Giáo trình cấu trúc và chức năng tế bào

C U TRÚC VÀ CH C N NG
T BÀO

Trình bày : TS NGUY N TH HOÀNG LAN


M C TIÊU
•

•
•

Mô t c u trúc c a t bào
Trình bày các thành ph n c a bào t
c a các bào quan.
Phân tích các thành ph n c a nhân

ng và ch c n ng


NH NGH A T BÀO
•

n v c u trúc và ch c n ng c b n c a s s ng

• Là nh ng đ n v nh nh t có các đ c tính c a s s ng,
nh sinh s n,chuy n hóa đáp ng v i kích thích.


THÀNH PH N C A T BÀO
• Màng t bào = có tính th m ch n l c , ng n cách t bào v i

môi tr ng bên ngoài

• Nhân = trung tâm đi u hòa c a t bào
• T bào ch t = bao g m nh ng bào quan và d ch có gi a
màng t bào và nhân.


C U TRÚC T BÀO


C U TRÚC MÀNG T BÀO
• C u trúc đàn h i, thành ph n hóa h c ch y u l p
phospholipd đôi v i proteins g n bên trong , b m t l p
trong và l p ngoài
• Các protein màng ph n l n là glycoprotein : protein toàn
b và protein xuyên su t qua b dày màng.
• Carbohydrat màng – Glycolax c a t bào : k t h p v i
protein hay lipid d ng glycoprotein hay plycolipid.


C U TRÚC MÀNG T BÀO (tt)
Glycocalyx = carbohydrate g n v i protein b c bên ngoài
màng t bào có ch c n ng
• Cho phép t bào này g n v i t bào khác t o thành mô
• Cho phép t bào ph n ng v i môi tr ng chung quanh
• Cho phép c th nh n bi t các mô l khác v i ch th
( nhóm máu, th i ghép).


CH C N NG MÀNG T BÀO

• Hàng rào có tính th m ch n l c : ki m soát nh ng ch t
vào và ra kh i t bào.
•
nhi t đ c th , Phospholipids l ng do đó proteins trôi
n i trong màng.


CH C N NG MÀNG T BÀO (tt)
• Trách nhi m chính : b o đ m thành ph n c a d ch ngo i
bào không gi ng nh d ch n i bào
• Nh ng ch t tan trong n c (mu i , ch t dinh d ng ) đi
qua màng qua các kênh protein, ch n l c ch t qua màng
• Lipids có th đi ngang qua l p màng đôi b ng hi n t
khuy ch tán
• G n vào s

n c a t bào, nâng đ bên trong t bào.

ng


MÀNG T BÀO


C U TRÚC T BÀO


NHÂN
Màng nhân
• L p Phospholipid đôi v i các l

• Bao ngoài các nhi m s c th
•
i u hòa ch t vào và ra kh i nhân qua các kênh protein có
tính ch n l c.


NHÂN (tt)
Chromatin
• Nhi m s c th là nh ng chu i phân t DNA dài
• DNA đi u hòa các h at đ ng t bào không r i nhân
• s n xu t RNA
o nh ng phân t đ a tin ng n,r i nhân qua các l
màng
nhân
o RNA mang các thông tin đ n t bào ch t


NHÂN (tt)
• N i t ng h p ribosome
• Ribosomes qua các l
màng nhân vào trong t bào
• Ribosomes và RNA cùng làm vi c chung nhau đ t ng h p
proteins trong t bào.


NHÂN


RIBOSOMES
Là n i t ng h p protein, t t p trong h ch nhân ( nucleolus),

xu t vào trong t bào ch t.

• T do – trong d ch c a t bào ch t, s n xu t protein s
d ng trong t bào.
• K t h p – g n v i h võng n i bào (ER), s n xu t protein
đ xu t ra ngoài ho c cho màng t bào.


T BÀO CH T
T bào ch t
• N c và mu i hòa tan , ch t dinh d ng và men
• N i x y ra nhi u ph n ng chuy n hóa

S

n c a t bào = m ng l i s i protein trong t bào ch t
• Nâng đ các c u trúc trong t bào
• R t n ng đ ng,luôn đ c t ch c l i
• Khi t bào phân chia, đ c sao chép l i


C U TRÚC T BÀO


BÀO QUAN
Tách bi t v i t bào ch t b i màng bào quan
- Ty l p th
- H võng n i bào
- B Golgi
- Các túi bài ti t

- Lysosome (Tiêu th )


TY L P TH
Ty l p th (Mitochondrion) =
Ngu n n ng l ng chính c a
t bào.
N ng l ng đ c cung c p
t đ ng , d tr trong các
phân t
ATP (adenosine
triphosphate)
C n có oxygen đ chuy n
hóa (chuy n hóa hi u khí)
Tu th có ch a AND và t
sinh s n khi có nhu c u trong
t bào c n n ng l ng


H VÕNG N I BÀO
H th ng màng t bào
H th ng các ng và các
bu ng đ c thành l p b i
màng.
c phân b trong toàn b
d ch trong t bào.
Liên quan đ n t ng h p
protein, thay đ i, đóng gói
các lipid và protein trong t
bào.

H VÕNG N I BÀO
(Endoplasmic Reticulum) (ER) là “ c u trúc m ng l
ng và túi trong t bào ”

i hình

Màng lipid kép bao b c
• Nhám = có g n ribosomes
thay đ i proteins do ribosomes s n xu t
• Tr n = không g n ribosomes
không làm thay đ i protein t bào
có ch c n ng trong t ng h p lipid , kh đ c
thu c, chuy n hóa đ ng


B
G m các túi d p n m g n
nhân có màng b c , có ch c
n ng trong quá trình t ng
h p protein cu i cùng tr c
khi đ c t bào s d ng.
Proteins đi t HVNB đ n
hòa màng đ u cu i c a b
Golgi.
Trong m i túi,các protein s
đ c bi n đ i
lysosom,
các túi bài ti t…

Proteins đ c x p lo i và
đ c đ a đ n n i đ n.

GOLGI


CÁC TÚI
Túi = c u trúc nh đ c
màng bao quanh chuyên
ch protein và lipid quanh
t bào.
Nh ng ch t chuyên ch
nh đó các ch t chúng
ch a t m t bào quan này
đ n m t bào quan khác.
Khi ti p xúc v i m t bào
quan phù h p chúng hòa
màng v i màng c a bào
quan đó và đ ch t ch a
vào trong.
N u là màng t bào
ch t,c ng có c ch gi ng
v y đ xu t ch t ch a ra
ngoài kh i t bào (xu t
bào :exocytosis)


TIÊU TH
• Tiêu th (Lysosome) = túi có ch a men tiêu hóa ho c hóa
ch t đ c đ c t o thành b i b Golgi.

• Giúp t bào tiêu hóa các ch t trong t bào, các c u trúc t
bào b phá h y , các h t t ,vi khu n .
• Các ch t hóa h c và các men s chuy n hóa th c n và vi
khu n mà không làm h i t bào.