Câu 66: Vì sao Mĩ phát động chiến tranh lạnh

Câu 66. Vì sao Mĩ phát động “Chiến tranh lạnh” ? Chi ến tranh l ạnh đ ược kh ởi đ ộng ra sao ?
Việc chấm dứt Chiến tranh lạnh đã tác động đến các m ối quan h ệ quốc tế từ sau năm 1991
đến 2000 như thế nào ?
(Đề thi HSG cấp THPT, TP.HCM, năm 2010)
Hướng dẫn làm bài
1) Vì sao Mĩ phát động “Chiến tranh lạnh” ?
– Từ liên minh cùng nhau chống phát xít, sau Chi ến tranh thế gi ới th ứ hai, hai c ường quốc Liên
Xô và Mĩ nhanh chóng chuyển sang thế đối đầu, dần dần đi đ ến tình tr ạng Chiến tranh
lạnh.
– Mĩ và Liên Xô cùng phát triển mạnh mẽ nhưng có lợi ích, m ục tiêu chi ến l ược đ ối lập nhau.
Liên Xô chủ trương duy trì hòa bình, an ninh thế gi ới, b ả0 vệ những thành quả của chủ nghĩa
xã hội và đẩy mạnh phong trào cách mạng thế giới. Mĩ ra sức chống phá Liên Xô và phe xã hội
chủ nghĩa, đẩy lùi phong trào cách mạng, nhằm thực hiện mưu đồ làm bá chủ thế giới.
– Mĩ hết sức lo ngại ảnh hưởng to lớn của Liên Xô cùng những thắng lợi của các cuộc cách
mạng dân chủ nhân dân ở các nước Đông Âu, đặc bi ệt là s ự thành công c ủa cách mạng Trung
Quốc với sự ra đời nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Ch ủ nghĩa xã hội đã trở thành một hệ
thống thế giới, trải dài từ Á sang Âu. Phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới dâng cao.
– Cũng ngay sau Chiến tranh, Mĩ đã vươn lên trở thành một nước tư bản giàu m ạnh nhất, vượt
xa các nước tư bản khác, nắm độc quyền vũ khí nguyên t ử. Mĩ t ự cho mình có quyền lãnh
đạo thế giới…
– Mĩ và các nước tư bản phương Tây đã cấu kết với nhau đ ể ch ống l ại s ự “đe d ọa c ủa chủ
nghĩa cộng sản”. Nếu phát động “chiến tranh nóng” mang tính toàn c ầu thì v ới sự hủy diệt của
bom nguyên tử, cả Mĩ và Liên Xô đều bị thất bại.
– Mĩ đã khởi xướng cuộc Chiến tranh lạnh trên phạm vi toàn cầu, dẫn đ ến tình tr ạng đối đầu
căng thẳng với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.
2) Chiến tranh lạnh được khởi động ra sao ?
– Sự kiện được xem là khởi đầu cho chính sách chống Liên Xôm gây nên chiến tranh lạnh của
Mĩ là thông điệp của Tổng thống Mĩ Truman ngày 12 – 3 – 1947; kh ẳng định s ự tồn tại của
Liên Xô là nguy cơ lớn và đề nghị viện trợ cho Hi Lạp và Thổ Nhĩ Kì, biến hai nước này thành
căn cứ tiền phương chống Liên Xô….
– Tháng 6 – 1947, Mĩ đề ra “Kế hoạch Mácsan” giúp các nước Tây Âu khôi ph ục kinh tế, lôi

kéo các nước này vào Liên minh quân sự chống Liên Xô và các nước Đông Âu. Vi ệc thực hiện
“Kế hoạch Mácsan” tạo nên sự phân chia đối lập về kinh tế, chính trị giữa các nước Tây Âu tư
bản chủ nghĩa và các nước Đông Âu xã hội chủ nghĩa.
– Ngày 4 – 4 – 1949, Mĩ cùng các nước Tây Âu thành lập khối quân sự Hi ệp ước Bắc Đại Tây
Dương (NATO), liên minh quân sự lớn nhất của các nước tư bản phương Tây nhằm chống Liên
Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.
– Tháng 1 – 1949, Liên Xô và các nước Đông Âu thành l ập Hội đồng t ương tr ợ kinh tế để hợp
tác và giúp đỡ nhau giữa các nước xã hội chủ nghĩa.


– Tháng 5 – 1955, Liên Xô và các nước Đông Âu thành l ập Tổ chức Hi ệp ước Vácsava, một liên
minh chính trị – quân sự mang tính chất phòng thủ của các nước xã hội chủ nghĩa châu Âu.
-> Sự ra đời của NATO và Tổ chức Hiệp ước Vácsava đã đánh dấu sự xác lập
của cục diện hai cực, hai phe. “Chiến tranh lạnh” đã bao trùm toàn thế giới.
3) Việc chấm dứt Chiến tranh lạnh đã tác động đến các m ối quan h ệ qu ốc t ế t ừ
sau năm 1991 đến 2000 như thế nào ?
Việc chấm dứt Chiến tranh lạnh tạo nên những chuyển biến quan tr ọng trong quan hệ quốc
tế và cục diện chính trị thế giới :
– Quan hệ giữa 5 nước Uỷ viên thường trực Hội đồng bảo an đã chuyển từ đối đầu sang đối
thoại, thoả hiệp, hợp tác, giải quyết những tranh chấp xung đột quốc tế.
– Khối Vácsava tự giải thể (3 – 1991) nên không còn các khối quân s ự đ ối đầu nhau.
– Các tranh chấp, xung đột khu vực chuyển dần sang gi ải quyết bằng đối thoại, h ợp tác như
Xô – Mĩ hợp tác, thoả hiệp giải quyết các vụ xung đột khu vực : Nam Phi, Ápganixtan, Trung
Đông, Campuchia, Namibia,…
– Liên Xô không can thiệp vào Đông Âu, chấm dứt thực hiện những cam kết với các nước xã
hội chủ nghĩa.