quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận ninh kiều, thành phố cần thơ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.46 MB, 64 trang )

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT THƢƠNG MẠI

--------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ ĐĂNG KÝ HỘ KINH DOANH
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP TRÊN ĐỊA BÀN
QUẬN NINH KIỀU, THÀNH PHỐ CẦN THƠ

Giảng viên hƣớng dẫn:

Sinh viên thực hiện

Võ Hoàng Tâm

Trần Kim Anh
MSSV: B110035
Lớp Luật Hành chính K37

Cần Thơ, 5/2014

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập tại trường Đại học Cần Thơ, ngoài sự nỗ lực của

bản thân, tôi luôn nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô giáo, gia đình và
bạn bè.
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Cần Thơ,
đặc biệt là các thầy cô giáo Khoa Luật đã tận tình chỉ dạy, truyền đạt những kiến thức,
những kinh nghiệm quý báo giúp tôi trang bị hành trang cho công việc sau này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới giảng viên Võ Hoàng Tâm đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Phòng Tài chính – Kế hoạch quận Ninh
Kiều đã cung cấp số liệu và tạo mọi điều kiện cho tôi thực hiện đề tài trong thời gian
qua.
Cuối cùng tôi muốn gửi lời cám ơn đến gia đình và bạn bè tôi, những người luôn
quan tâm, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài tốt
nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Cần Thơ, ngày … tháng …. năm
Sinh viên thực hiện

Trần Kim Anh

1
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày … tháng … năm...
Giáo viên phản biện

3
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐĂNG KÝ HỘ KINH
DOANH ................................................................................................................... 3
1.1. Sự ra đời của pháp luật hộ kinh doanh tại Việt Nam .......................................... 3
1.2. Hộ kinh doanh ................................................................................................... 6
1.2.1. Khái niệm hộ kinh doanh ................................................................................ 6
1.2.2. Đặc điểm pháp lý của hộ kinh doanh ............................................................... 8
1.2.2.1. Tư cách pháp nhân của hộ kinh doanh .......................................................... 8
1.2.2.2. Qui mô của hộ kinh doanh............................................................................ 9
1.2.2.3. Trách nhiệm pháp lý của chủ hộ kinh doanh ................................................ 10
1.2.3. Vai trò của hộ kinh doanh ............................................................................... 11
1.2.4. Phân biệt hộ kinh doanh với doanh nghiệp ...................................................... 12
1.3. Đăng ký hộ kinh doanh ...................................................................................... 15
1.3.1. Tình hình đăng ký kinh doanh trong các giai đoạn .......................................... 15
1.3.3. Khái niệm đăng ký kinh doanh ........................................................................ 15
1.3.3. Khái niệm đăng ký hộ kinh doanh ................................................................... 16
1.3.4. Vai trò của đăng ký hộ kinh doanh ................................................................. 17
CHƢƠNG 2: QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ ĐĂNG KÝ HỘ KINH
DOANH ................................................................................................................... 18
2.1. Những quy định chung về đăng ký hộ kinh doanh .............................................. 18
2.1.1. Chủ thể của hộ kinh doanh .............................................................................. 18
2.1.2. Cơ quan đăng ký hộ kinh doanh ...................................................................... 21
2.1.3. Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh .......................................................................... 22

2.1.4. Trình tự thủ tục đăng ký hộ kinh doanh ........................................................... 22
2.1.5. Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh......................................................... 23
2.1.6. Đăng ký thay đổi nội dung đăng ký hộ kinh doanh .......................................... 23
2.1.7. Đặt tên hộ kinh doanh ..................................................................................... 24
2.2. Ngành, nghề kinh doanh .................................................................................... 24
2.2.1. Những ngành, nghề cấm kinh doanh ............................................................... 24
2.2.2. Những ngành, nghề kinh doanh có điều kiện ................................................... 25
2.2.2.1. Những ngành nghề kinh doanh yêu cầu có chứng chỉ hành nghề .................. 26
2.2.2.2. Những ngành nghề kinh doanh cần vốn pháp định ....................................... 27

4
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

2.2.3. Những ngành, nghề được phép kinh doanh...................................................... 27
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ ĐĂNG KÝ HỘ KINH
DOANH TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NINH KIỀU, THÀNH PHỐ CẦN THƠ ....... 29
3.1. Sơ lược về đăng ký hộ kinh doanh trên địa bàn quận Ninh Kiều ...................... 29
3.1.1. Sơ lược về quận Ninh Kiều ............................................................................. 29
3.1.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................ 29
3.1.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................................ 30
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Phòng Tài chính - Kế hoạch quận Ninh Kiều liên quan
đến nhiệm vụ đăng ký hộ kinh doanh ........................................................................ 31
3.1.3. Quy trình thực hiện đăng ký hộ kinh doanh trên địa bà quận Ninh Kiều .......... 31
3.1.3.1. Quy trình cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh trên địa bàn quận Ninh

Kiều ......................................................................................................................... 31
3.1.3.2. Quy trình thay đổi nội dung đăng ký của hộ kinh doanh ............................... 32
3.2. Thực trạng đăng ký kinh doanh trên địa bàn quận Ninh Kiều ............................ 35
3.3. Những ưu điểm, hạn chế trong việc đăng ký kinh doanh trên địa bàn quận Ninh
Kiều ......................................................................................................................... 38
3.3.1. Những ưu điểm trong việc đăng ký hộ kinh doanh trên địa bàn quận Ninh Kiều
................................................................................................................................. 38
3.3.2. Những hạn chế trong việc đăng ký hộ kinh doanh trên địa bàn quận Ninh Kiều .9
3.4. Một số giải pháp cho hoạt động đăng ký hộ kinh doanh trên địa bàn quận Ninh
Kiều .......................................................................................................................... 41
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

5
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cá nhân, tổ chức tìm kiếm lợi nhuận thông qua hoạt động thương mai, thông qua
các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ. Có nhiều hình thức để lựa
chọn hoạt động thương mại riêng và mỗi hoạt động điều có những điều kiện, qui định
cụ thể thực hiện nhưng mục đích chung vẫn tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá
nhân thực hiện hoạt động kinh doanh của mình thuận lợi và đúng theo luật định. Mỗi

loại hình kinh doanh điều có những chủ thể khác nhau, trong đó chủ thể của loại hình
hộ kinh doanh là các cá nhân, nhóm cá nhân, hộ gia đình. Có thể thấy chủ thể của hoạt
động kinh doanh này rất đông chiếm phần lớn trong hoạt động kinh tế. Bên cạnh đó có
Đảng, Nhà nước luôn có những chủ trương chính sách kích thích phát triển hộ kinh
doanh, điều này đã được Đảng ta tiếp tục thể hiện trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ XI, Nhà nước ban hành pháp luật để cũng cố cũng như quy định các
chính sách để hộ kinh doanh tham gia vào phát triển thuận lợi trong nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Do đó đề tài: “Quy định pháp luật về đăng
ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh Kiều, thành phố
Cần Thơ” được thực hiện nhằm tìm hiểu, đánh giá xem với các quy định hiện hành của
pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh thì tình hình phát triển của hộ kinh doanh trên địa
bàn quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ có những bước phát triển như thế nào đồng
thời có những bất cập nào cần được cải thiện để môi trường kinh doanh của hộ kinh
doanh được phát triển mạnh mẽ, góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế đất nước
trong giai đoạn mới.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Tìm hiểu các vấn đề lý luận liên quan đến việc đăng ký hộ kinh doanh
Làm rõ thực trạng, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế trong việc đăng ký hộ kinh
doanh trên địa bàn quận Ninh Kiều
Đề xuất giải pháp để giải quyết các vấn đề hạn chế trong việc áp dụng quy định
pháp luật vào việc đăng ký hộ kinh doanh trên địa bàn quận Ninh Kiều
3. Phạm vi nghiên cứu
Người viết tập trung nghiên cứu quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh
theo Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ về đăng ký
doanh nghiệp, đang hiện hành có các qui định về pháp luật hộ kinh doanh và các văn

6
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

bản khác có liên quan. Xoay quanh việc đánh giá số liệu đăng ký hộ kinh doanh trên
địa bàn quận Ninh Kiều từ năm 2004 đến năm 2013.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Người viết đã kế t hợp chủ yế u các phương pháp sau đây:
- Phương pháp tham khảo tài liệu, phân tích, tổng hợp tài liệu.
- Phương pháp so sánh, đố i chiế u làm rõ vấ n đề .
- Phương pháp thống kê số liệu, phân tích đánh giá

7
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

CHƢƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐĂNG KÝ HỘ KINH DOANH
1.1. Sự ra đời của pháp luật hộ kinh doanh tại Việt Nam
Trước đây, nước ta còn là một nước nghèo nàn, có nền nông nghiệp lạc hậu, bị
ảnh hưởng mạnh mẽ của Khổng giáo, cũng như chế độ gia đình gia trưởng khiến
thương mại không phát triển. Do vậy, các hình thức kinh doanh có lẻ không được chú
ý, có chăng trong quan hệ buôn bán, hộ gia đình là thành phần lấn át. Ngay sau khi
giành độc lập dân tộc năm 1946, Nhà nước non trẻ của chúng ta vừa kháng chiến

chống thù trong giặc ngoài, vừa tiến hành kiến quốc, kinh tế Việt Nam tồn tại nhiều
thành phần kinh tế như: kinh tế quốc doanh, các hợp tác xã, kinh tế cá nhân, nông dân,
thủ công nghiệp, tư bản tư nhân, tư bản nhà nước. Tuy nhiên sau đại thắng 1975, nước
ta vừa trải qua cuộc cách mạng giải phóng dân tộc với hai cuộc kháng chiến trường kỳ
tới thống nhất tổ quốc, đây là nguyên nhân là nguyên nhân góp phần làm giảm sự phát
triển kinh tế đất nước. Giai đoạn 1976 đến năm 1985 là giai đoạn cả nước xây dựng
chủ nghĩa xã hội theo mô hình kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp, với chế độ
công hữu hóa tư liệu sản xuất, tầng lớp thương nhân mới nhen nhóm bị vụt tắt, chỉ còn
lại một số hộ kinh doanh nhỏ lẻ ở một số ngành nghề liên quan tới tiêu dùng hoặc
những thành phần đang trong quá trình cải tạo xã hội chủ nghĩa.
Đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986), Đảng ta thực hiện đường lối đổi
mới kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tề từ nền kinh tế kế hoạch sang nền kinh tế thị
trường có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế. Nghị quyết Đại hội VI của Đảng
đưa ra giải pháp: “Khuyến khích phát triển kinh tế gia đình. Sử dụng khả năng tích cực
của kinh tế tiểu tư sản sản xuất hàng hóa, đồng thời vận dụng và tổ chức những người
lao động cá thể vào các hình thức làm ăn để nâng cao hiệu quản sản xuất kinh doanh
…. Sử dụng kinh tế tư bản tư nhân (tiểu tư sản) trong một số ngành, nghề, đi đôi với
cải tạo họ từng bước bằng nhiều hình thức tư bản nhà nước, xóa bỏ thương nghiệp tư
bản tư nhân. Mở rộng nhiều hình thức liên kết giữa các thành phần kinh tế theo nguyên
tắc cùng có lợi, bình đẳng trước pháp luật”. Thi hành đường lối của Đại hội VI, tại Hội
nghị lần thứ hai của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VI, trong lời khai mạc,
Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh nói: “Không phải ngẫu nhiên mà đề tài trung tâm của
Hội nghị Trung ương lần thứ hai là vấn đề phân phối, lưu thông. Từ năm 1981 đến
nay, đã nhiều lần Trung ương bàn bạc và quyết định, nhưng tình hình chẳng những
không được cải thiện, mà ngày càng trầm trọng hơn. Hiện nay, nó đang là vấn đề cấp

8
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

bách và cơ bản, là tụ điểm của những mâu thuẫn trong đời sống kinh tế nước ta. Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã giao cho Ban chấp hành Trung ương mới tập trung
sức giải quyết vấn đề này ..”. Báo cáo của Bộ Chính trị về giải quyết những vấn đề cấp
bách về phân phối, lưu thông đã kiến nghị như sau: “Ban hành văn bản thể chế hóa và
cụ thể hóa chính sách đối với kinh tế cá thể và kinh tế tư bản tư nhân theo tinh thần
Nghị quyết Đại hội VI để họ an tâm bỏ vốn sản xuất, kinh doanh… Đối với các cơ sở
sản xuất tiểu, thủ công nghiệp (tập thể, gia đình, cá thể, và tư bản tư nhân), Nhà nước
bán vật tư, mua sản phẩm theo giá thỏa thuận thông qua hợp đồng kinh tế trên nguyên
tắc bình đẳng”. Hội nghị đã ra Nghị quyết chỉ đạo: “Thể chế hóa và cụ thể hóa chính
sách đối với kinh tế cá thể và kinh tế tư bản tư nhân theo tinh thần Nghị quyết Đại hội
VI của Đảng để mọi người yên tâm bỏ vốn sản xuất, kinh doanh. Theo hướng dẫn của
Trung ương, các tỉnh, thành phố qui định những ngành nghề và phạm vi hoạt động của
các thành phần kinh tế nói trên. Khuyến khích các hình thức hùn vốn, hợp tác, làm ăn
tập thể từ thấp đến cao và các hình thức liên kết với các thành phần kinh tế xã hội chủ
nghĩa”1.
Ngay sau Hội nghị, Hội đồng Bộ trưởng lúc đó đã ra Nghị định số 27-HĐBT
ngày 09 tháng 3 năm 1988 ban hành Bản qui định về chính sách đối với kinh tế cá thể,
kinh tế tư doanh sản xuất công nghiệp, dịch vụ công nghiệp xây dựng, vận tải “Để thể
chế hóa các chủ trương mới đã nêu trong Nghị quyết Đại lần thứ VI Đảng Cộng sản
Việt Nam và Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng đối
với kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh sản xuất công nghiệp, dịch vụ công nghiệp, xây
dựng, vận tải; Để giải phóng mọi lực lượng sản xuất, phát huy khả năng của mọi thành
phần kinh tế, huy động khả năng của nhân dân phát triển sản xuất hàng hóa và dịch vụ
sản xuất phục vụ đời sống và phục vụ xuất khẩu; Để phát triển kinh tế cá thể, kinh tế
tư doanh, kết hợp chặt chẽ kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh với kinh tế quốc doanh và

kinh tế tập thể”2.
Nghị định số 27-HĐBT ngày 9 tháng 3 năm 1988 ban hành Bản qui định về
chính sách đối với kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh sản xuất công nghiệp, dịch vụ công
nghiệp xây dựng, vận tải qui định:
- Nhà nước công nhận sự tồn tại và các tác dụng tích cực lâu dài của các thành
phần kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh trong cơ cấu nền kinh tế quốc dân của nước ta.
Nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế này phát huy các mặt tích cực, hạn chế

1

Trích Ngô Huy Cương, Phân tích pháp luật về hộ kinh doanh để tìm ra các bất cập, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà
Nội, Luật học 25 (2009) 234-235
2
Lời nói đầu Nghị định số 27- HĐBT ngày 9 tháng 3 năm 1988

9
2
GVHD:
Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

các mặt tiêu cực, đẩy mạnh sản xuất phát triển, góp phần xây dựng thành công chủ
nghĩa xã hội ở nước ta.
- Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế này hoạt động,
phát triển trong các lĩnh vực sản xuất công nghiệp, dịch vụ công nghiệp, xây dựng, vận

tải với quy mô, ngành nghề thích hợp.
- Nhà nước công nhận và bảo hộ quyền sở hữu, quyền thừa kế tài sản và thu
nhập hợp pháp của các đơn vị kinh tế và của công dân thuộc các thành phần kinh tế
này. Mọi hành vi xâm phạm các quyền đó đều bị xử lý theo pháp luật.
- Nhà nước công nhận tư cách pháp nhân của các đơn vị kinh tế thuộc các thành
phần kinh tế này trong xã hội.
Theo Nghị định số 27- HĐBT ngày 09 tháng 3 năm 1988, các đơn vị kinh tế cá
thể, kinh tế tư doanh được xem là các đơn vị kinh tế tự quản có tư liệu sản xuất và các
vốn khác, tự quyết định mọi vấn đề sản xuất kinh doanh, tự chịu trách nhiệm về thu
nhập, lỗ lãi. Các đơn vị kinh tế này được tổ chức theo những hình thức: Hộ cá thể; hộ
tiểu công nghiệp; và xí nghiệp tư doanh. Từ các hình thức này dần dà tiến tới hộ kinh
doanh, doanh nghiệp tư nhân và các công ty ngày nay ở Việt Nam.
Đối với hộ cá thể có thể hiểu đây chính là cá nhân kinh doanh hay thương nhân
thể nhân tiến hành hoạt động kinh doanh cho chính mình. Dấu ấn gia đình Việt Nam
và dấu ấn quan niệm về các thành phần kinh tế trong cơ chế cũ vẫn còn đó. Và thậm
chí cho đến ngày nay, người ta vẫn gọi cá nhân kinh doanh là “hộ kinh doanh”. Còn
đối với hộ tiểu công nghiệp, về bản chất của hộ tiểu công nghiệp cũng là cá nhân kinh
doanh hay thương nhân thể nhân, nhưng có sản nghiệp thương mại hay cơ sở kinh
doanh.
Từ sau Đại hội lần thứ VI của Đảng nền kinh tế nước ta có nhiều biến đổi. Từ
một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp chuyển sang nền kinh tế hàng hóa nhiều
thành phần có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Dù rằng
tiến trình diễn ra chạm chạp nhưng nhờ chủ trương đó mà các thành phần kinh tế có
điều kiện tự do phát triển trên có sở tôn trọng pháp luật và bình đẳng trước pháp luật.
Nhà nước Việt Nam thực hiện chính sách phát triển kinh tế theo cơ chế thị trường có
sự điều tiết của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước có nhiều công
cụ và biện pháp khác nhau để điều tiết kinh tế xã hội, trong đó pháp luật là công cụ sắc
bén không thể thiếu. Do đó, pháp luật về hộ kinh doanh ở Việt Nam từ khi được hình
thành từ trong Nghị định số 27- HĐBT ngày 09 tháng 3 năm 1988 của Hội đồng Bộ

10
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

trưởng, sau đó dần được ghi nhận trong hai Nghị định của Chính phủ về đăng ký kinh
doanh là Nghị định số 02/2000/NĐ-CP ngày 03 tháng 02 năm 2000 của Chính phủ và
Nghị định số 109/2004/NĐ-CP ngày 02 tháng 04 năm 2004 của Chính phủ. Tiếp theo
là xuất hiện trong Nghị định 88/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 8 năm 2006 của Chính
phủ về đăng ký kinh doanh và hiện nay xuất hiện trong là trong Nghị định
43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp,
đang hiện hành qui định về pháp luật hộ kinh doanh.
1.2. Hộ kinh doanh
1.2.1. Khái niệm hộ kinh doanh
Khái niệm “hộ kinh doanh” đã bắt đầu xuất hiện qua các giai đoạn của nền kinh
tế nước ta, và trong lịch sử kinh tế Việt Nam khái niệm về hình thức kinh tế hộ kinh
doanh đã xuất hiện xuất hiện với nhiều tên gọi, qua từng giai đoạn có sự thay đổi
nhưng bản chất và hình thức gần như tương đồng với “hộ kinh doanh” ngày nay, từ khi
xuất hiện khái niệm “hộ cá thể” và “hộ tiểu công nghiệp” tại Điều 2 Nghị định số 27HĐBT ngày 09 tháng 3 năm 1988 của Hội đồng Bộ trưởng qui định về chính sách đối
với kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh sản xuất công nghiệp, dịch vụ công nghiệp xây
dựng, vận tải: “Các đơn vị kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh là các đơn vị kinh tế tự quản
như có tư liệu sản xuất và các vốn khác, tự quyết định mọi vấn đề sản xuất kinh doanh,
tự chịu trách nhiệm về thu nhập, lỗ lãi. Mọi công dân Việt Nam có vốn, có tư liệu sản
xuất, có kỹ thuật, chuyên môn, có sức lao động, không phải là cán bộ, công nhân viên
chức Nhà nước tại chức, hoặc xã viên hợp tác xã, đều có quyền đứng ra tổ chức sản
xuất kinh doanh ở các đơn vị kinh tế cá thể, kinh tế tư doanh, theo những hình thức nói

dưới đây:
* Hộ cá thể
- Tư liệu sản xuất và các vốn khác là sở hữu của người chủ đứng tên đăng ký
kinh doanh.
- Chủ đăng ký kinh doanh phải là người lao động trực tiếp. Những người lao
động khác phải là bố mẹ, vợ chồng, các con và nếu là người thân thì phải có tên trong
sổ đăng ký hộ khẩu của người chủ đăng ký kinh doanh.
- Thu nhập sau khi đã đóng thuế thuộc sở hữu của chủ hộ.
* Hộ tiểu công nghiệp (xưởng, cửa hàng...).
- Tư liệu sản xuất và các vốn khác thuộc sở hữu của chủ hộ.

11
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

- Được thuê mướn lao động theo hợp đồng thoả thuận giữa chủ và người làm
thuê.
- Chủ hộ là người lao động trực tiếp hoặc đóng vai trò chính về kỹ thuật sản xuất
và tự điều hành sản xuất kinh doanh.
- Thu nhập sau khi đóng thuế và trả công cho người làm thuê thuộc sở hữu của
chủ hộ.”
Trước khi Nghị định 88/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 8 năm 2006 của Chính Phủ
về đăng ký kinh doanh ra đời, “hộ kinh doanh” được còn được gọi là “hộ kinh doanh
cá thể”. Tên gọi “hộ kinh doanh cá thể” được ghi nhận tại hai Nghị định của Chính
phủ về đăng ký kinh doanh là Nghị định số 02/2000/NĐ-CP ngày 03 tháng 02 năm

2000 của Chính phủ và Nghị định số 109/2004/NĐ-CP ngày 02 tháng 04 năm 2004
của Chính phủ.
Theo Khoản 1 Điều 17 Nghị định số 02/2000/NĐ-CP ngày 03 tháng 02 năm 2000
của Chính phủ về đăng ký kinh doanh định nghĩa về hộ kinh doanh cá thể như sau:
“Hộ kinh doanh cá thể do một cá nhân hoặc hộ gia đình làm chủ, kinh doanh tại một
địa điểm cố định, không thường xuyên thuê lao động, không có con dấu và chịu trách
nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.”
Theo Khoản 1 Điều 24 Nghị định số 109/2004/NĐ-CP ngày 02 tháng 04 năm
2004 của Chính phủ về đăng ký kinh doanh định nghĩa về hộ kinh doanh cá thể như
sau: “Hộ kinh doanh cá thể do một cá nhân hoặc hộ gia đình làm chủ, chỉ được đăng
ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng không quá mười lao động, không có con dấu
và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.”
Nghị định 88/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 8 năm 2006 của Chính phủ về đăng ký
kinh doanh đã thay đổi từ tên gọi “hộ kinh doanh cá thể” sang “hộ kinh doanh”. Khoản
1 Điều 36 Nghị định 88/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 8 năm 2006 của Chính phủ định
nghĩa về hộ kinh doanh như sau: “Hộ kinh doanh do một cá nhân là công dân Việt
Nam hoặc một nhóm người hoặc một hộ gia đình làm chủ, chỉ được đăng ký kinh
doanh tại một địa điểm, sử dụng không quá mười lao động, không có con dấu và chịu
trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.”
Nay, căn cứ vào qui định pháp luật hiện hành, tại Khoản 1 Điều 49 Nghị định
43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp
khái niệm về “hộ kinh doanh” được định nghĩa như sau: “Hộ kinh doanh do một cá

12
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh

Kiều, thành phố Cần Thơ

nhân là công dân Việt Nam hoặc một nhóm người hoặc một hộ gia đình làm chủ, chỉ
được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng không quá mười lao động, không
có con dấu và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh
doanh.”
Tóm lại, hộ kinh doanh là hình thức kinh doanh mà chủ thể rất đa dạng: hộ kinh
doanh do một cá nhân là công nhân Việt Nam làm chủ; hộ kinh doanh do một một
nhóm người làm chủ hoặc hộ kinh doanh do một hộ gia đình làm chủ họ chỉ được đăng
ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng không qua mười lao động, không có con dấu
và tự chịu trách nhiệm toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.
1.2.2. Đặc điểm pháp lý của hộ kinh doanh
1.2.2.1 Tư cách pháp nhân của hộ kinh doanh
Một tổ chức có tư cách pháp nhân phải hội đủ 04 (bốn) điều kiện sau3:
- Thành lập hợp pháp;
- Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ;
- Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và chịu trách nhiệm bằng tài sản
đó;
- Nhân danh mình tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập.
Do hộ kinh doanh không đủ điều kiện về có cơ cấu tổ chức chặt chẽ và tài sản
không độc lập với chủ hộ kinh doanh nên hộ kinh doanh không phải là pháp nhân.
Trường hợp hộ kinh doanh do một cá nhân thành lập có bản chất là cá nhân
kinh doanh, nó giống như doanh nghiệp tư nhân là một loại hình kinh tế đơn giản trong
các loại hình kinh tế, là loại hình kinh tế không có tư cách pháp nhân do hộ kinh doanh
được thành lập bởi một cá nhân không phải một thực thể tách biệt với cá nhân thành
lập nên nó. Mọi tài sản của hộ kinh doanh thuộc về cá nhân thành lập nên nó, cá nhân
tạo lập nên hộ kinh doanh hưởng toàn bộ lợi nhuận và gánh chịu mọi nghĩa vụ trong
hoạt động kinh doanh của mình. Hộ kinh doanh do một cá nhân thành lập khác với
công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, bởi công ty trách nhiệm hữu hạn một
thành viên là một thực thể tách biệt với cá nhân thành lập nên nó, và chủ thể của công

ty trách nhiệm hữu hạn về vốn và khoản nợ trong khoản vốn điều lệ mà khi thực hiện
việc đăng ký doanh nghiệp chủ công ty đã đăng ký. Bên cạnh đó, hộ kinh doanh do
một cá nhân làm chủ không có cơ cấu tổ chức chặt chẽ nghĩa là không có cơ quan lãnh

3

Điều 84, Bộ Luật Dân sự 2005

13
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

đạo, không có bộ phận chuyên môn để đảm bảo khả năng thực tế để hoạt động và điều
hành tinh nhất quán trong hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh.
Trường hợp hộ kinh doanh được tạo lập bởi hộ gia đình thì hộ kinh doanh có
bản chất là hộ gia đình kinh doanh, nên tương tự như hộ kinh doanh do một cá nhân
thành lập hộ kinh doanh do hộ gia đình thành lập cũng không có tư cách pháp nhân.
Theo Bộ luật Dân sự 1995 và Bộ luật Dân sự 2005 qui định “hộ gia đình” là chủ thể
của quan hệ dân sự theo nghĩa rộng, vì vậy “hộ gia đình” không phải là một cá nhân và
cũng không phải là một pháp nhân, mà là một chủ thể riêng biệt của pháp luật Việt
Nam.
Trường hợp hộ kinh doanh được thành lập bởi một nhóm người cũng không có
tư cách pháp nhân. Do nhóm người này chỉ cử một người đại diện đăng ký kinh doanh,
hình thức này không giống như các công ty trách nhiệm hữu hạn nhiều thành viên, mà
bản chất lại giống như hình thức một cá nhân kinh doanh, thực thể kinh doanh của

nhóm người này thành lập không tách biệt với các chủ thể tạo lập ra nó. Tương tự như
cá nhân thành lập hộ kinh doanh, hộ kinh doanh do một nhóm người thành lập cũng
không có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, nên không thỏa mãn điều kiện để hình thành một
pháp nhân, do đó, đây cũng là hình thức kinh doanh không có tư cách pháp nhân.
1.2.2.2. Qui mô của hộ kinh doanh
Đặc điểm này xuất phát từ quy định của pháp luật Việt Nam quy định về hộ kinh
doanh, theo Nghị định số 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010 của Chính phủ
về đăng ký doanh nghiệp thì hộ kinh doanh chỉ được kinh doanh tại một địa điểm và
sử dụng tối đa không vượt quá mười lao động, hộ kinh doanh sử dụng thường xuyên
hơn mười lao động phải chuyển sang hình thức doanh nghiệp, do đó, xét về qui mô thì
hộ kinh doanh là hình thức kinh doanh có quy mô nhỏ.
Đối với các loại hình hộ kinh doanh đang được thực hiện trên thị trường hiện nay
việc hạn chế số lượng lao động trong một số loại hình kinh doanh khiến các loại hình
kinh doanh không được mở rộng. Một số loại hình kinh doanh không nhất thiết phải
hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp, tuy nhiên do việc hạn chế số lượng lao động
dẫn đến tình trạng loại hình kinh doanh đó muốn mở rộng hoạt động kinh doanh của
mình cũng rất cân nhắc có hay không nên chuyển hoạt động kinh doanh của mình sang
hình thức doanh nghiệp? Loại hình kinh doanh đó có phù hợp dưới hình thức doanh
nghiệp hay không? Hoặc có nên mở rộng hơn hoạt động kinh doanh của mình khi số
lượng lao động đang bị hạn chế?.

14
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

1.2.2.3. Trách nhiệm pháp lý của chủ hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh không phải là một thực thể tách biệt với người lập nên nó. Do đó,
chủ hộ kinh doanh chịu trách nhiệm vô hạn đối với mọi nghĩa vụ tài sản của hộ kinh
doanh mà không giới ở phần tài sản riêng của chủ hộ kinh doanh. Có nghĩa là nếu tài
sản của hộ kinh doanh không đủ để thực hiện các nghĩa vụ tài chính của hộ kinh doanh
thì chủ của hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình kể cả
tài sản không đưa vào hoạt động kinh doanh để thanh toán các khoản nợ của hộ kinh
doanh.
Đối với trường hợp một cá nhân làm chủ hộ kinh doanh, thì cũng giống như
chủ thể của doanh nghiệp tư nhân, cá nhân phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản
của mình, nếu tài sản của hộ kinh doanh mà cá nhân làm chủ không thể thực hiện hết
các nghĩa vụ tài chính mà mình phải thực hiện thì tài sản riêng của cá nhân (tức là tài
sản không đưa vào hoạt động kinh doanh) sẽ được sử dụng để thanh toán các khoản
nghĩa vụ tài chính đó. .
Đối với trường hợp một hộ gia đình là chủ hộ kinh doanh, thì hộ gia đình phải
chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ do chủ hộ gia đình xác
lập, thực hiện nhân danh hộ gia đình. Hộ gia đình chịu trách nhiệm dân sự bằng tài sản
chung của hộ, nếu tài sản chung không đủ để thực hiện nghĩa vụ chung của hộ thì các
thành viên phải chịu trách nhiệm liên đới bằng tài sản riêng của mình (tức là tài sản
không đưa vào hoạt động kinh doanh)4. Có nghĩa là khi tài sản của hộ kinh doanh
không có khả năng thanh toán các nghĩa vụ tài chính của hộ kinh doanh thì tài sản
chung của hộ gia đình được sử dụng để chi trả các nghĩa vụ tài chính đó, trong trường
hợp các tài sản chung của hộ cũng không thể chi trả hết các nghĩa vụ tài chính thì các
thành viên trong hộ sẽ liên đới chịu trách nhiệm bằng chính tài sản riêng của mình để
thực hiện việc hoàn thành các nghĩa vụ tài chính.
Đối với trường hợp một nhóm người là chủ hộ kinh doanh, do nhóm người kinh
doanh dưới hình thức hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân nên tài sản của nhóm
người tham gia hộ kinh doanh không tách rời với hoạt động kinh doanh của hộ kinh
doanh, do đó, cũng giống như hộ gia đình, nhóm người tham gia hộ kinh doanh phải
chịu trách nhiệm dân sự về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ do người đại diện nhóm

người xác lập, thực hiện nhân danh nhóm người đó. Có nghĩa là nhóm người tham gia
hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm bằng tài sản của hộ kinh doanh mà nhóm người
đó làm chủ, nếu tài sản của hộ kinh doanh không đủ để thực hiện các nghĩa vụ về tài

4

Điều 110, Bộ luật dân sự 2005

15
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

chính thì tài sản chung của nhóm người tham gia hộ kinh doanh sẽ được dùng để thanh
toán các nghĩa vụ tài chính, nếu tài sản chung của nhóm người tham gia hộ kinh doanh
không đủ hoặc không có tài sản chung để thực hiện nghĩa vụ tài chính của hộ kinh
doanh thì các thành viên của nhóm người tham gia hộ kinh doanh phải chịu trách
nhiệm liên đới bằng tài sản riêng của mình để thực hiện việc hoàn thành các nghĩa vụ
tài chính.
1.2.3. Vai trò của hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh có tiềm năng to lớn và có vai trò quan trọng trọng trong nền kinh
tế. Nhờ quan điểm đúng đắn về phát triển kinh tế nhiều thành phần của Đảng và Nhà
nước mà hộ kinh doanh có điều kiện thuận lợi để phát triển. Trong hoạt động kinh
doanh của mình, hộ kinh doanh đã đóng góp các vai trò sau:
- Thứ nhất, Phát triển hộ kinh doanh đã kích thích đến phát triển toàn diện nền
kinh tế. Sự đa dạng trong loại hình kinh doanh hộ gia đình tạo ra nhiều chủng loại sản

phẩm, dịch vụ ở nhiều nơi, nhiều thời điểm, đáp ứng nhu cầu của xã hội, đóng vai trò
vệ tinh cho các doanh nghiệp trong nền kinh tế. Trên thực tế, có những ngành nghề
nếu tổ chức sản xuất tập thể hoặc do Nhà nước đảm nhiệm với quy mô lớn sẽ không có
hiệu quả hoặc hiệu quả thấp hơn so với việc tổ chức sản xuất nhỏ ở các hộ gia đình.
Do đó, nếu chính sách kinh tế hợp lý sẽ mở đường cho các hộ kinh doanh có khả năng
bỏ vốn vào sản xuất, tiết kiệm trong tiêu dùng để tích lũy, mở rộng tái sản xuất góp
phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế;
- Thứ hai, Hộ kinh doanh có khả năng thích ứng với cơ chế thị trường, thúc đẩy
sản xuất hàng hóa, thúc đẩy phân công lao động dẫn tới chuyên môn hóa. Hộ kinh
doanh trực tiếp tạo ra những sản phẩm mới, nâng cao thu nhập bản thân, góp phần tạo
ra diện mạo mới của nền kinh tế xã hội, bên cạnh đó, hộ kinh doanh còn là thị trường
rộng lớn tiêu thụ sản phẩm của các ngành công nghiệp, nông nghiệp, sinh học, hóa học
tạo ra sự phát triển cân đối nhịp nhàng nền kinh tế thị trường của đất nước. Ngoài ra,
hình thức kinh doanh này rất nhạy bén trong kinh doanh, dễ dàng chuyển đổi ngành
nghề kinh doanh cho phù hợp với thị trường và nền kinh tế;
- Thứ ba, Góp phần phát huy và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong xã hội,
góp phần giải quyết việc làm cho người lao động. Hình thức hộ kinh doanh mang tính
tự chủ cao, tực tìm kiếm nguồn lực, vốn, sức lao động. Trong quá trình sản xuất kinh
doanh, hoạt động hộ kinh doanh đã thu hút một lượng lao động đáng kể, góp phần giải
quyết vấn đề việc làm cho xã hội. Với hình thức kinh doanh linh hoạt trong nhiều

16
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

ngành nghề và sử dụng công nghệ - kỹ thuật thủ công, đơn giản, hộ kinh doanh sử
dụng nhiều lao động sẵn có trong xã hội.
- Thức tư, Đóng góp vào tổng thu ngân sách nhà nước. Ở nước ta số thu thuế
hàng năm chiếm tỷ trọng chủ yếu trong tổng thu ngân sách nhà nước. Việc hoàn thiện
việc thu thuế đối với hộ kinh doanh cũng góp phần đáng kể cho ngân sách nhà nước.
Dù rằng hình thức kinh doanh này nhỏ lẻ so với doanh nghiệp, nguồn thu thuế không
bằng hoạt động của doanh nghiệp tuy nhiên hình thức này lại rộng khắp và hình thức
kinh doanh này trải đều trong rất nhiều lĩnh vực ngành nghề, do đó việc thu thuế từ
hình thức hộ kinh doanh cũng đóng góp không nhỏ vào khoản thu của ngân sách nhà
nước.
- Thứ năm, Hộ kinh doanh có ý nghĩa trong việc tạo ra tiền đề, cơ sở ban đầu để
phát triển thành doanh nghiệp. Hộ kinh doanh có tiềm năng về kinh nghiệm quản lý,
kinh nghiệm tổ chức sản xuất dần tích lũy, hoặc những bí quyết truyền thống được tích
lũy qua nhiều thế hệ. Từ đó, đến khi qui mô hoạt động của hộ kinh doanh mở rộng,
dần phát triển ví dụ như như số lao động vượt lên hơn mười lao động hay địa điểm
hoạt động mở rộng hơn khi đó hộ kinh doanh sẽ dần chuyển sang những hình thức
doanh nghiệp dựa trên những tiền đề đã có ban đầu nhằm phát triển hoạt động kinh
doanh của mình.
1.2.4. Phân biệt hộ kinh doanh với doanh nghiệp
Các doanh nghiệp như doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn một
thành viên hay nhiều thành viên, công ty cổ phần, công ty hợp danh và hộ kinh doanh
đều là một trong những loại hình trong nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần có sự
quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa mà nước ta đang thực hiện.
Mỗi loại hình kinh tế đều có những đóng góp không nhỏ vào tình hình phát triển đất
nước, sự phù hợp riêng rẽ của từng doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh vào nền kinh tế
đã tạo cho chủ thể kinh doanh có nhiều sự chọn lựa phù hợp từng loại hình kinh tế áp
dụng vào hoạt động kinh doanh. Do có những khác biệt cơ bản giữa các loại hình
doanh nghiệp và hộ kinh doanh nên cũng có thể xác định được một số đặc điểm để
phân biệt các loại hình doanh nghiệp và hộ kinh doanh.
Các loại hình doanh nghiệp và hộ kinh doanh đuợc điều chỉnh bởi hai Văn bản

khác nhau đó là các loại hình doanh nghiệp được Luật doanh nghiệp 2005 (sửa đổi, bổ
sung năm 2013) qui định về đăng ký doanh nghiệp điều chỉnh, hộ kinh doanh được
Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010 về đăng ký doanh nghiệp điều

17
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

chỉnh. Từ đó, chúng ta cũng thấy được sự khác biệt cơ bản giữa Doanh nghiệp tư nhân
và hộ kinh doanh:
- Thứ nhất, về chủ thể. Chủ thể của các loại hình doanh nghiệp là tổ chức (tổ
chức Việt Nam hoặc tổ chức nước ngoài), cá nhân (cá nhân Việt Nam hoặc cá nhân
nước ngoài) tham gia vào hoạt động kinh doanh5 trong khi chủ thể của loại hình hộ
kinh doanh có thể là một cá nhân, một nhóm người hoặc một hộ gia đình 6. Như vậy, về
mặt chủ thể có thể thấy hai bên có sự khác nhau loại hình hộ kinh doanh không có sự
tham gia của tổ chức làm chủ thể cũng như các loại hình doanh nghiệp không có chủ
thể là hộ gia đình. Bên cạnh việc giống nhau về chủ thể cá nhân là cá nhân Việt Nam,
thì chủ thể cá nhân của các loại hình doanh nghiệp có thể là người nước ngoài nếu thỏa
mãn các điều kiện về hành vi thương mại do pháp luật đất nước đó cũng như pháp luật
Việt Nam qui định.
- Thứ hai, về qui mô kinh doanh. Qui mô kinh doanh của loại hình hộ kinh
doanh nhỏ hơn so với loại hình doanh nghiệp. Về số lượng lao động, hộ kinh doanh
chỉ được giới hạn số lượng lao động không quá 10 (mười) người trong khi doanh
nghiệp không giới hạn số lượng lao động. Doanh nghiệp không giới hạn địa điểm kinh
doanh (có thể kinh doanh ở nhiều địa điểm nhưng phải có một trụ sở chính) trong khi

đó đối với hộ kinh doanh chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm. Đối với hộ
kinh doanh buôn chuyến, kinh doanh lưu động thì phải chọn một địa điểm cố định để
đăng ký kinh doanh. Địa điểm này có thể là nơi đăng ký hộ khẩu thường trú hoặc nơi
thường xuyên kinh doanh nhất, nơi đặc địa điểm thu mua giao dịch. Hộ kinh doanh
buôn chuyến, kinh doanh lưu động có thể hoạt động kinh doanh ngoài địa điểm đăng
ký kinh doanh nhưng phải thông báo cho cơ quan thuế, cơ quan quản lý thị trường nơi
đăng ký trụ sở và nơi tiến hành hoạt động kinh doanh7. Ngoài ra doanh nghiệp còn
được phép kinh doanh xuất, nhập khẩu8 còn hộ kinh doanh thì không có quyền này.
- Thứ ba, về đăng ký kinh doanh. Đã là doanh nghiệp thì bắt buộc phải đăng ký
doanh nghiệp còn hộ kinh doanh có một số trường hợp không nhất định phải đăng ký
kinh doanh như đối với hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và
những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, làm dịch vụ
có thu nhập thấp không phải đăng ký kinh doanh, trừ các ngành nghề có điều kiện.
Doanh nghiệp phải đăng ký doanh nghiệp tại Cơ quan thực hiện đăng ký
doanh nghiệp cấp tỉnh (cụ thể là Phòng đăng ký doanh nghiệp thuộc Sở Kế hoạch –
Đầu tư) và doanh nghiệp phải có con dấu chính thức trong quản lý do cơ quan công an
5
6

Điều 13, Luật Doanh nghiệp 2005
Điều 49, Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010

18
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

cấp; hộ kinh doanh đăng ký kinh doanh tại Cơ quan thực hiện đăng ký kinh doanh cấp
huyện (cụ thể là Phòng đăng ký kinh doanh cấp huyện trong trường hợp cấp huyện đó
có thành lập Phòng đăng ký kinh doanh hoặc Phòng Tài chính – Kế hoạch trong
trường hợp cấp huyện đó không thành lập Phòng đăng ký kinh doanh).

Tiêu chí

1. Chủ thể

2. Qui mô kinh doanh

3. Đăng ký kinh doanh

Doanh nghiệp

Hộ kinh doanh

- Cá nhân (cá nhân Việt Nam
hoặc cá nhân nước ngoài)

- Cá nhân Việt Nam

- Tổ chức (tổ chức Việt Nam
hoặc tổ chức nước ngoài)

- Hộ gia đình

Có qui mô kinh doanh lớn

Có qui mô kinh doanh nhỏ

- Sử dụng lao động không giới
hạn

- Sử dụng không quá 10
(mười) lao động

- Không giới hạn địa điểm

- Chỉ được đăng ký kinh

kinh doanh

doanh tại một địa điểm

- Có thể hoạt động kinh doanh
xuất, nhập khẩu

- Không được phép hoạt
động kinh doanh xuất,
nhập khẩu

- Bắt buộc phải đăng ký kinh
doanh

- Bắt buộc hoặc không bắt
buộc đăng ký kinh doanh

- Thực hiện việc đăng ký

doanh nghiệp tại Cơ quan thực

- Thực hiện việc đăng ký
hộ kinh doanh tại Cơ quan

hiện đăng ký doanh nghiệp cấp
tỉnh (cụ thể là Phòng đăng ký
doanh nghiệp thuộc Sở Kế
hoạch – Đầu tư)

thực hiện đăng ký kinh
doanh cấp huyện (cụ thể
là Phòng đăng ký kinh
doanh cấp huyện trong

- Nhóm người

trường hợp cấp huyện đó
có thành lập Phòng đăng
ký kinh doanh hoặc Phòng
Tài chính – Kế hoạch)
Bảng 1. Phân biệt hộ kinh doanh và doanh nghiệp

7
8

Điều 54 Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010
Khoản 4 Điều 8 Luật doanh nghiệp 2005

19

GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

1.3. Đăng ký hộ kinh doanh
1.3.1. Tình hình đăng ký kinh doanh trong các giai đoạn
Từ năm 1991 cơ chế đăng ký kinh doanh có sự thay đổi lớn. Trong giai đoạn từ
năm 1991 đến năm 1999 đặc điểm cơ bản của việc đăng ký kinh doanh là sự “xin
phép” đối với Nhà nước. Đối với loại hình doanh nghiệp, trình tự thủ tục thành lập rất
chặt chẽ, phải qua sự kiểm tra, thẩm định, đánh giá và chứng nhận của hệ thống cơ
quan nhà nước từ phường xã, quận huyện đến tỉnh, thành phố, kể cả ở trung ương.
Nước ta đã bắt đầu tiến hành các chương trình cải cách tổng thể công tác đăng ký
kinh doanh bằng việc ban hành và thực hiện Luật Doanh nghiệp 1999. Luật này về cơ
bản đã thay đổi bản chất của việc đăng ký kinh doanh từ “xin phép được tiến hành
kinh doanh” sang “thông báo với các cơ quan có thẩm quyền về sự hiện hữu của doanh
nghiệp”. Hồ sơ, trình tự, thủ tục đăng ký kinh doanh đã được rút ngắn nhiều lần so với
trước đây. Kể từ khi có những cải cách mạnh mẽ về thủ tục thành lập doanh nghiệp
của Luật Doanh nghiệp 1999, số lượng doanh nghiệp đăng ký ở nước ta đã tăng rất
nhanh.
Có thể thấy, vấn đề cốt lõi trong mỗi bước đi của cải cách là sự thay đổi nhận
thức về bản chất của công tác đăng ký kinh doanh nhằm có phương hướng tiếp cận
đúng nhất và đáp ứng tốt nhất yêu cầu của thực tế.
Như vậy, cải cách đăng ký kinh doanh nên tập trung vào 2 mục tiêu chính là
đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh để giảm thiểu chi phí và thời gian; đồng thời,
tạo dựng một cơ sở dữ liệu về đăng ký kinh doanh với thông tin chính xác, cập nhật và
có giá trị pháp lý về các chủ thể kinh doanh hoạt động trong nền kinh tế.

Trong hơn 20 năm vừa qua, công tác đăng ký kinh doanh đã có nhiều chuyển
biến quan trọng, ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển của nền kinh tế. Quá
trình cải cách công tác quản lý đăng ký kinh doanh ở Việt Nam tiếp tục được đẩy
mạnh trong thời gian tới nhằm từng bước hoàn thiện nghiệp vụ đăng ký kinh doanh tại
Việt Nam; đồng thời, đưa nghiệp vụ quản lý đăng ký kinh doanh của Việt Nam tiến
gần hơn với chuẩn mực quốc tế.
1.3.2. Khái niệm đăng ký kinh doanh
Đăng ký kinh doanh là một thủ tục pháp lý đối với việc chủ thể kinh doanh
muốn thực hiện hoạt động kinh doanh của mình dưới hình thức doanh nghiệp (được
gọi là đăng ký doanh nghiệp) hoặc dưới hình thức hộ kinh doanh (được gọi là đăng ký
hộ kinh doanh). Thông qua việc đăng ký kinh doanh mà chủ thể đăng ký kinh doanh

20
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (đối với loại hình đăng ký doanh
nghiệp) hoặc Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh (đối với loại hình hộ kinh
doanh). Kể từ thời gian được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (đối với loại
hình đăng ký doanh nghiệp) hoặc Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh (đối với
loại hình hộ kinh doanh) thì doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh mới có tư cách pháp lý
để hoạt động kinh doanh, hành vi của doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh được coi là
hợp pháp và được pháp luật thừa nhận và bảo vệ (trừ những trường hợp pháp luật quy
định đối với loại hình hộ kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh).
1.3.3. Đăng ký hộ kinh doanh

Đăng ký hộ kinh doanh gồm có 2 dạng đó là đăng ký hộ kinh doanh và đăng ký
thay đổi nội dụng kinh doanh.
Đăng ký hộ kinh doanh là khi chủ thể của hộ kinh doanh tiến hành hoạt động
kinh doanh của mình phải có nghĩa vụ đăng ký kinh doanh. Khi đó chủ thể của hộ kinh
doanh chuẩn bị hồ sơ đầy đủ theo quy định của pháp luật để tiến hành việc đăng ký
kinh doanh tại Cơ quan ký kinh doanh cấp huyện (cụ thể là Phòng đăng ký kinh doanh
cấp huyện trong trường hợp cấp huyện đó có thành lập Phòng đăng ký kinh doanh
hoặc Phòng Tài chính – Kế hoạch trong trường hợp cấp huyện đó không thành lập
Phòng đăng ký kinh doanh) (trừ những trường hợp pháp luật quy định đối với loại hình
hộ kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh) . Khi được cấp Giấy chứng nhận đăng
ký kinh doanh chủ hộ kinh doanh đã có quyền hoạt động kinh doanh kể từ ngày được
cấp Giấy chứng nhận kinh doanh đó là cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động kinh
doanh của hộ kinh doanh.
Đăng ký thay đổi nội dung kinh doanh, là việc chủ hộ kinh doanh muốn thay
đổi nội dung kinh doanh đã đăng ký ví dụ như muốn thay đổi, bổ sung giảm bớt một
số ngành nghề đã đăng ký kinh doanh trước đó, hoặc thay đổi địa điểm kinh doanh.
Khi đó chủ hộ kinh doanh liên hệ Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện (cụ thể là
Phòng đăng ký kinh doanh cấp huyện hoặc Phòng Tài chính - Kế hoạch) để thông báo
nội dung thay đổi của mình để tiến hành thay đổi hoạt động kinh doanh của mình. Khi
việc thay đổi nội dung đăng ký kinh doanh được Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp
huyện (cụ thể là Phòng đăng ký kinh doanh cấp huyện hoặc Phòng Tài chính - Kế
hoạch) chấp nhận, điều đó có nghĩa là việc kinh doanh của hộ kinh doanh với nội dung
thay đổi được thực hiện hợp pháp và hoạt động kinh doanh theo nội dung thay đổi sẽ
được pháp luật bảo vệ.

21
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

1.3.4. Vai trò của đăng ký hộ kinh doanh
Khi một cá nhân, một nhóm người hay hộ gia đình liên hệ Cơ quan đăng ký kinh
doanh cấp huyện (cụ thể là Phòng đăng ký kinh doanh cấp huyện hoặc Phòng Tài
chính - Kế hoạch) thực hiện việc đăng ký kinh doanh đối với ngành, nghề kinh doanh
thì thủ tục đó thực hiện nhằm khai sinh về mặt pháp lý cho hoạt động kinh doanh của
hộ kinh doanh, từ đó hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh sẽ được pháp luật thừa
nhận và bảo hộ về mặt pháp lý kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh
doanh. Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh được xem như là chứng thư pháp lý
chứng nhận tư cách pháp lý được tiến hành hoạt động kinh doanh của các hộ kinh
doanh. Đăng ký hộ kinh doanh không chỉ dừng lại ở việc hoàn tất thủ tục đăng ký hộ
kinh doanh tại Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện (cụ thể là Phòng đăng ký kinh
doanh cấp huyện hoặc Phòng Tài chính - Kế hoạch), mà còn có chức năng cập nhật,
lưu trữ và cung cấp thông tin hộ kinh doanh để hỗ trợ nhu cầu thông tin của cơ quan
quản lý nhà nước. Theo đó, việc đăng ký hộ kinh doanh là việc xác lập sự tồn tại của
hộ kinh doanh trong nền kinh tế thị trường dưới sự quản lý của Nhà nước theo định
hướng xã hội chủ nghĩa, đồng thời cũng đang thực hiện đúng những quy định của pháp
luật giúp cơ quan nhà nước dễ dàng hơn trong việc quản lý kinh tế. Bên cạnh đó, nếu
hộ kinh doanh không thực hiện việc đăng ký hộ kinh doanh theo quy định thì đồng
nghĩa với việc đang vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt theo đúng quy chế của nhà
nước và hộ kinh doanh cũng không được hưởng bất kỳ quyền lợi nào của chính sách
nhà nước về hộ kinh doanh (trừ những trường hợp pháp luật quy định đối với loại hình
hộ kinh doanh không phải đăng ký kinh doanh).

22
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

CHƢƠNG 2
QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ ĐĂNG KÝ HỘ KINH DOANH
2.1. Những quy định chung về đăng ký hộ kinh doanh
2.1.1. Chủ thể hộ kinh doanh
“Hộ kinh doanh do một cá nhân là công dân Việt Nam hoặc một nhóm người
hoặc một hộ gia đình làm chủ, chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng
không quá mười lao động, không có con dấu và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản
của mình đối với hoạt động kinh doanh”9. Từ qui định pháp luật trên có thể thấy có ba
loại chủ thể của loại hình kinh doanh hộ kinh doanh đó là một cá nhân, một nhóm
người, một hộ gia đình.
Chủ thể hộ kinh doanh là một cá nhân, cá nhân đó phải là công dân Việt Nam đủ
18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có nghĩa vụ đăng ký hộ kinh doanh và chỉ
được đăng ký một hộ kinh doanh trên phạm vi toàn quốc. Những bán hàng rong, quà
vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng
ký, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề có điều kiện. Ủy ban nhân dân tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương quy định mức thu nhập thấp áp dụng trên phạm vi
địa phương10.
Cụ thể bao gồm những cá nhân thực hiện các hoạt động thương mại sau đây 11:
- Buôn bán rong (buôn bán dạo) là các hoạt động mua, bán không có địa điểm cố
định (mua rong, bán rong hoặc vừa mua rong vừa bán rong), bao gồm cả việc nhận
sách báo, tạp chí, văn hóa phẩm của các thương nhân được phép kinh doanh các sản
phẩm này theo quy định của pháp luật để bán rong;
- Buôn bán vặt là hoạt động mua bán những vật dụng nhỏ lẻ có hoặc không có
địa điểm cố định;

- Bán quà vặt là hoạt động bán quà bánh, đồ ăn, nước uống (hàng nước) có hoặc
không có địa điểm cố định;
- Buôn chuyến là hoạt động mua hàng hóa từ nơi khác về theo từng chuyến để
bán cho người mua buôn hoặc người bán lẻ;
- Thực hiện các dịch vụ: đánh giày, bán vé số, chữa khóa, sửa chữa xe, trông giữ
xe, rửa xe, cắt tóc, vẽ tranh, chụp ảnh và các dịch vụ khác có hoặc không có địa điểm
cố định;

9

Khoản 1 Điều 49 Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010
Khoản 2 Điều 49 và Khoản 1 Điều 50 Nghị định 43/2010/NĐ-CP ngày 15 tháng 4 năm 2010
11
Điều 3 Nghị định 39/2007/NĐ-CP ngày 16 tháng 3 năm 2007
10

23
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

Quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh, thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận Ninh
Kiều, thành phố Cần Thơ

- Các hoạt động thương mại một cách độc lập, thường xuyên không phải đăng ký
kinh doanh khác.
- Kinh doanh lưu động là các hoạt động thương mại không có địa điểm cố định
Chủ thể hộ kinh doanh là một nhóm người, quy định về nhóm người là chủ thể
của hộ kinh doanh chỉ được xuất hiện từ khi Nghị định 88/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng

8 năm 2006 của Chính phủ ra đời, do đó, khái niệm về nhóm người cũng không xuất
hiện trong luật cũng như các văn bản có liên quan, hộ kinh doanh thành lập bởi nhóm
người cũng không có tư cách pháp nhân, nhóm người thực hiện hoạt động kinh doanh
thông qua người đại diện. Các thành viên trong nhóm người sẽ cử ra một người đại
diện thay mặt nhóm người này thực hiện việc đăng ký hộ kinh doanh. Tuy nhiên,
người đại diện này cũng giống như cá nhân đăng ký hộ kinh doanh phải là công dân
Việt Nam đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. Các thành viên còn lại trong
nhóm người thực hiện hoạt động kinh doanh hộ gia đình không nhất thiết phải là người
Việt Nam (dù không được qui định trong Luật hiện hành hoặc Nghị định nhưng theo
mẫu Phụ lục III-2 của Thông tư 01/2013/TT-BKHĐT ngày 21 tháng 01 năm 2013 về
hướng dẫn đăng ký doanh nghiệp qui định về danh sách các cá nhân góp vốn thành lập
hộ kinh doanh có qui định các cá nhân đó phải cung cấp thêm thông tin chứng minh
nhân dân hoặc hộ chiếu). Ngoài ra, loại hình chủ thể nhóm người cũng không giới hạn
số lượng người tham gia khi thực hiện hoạt động kinh doanh theo hình thức hộ kinh
doanh, tuy nhiên, hình thức kinh doanh hộ kinh doanh là hình thức kinh doanh có quy
mô nhỏ nên cũng không nhất thiết phải có nhiều người tham gia vào hoạt động kinh
doanh này.
Chủ thể hộ kinh doanh là hộ gia đình, “Chủ hộ là đại diện của hộ gia đình trong
các giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ. Cha, mẹ hoặc một thành viên khác của đã
thành niên có thể là chủ hộ. Giao dịch dân sự do người đại diện của hộ gia đình xác
lập, thực hiện vì lợi ích chung của hộ sẽ làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của cả hộ gia
đình”12 nghĩa là, chủ hộ là sẽ người đại diện hộ gia đình đứng ra thực hiện việc đăng
ký kinh doanh hộ gia đình khi đó hộ gia đình sẽ trở thành chủ thể hộ kinh doanh. Hộ
gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối không phải đăng ký, trừ trường
hợp kinh doanh các ngành, nghề có điều kiện.
“Hộ gia đình” là một chủ thể đặc biệt của pháp luật Việt Nam kể từ khi được qui
định Bộ luật dân sự 1995 và Bộ Luật dân sự 2005. Có thể thấy rằng không có định
nghĩa cụ thể nào về hộ gia đình? Không có quy định hộ gia đình là gì? Mà chỉ có quy

12

Điều 107 Bộ luật Dân sự 2005

24
GVHD: Võ Hoàng Tâm

SVTH: Trần Kim Anh

quy định pháp luật về đăng ký hộ kinh doanh thực trạng và giải pháp trên địa bàn quận ninh kiều, thành phố cần thơ

Trích đoạn

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về