Các Nguyên Tắc Xử Lý Ngộ Độc

CÁC NGUYÊN TẮC
XỬ TRÍ NGỘ ĐỘC


MỤC TIÊU
1. Trình bày được các nguyên tắc xử trí BN ngộ
độc cấp.
2. Trình bày các biện pháp loại bỏ chất độc ra khỏi
cơ thể

10/09/15

2


I. ĐẠI CƯƠNG
- Các chất độc vào trong cơ thể qua 3 đường: tiêu
hóa, da và hô hấp
- Khi nói đến ngộ độc cấp phải nói đến thời gian.
+ Thời gian tiềm tàng là thời gian từ khi chất độc
vào cơ thể đến khi xuất hiện các triệu chứng ngộ
độc đầu tiên. Nó phụ thuộc vào tốc độ hấp thu
vào các phủ tạng
10/09/15

3


+ Thời gian tác dụng phụ thuộc lớn vào sự chống
đỡ của cơ thể bằng cách làm mất hoạt tính ở
gan, thải trừ chất độc qua thận

 tính quan trọng của vấn đề thời gian, tình trạng
tim, gan, thận và sự chuyển hóa của chất độc
trong cơ thể. Khi vận chuyển BN ngộ độc cần
chú ý đến thời gian tiềm tàng và thời gian tác
dụng.
10/09/15

4


II. CÁC NGUYÊN TẮC XỬ TRÍ TRONG
NGỘ ĐỘC
Nhằm mục đích:
 Loại bỏ chất độc khỏi cơ thể.
 Phá hủy hoặc trung hòa chất độc bằng các chất
kháng độc đặc hiệu
 Chống lại các hậu quả của nhiễm độc.

10/09/15

5


A. LOẠI TRỪ CHẤT ĐỘC RA KHỎI CƠ THỂ
Khi chất độc đã vào cơ thể, phải tìm mọi biện
pháp để nhanh chóng loại trừ ra khỏi cơ thể:
qua đường tiêu hóa
qua tiết niệu
qua phổi
lọc ngoài thận

10/09/15

6


1. Qua đường tiêu hóa
- Hiệu quả của biện pháp này phụ thuộc vào thời
gian hấp thu, vào từng loại độc chất.
VD: Ngộ độc barbituric loại trừ chất độc qua
đường tiêu hóa có hiệu quả trong 3 giờ đầu
- Các biện pháp loại trừ chất độc gồm có: gây nôn,
rửa dạ dày, thụt tháo. Sự lựa chọn biện pháp
phụ thuộc vào tình trạng tri giác của BN.

10/09/15

7


1.1. Gây nôn ói
- Kích thích họng bằng một bút lông, lông gà,
muỗng hay ngón tay
- Uống bột ipeca 1,5 – 2g
- Tiêm dưới da Apomorphin 5mg
- Cho uống nước trà ấm thật nhanh 1 – 2 lít trong
vài phút rồi kích thích họng cho nôn

10/09/15

8


* Chống chỉ định:
- BN rối loạn tri giác
- Co giật
- Cao huyết áp không kiểm soát được
- BN uống chất acid, kiềm

10/09/15

9


1.2. Rửa dạ dày. (Không dùng trong trường hợp
BN ngộ độc chất ăn mòn)
BN tỉnh: dùng ống Faucher, lượng nước trung bình
cần dùng là 5 lít. Rửa dạ dày cho đến khi nước
ra trong, hết mùi độc chất
BN mê: Đặt NKQ, sau đó đặt Tube Levine rửa dạ
dày

10/09/15

10


1.3. Than hoạt.
- Hấp thụ tốt hầu hết các thuốc và độc chất
- Liều than hoạt/ thuốc: 10/1.

Khi không biết lượng thuốc uống vào là bao nhiêu
thì liều lượng thường dùng là 1-2g/kg, lập lại mỗi
4 giờ trong trường hợp uống lượng lớn
* Chống chỉ định: uống chất ăn mòn, liệt ruột.
10/09/15

11


1.4. Thuốc xổ.
- Than hoạt thường chộn chung với thuốc xổ để
gia tăng tốc độ di chuyển qua ruột, giảm hấp thu
thuốc
- Thuốc thường dùng sorbitol

10/09/15

12


2. Qua da.
- Da có thể là đường vào gây ngộ độc nặng vì thế
cần phải rửa da, niêm mạc, thay quần áo đối với
trường hợp tiếp xúc qua da.
- Nếu da nguyên vẹn có thể dùng xà bông có tính
kiềm để rửa , nếu bỏng nhiệt hay hóa chất dùng
nước muối sinh lý để rửa.
10/09/15

13

3. Qua thận.
- Khi chất độc đã ngấm vào máu, phải tìm cách loại
trừ chất độc qua đường tiết niệu, bằng cách gây
tiểu nhiều hoặc tăng khả năng thải độc nhanh:
- Manitol 10% có tác dụng là lợi tiểu thẩm thấu.
- Furosemid có thể dùng được trong các trường
hợp vô niệu, có tổn thương thận
- Natri Bicarbonat có tác dụng kiềm hóa huyết
tương và được thải trừ nhanh vào nước tiểu
10/09/15

14


4. Lọc ngoài thận
- Lọc màng bụng và thận nhân tạo được chỉ định
khi: Ngô độc nặng, thận không đủ sức thải trừ
chất độc nhanh chóng
- Lọc máu

10/09/15

15


5. Thay máu.
− Thay máu và thay huyết tương được chỉ định
khi:

− Ngộ độc nặng
− Độc chất gây tan máu nhiều và gây
methemoglobin máu (nấm độc, clorat..)
− Không giải quyết được bằng các phương pháp
lọc ngoài thận (Aminazin, Paraquat)

10/09/15

16


6. Qua phổi
Một số độc chất bay hơi như Benzen, Aceton
được thải trừ qua phổi. Trong trường hợp ngộ
độc nặng có thể cho BN thở máy, tăng thông khí
với tần số cao 20-25 lần/phút và có thể tích lưu
thông lớn VT 12-15 ml/kg

10/09/15

17


B. PHÁ HỦY HOẶC TRUNG HÒA CHẤT
ĐỘC BẰNG CHẤT KHÁNG ĐỘC ĐẶC HIỆU
Các chất kháng độc có thể phá hủy hoặc trung hòa
các chất độc bằng cách:
1. Kết hợp với chất độc thành một hợp chất không
độc và được thải trừ ra nước tiểu (PAM trung
hòa phosphor hữu cơ)

10/09/15

18


2. Tác dụng sinh lý ngược với chất độc (Atropin
trong ngộ độc Phospho hữu cơ)
- Các thuốc chống độc dù có tác dụng hóa học
hay sinh lý thường ít tác dụng vì các độc chất đã
bám chắc vào huyết tương, hồng cầu, các tổ
chức và nhiều khi đã gây tổn thương các tạng.

10/09/15

19


- Không thể đi trước hay thay thế các biện pháp
hồi sức trong trường hợp ngộ độc nặng
VD. ngộ độc Morphin gây ngưng thở phải thông
khí nhân tạo trước khi dùng Naloxone
..\quản lý người bệnh ngộ độc\bảng độc chất và
kháng độc chất.doc
10/09/15

20


C. GIẢI QUYẾT CÁC HẬU QUẢ NGỘ ĐỘC

 Điều trị triệu chứng
 Khi xuất hiện các dấu hiệu của ngộ độc gây tổn
thương đến các chức năng sống của BN thì
nhiệm vụ đầu tiên là phải sử dụng tất cả các
biện pháp hồi sức để đảm bảo sự sống của BN
trước khi tiến hành các biện pháp loại trừ chất
độc ra khỏi cơ thể
10/09/15

21


D. ĐIỀU TRA VỀ NGUYÊN NHÂN GÂY
NGÔ ĐỘC
Đây là một vấn đề có liên quan đến
1. Chẩn đoán và xử trí
 Điều tra tại chỗ xảy ra ngộ độc, tìm các loại
thuốc, ống thuốc, thư từ để lại..
 Hỏi người xung quanh
 XN dịch dạ dày, nước tiểu, chất độc nghi ngờ..
10/09/15

22


2. Y pháp: báo cáo các cơ quan có trách nhiệm
3. Phá thai bằng tân dược hoặc đông dược: rất
đáng nghi nếu BN đang có thai (Quinin,
Chloroquin)
4. Chuyên khoa tâm thần: Lý do dẫn đến ý tưởng

tự tử và điều trị tâm thần sau khi ngộ độc, tránh
tình trạng tái phát.
5. Phòng hộ lao động: đề ra các biện pháp tích
cực, tránh xảy ra tai nạn lần nữa.
10/09/15

23


CHÚC
CÁC
BẠN
THÀNH
CÔNG
10/09/15

24