hiện trạng nguy cơ xói lở mạnh và nạn ô nhiễm sông Sài gòn và sông Đồng Nai

Phần mở đầu
Môi trờng đã và đang là vấn đề đợc nhiều ngời quan tâm, bảo vệ môi trờng
không chr là ý thức và trách nhiệm của riêng ai mà nó là của toàn xã hội. Xong
bên cạnh đó đã có không ít những thờ ơ trớc vấn đề bảo vệ môi trờng bất chấp tất
cả để làm những việc có lợi cho mình kể cả việc huỷ hoạ đến môi trờng - điều đó
đã gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Nói đến môi trờng thì thực sự là
một vấn đề lớn cần quan tâm, vì vậy với tầm hiểu biết còn rất hạn chế của một
sinh viên còn đang học tập và nghiên cứu trong trờng em chỉ xin đợc đề cập tới
một phần nhỏ của vấn đề môi trờng, nói về hiện trạng nguy cơ xói lở mạnh và
nạn ô nhiễm ở hai con sông: sông Sài Gòn và sông Đông Nai.
Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng xong vì mới làm quen với hình thức viết
tiểu luận cũng nh sự hiểu biết còn rất hạn chế của một sinh viên còn đang học tập
và nghiên cứu trong nhà trờng nên bài viết của em không thể tánh đợc nhiều thiếu
xót. Em rất mong sự giúp đỡ, góp ý và dạy bảo của các thầy cô cũng nh những
ngời quan tâm tới vấn đề này. Qua đây em cũng xin chân thành cảm ơn thầy Võ
Minh Tuấn giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Triết học đã hớng dẫn và giúp
đỡ em hoàn thành bài tiểu luận này.
Em xin chân thành cảm ơn!
1

Nội dung chính
I. Lý luận chung về cặp phạm trù khả năng - hiện thực
1. Khái niệm
Khả năng là những cái cha xuất hiện, còn đang tồn tại tiềm ẩn trong sự vật,
hiện tợng nhng khi có điều kiện thích hợp thì sẽ xuất hiện, sẽ trở thành hiện thực.
Hiện thực là những cải đã xuất hiện, đang tồn tại thực sự trong thực tế
2. Mối quan hệ biện chứng giữa khả năng và hiện thực
Khả năng và hiện thực luôn tồn tại trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau,
không tách rời, luôn luôn chuyển hoá và thúc đẩy lẫn nhau. Hiện thứch chuẩn bị
cho một khả năng mới sẽ xảy ra, còn khả năng thì có xu hớng trở thành hiện thực.

Trong thực tế cuộc sống của chúng ta, quá trình phát triển chính là quá trình mà
trong đó khả năng biến thành hiện thực, còn hiện thực thì vì quá trình phát triển
mà nảy sinh những khả năng mới. Khả năng và hiện thực luôn song song và phát
triển cùng nhau theo một quy luật nhất định.
VD: Một công ty có sản phẩm với chất lợng tốt mẫu mã đẹp - đáp ứng nhu
cầu của ngời tiêu dùng thì sản phẩm sẽ đợc tiêu thụ rất nhanh chóng trên thị tr-
ờng.
Bên cạnh đó, cùng trong những điều kiện nhất định ở cùng một sự vật sẽ có
thể tồn tại một số khả năng khác nhau chứ không phải chỉ có một khả năng.
VD: Một sinh viên chăm chỉ học tập thì đi thi sẽ đạt kết quả cao nhng có
thể vì một lí do nào đó mà lại bị kết quả thấp - điều đó có thể xảy ra.
Ngoài một số khả năng vốn sẵn có sự vật trong những điều kiện đã có nào
đó, khi có thêm những điều kiện mới bổ sung thì sự vật sẽ xuất hiện thêm những
khả năng mới. Với những sự bổ sung điều kiện mới về thực chất, một hiện thực
mới phức tạp hơn xuất hiện đợc sự tác động qua lại của hiện thực cũ với điều kiện
vừa mới đợc bổ sung. Bên cạnh đó thực chất ngay bản thân mỗi khả năng cũng
không phải là không thay đổi nhng tăng hoặc giảm đi là tuỳ thuộc vào sự biến đổi
của sự vật trong những điều kiện cu thể. Để một khả năng nào đó biến thành hiện
2

thực thì không chỉ cần một điều kiện mà cũng cần có tập hợp những điều kiện
nhất định và cần thiết.
3. Vai trò của các điều kiện khách quan, chủ quan của sự chuyển biến
khả năng - hiện thực.
Trong giới tự nhiên, quan hệ khả năng - hiện thực chủ yếu là quá trình
khách quan. Ta có thể phân ra thành 3 trờng hợp cụ thể.
Thứ nhất: Loại khả năng mà điều kiện để biến chúng thành hiện thực chỉ có
thể là bằng con đờng tự nhiên.
Thứ hai: Loại khả năng có thể biến thành hiện thực bằng con đờng tự nhiên
nhng nhờ sự tác động của con ngời.

Thứ ba: Loại khả năng mà trong điều kiện này nếu không có sự tham gia
tác động của con ngời thì không thể trở thành hiện thực.
Trong các lĩnh vực xã hội, bên cạnh các điều kiện khách quan, khả năng -
hiện thực cũng cần có những điều kiện chủ quan đó là hoạt động thực tiễn của
con ngời. Khả năng không thể tự nó trở thành hiện thực nếu không có sự tác động
của ngoại cảnh - con ngời. Trong đời sống xã hội, hoạt động có ý thức của con
ngời đóng vai trò vô cùng to lớn và quan trọng trong việc biến khả năng thành
hiện thực. Nó có thể đẩy nhanh, không làm hãm quá trình biến khả năng thành
hiện thực, có thể điều khiển khả năng phát triển theo chiều hớng nhất định bằng
cách tạo ra những điều kiện tơng ứng.
Trong cuộc sống của chúng ta, hiện thực và khả năng luôn luôn đi đôi,
song hành và tồn tại cùng nhau. Mặc dù thế các điều kiện khách quan, chủ quan
cũng đóng vai trò quan trọng và tác động trực tiếp tới sự biến đổi của khả năng và
hiện thực. Vai trò của điều kiện khách quan, chủ quan là không thể thiếu nếu nh
muốn thúc đẩy và tồn tại của khả năng và hiện thực.
II. Vận dụng cặp phạm trù khả năng hiện thực để phân tích về nguy cơ xói
lở và nạn ô nhiễm ở sông Sài Gòn và sông Đồng Nai.
1. Hiện trạng của 2 con sông
Sông Sài Gòn và sông Đồng Nai đang đứng trớc nguy cơ xói lở mạnh.
3

Nh chúng ta đã biết, trên tất cả các con sông từ Bắc vào Nam ở nớc ta hiện
nay đang có nguy cơ bị khai thác bừa bãi gây ra hiện trạng của 2 con sông Sài
Gòn và sông Đồng Nai ở ngoại thành thành phố Hồ Chí Minh . Chính vì bị khai
thác mạnh mẽ về nguồn nớc, nguồn cát nên hai con sông đã bị sụt lở và ô nhiễm
nghiêm trọng. Nh chúng ta đã biết nguồn nớc đã bị ô nhiễm thì khó lòng cứu
chữa đợc vì nớc là tài sản vô giá.
Trên hạ lu của sông Sài Gòn hiện đã có khaỏng 33km bị xói lở mạnh kéo
dài xã Vĩnh Phú (huyện Thuận An tỉnh Bình Dơng) đến mũi Đèn Đỏ thuộc huyện
Nhà Bè thành phố Hồ Chí Minh. Trong đó đoạn từ tỉnh Vĩnh Phú đến chân cầu

Sài Gòn dài khoảng 20km đang bị xói lở rất nghiêm trọng kéo dài liên tục trong 3
năm từ 2000 - 2002. Những điểm nóng về xói lở trên đoạn này là địa phận huyện
Thuận An (Bình Dơng), khu bán đảo Bình Quới - Thanh Đa quận Thủ Đức, quận
2 và quận 12. Theo khảo sát của tiến sĩ Nguyễn Bá Hoằng thuộc Liên đoàn địa
chất thuỷ văn - địa chất công trình Việt Nam thì cách cầu Bình Phớc 1,5km về
phía thợng lu bờ trái, từ năm 2000 đến nay đã xói lở dài khoảng 300m, sâu vào
bờ 15m. Ngời dân ở đây hết sức bàng hoảng khi một đoạn bờ dài 100m, sâu vào
bờ 15m tại Hiệp Phớc (quận 12) bỗng nhiên sụp xuống sông mang theo một dãy
nhà kho chứa vôi Tấn Phát hồi tháng 5-2001. Hay vụ xói lở làm mất khu đất rộng
gần 200m
2
cùng dãy nhà của nhà hàng Hoàng Ty ở Thanh Đa quận Bình Thạnh
hồi tháng 7-2001. Và gần hơn nữa là 7-2002, vụ sụt lở một đoạn bờ sông dài trên
200m tại phờng 25, quận Bình Thạnhkhiến công ty than Miền Nam thiệt hại mất
trên 4000 tấn than Chỉ trong vòng có hơn 1 năm mà đã có 3 vụ sụt lở nghiêm
trọng, làm thiệt hại rất nhiều về của cải vật chất. Đó là cha kể tới những đoạn sụt
lở nhỏ.
Trong khi đó, hiện trạng sụt lở ở sông Đồng Nai cũng đang trong tình trạng
báo động. Đoạn từ cầu Đồng Nai tới mũi Nhà Bè những năm gần đây theo báo
cáo của Tiến sĩ Hoằng - bờ bị lở mỗi năm trên 2m. Đoạn từ đập Trị An đến cầu
Đồng Nai có nhiều công trình xây dựng và hoạt động kinh tế diễn ra khá mạnh,
đặc biệt là nạn khai thác cát bừa bãi khiến quá trình xói lở trong thời gian qua
ngày càng trở nên phức tạp và nghiêm trọng. Khu vực cù Lao Rùa Hiệp Hoà, Bà
4

Xê, Bà Xang, Thiện Tân, Hoà An, Biên Hoà, Tây Uyên cũng đang bị xói lở với
tốc độ rất lớn - trên 10m/năm.
Ngoài vấn đề sụt lở mạnh ở 2 con sông trên thì vấn đề ô nhiễm nguồn nớc
hiện cũng đang là mối đe doạ lớn đối với 2 con sông. Trong một số năm trở lại
đây, nguồn nớc của con sông đã không còn sạch nh xa mà nó đang ngày một ô

nhiễm nặng. Việc sụt lở bờ đã ảnh hởng khá mạnh tới vấn đề ô nhiễm của nguồn
nớc nh thêm vào đó con ngời đã không có ý thức bảo vệ mà còn làm cho vấn đề ô
nhiễm ngày càng trầm trọng. Lợng nớc thải và phế thải của những nhà dân đã lấy
của 2 con sông này làm nơi chứa, cộng thêm nguồn nớc thải của một số nhà máy,
một số công trình lớn đã dẫn tới việc làm ô nhiễm nguồn nớc. Vấn đề này cần đ-
ợc các cấp các ngành quan tâm nhiều hơn nữa bởi vấn đề ô nhiễm nguồn nớc sẽ
ảnh hởng trực tiếp tới đời sống của ngời dan vùng này.
2. Những thách thức mà 2 con sông đang phải đối mặt
Nguyên lý cân bằng của dòng sông là lợng bổ cập bùn cát phải cân bằng
với lợng lấy ra. Sông Sài Gòn - Đồng Nai có lợng phù sa lớn nhng lợng phù sa
này đã bị giữ lại một phần lớn trong các lòng hồ nh Dầu Tiếng, Trị An, Thác Mơ,
Hàm Thuận, Đa Mi thế nên lợng phù sa đợc bồi đắp cho 2 con sông này là
không đáng kể. Trong khi đó việc khai thác cát bừa bãi thì ngày càng tăng dẫn
đến việc xói lở bờ càng tăng là không thể tránh khỏi. Vì nguyên lý cân bằng lợng
bùn cát sông - mà lại không đợc bồi đắp nên sông đã phải "chiếm đoạt" đất cát
của bờ dẫn đến tình trạng xói lở ngày một tăng. Theo kết quả của nhiều nhà
nghiên cứu cho thấy những khu vực bị xói lở ở sông Sài Gòn - Đồng có cấu trúc
môi trờng địa chất bất lợi: trên cùng là lớp đất sét dẻo, dày cha tới 2m, đoạn bờ
trái là bùn sét có độ bền rất thấp. Thêm vào nữa là vấn đề ô nhiễm nguồn nớc tại
những nơi bị xói lở mạnh cũng nghiêm trọng hơn.
Trên sông Sài Gòn, đoạn bờ trải dài khoảng 250m, cách cầu Bình Phớc
khoảng 100m về phía thợng lu và đoạn bờ trái dài khoảng 300m cách cầu Bình
Phớc về phía thợng lu có nguy cơ sụt lở mạnh. Cùng đó là đoạn bờ dài trên 1km
trên bán đảo Bình Quới Thanh Đa thuộc phờng 27, 28 quận Bình Thạnh là nơi
tiềm ẩn nguy cơ xói lở nghiêm trọng. Thêm nữa là những nguy cơ xói lở trong
5