Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng việt phân môn từ ngữ trong trương trình ngữ văn 7

Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ

BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
– PHÂN MÔN TỪ NGỮ TRONG
CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 7
*****************
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ
Tiếng việt- phân môn từ ngữ là phân môn có
vị trí quan trọng trong chương trình Trung học cơ sở
(THCS) nói chung và lớp 7 nói riêng. Nó trang bị vốn
từ thông thường cần thiết rèn luyện cho học sinh khả
năng tư duy và năng lực thực hành những kĩ năng về
Tiếng việt, đồng thời rèn luyện cho học sinh ngôn ngữ
giao tiếp ứng xử .
Tuy nhiên, trên thực tế việc dạy phân môn
từ ngữ ở trường THCS có nhiều thiếu sót nhất định,
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-1-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

nguyên nhân chủ quan là do giáo viên chưa quan tâm
đến việc mở rộng vốn từ cho học sinh, việc giải nghĩa từ
chưa giúp cho học sinh nắm được nghĩa “bóng “ của từ

nhiều nghĩa và ngay cả nghĩa “ đen “ có khi học sinh
cũng chưa hiểu đầy đủ và chính xác, hệ thống bài tập
chưa phong phú để học sinh vận dụng vốn từ đã học.
Bên cạnh đó giáo viên chưa chú ý hướng dẩn
học sinh phương pháp học tập phù hợp và vận dụng vào
thực tế. Nguyên nhân khách quan là đa số học sinh thuộc
gia đình nghèo có hoàn cảnh khó khăn, học sinh ngoài
việc đi học ở trường còn phải làm thuê kiếm sống phụ
giúp gia đình nên thời gian học tập ở nhà rất hạn chế.
Ngoài ra cách giao tiếp ứng xử đối với mọi người các em
rất nhút nhát, e dè .
Đó là nguyên nhân mà tôi bức xúc, trăn trở để
tìm ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy
môn Tiếng việt phân môn Từ ngữ.
II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Để nâng cao chất lượng dạy học phân môn từ
ngữ cho học sinh đối với chương trình ngữ văn bậc
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-2-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

THCS qua quá trình đổi mới sách giáo khoa nói chung
và lớp 7 nói riêng. Theo tôi cần áp dụng một số biện
pháp sau
1/ Việc giải nghĩa từ cho học sinh phải đầy đủ
chính xác.

Điều quan trọng trong việc từ Ngữ là giúp học
sinh hiểu đúng và chính xác nghĩa của từ ngữ. Muốn vậy
giáo viên phải giải nghĩa từ, thông thường việc giải nghĩa
từ cần giúp cho học sinh
Học sinh phải nắm được nghĩa chính lẫn nghĩa
phụ (nghĩa đen và nghĩa bóng )
Ví dụ : từ “Trông “ HS phải nắm được nghĩa
chính của từ này là “nhìn”các nghĩa phụ là “mong”, “coi
giữ”…
Nhưng việc giải nghĩa từ trên kiến HS khó phân
biệt nghĩa chính và nghĩa phụ của từ. Vì thế cách giải
nghĩa tốt nhất là sự phát triển các mối quan hệ của từ
nhiều nghĩa. Nói như vậy có nghĩa là sự phát triển ngữ
nghĩa của từ có một cơ sở, một lí do nhất định, có thể
giải thích được chẳng hạn các nghĩa của từ như từ “chân”

Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-3-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

(1)

“chân” bộ phận dưới của cơ thể của người hay

động vật dùng để đứng
(2)

“chân” bộ phận dưới của một số đồ dùng, có

tác dụng đở cho bộ phận khác (chân bàn, chân
giường )
(3)

“chân” phần dưới của một số vật, tiếp giáp và

bám chặt vào mặt nền
Chúng ta có thể thấy rõ cơ sở chung của sự
phát triển nghĩa ở đây là nét nghĩa “ bộ phận dưới cùng”
có như thế thì HS dễ dàng phân biệt được nghĩa chính và
nghĩa phụ
Giáo viên cần lưu ý HS cần tham khảo them
sách vở và giáo viên cũng dựa vào từ điển để trách sai
sót trong giải nghĩa của từ, đồng thời trong giải nghĩa
của từ cần đặt trong văn cảnh, sử dụng các ví dụ vui, hấp
dẫn, các câu tục ngữ, thành ngữ… Để giúp HS dễ nhớ,dễ
hiểu qua đó mà nắm được nghĩa của từ .
2) Coi trọng việc mở rộng vốn từ cho học sinh
Mở rộng vốn từ cho học sinh là một nhiệm vụ
cơ bản của phân môn từ ngữ, khi có vốn từ phong phú
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-4-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

HS sẽ rất thuận lợi trong hoạt động gioa tiếp và hoạt
động tư duy, có thể mở rộng vốn từ cho học sinh bằng
nhiều cách khác nhau :
2.1 Phương pháp ghép từ
Xuất phát từ một từ gốc, bằng phương pháp
giúp học sinh tìm ra từ mới
Ví dụ : Giáo viên lần lượt cho từ : “Học”,
“Bà”,”Giầy” học sinh dễ dàng tìm ra từ mới để tao từ
ghép :
“Học”: học sinh, học tập, học hành, học
đường ….
“Bà” : Bà nội, Bà ngoại, Bà cô, Bà dì …
“Giầy”: Giầy dép,giầy vớ …
Bằng phương pháp ghép từ như trên học sinh
dễ dàng nhận biết đâu là từ ghép chính phụ và từ ghép
đẳng lập .
2.2 Phương pháp láy
Đây là phương pháp giúp học sinh tìm ra các từ
mới bằng nhiều cách, lặp lại phụ âm đầu, vần hay toàn
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-5-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

bộ từ đã có. Các từ mới này có thể làm giảm nhẹ sắc thái
từ hoặc tăng tốc độ, tính chất… của các sự vật hoặc hiện

tượng nói đến .
Ví dụ : Bài từ láy tiết 11 ngữ văn 7 tập một :
giáo viên cho từ “xinh’ bằng phương pháp láy, học sinh
tìm ra từ mới “xinh xinh”
Giáo viên đưa ra cho học sinh từ “ló”, Giáo
viên cho học sinh tìm ra từ mới để tạo từ láy lập lại phụ
âm đầu. Học sinh có thể tìm ra nhiều từ có từ ló trong đó
như “lấp ló”
2.3 Phương pháp liên tưởng
Giáo viên nhắc lại kiến thức đã học của bài “từ
đồng âm” “từ trái nghĩa”, từ một từ cho trước, học sinh
tìm ra những từ gần nghĩa với từ “chăm chỉ” như các từ
“cần cù”, “chịu khó” ,“siêng năng” hay từ trái nghĩa với
chăm chỉ như “lười biếng”
3) Giúp học sinh sử dụng được vốn từ :
Học phân môn từ ngữ, học sinh phải sử dụng
được vốn từ đã có trong giao tiếp, để giúp học sinh sử
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-6-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

dụng được vốn từ của mình. Theo tôi cần áp dụng các
biện pháp sau :
3.1 Làm các bài tập điền từ
Mục đích của bài tập điền từ là giáo viên luyện
cho học sinh biết kết hợp từ:

Loại bài tập này có 2 mức độ
- Mức độ 1 : Cho trước các từ yêu cầu tìm trong
số những từ đã cho những từ thích hợp để điền vào chổ
trống trong đoạn
Ví dụ : Yêu cầu học sinh điền vào chổ trống các
từ sau : ai, bao nhiêu, bấy nhiêu, ta :
+ …………………ơi đừng bỏ ruộng hoang
+………………….Tất đất, tất vàng
+………………….làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con
+ Qua đình ngã nón trông đình
Đình ……………….. ngói thương mình
………………..
- Mức độ 2 : Không cho trước các từ để học
sinh tự tìm trong vốn từ của mình mà điền từ vào :
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-7-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

Ví dụ :
- Dù ai nói ………........nói …………......
Lòng ta vẫn vửng ………. kìm ba chân
- Gần ………..thì đen, gần …………thì
sáng…………..
- …………bị bệnh………… Nam phải nghỉ
học

3.2) Đặt câu với từ cho trước
Loại bài tập này yêu cầu học sinh tự đặt câu
và qua việc đặt câu các em thể hiện sự hiểu biết của
mình về nghĩa của từ và cách kết hợp từ với nhau
Ví dụ : Đặt câu với từ “bàn” là danh từ, từ
“bàn” là động từ
Chúng em ngồi xung quanh bàn để bàn về buổi
biểu diển văn nghệ mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11
3.3 Lựa chọn từ phản ánh cô động, hàm xúc chính
xác 1 tình huống, một hoàn cảnh, một tâm trạng nào đó .

Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-8-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

Mục đích của bài tập này là hình thành cho học
sinh thói quen cân nhắc, thận trọng, có ý thức khi sử
dụng từ
Ví dụ : Tiếng gió thổi rì rào
Qua quá trình giãng dạy và áp dụng 1 số biện
pháp ở phân môn này tôi nhận thấy học sinh rất hứng
thú, tích cực trong học tập, chất lượng học tập của học
sinh cũng được nâng cao đặc biệt là học sinh yếu kém .
Qua quá trình áp dụng một số biện pháp trên đã tiến hành
khảo sát chất lượng học tập của học sinh ở phân môn từ
ngữ đã thu được kết quả như sau :

Học sinh được
khảo sát

Giỏi

Khá

Tb

HS

30 HS

30 HS

2 HS

15,1

41,1 %

41,1 %

2,7 %

Yếu

11
73 HS

%
III) KẾT THỨC VẤN ĐỀ
Để nâng cao chất lượng dạy học phân môn từ
ngữ trong chương trình ngữ văn bậc THCS nói chung và
Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

-9-


Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt- phân môn Từ ngữ
trong trương trình Ngữ văn 7

ngữ văn 7 nói riêng. Thì đòi hỏi học sinh phải nắm vững
kiến thức bộ môn, rèn luyện năng lực tìm tòi, sáng tạo có
kế hoạch học tập phù hợp,
Đối với giáo viên cần phải có niềm say mê
nghiên cứu bộ môn kết hợp với kinh nghiệm giãng dạy
để luôn tìm ra phương pháp giãng dạy mới, phù hợp với
trình độ học sinh, với điều kiện thực tế nhằm thu hút sự
chú ý của học sinh và giúp các em yêu thích môn học
hơn, Bên cạnh đó giáo viên phải thường xuyên tự rèn
luyện về mọi mặt. Trước hết là tư tưởng, trình độ chuyên
môn, ngôn ngữ và ứng xử giao tiếp để nâng cao tay nghề
của giáo viên
Trên đây là một số biện pháp nhằm nâng cao
chất lượng học tập phân môn từ ngữ cho học sinh lớp 7.
Trong quá trình viết sáng kiến kinh nghiệm sẽ không
tránh khỏi những thiếu sót, rất mong quý thầy cô đóng
góp ý kiến để tôi được học hỏi them kinh nghiệm quí báo
Xin trân thành cảm ơn .

Hoµng ThÕ Quang - Trêng THCS Hång Thuû

- 10 -