kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh tại công ty cổ phần may premier fashion bến tre

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGÔ VĂN CẦN

KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT
QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÔNG
TY CỔ PHẦN MAY PREMIER FASHION
BẾN TRE

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: KẾ TOÁN
Mã ngành: 52340301

Cần Thơ - 2013


TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGÔ VĂN CẦN
MSSV: LT11184

KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ
HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN MAY PREMIER FASHION BẾN TRE

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành: KẾ TOÁN
Mã ngành: 52340301

Cán bộ hƣớng dẫn
NGUYỄN TẤN TÀI

Cần Thơ – 2013



LỜI CẢM TẠ
Trƣớc tiên xin chân thành cảm ơn ban Giám hiệu trƣờng Đại học Cần Thơ
đã tạo điều kiện cho em có cơ hội học tập, nghiên cứu tại Trƣờng, cảm ơn quý
Thầy, Cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh trong suốt thời gian qua đã hƣớng
dẫn, truyền đạt cho em những kiến thức quý báu để em có đƣợc kết quả nhƣ hôm
nay.
Chân thành cảm ơn ban Giám đốc, các phòng ban, đặc biệt là các anh chị
phòng Kế toán công ty cổ phần may Premier Fashion Bến Tre đã nhiệt tình giúp
đỡ, tạo mọi điều kiện cho em trong suốt thời gian thực tập tại công ty.
Thầy Nguyễn Tấn Tài đã tận tình hƣớng dẫn em trong suốt quá trình làm
luận văn.
Cùng tất cả các bạn đã đồng hành và cùng chia sẽ những khó khăn để em
hoàn thành tốt luận văn này.
Kính chúc quý Thầy cô nhiều sức khỏe, quý công ty nhiều thành công trong
hoạt động kinh doanh.
Xin trân trọng cảm ơn./.

Cần thơ, ngày………tháng………năm 2013
Sinh viên thực hiện

Ngô Văn Cần

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực và không trùng với bất cứ đề tài
khoa học nào trƣớc đây./.

Cần Thơ, ngày…….tháng….…năm 2013
Sinh viên thực hiện

Ngô Văn Cần

ii


BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC


Họ và tên ngƣời hƣớng dẫn ..................................................................................



Chuyên ngành: ......................................................................................................



Cơ quan công tác: .................................................................................................



Tên sinh viên:

NGÔ VĂN CẦN



Mã số sinh viên:

LT11184



Chuyên ngành:

KẾ TOÁN

Tên đề tài: “Kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh
tại công ty cổ phần may Premier Fashion Bến Tre”


NỘI DUNG NHẬN XÉT
1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
2. Về hình thức:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
3. Ý nghĩa khoa học thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
5. Nội dung và kết quả đạt đƣợc (theo Mục tiêu nghiên cứu)
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
6. Các nhận xét khác:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
7. Kết luận (Cần ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các
yêu cầu chỉnh sửa)
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
………….,ngày……..tháng………năm 2013
NGƢỜI NHẬN XÉT

iii


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Bến Tre, ngày……..tháng……..năm 2013
Thủ trƣởng đơn vị

iv


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Ngày……….tháng………năm 2013
Giáo viên hƣớng dẫn

Nguyễn Tấn Tài

v


MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM TẠ ......................................................................................................... i
BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC ................................. iii
MỤC LỤC ............................................................................................................ vi
DANH SÁCH BẢNG ............................................................................................1
DANH SÁCH HÌNH ..............................................................................................2
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................3
CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU .....................................................................................4
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................4
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ............................................................................4
1.2.1. Mục tiêu chung .............................................................................................4
1.2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................4

1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ...............................................................................4
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...............................................................................5
1.4.1. Phạm vi không gian ......................................................................................5
1.4.2. Phạm vi thời gian ..........................................................................................5
1.5. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU .........................................................................5
1.6. LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU ................................................................................5
CHƢƠNG 2:PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....6
2.1. PHƢƠNG PHÁP LUẬN .................................................................................6
2.1.1. Khái niệm về bán hàng và xác định kết quả kinh doanh ..............................6
2.1.1.1. Khái niệm bán hàng ...................................................................................6
2.1.1.2. Khái niệm về xác định kết quả kinh doanh................................................7
2.1.1.3. Mối quan hệ về bán hàng và xác định kết quả kinh doanh ........................7
2.1.2. Vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh ....7
2.1.3. Yêu cầu của kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh ..7
2.1.4. Kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh ......................8
2.1.4.1. Kế toán xác định giá vốn hàng hóa tiêu thụ ..............................................8
vi


2.1.4.2. Kế toán doanh thu tiêu thụ hàng hóa .......................................................10
2.1.4.3. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu ....................................................13
2.1.4.4. Kế toán chi phí bán hàng .........................................................................15
2.1.4.5. Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp .....................................................16
2.1.4.6. Kế toán doanh thu hoạt động tài chính ....................................................19
2.1.4.7. Kế toán chi phí tài chính ..........................................................................19
2.1.4.8. Kế toán thu nhập khác .............................................................................20
2.1.4.9. Kế toán chi phí khác ................................................................................21
2.1.4.10. Kế toán xác định kết quả kinh doanh.....................................................22
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................24
CHƢƠNG 3:GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN MAY

PREMIER FASHION BẾN TRE .........................................................................25
3.1. GIỚI THIỆU CHUNG VÀ ĐẶC ĐIỂM KINH DOANH CỦA CÔNG TY
CỔ PHẦN MAY PREMIER FASHION BẾN TRE ............................................25
3.1.1. Giới thiệu chung .........................................................................................25
3.1.2. Đặc điểm kinh doanh ..................................................................................25
3.2. TỔ CHỨC BỘ MÁY HOẠT ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY
PREMIER FASHION BẾN TRE .........................................................................26
3.2.2. Nhiệm vụ của các phòng ban ......................................................................26
3.3. ĐẶC ĐIỂM TỔ CHỨC SẢN XUẤT KINH DOANH .................................30
3.4. TỔ CHỨC BỘ MÁY KẾ TOÁN VÀ HÌNH THỨC KẾ TOÁN
ÁP DỤNG .............................................................................................................31
3.4.1. Tổ chức bộ máy Kế toán .............................................................................31
3.4.1.1. Trƣởng phòng kế toán ..............................................................................32
3.4.2. Hình thức kế toán áp dụng ..........................................................................33
3.5.1. Thuận lợi .....................................................................................................34
3.5.2. Khó khăn .....................................................................................................34
3.6. PHƢƠNG HƢỚNG PHÁT TRIỂN TRONG THỜI GIAN TỚI ..................34

vii


CHƢƠNG 4: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀXÁC
ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN
MAY PREMIER FASHION BẾN TRE ...............................................................35
4.1. Khái quát về nghiệp vụ bán hàng tại công ty.................................................35
4.2. Tổ chức chứng từ ...........................................................................................35
4.3. Nghiệp vụ bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh ...................35
4.3.1. Kế toán giá vốn và doanh thu tiêu thụ hàng hóa ........................................35
4.3.2. Kế toán chi phí bán hàng ............................................................................45
4.3.3. Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp ........................................................47

4.3.4. Kế toán doanh thu tài chính và chi phí tài chính ........................................48
4.4. Kế toán xác định kết quả hoạt động kinh doanh ............................................51
CHƢƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ
TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY
PREMIER FASHION BẾN TRE .........................................................................58
5.1. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG .........................................................................58
5.1.1. Ƣu điểm ......................................................................................................58
5.1.2. Hạn chế .......................................................................................................58
5.2. GIẢI PHÁP ....................................................................................................58
CHƢƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................60
6.1. KẾT LUẬN....................................................................................................60
6.2. KIẾN NGHỊ ...................................................................................................60
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................62
PHỤ LỤC .............................................................................................................63

viii


DANH SÁCH BẢNG
Trang
Bảng 4.1. Bảng tổng hợp chi phí bán hàng .......................................................... 42
Bảng 4.2. Bảng tổng hợp chi phí quản lý doanh nghiệp ...................................... 45
Bảng 4.3. Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh tháng 12/2012............... 54

1


DANH SÁCH HÌNH
Trang

Hình 2.1. Sơ đồ hạch toán giá vốn hàng bán ....................................................... 7
Hình 2.2. Sơ đồ kế toán tổng hợp doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ ...... 10
Hình 2.3. Sơ đồ hạch toán các khoản giảm trừ doanh thu ................................... 12
Hình 2.4. Sơ đồ hạch toán chi phí bán hàng ........................................................ 13
Hình 2.5. Sơ đồ hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp .................................... 15
Hình 2.6. Sơ đồ hạch toán chi phí hoạt động tài chính ........................................ 17
Hình 2.7. Sơ đồ hạch toán chi phí khác ............................................................... 19
Hình 2.8. Sơ đồ hạch toán xác định kết quả hoạt động kinh doanh .................... 20
Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy hoạt động của công ty ...................................... 27
Hình 3.2. Quy trình sản xuất sản phẩm ............................................................... 32
Hình 3.3. Sơ đồ bộ máy Kế toán .......................................................................... 32
Hình 3.4. Quy trình kế toán theo hình thức chứng từ ghi sổ ............................... 34
Hình 4.1. Sơ đồ hạch toán xác định kết quả hoạt động kinh doanh của công ty cổ
phần may Premier Fashion .................................................................................. 51

2


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TSCĐ: Tài sản cố định
XNK: Xuất nhập khẩu
TCKT: Tài chính – Kế toán
TCHC: Tổ chức hành chánh
KHKD – XNK: Kế hoạch kinh doanh – xuất nhập khẩu
NPL: Nguyên phụ liệu
GTGT: Giá trị gia tăng
BHXH: Bảo hiểm xã hội
BHYT: Bảo hiểm y tế
KPCĐ: Kinh phí công đoàn
BHTN: Bảo hiểm thất nghiệp

3


CHƢƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong xu hƣớng kinh tế thế giới ngày càng đƣợc quốc tế hóa, kinh tế Việt
Nam đang vững bƣớc chuyển mình và hội nhập. Để tồn tại và phát triển đƣợc
buộc các doanh nghiệp phải có đủ trình độ, sự nhạy bén để đƣa ra những phƣơng
pháp chiến lƣợc kinh doanh nhằm tối đa hóa lợi nhuận có thể đạt đƣợc. Vì thế,
vấn đề đặt ra cho doanh nghiệp là phải làm sao cho hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp ngày càng hiệu quả, nguồn vốn kinh doanh luôn luôn ổn định và
phát triển. Để đạt đƣợc mục tiêu đòi hỏi những mặt hàng mà doanh nghiệp đang
kinh doanh phải đáp ứng nhu cầu thị hiếu của ngƣời tiêu dùng trong nƣớc cũng
nhƣ ngoài nƣớc.
Lợi nhuận kinh doanh phản ánh tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Kế
toán xác định kết quả kinh doanh là một công cụ rất quan trọng trong hệ thống kế
toán của doanh nghiệp. Hiện nay việc xác định kết quả kinh doanh là rất quan
trọng vì căn cứ vào đó các nhà quản lý có thể biết đƣợc quá trình kinh doanh của
doanh nghiệp mình có đạt hiệu quả hay không, lời hay lỗ nhƣ thế nào? Từ đó
định hƣớng phát triển trong tƣơng lai. Vì vậy, công tác bán hàng và xác định kết
quả hoạt động kinh doanh ảnh hƣởng trực tiếp đến chất lƣợng và hiệu quả của
việc quản lý ở doanh nghiệp.
Xuất phát từ những vấn đề đó, đề tài “Kế toán bán hàng và xác định kết
quả hoạt động kinh doanh tại công ty cổ phần may Premier Fashion” đƣợc
thực hiện.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Thực hiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh

doanh tại công ty cổ phần may Premier Fashion trong tháng 12/2012, từ đó đề ra
những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng tại công ty.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Thực hiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh
doanh tại công ty cổ phần may Premier Fashion.
- Đề ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng tại
công ty.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
- Quy trình bán hàng tại công ty Premier Fashion diễn ra nhƣ thế nào?
- Ƣu điểm và hạn chế trong công tác bán hàng của công ty là gì?

4


- Làm thế nào để hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả
kinh doanh tại công ty ?
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Phạm vi không gian
- Trụ sở công ty cổ phần may Premier Fashion Bến Tre
- Lô 6B, B4 khu công nghiệp Giao Long, xã An Phƣớc, huyện Châu Thành,
tỉnh Bến Tre.
1.4.2. Phạm vi thời gian
Số liệu đƣợc sử dụng từ 1/12/2012 – 31/12/2012
1.5. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác bán hàng tại công ty cổ phần
may Premier Fashion Bến Tre
1.6. LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU
- Nguyễn Minh Thuận (2010), “Kế toán tiêu thụ hàng hóa và xác định kết
quả kinh doanh tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu Vĩnh Long”, luận văn tốt
nghiệp đại học, Đại học Cần thơ.

Kết quả nghiên cứu:
Thông qua việc đánh giá thực trạng công tác kế toán tiêu thụ hàng hóa tại
công ty cổ phần xuất nhập khẩu Vĩnh Long, tác giả đã rút ra đƣợc những ƣu điểm
và nhƣợc điểm của công ty để đƣa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác
kế toán bán hàng tại công ty
Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần xuất nhập khẩu
Vĩnh Long qua các năm 2007 – 2009 bằng phƣơng pháp so sánh để qua đó đề ra
những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty
- Huỳnh Thiên Lộc (2008), “Kế toán doanh thu, chi phí, xác định kết quả
hoạt động kinh doanh tại viễn thông Cần Thơ – Hậu Giang”, luận văn tốt nghiệp
Đại học, Đại học Cần thơ.
Kết quả nghiên cứu:
Tìm hiểu cách thức hạch toán và ghi sổ kế toán
Phân tích doanh thu, chi phí, lợi nhuận tại viễn thông Cần thơ – Hậu Giang

5


CHƢƠNG 2
PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƢƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1. Khái niệm về bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
2.1.1.1. Khái niệm bán hàng
Bán hàng là quá trình các doanh nghiệp thực hiện việc chuyển hóa vốn sản
xuất kinh doanh của mình từ hình thái hàng hóa sang hình thái tiền tệ và hình
thành kết quả tiêu thụ.
Đặc điểm của quá trình bán hàng ở doanh nghiệp
Đó là sự trao đổi hàng hóa có thỏa thuận, doanh nghiệp đồng ý bán và
khách hàng đồng ý mua đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán có sự chuyển
đổi quyền sở hữu hàng hóa từ doanh nghiệp sang khách hàng

Doanh nghiệp giao hàng hóa cho khách hàng và nhận đƣợc từ họ một khoản
tiền hay một khoản nợ tƣơng ứng
Các phương thức bán hàng
- Phƣơng pháp tiêu thụ trực tiếp: là phƣơng thức giao hàng cho ngƣời
mua trực tiếp tại kho (hay trực tiếp tại các phân xƣởng không qua kho) của doanh
nghiệp. Số hàng khi bàn giao cho khách hàng đƣợc chính thức coi là tiêu thụ và
ngƣời bán mất quyền sở hữu về số hàng này. Ngƣời mua thanh toán hay chấp
nhận thanh toán cho số hàng mà ngƣời bán đã giao.
- Phƣơng thức tiêu thụ chuyển hàng chờ chấp nhận: là phƣơng thức mà
bên bán chuyển hàng cho bên mua theo địa điểm ghi trên hợp đồng. Số hàng
chuyển đi này vẫn thuộc sở hữu của bên bán. Khi đƣợc bên mua thanh toán hoặc
chấp nhận thanh toán về số hàng chuyển giao (một phần hay toàn bộ) thì số hàng
này đƣợc coi là tiêu thụ và bên bán mất quyền sở hữu về số hàng đó
- Phƣơng thức bán hàng đại lý, ký gởi: là phƣơng thức mà bên chủ hàng
(bên giao đại lý) xuất hàng giao cho bên nhận đại lý, ký gởi (bên nhận đại lý) để
bán. Số hàng ký gởi đại lý vẫn thuộc sở hữu của doanh nghiệp cho đến khi chính
thức tiêu thụ. Bên đại lý sẽ hƣởng thù lao đai lý dƣới hình thức hoa hồng hoặc
chênh lệch giá
- Phƣơng thức bán hàng trả góp: là phƣơng thức bán hàng thu tiền nhiều
lần. Ngƣời mua sẽ thanh toán lần đầu ngay tại thời điểm mua. Số tiền còn lại
ngƣời mua chấp nhận trả dần ở các kỳ tiếp theo và phải chịu một tỉ lệ lãi suất
nhất định. Thông thƣờng số tiền trả ở các kỳ tiếp theo bằng nhau, trong đó bao
gồm gốc và lãi trả chậm. Về thực chất, chỉ khi nào ngƣời mua thanh toán hết tiền
hàng thì doanh nghiệp mới mất quyền sở hữu. Tuy nhiên về mặt hạch toán, khi
hàng bán trả góp giao cho ngƣời mua thì lƣợng hàng chuyển giao đƣợc coi là tiêu
thụ.
6


2.1.1.2. Khái niệm về xác định kết quả kinh doanh

Xác định kết quả kinh doanh là việc so sánh giữa chi phí kinh doanh đã bỏ
ra và thu nhập kinh doanh đã thu về trong kỳ. Nếu thu nhập lớn hơn chi phí thì
kết quả là lãi, ngƣợc lại nếu thu nhập nhỏ hơn chi phí thì kết quả là lỗ. Việc xác
định kết quả kinh doanh thƣờng đƣợc tiến hành vào cuối kỳ kinh doanh (thƣờng
là cuối tháng, cuối quý, cuối năm tùy thuộc vào từng đặc điểm kinh doanh và yêu
cầu quản lí của từng doanh nghiệp
2.1.1.3. Mối quan hệ về bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
Bán hàng là khâu cuối cùng của quá trình kinh doanh của doanh nghiệp,
còn xác định kết quả kinh doanh là căn cứ quan trọng để đơn vị quyết định tiêu
thụ hàng hóa nữa hay không. Do đó có thể nói giữa bán hàng và xác định kết quả
kinh doanh có mối quan hệ mật thiết. Kết quả bán hàng là mục đích cuối cùng
của doanh nghiệp còn bán hàng là phƣơng tiện trực tiếp để đạt đƣợc mục đích đó
2.1.2. Vai trò của kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh
doanh
Bán hàng và xác định kết quả kinh doanh có vai trò vô cùng quan trọng
không chỉ đối với doanh nghiệp mà còn đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
Đối với bản thân doanh nghiệp có bán đƣợc hàng thì mới có thu nhập để bù đắp
những chi phí bỏ ra, có điều kiện mở rộng hoạt động kinh doanh, nâng cao đời
sống ngƣời lao động, tạo nguồn tích lũy cho nền kinh tế quốc dân. Việc xác định
chính xác kết quả hoạt động kinh doanh là cơ sở xác định chính xác hiệu quả
hoạt động của các doanh nghiệp đối với nhà nƣớc thông qua việc nộp thuế, phí,
lệ phí vào ngân sách nhà nƣớc, xác định cơ cấu chi phí hợp lý và sử dụng có hiệu
quả cao số lợi nhuận thu đƣợc, giải quyết hài hòa giữa các lợi ích kinh tế: Nhà
nƣớc, tập thể và các cá nhân ngƣời lao động
2.1.3. Yêu cầu của kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động
kinh doanh
Nhƣ đã khẳng định, bán hàng và xác định kết quả bán hàng có ý nghĩa
sống còn đối với doanh nghiệp. Kế toán trong các doanh nghiệp với tƣ cách là
một công cụ quản lý kinh tế, thu nhận xử lý và cung cấp toàn bộ thông tin về tài
sản và sự vận động của tài sản đó trong doanh nghiệp nhằm kiểm tra, giám sát

toàn bộ hoạt động kinh tế, tài chính của doanh nghiệp, có vai trò quan trọng
trong việc phục vụ quản lý bán hàng và xác định kết quả bán hàng của doanh
nghiệp đó
Yêu cầu của kế toán bán hàng là phải giám sát chặt chẽ hàng hóa tiêu thụ
trên tất cả các phƣơng diện: số lƣợng, chất lƣợng…. Tránh hiện tƣợng mất mát,
hƣ hỏng hoặc tham ô, lãng phí, kiểm tra tính hợp lý của các khoản chi phí, đồng
thới phân bổ cho đúng hàng bán để xác định kết quả kinh doanh.
7


Phải quản lý chặt chẽ tình hình thanh toán của khách hàng, yêu cầu thanh
toán đúng hình thức và thời gian tránh mất mát, ứ đọng vốn
2.1.4. Kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh
2.1.4.1. Kế toán xác định giá vốn hàng hóa tiêu thụ
a) Phƣơng pháp xác định giá vốn
Về nguyên tắc thành phẩm, hàng hóa xuất bán phải đƣợc phản ánh theo
giá thực tế. Tuy nhiên trong thực tế doanh nghiệp có thể sử dụng một trong hai
cách để đánh giá: Đánh giá theo giá thực tế và theo giá hạch toán.
Các phƣơng pháp xác định giá vốn:
 Phương pháp giá thực tế đích danh: Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng
trong trƣờng hợp doanh nghiệp quản lý hàng hóa theo từng lô hàng nhập. Hàng
xuất kho thuộc lô hàng nào thì lấy đơn giá của lô hàng đó để tính. Phƣơng pháp
này thƣờng sử dụng với những loại hàng có giá trị cao, thƣờng xuyên cải tiến
mẫu mã, chất lƣợng.
 Phương pháp bình quân gia quyền
Theo phƣơng pháp này, giá trị của hàng tồn kho đƣợc tính theo giá trị trung
bình của từng loại hàng tồn kho tƣơng tự đầu kỳ và giá trị từng loại hàng tồn kho
đƣợc mua hoặc đƣợc sản xuất trong kỳ. Giá trị trung bình có thể đƣợc tính theo
thời kỳ hoặc vào mỗi khi nhập một hàng tồn kho về, phụ thuộc vào tình hình của
doanh nghiệp.

Giá thực tế xuất kho = Số lƣợng xuất kho x Đơn giá thực tế bình quân
Đơn giá
thực tế
bình quân

Giá trị hàng tồn kho đầu kỳ + Giá trị hàng nhập trong kỳ

=

Số lƣợng hàng tồn kho đầu kỳ + Số lƣợng hàng nhập trong kỳ

Nếu sau mỗi lần nhập – xuất, kế toán xác định lại đơn giá thực tế bình quân
thì giá đó đƣợc gọi là bình quân gia quyền liên hoàn (Bình quân sau mỗi lần
nhập)
Nếu chỉ đến cuối kỳ, kế toán mới xác định đơn giá bình quân để tính giá
xuất kho trong cả kỳ và trị giá tồn kho cuối kỳ thì giá đó đƣợc gọi là bình quân
gia quyền cuối kỳ (Bình quân gia quyền cố định)
 Phương pháp nhập sau – xuất trước (LIFO)
Phƣơng pháp này áp dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho đƣợc mua sau
hoặc sản xuất sau khi đƣợc xuất ra trƣớc, và hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng
tồn kho đƣợc mua hoặc sản xuất ở thời điểm trƣớc đó. Theo phƣơng pháp này thì
giá trị hàng tồn kho xuất kho đƣợc tính theo giá của lô hàng nhập kho ở thời
điểm nhập sau hoặc gần sau cùng, giá trị hàng tồn kho đƣợc tính theo giá hàng
nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ còn tồn kho.
 Phương pháp nhập trước – xuất trước (FIFO)
Theo phƣơng pháp này dựa trên giả định là hàng tồn kho đƣợc nhập trƣớc
thì đƣợc xuất ra trƣớc, và hàng tồn kho tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng tồn kho
8

đƣợc nhập kho gần thời điểm cuối kỳ. Theo phƣơng pháp này thì giá trị hàng tồn
kho xuất kho đƣợc tính theo giá của lô hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc
gần đầu kỳ, giá trị của hàng tồn kho cuối kỳ đƣợc tính theo giá hàng nhập kho ở
thời điểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ còn tồn kho
 Phương pháp đơn giá hạch toán
Trƣờng hợp doanh nghiệp sử dụng giá hạch toán trong kế toán chi tiết nhập
– xuất nguyên liệu, vật liệu thì cuối kỳ kế toán phải tính hệ số chênh lệch giữa
giá thực tế và giá hạch toán của nguyên, vật liệu để tính giá thực tế của nguyên,
vật liệu trong kỳ theo công thức
Giá trị thực tế của
hàng tồn kho đầu kỳ
Giá trị hạch toán của
hàng tồn kho đầu kỳ

Hệ số chêch
lệch giữa giá
thực tế và giá =
hạch toán
Giá trị thực tế
của hàng tồn
kho xuất dùng
trong kỳ

=

Giá trị hạch toán của
hàng tồn kho xuất
dùng trong kỳ

+

Giá trị thực tế của hàng
tồn kho nhập trong kỳ
Giá trị hạch toán của
hàng tồn kho trong kỳ

+

x

Hệ số chênh lệch
giữa giá thực tế và
giá hạch toán

b) Kế toán xác định giá vốn
- Tài khoản sử dụng: để hạch toán giá vốn hàng bán, kế toán sử dụng tài
khoản 632 “Giá vốn hàng bán”. Tài khoản này dùng để theo dõi trị giá vốn của
hàng xuất kho trong kỳ
- Kết cấu tài khoản:
Bên nợ: Trị giá vốn của sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa tiêu thụ trong kỳ
Bên có:
 Kết chuyển trị giá vốn hàng tiêu thụ trong kỳ sang tài khoản 911 “Xác
định kết quả kinh doanh”
 Trị giá vốn của sản phẩm hàng hóa nhập lại kho
Tài khoản 632 không có số dƣ

9


c) Sơ đồ hạch toán

TK 154

TK 155, 156

TK 632

Thành phẩm sản xuất ra tiêu
thụ
ngay không qua nhập kho

Thành phẩm, hàng hóa đã
bán bị trả lại nhập kho

TK 157
Thành phẩm SX
ra gửi đi bán
không qua
nhập kho

Khi hàng
gửi đi bán
đƣợc
xác
định
tiêu thụ

TK 911
Cuối kỳ, kết chuyển giá
vốn hàng bán của thành
phẩm

hàng hóa, dịch vụ đã tiêu thụ

TK 155, 156
TK 159

Thành phẩm,
hàng hóa
xuất
kho gửi đi
bán

Hoàn nhập dự phòng,
giảm giá hàng tồn kho

Xuất kho thành phẩm
hàng hóa để bán
TK 154
Cuối kỳ, kết chuyển giá
thành, dịch vụ hoàn thành
tiêu thụ trong kỳ

Hình 2.1. Sơ đồ hạch toán giá vốn hàng hóa tiêu thụ
2.1.4.2. Kế toán doanh thu tiêu thụ hàng hóa
a) Khái niệm doanh thu bán hàng
Doanh thu bán hàng là toàn bộ số tiền sẽ thu đƣợc từ các hoạt động giao
dịch nhƣ bán sản phẩm hàng hóa cho khách hàng bao gồm các khoản phụ thu và
chi phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có)
b) Điều kiện ghi nhận doanh thu
Doanh thu bán hàng đƣợc ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả 5 điều
kiện sau đây:

10


- Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền
sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho ngƣời mua
- Doanh nghiệp không nắm giữ quyền quản lý hàng hóa nhƣ ngƣời sở hữu
hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa
- Doanh thu đƣợc xác định tƣơng đối chắc chắn
- Doanh nghiệp đã thu đƣợc hoặc sẽ thu đƣợc lợi ích kinh tế từ giao dịch
bán hàng
- Xác định đƣợc chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng
c) Nguyên tắc hạch toán doanh thu bán hàng
- Đối với doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phƣơng pháp khấu trừ: khi
viết hóa đơn bán hàng phải ghi rõ giá bán chƣa có thuế GTGT, các khoản phụ
thu, thuế GTGT phải nộp và tổng giá thanh toán. Doanh thu bán hàng đƣợc phản
ánh theo số tiền bán hàng chƣa có thuế GTGT
- Đối với hàng hóa chịu thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp thì doanh
thu đƣợc phản ánh trên tổng giá thanh toán
- Đối với hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu thì
doanh thu tính trên tổng giá mua bán
- Doanh thu bán hàng (kể cả doanh thu nội bộ) phải đƣợc theo dõi chi tiết
theo từng sản phẩm nhằm xác định chính xác, đầy đủ kết quả kinh doanh của
từng mặt hàng khác nhau. Trong đó doanh thu nội bộ là doanh thu của những sản
phẩm hàng hóa cung cấp lẫn nhau giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng một hệ
thống tổ chức (cùng tổng công ty ít nhất là 3 cấp: Tổng công ty – Công ty – Xí
nghiệp) nhƣ: giá trị các loại sản phẩm, hàng hóa đƣợc dùng để trả lƣơng cho cán
bộ công nhân viên, giá trị các sản phẩm đem biếu, tặng hoặc tiêu dùng trong nội
bộ doanh nghiệp.
d) Cách xác định kết quả bán hàng
Kết quả bán hàng

(Lãi thuần từ hoạt
động bán hàng)

=

Doanh thu
bán hàng

-

Giá vốn
hàng bán

Trong đó:
Doanh thu
Tổng doanh
bán hàng = thu bán hàng
thuần
e) Chứng từ sử dụng

Các khoản giảm
trừ doanh thu
theo quy định

-

Thuế xuất khẩu, thuế
TTĐB phải nộp NSNN,
Thuế GTGT phải nộp
(theo phƣơng pháp trực

tiếp)

-

Hoá đơn GTGT (Mẫu 01-GTKT-3LL)

-

Hoá đơn bán hàng thông thƣờng (Mẫu 02-GTGT-3LL)

-

Bảng thanh toán hàng đại lý, kí gửi (Mẫu 01-BH)

-

Thẻ quầy hàng (Mẫu 02-BH)

-

Các chứng từ khác liên quan.
11

-

CPBH,CPQ
LDN phân
bổ cho số
hàng bán

f) Tài khoản sử dụng
Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. Tài khoản
này dùng để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh
nghiệp trong một kỳ kế toán của hoạt động SXKD từ các giao dịch và các
nghiệp vụ sau:
Bán hàng: Bán sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, bán hàng hóa mua
vào và bán bất động sản đầu tƣ
Cung cấp dịch vụ: Thực hiện công việc đã thỏa thuận theo hợp đồng trong
một kỳ, hoặc nhiều kỳ kế toán, nhƣ cung cấp dịch vụ vận tải, du lịch cho thuê
TSCĐ theo phƣơng thức cho thuê hoạt động
Kết cấu tài khoản
Bên nợ:
- Số thuế TTĐB, thuế xuất khẩu phải nộp tính trên doanh thu bán hàng
thực tế của sản phẩm, hàng hóa dịch vụ đã cung cấp cho khách hàng và xác
nhận là đã bán trong kỳ kế toán;
- Số thuế GTGT phải nộp của doanh nghiệp nộp thuế theo phƣơng pháp
trực tiếp;
- Doanh thu hàng bán bị trả lại kết chuyển cuối kỳ;
- Khoản giảm giá hàng bán kết chuyển cuối kỳ;
- Khoản chiết khấu thƣơng mại kết chuyển cuối kỳ;
- Kết chuyển doanh thu thuần vào tài khoản 911
Bên có:
- Doanh thu bán hàng hóa, thành phẩm, cung cấp lao vụ, dịch vụ trong kỳ
và doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tƣ;
- Các khoản phụ giá, trợ thu tính vào doanh thu
Tài khoản 511 không có số dƣ cuối kỳ

12

g) Sơ đồ hạch toán
TK 111, 112, 131…

TK 511, 512

TK 333

Thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ
đặc biệt
phải nộp NSNN, thuế GTGT
phải nộp (đơn vị áp dụng
phƣơng pháp trực tiếp)

Doanh
thu
bán
hàng
và
cung
cấp
dịch
vụ
phát
sinh

TK 521, 531, 532

Cuối kỳ, kết chuyển chiết khấu
thƣơng mại, hàng bán bị trả lại

giảm giá hàng bán phát sinh
trong kỳ

TK 911

Đơn vị áp dụng phƣơng
pháp trực tiếp
Tổng giá thanh toán
Đơn vị áp dụng
phƣơng pháp khấu trừ

Giá chƣa có
thuế GTGT

TK 3331
Thuế GTGT
đầu ra

Cuối kỳ kết
chuyển doanh thu
thuần

Chiết khấu thƣơng mại, doanh thu hàng bán bị trả lại hoặc giảm giá hàng bán phát sinh

Hình 2.2. Sơ đồ kế toán tổng hợp doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
2.1.4.3. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu
Các khoản giảm trừ doanh thu theo quy định bao gồm: chiết khấu thƣơng
mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bi trả lại
a) Khái niệm
- Chiết khấu thƣơng mại: là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho

khách hàng mua với số lƣợng lớn
- Giảm giá hàng bán: là khoản giảm trừ cho ngƣời mua do hàng hóa kém
phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu
- Giá trị hàng bán bị trả lại: là giá trị khối lƣợng hàng bán đã xác định là đã
tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán
b) Nguyên tắc hạch toán các khoản giảm trừ doanh thu
13


- Các khoản giảm trừ doanh thu phải đƣợc hạch toán riêng: trong đó các
khoản: chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán đƣợc xác định nhƣ sau:
- Doanh nghiệp phải có quy chế quản lý và công bố công khai các khoản
chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán
- Các khoản chiết khấu thƣơng mại hoặc giảm giá hàng bán cho số hàng
bán ra trong kỳ phải đảm bảo doanh nghiệp kinh doanh có lãi
- Phải ghi rõ trong hợp đồng kinh tế và có hóa đơn bán hàng
 Kế toán chiết khấu thƣơng mại
- Tài khoản sử dụng: Tài khoản 521 “Chiết khấu thƣơng mại”, tài khoản
này dùng để phản ánh các khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho
khách hàng mua với số lƣợng lớn
- Kết cấu tài khoản:
Bên nợ: Các khoản chiết khấu thƣơng mại thực tế phát sinh trong kỳ
Bên có: Kết chuyển toàn bộ khoản chiết khấu thƣơng mại sang tài khoản
511
Tài khoản 512 không có số dƣ
 Kế toán hàng bán bị trả lại
- Tài khoản sử dụng: Tài khoản 531 “Hàng bán bị trả lại”, tài khoản này
dùng để phản ánh doanh thu của số sản phẩm hàng hóa đã tiêu thụ bị khách hàng
trả lại do các nguyên nhân (kém phẩm chất, quy cách……) đƣợc doanh nghiệp
chấp nhận

-Kết cấu tài khoản:
Bên nợ: Trị giá của hàng hóa bị trả lại đã trả tiền cho ngƣời mua hoặc tính trừ
vào nợ phải thu của khách hàng về số sản phẩm hàng hóa bán ra
Bên có: Kết chuyển doanh thu hàng bán bị trả lại vào bên nợ của TK 511
hoặc TK 512
Tài khoản 531 không có số dƣ
 Kế toán giảm giá hàng bán
- Tài khoản sử dụng: Tài khoản 532 “Giảm giá hàng bán”. Tài khoản này
dùng để phản ánh các khoản giảm giá hàng bán phát sinh trong kỳ hạch toán
đƣợc ngƣời bán chấp nhận trên giá thỏa thuận
- Kết cấu tài khoản:
Bên nợ: Các khoản giảm giá hàng bán đã chấp thuận cho ngƣời mua hàng
Bên có: Kết chuyển toàn bộ khoản giảm giá hàng bán sang TK 511
Tài khoản 532 không có số dƣ
c) Sơ đồ hạch toán các khoản giảm trừ doanh thu

14