuân có thật nhiều những con người nghệ sĩ tài hoa: người uống trà, người đánh cờ, người
làm đèn kéo quân, người đánh thơ thả thơ, người viết chữ đẹp, người giã giò, người làm cốm, người lái
đò...
- Nhưng con người nghệ sĩ tài hoa trong tác phẩm của Nguyễn Tuân dường như chỉ bộc lộ phẩm chất này
trong những hoàn cảnh thật khác thường, những thời điểm thật đặc biệt. Chính vì thế mà Huấn Cao thì
phải cho chữ trong nhà ngục (Chữ người tử tù), một người lái đò thì đối với Nguyễn Tuân, cũng phải là
người lái đò của sông Đà chứ không phải là những dòng sông khác.
Sông đà hung bạo và trữ tình, cáo dòng thác hùm beo đang hồng hộc sức mạnh trên sông đá kia mới
chính là nơi cho nghệ sĩ thoát hiểm thác được bộc lộ tài năng cùa mình.
- Chẳng hiểu vô tình hay hữu ý mà tác giả của thiên bút kí lại tạo một tương phản đến nhường ấy giữa
sông Đà với ông lái đò? Chỉ biết, đối tịch với
dòng sông hung bạo và nham hiểm với muôn vàn cạm bẫy của những ghềnh hút nước, thác dữ, đá ngầm...
người lái đò chỉ có một con thuyền đơn độc, mỏng mảnh, nhưng ông lại là người nắm chắc binh pháp của
thần sông, thần đá, từng trải kinh nghiệm đò giang sông nước, tỉnh táo sắc lạnh giữa nguy nan. Chính vì

thế, cho dù “mặt nước hò reo vang dậy... ùa vào mà bẻ gẫy cán chèo”, dù “sóng nước như thế quân liều
mạng vào sát nách và đá trái, mà thúc gối vào bụng và hông thuyền” rồi “đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa,
đánh đòn âm”, cho dù "tất cả đá từ nghìn năm vẫn mai phục dưới lòng sông chỉ chờ cơ hội là vùng đòi ăn
chết cái thuyền” thì kiêu hãnh trên sông nước ghê gớm, dữ dằn vẫn là một ông đò ấy. Cuối cùng, cái sức
mạnh vĩ đại và hoang dã kia cũng phải chịu ất phục trước trí tuệ của con người. Ây cũng là tài hoa chứ
sao?
Nhưng ông lái đò chiến thắng sông Đà không chỉ bằng sức mạnh, trí tuệ, mà còn bằng cả những hành vi
rất nghệ sĩ chỉ có ở con người. Người đọc chắc không thể quên được những chi tiết: ông đò “nắm chặt lấy
cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước dũng mà phóng nhanh vào
cửa sinh, mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy”. Khi tưởng tượng cái cứ chỉ nắm chặt lấy bờm


sóng, cái dáng điệu lái miết một đường chéo toát lên bao nhiêu vẻ hồn nhiên và cùng thật hào hoa nữa,
chẳng biết là người đọc nên dành sự trìu mến của mình cho ông lái đò hay cho Nguyễn Tuân hay cho cả
hai? Và người đọc cũng không quên cái cảnh “đêm ấy ông lái đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm
lam và toàn bàn tán về cá dầm xanh, về những cái hầm cá, hang cá mùa khô nổ những tiếng to như mìn
bộc phá rồi cá tuôn ra đầy tràn ruộng”. Cái thanh thản, hồn nhiên được như thế giữa trời đất cũng là một
biểu hiện của phẩm chất nghệ sĩ.
- Người lái đò ấy là ai? Có phải ông chính là muôn nghìn những con người lao động vô danh vẫn âm
thầm, bền bỉ và đam mê hết mình trong những công việc thường ngày trong cuộc sống này? Có phải ông
cũng chính là Nguyễn Tuân, người nghệ sĩ lao động cật lực trên dòng sông chữ? Và, cũng như ông lái đò
vậy thôi, để sáng tạo được những trang văn sáng ngời vẻ đẹp độc đáo, uyên bác, tài hoa. Nguyễn Tuân
cũng đã từng trải qua bao khó nhọc khổ hạnh của nghề nghiệp mình?
- Trên mỗi dòng của thiên tùy bút như cũng đang có một cuộc đua tranh với tạo hóa mà Nguyễn Tuân
tung hết vốn liếng tài hoa, uyên bác của mình.
III. Kết bài
Thể hiện cái tư thế đầy kiêu hãnh của con người trước thiên nhiên. Nguyễn Tuân như muốn gửi vào đó
một đóng góp riêng vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ. Mà cũng không hề thế, cái thiên hướng dường như đã khá ổn
định về phong cách này hẳn đã được thổi vào cái không khí hào sảng của thời đại mà ánh lên một nét mới
để hình tượng người lái đò bỗng trở thành biểu tượng tuyệt đẹp ca Lao động và Con người.

Xem thêm: Video bài giảng môn Văn học
>>>>> Luyện thi ĐH-THPT Quốc Gia 2016 bám sát cấu trúc Bộ GD&ĐT bởi các Thầy Cô uy tín,
nổi tiếng đến từ các trung tâm Luyện thi ĐH hàng đầu Hà Nội, các Trường THPT Chuyên và Trường Đại
học.