Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên trong công tác giáo dục thanh niên Nghệ An hiện nay

1

Bộ giáo dục và đào tạo
Trườngưđạiưhọcưvinh
------------------------

nguyễn thị hải vân

VN DNG T TNG H CH MINH V
GIO DC THANH NIấN TRONG CễNG TC
GIO DC THANH NIấN NGH AN HIN NAY
Chuyờn ngnh: Lý lun v PPDH B mụn Giỏo dc chớnh tr
Mó s: 60. 14. 10

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

Ngi hng dn khoa hc:
TS. NGUYN THI SN

Nghệ An - 2013


3

MỤC LỤC
MỤC LỤC........................................................................................................3
LỜI CẢM ƠN...................................................................................................4
A. MỞ ĐẦU......................................................................................................5
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................5
2. Tình hình nghiên cứu....................................................................................7
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn..............................................................9

3.1 Mục đích:.....................................................................................................9
3.2 Nhiệm vụ:....................................................................................................9
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu....................................................9
4.1 Cơ sở lý luận...............................................................................................9
5.1 Đối tượng nghiên cứu:...............................................................................10
5.2 Phạm vi nghiên cứu:..................................................................................10
6. Những đóng góp của đề tài..........................................................................10
7. Giả thuyết khoa học.....................................................................................11
8. Kết cấu của đề tài........................................................................................11
B. NỘI DUNG.................................................................................................12
CHƯƠNG 1....................................................................................................12
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN VÀ TÍNH
TẤT YẾU CỦA VIỆC VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG
CÔNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN......................................................12
1.1. Nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên......12
1.2 Tư tưởng Hồ Chí Minh về phương châm, phương pháp giáo dục thanh
niên..................................................................................................................31
1.3 Tính tất yếu của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo
dục thanh niên.................................................................................................38
CHƯƠNG 2....................................................................................................46


4

THỰC TRẠNG VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG CÔNG
TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN NGHỆ AN HIỆN NAY...........................46
2.1. Vài nét khái quát về tình hình xã hội tỉnh Nghệ An.................................46
2.2. Tổng quan về công tác giáo dục thanh niên Nghệ An trong giai đoạn hiện
nay...................................................................................................................49
2.3. Thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục

thanh niên Nghệ An hiện nay..........................................................................55
CHƯƠNG 3....................................................................................................73
MỘT SỐ GIẢI PHÁP VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO
DỤC THANH NIÊN TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN
NGHỆ AN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY..............................................73
3.1. Nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của sự vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục thanh niên trong giai đoạn hiện nay. . .73
3.2. Tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh cho đối tượng là đoàn viên thanh niên...............................77
3.3. Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên vào các môn
khoa học xã hội và nhân văn nhằm giáo dục thanh thiếu niên trong nhà trường
.........................................................................................................................80
3.4. Chọn lọc những nội dung cơ bản nhất của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo
dục thanh niên để tăng cường phổ biến, tuyên truyền trong các buổi sinh hoạt
Đoàn................................................................................................................83
3.5. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp giáo dục cho thanh thiếu niên,
chú trọng tăng cường các cuộc thi tìm hiểu về tư tưởng giáo dục thanh niên
của Hồ Chí Minh.............................................................................................87
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................92
1. Kết luận.......................................................................................................92
2. Kiến nghị.....................................................................................................93


5

D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................95


4

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành nhất, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các
thầy cô giáo khoa Giáo dục chính trị, Trường Đại học Vinh đã tận tình truyền
đạt những tri thức quí báu, dìu dắt giúp đỡ tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ của
khóa học.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS Nguyễn Thái Sơn đã tận tâm
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hướng dẫn, đóng góp ý
kiến quí báu cho tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn phòng sau đại học, trường Đại học Vinh,
Tỉnh Đoàn Nghệ An và các bạn học viên đã tạo điều kiện giúp đỡ để tôi có
được những thông tin, số liệu tin cậy.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi
có thể hoàn thành tốt mọi công việc trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi
cũng xin gửi lời cảm ơn của mình tới bạn bè và đồng nghiệp luôn quan tâm,
chia sẻ, động viên tôi trong thời gian thực hiện luận văn.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện nhưng luận văn không
thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý của quý
thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 09 năm 2013.
Tác giả

Nguyễn Thị Hải Vân


5

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thân thế và sự nghiệp của Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã được cả thế

giới quan tâm nghiên cứu, nhằm tìm ở Người không chỉ như một tấm
gương cách mạng tuyệt vời về người chiến sỹ lỗi lạc của phong trào cách
mạng giải phóng dân tộc và cộng sản quốc tế, mà còn với tư cách nhà tư
tưởng, nhà văn hóa lớn của nhân loại. Những quan điểm lý luận và giá trị
tư tưởng về nhiều phương diện, cũng như khí phách anh hùng, phẩm chất
cao quý của Người đã trở thành tài sản vô giá của phong trào cách mạng và
nhân loại tiến bộ trên thế giới.
Tháng 1 năm 1946 trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc
chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời
khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội. Là một vị lãnh tụ vĩ
đại, có tầm nhìn xa trông rộng hơn ai hết Người thấu hiểu vai trò vô cùng
to lớn của lực lượng thanh niên trong sự nghiệp cách mạng, trong công
cuộc bảo vệ, xây dựng kiến thiết nước nhà. Để phát huy vai trò và sức
mạnh của tuổi trẻ thì phải tiến hành giáo dục thanh niên một cách toàn diện
và chu đáo. Hiểu sâu sắc tầm quan trọng của vấn đề này trong suốt cuộc
đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hết sức quan
tâm dìu dắt thế hệ trẻ. Cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh
là di sản vô giá, niềm tự hào vô hạn của Đảng và dân tộc ta, của thế hệ hôm
nay và các thế hệ mai sau. Trước lúc đi xa, trong bản Di Chúc, Người đã ân
cần dặn dò: “Đoàn viên thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng
hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm
lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa


6

kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ
cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết.” [25;504]
Trong những năm gần đây, Nghệ An đã mở rộng quan hệ với các
nước trong xu hướng vận động chung của đất nước, điều đó cũng đồng

nghĩa với việc Nghệ An sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức. Tuổi trẻ
Nghệ An đã nhanh chóng phát huy khả năng nhanh, nhạy với yêu cầu
chung của thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa. Tuy nhiên, đây cũng
chính là nguyên nhân nảy sinh ra nhiều yếu tố tiêu cực. Các tác động của
nền kinh tế thị trường đã phá vỡ những nét đẹp văn hóa, làm phai nhạt
những khuôn mẫu đạo đức đã được vun đắp bao đời nay.
Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII của Đảng (1997) đã gióng lên
hồi chuông báo động toàn xã hội khi cho rằng tình trạng một bộ phận thanh
niên suy thoái đạo đức, mờ nhạt lý tưởng, chạy theo lối sống thực dụng,
thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước là
điều “đáng lo ngại”.
Trong khi đó, do yêu cầu và đòi hỏi của sự nghiệp đổi mới toàn diện,
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội
chủ nghĩa, thanh niên đang và nhất định sẽ gánh vác những trọng trách to
lớn nhưng vô cùng khó khăn, phức tạp. Chính vì thế, tại đại hội IX, Đảng
ta lại nhấn mạnh: đối với thế hệ trẻ, chăm lo giáo dục, bồi dưỡng đào tạo,
phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng đạo đức, lối sống, văn hóa, phát
huy vai trò xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Như vậy
trước yêu cầu khách quan và cấp bách của công cuộc đổi mới, việc giáo
dục thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh là nội dung quan trọng hàng
đầu.


7

Vì những lý do trên đây, chúng tôi chọn vấn đề: “ Vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên trong công tác giáo dục
thanh niên Nghệ An hiện nay ” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Hiện nay nước ta bước vào thời kỳ mới, sự phát triển của nền kinh tế

thị trường kéo theo những thay đổi to lớn ảnh hưởng đến lối sống cũng như
tư tưởng của thanh thiếu niên. Vì vậy giáo dục tư tưởng thanh niên là một
trong những vấn đề được Đảng và Nhà nước quan tâm nhằm thúc đẩy sự
phát triển của toàn xã hội.vận dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh vào công tác
giáo dục thanh thiếu niên là một trong những đề tài phổ biến. Đã có rất
nhiều công trình nghiên cứu về giáo dục thanh niên với nhiều cách tiếp cận
khác nhau. Như công trình nghiên cứu của tác giả TS. Đoàn Nam Đàn
(2008), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, Nxb Chính trị quốc
gia; TS. Nguyễn Văn Sáu (chủ biên) (2005), Nghiên cứu, giáo dục tư
tưởng Hồ Chí Minh trong thời kỳ đổi mới, Nxb Lý luận Chính trị; Nxb
Thanh niên (2002), Hồ Chí Minh về giáo dục và tổ chức thanh niên.; Viện
Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng (2007), Hồ Chí Minh về giáo dục,
bồi dưỡng thanh, thiếu niên và nhi đồng, Nxb Lao động – Xã hội. ..
TS. Đoàn Nam Đàn (2008), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
thanh niên, Nxb Chính trị quốc gia, đã làm rõ nguồn gốc, quá trình hình
thành và tư tưởng cơ bản của chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
và sự vận dụng, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên ở
nước ta hiện nay.
Công trình nghiên cứu của tập thể tác giả ở Viện Hồ Chí Minh và các


8

lãnh tụ của Đảng, (2007), Hồ Chí Minh về giáo dục, bồi dưỡng
thanh, thiếu niên và nhi đồng, Nxb Lao động – Xã hội. Với kết cấu 2 phần:
Phần thứ nhất: Hồ Chí Minh với thanh, thiếu niên và nhi đồng, là tập hợp
các câu nói của Hồ Chí Minh về thanh niên và thiếu niên, nhi đồng; Phần
thứ 2: Nghiên cứu, học tập và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh,
thiếu niên và nhi đồng, là tập hợp các bài viết của các tác giả trên cơ sở tư
tưởng Hồ Chí Minh về thanh thiếu niên, từ đó đề ra những phương pháp

giáo dục, bồi dưỡng thanh, thiếu niên và nhi đồng trong giai đoạn hiện nay.
Cuốn sách của nhà xuất bản Lao động: Danh nhân Hồ Chí Minh đã
khái quát những mốc son trong hành trình của danh nhân Hồ Chí Minh và
tập hợp những tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tác giả Nguyễn Viết Thông - Phó trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa
Trung Ương đã Nghiên cứu Tư Tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới
nhằm làm rõ việc tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục Tư
tưởng Hồ Chí Minh làm nhiệm vụ chính trị quan trọng thường xuyên của
toàn Đảng, toàn quân, toàn dân; là nội dung trọng yếu trong công tác xây
dựng Đảng, là tình cảm, nguyện vọng thiết tha của mọi người Việt Nam.
Nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh phải nhằm mục
đích lâu dài, nhất quán, là biến tư tưởng của Người thành hiện thực, hình
thành và phát triển tố chất Hồ Chí Minh, tinh thần độc lập, tự chủ, đổi mới
và sáng tạo trong mỗi con người Việt Nam
Trong cuốn Thấm nhuần tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh (2012), Nhà
xuất bản Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, của Tiến sỹ Phạm Văn Khánh, đã
nghiên cứu những tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng: lòng yêu
nước, thương dân, tận tụy phục vụ nhân dân và thực hiện tiết kiệm bài trừ


9

quan liêu, tham nhũng đặc biệt là các cấp, các ngành luôn quan tâm chăm
lo đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ nói chung, trong đó có chăm lo
bồi dưỡng, giáo dục cho thanh thiếu niên, nhi đồng trở thành những người
có đức, có tài, người chủ tương lai thật sự của đất nước.
Các công trình trên đã đề cập đến vị trí, vai trò của thanh thiếu niên
trong quá trình phát triển đất nước. Đồng thời đã đưa ra những phương
pháp bồi dưỡng thanh niên. Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu
một cách cụ thể để đưa ra những giải pháp tốt nhất để giáo dục thanh niên.

Các công trình này là cơ sở lí luận và thực tiễn quan trọng, cần thiết để tác
giả thực hiện đề tài nghiên cứu.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1 Mục đích:
Mục đích của đề tài là vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
thanh niên để đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
thanh niên Nghệ An trong giai đoạn hiện nay.
3.2 Nhiệm vụ:
Để đạt được mục đích trên cần phải thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên.
- Tìm hiểu, phân tích thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
trong công tác giáo dục thanh thiếu niên Nghệ An trong giai đoạn hiện nay.
- Đề ra các giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
thanh niên trong công tác giáo dục thanh niên Nghệ An giai đoạn hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1 Cơ sở lý luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở thế giới quan và phương pháp
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm


10

chính sách của Đảng, Nhà nước về giải pháp giáo dục thanh thiếu niên
trong cả nước; các công trình khoa học có liên quan đến đề tài.
4.2 Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp chủ yếu sau:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp
- Phương pháp lịch sử - lôgich
- Phương pháp thống kê
- Phương pháp quan sát thu thập thông tin.

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5.1 Đối tượng nghiên cứu:
- Đề tài tập trung nghiên cứu công tác giáo dục thanh niên và tư
tưởng Hồ Chí Minh về lĩnh vực giáo dục thanh thiếu niên qua các bài nói,
bài viết trong Hồ Chí Minh toàn tập và quá trình hình thành tư tưởng của
Người.
- Các văn kiện, chỉ thị của Đảng, Đoàn.
5.2 Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nghiên cứu của đề tài tập trung vào công tác giáo dục thanh
niên trong giai đoạn hiện nay trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Cụ thể, đề tài đi sâu
nghiên cứu sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục thanh
niên Nghệ An.
6. Những đóng góp của đề tài.
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề cơ bản trong
nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên.
- Làm rõ thực trạng công tác giáo dục thanh niên Nghệ An hiện nay.


11

- Nêu rõ quan điểm của Đảng về công tác giáo dục thanh niên. Từ
đó đề xuất những giải pháp giáo dục thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
7. Giả thuyết khoa học.
Đề tài được nghiên cứu dựa trên giả thuyết cho rằng nếu đề xuất
được những giải pháp có tính khoa học, hiệu quả, đồng bộ để vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên thì sẽ nâng cao được chất lượng
công tác giáo dục thanh niên Nghệ An trong giai đoạn hiện nay.
8. Kết cấu của đề tài.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, và tài liệu tham khảo, nội dung của

luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên và tính tất
yếu của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục thanh
niên.
Chương 2. Thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công
tác giáo dục thanh niên Nghệ An hiện nay.
Chương 3. Một số giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong
công tác giáo dục thanh niên Nghệ An trong giai đoạn hiện nay


12

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN VÀ TÍNH
TẤT YẾU CỦA VIỆC VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN
1.1. Nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên
1.1.1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về thanh niên
Những năm tháng tuổi trẻ, được hòa mình vào cuộc sống lao động, đấu
tranh của nhân dân nhiều nước trên thế giới, Hồ Chí Minh đã có điều kiện tìm
hiểu thêm về vai trò của thanh niên trong sự phát triển của lịch sử nhân loại.
Nhờ có phương pháp luận mác xít và những hiểu biết thực tiễn cách mạng và
sự phát triển xã hội. Hồ Chí Minh cho rằng thanh niên là lớp người trẻ tuổi có
hoài bão, ước mơ, giàu nghị lực: Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội; Tuổi trẻ là
bức vạn lý trường thành vững chắc. Người đã chỉ ra thanh niên là thời kỳ đẹp
nhất, sống động nhất, như mùa xuân trăm hoa đua nở tràn đầy nhựa sống. Hồ
Chí Minh đã dùng hình ảnh đẹp nhất, sức sống nhất, mới mẻ nhất cho thanh
niên, khẳng định vai trò của thanh niên đối với cả dân tộc và sự kỳ vọng vào
tương lai. Đó là lứa tuổi đang thời kỳ sung sức vươn lên, lứa tuổi ham hiểu

biết khám phá, có khả năng tiền ẩn trong việc thực hiện lý tưởng, niềm tin và
mục tiêu cao quý của xã hội. Đó là lứa tuổi tiếp thu nhanh nhạy với cái mới,
cái đẹp và cái tiến bộ mà ít chịu những ảnh hưởng tiêu cực của quá khứ. Do
vậy nếu được giáo dục tốt, phù hợp với tính cách và tâm lý, một sự giáo dục
tiến hành trên cơ sở những điều kiện vật chất, tinh thần cho sự phát triển tính
cách tâm lý đó và biết định hướng, động viên đúng mức thanh niên sẽ say sưa
với lý tưởng sống cao đẹp, phát huy tài năng, tính sáng tạo sẵn sàng hy sinh vì
đại nghĩa.


13

Hồ Chí Minh luôn coi thanh niên là rường cột của đất nước, tương lai
của dân tộc, bởi lẽ thanh niên là thế hệ trẻ, năng động và là thế hệ kế thừa sự
nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và dân tộc: “ thanh niên là người tiếp
sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách, dìu dắt
thế hệ thanh niên tương lai - tức là các cháu nhi đồng” [24;488]. “thanh niên
là lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân tự vệ, đang hăng hái
giữ gìn trật tự, trị an, bảo vệ Tổ quốc”[24;489]
Khi nói về thanh niên với tính chất là một lực lượng xã hội, Hồ Chí
Minh đã xác định: Thanh niên là công dân của nước Việt Nam. Đó là lực
lượng đông đảo, luôn hăng hái xung phong đi đầu trong mọi nhiệm vụ khó
khăn gian khổ, và có khả năng hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao: các
cháu thanh niên cần phải xung phong trong lao động và trong học tập, cần
thực hiện khẩu hiệu: “Đâu Đảng cần thì thanh niên có, việc gì khó thì thanh
niên làm” [24; 336] “Đoàn viên thanh niên nói chung là tốt, mọi việc đều
hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ” [25; 504].
Trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ
thanh niên : “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì nhất định phải có học thức,
cần phải học văn hóa, chính trị, kỹ thuật”[24; 306]. Trong điều kiện mới, Hồ

Chí Minh khẳng định: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật
vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên.
Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại
phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình phải ra làm việc để chuẩn bị
cái tương lai đó" [19; 422].
Đánh giá cao vị trí và vai trò của thanh niên nhưng Hồ Chí Minh cũng
đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế như tính nông nổi, thiếu thực tế, ham
chuộng hình thức, thiếu kinh nghiệm do chưa từng trải…, Người thường
xuyên quan tâm giáo dục, tổ chức, hướng dẫn để thanh niên làm tốt vai trò


14

đặc biệt của mình. Không những thế, Người còn gắn trách nhiệm giáo dục
thanh niên là nhiệm vụ của toàn xã hội. Để xứng đáng vào sự kỳ vọng của
toàn dân tộc, trong sự nghiệp cách mạng thanh niên “cần phải hăng hái tham
gia kháng chiến. Cần phải rèn luyện mình thành những chiến sỹ kiên quyết và
gan góc, không sợ nguy hiểm, không sợ khó khăn. Cần phải yêu lao động và
kính trọng của công, chống quan liêu tham ô, lãng phí. Cần phải tuyệt đối
yêu Tổ quốc, dũng cảm hy sinh cho Tổ quốc. Cần phải gắn chặt lòng yêu
nước chân chính với tinh thần quốc tế chân chính, thật thà trung thành với
nhân dân, với Đảng và chính phủ” [21;66 ]. Thanh niên cần phải đoàn kết
chặt chẽ, phấn đấu anh dũng, vượt khó khăn, thi đua giúp sức vào sự nghiệp
xây dựng nước nhà. Thanh niên phải có ý chí, tự cường, tự lập, có khí khái
làm việc, không ham địa vị, ham tiến bộ, ham học hỏi, đã làm gì thì đến nơi
đến chốn. Hồ Chí Minh đã truyền lửa nhiệt huyết cho thanh niên tinh thần
chiến đấu, làm việc học tập say sưa bất chấp khó khăn: Không có việc gì khó,
Chỉ sợ lòng không bền. Đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên. Người dạy
thanh niên phải kiên quyết làm được những điều: Các sự hy sinh khó nhọc thì
mình làm trước người ta, còn sự sung sướng thanh nhàn thì mình nhường

người ta hưởng trước (tiên thiên hạ ưu, hậu thiên hạ lạc). Các việc đáng làm
thì khó mấy cũng cố chịu quyết tâm làm cho kỳ được. Ham làm những việc
ích quốc lợi dân, không ham địa vị công danh phú quý. Đem lòng chí công vô
tư mà đối với người, đối với việc. Quyết tâm làm gương về mọi mặt: siêng
năng, tiết kiệm, trong sạch chớ kiêu ngạo, tự mãn, tự túc. Nói ít làm nhiều,
thân ái đoàn kết.
Trên cơ sở nhìn nhận vai trò quyết định của thanh niên đối với sự
nghiệp cách mạng và tương lai của dân tộc, đất nước, Hồ Chí Minh đã dành
sự quan tâm đặc biệt đến công tác thanh niên. Chính Hồ Chí Minh đã sáng
lập, rèn luyện Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Sau khi giành được


15

chính quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo Nhà nước đề ra các chính
sách thanh niên phù hợp với từng thời kỳ cách mạng, đặc biệt là về mặt giáo
dục, đào tạo. Công tác thanh niên mà cơ bản là đào tạo, giáo dục, phát huy
thanh niên theo Hồ Chí Minh là quá trình tác động đồng bộ của các chủ thể từ
gia đình, đoàn thể, xã hội cho đến các cấp ủy đảng và chính quyền. Hồ Chí
Minh đưa ra luận điểm nổi tiếng: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì
lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [27; 129]. Trước lúc đi xa, trong Di
chúc để lại cho Đảng và dân tộc, Hồ Chí Minh còn căn dặn: “Bồi dưỡng thế
hệ cách mạng cho đời sau là việc quan trọng và rất cần thiết” [25; 504].
Nội dung bao quát của công tác thanh niên của Chủ tịch Hồ Chí Minh
là hình thành “lớp người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa
“chuyên” [25; 504]
1.1.2 Giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên
Ngay từ đầu lập nước, trải qua hơn bốn nghìn năm, ông cha chúng ta đã
cùng hợp sức chinh phục thiên nhiên chống thiên tai, bão lụt, hơn thế nữa,
lịch sử nước nhà là lịch sử của một dân tộc chống giặc ngoại xâm. Nhiều

trang sử của cha ông ta đã nối tiếp và trở thành huyền thoại - một huyền thoại
bằng máu thịt sống động và đầy sức mạnh can trường. Quá trình dựng nước
và giữ nước đã hun đúc nên truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ta là
tinh thần yêu nước, một truyền thống đã trở thành tư tưởng nhân văn đầy cao
cả. Tinh thần yêu nước của từng người dân đã gắn chặt với sự sống còn, tồn
vong của dân tộc, với sự hùng cường của Tổ quốc thân yêu. Càng yêu nước,
càng có thêm ý chí kiên cường, bất khuất, dám xả thân hy sinh vì độc lập tự
do của Tổ quốc, dám vươn lên để khơi mạch cho dân tộc thoát khỏi đói
nghèo, xây dựng đất nước phồn vinh.
Ngược dòng lịch sử, những người con của thế hệ vẫn giữ vững ý chí
son sắt đó. Tất cả đều quyết tâm khẳng định từ trong tiềm thức đều mong mỏi


16

đất nước được độc lập, mọi người đều được ấm no hạnh phúc. Và quả thật, để
đạt được những thành quả đó thật không dễ dàng, bao nhiêu xương máu đã
đổ, biết bao tấm gương anh dũng đã hy sinh. Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên
trong lòng dân tộc có truyền thống yêu nước, lại tiếp nhận những tinh hoa văn
hóa phương Đông và phương Tây về đạo “làm người” của Nho giáo, về “cứu
khổ, cứu nạn”, nhân ái, khoan dung của Phật giáo. Từ khi đến với chủ nghĩa
Mác - Lênin thấm nhuần con đường cách mạng vô sản, tư tưởng cách mạng
của Hồ Chí Minh đã có những bước chuyển biến bước ngoặt mang tính tổng
hợp từ giá trị tinh hoa của nhân loại. Tinh thần yêu nước, lý tưởng cách mạng
ở Hồ Chí Minh đã trở thành lẽ sống của Người.
Trong hai cuộc kháng chiến thần thánh trường kỳ chống đế quốc Pháp
và đế quốc Mỹ, nhân dân Việt Nam nói chung và thanh niên Việt Nam nói
riêng đã nêu cao tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường bất khuất, thà hy sinh
đến giọt máu cuối cùng chứ không chịu mất nước, nhất định không chịu sống
cuộc đời nô lệ. Con người Việt Nam vĩ đại nhất, tiêu biểu nhất cho tinh thần

và ý chí đó chính là chủ tịch Hồ Chí Minh. Là nhà ái quốc vĩ đại, cuộc đời
cao cả của Người chính là tấm gương sáng ngời cho thế hệ trẻ hôm nay noi
theo và học tập.
Hồ Chí Minh rất coi trọng việc giáo dục truyền thống dân tộc, chủ yếu
là giáo dục lòng yêu nước cho tầng lớp nhân dân, đặc biệt là tầng lớp thanh
niên với những mức độ, hình thức rất phong phú. Trong số các vấn đề cần
giáo dục thanh niên, Hồ Chí Minh đặt lên hàng đầu vấn đề giáo dục tinh thần
yêu nước. Trong năm điều Bác dạy thiếu niên nhi đồng thì điều thứ nhất là:
“Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào”. Đối với thanh niên Bác yêu cầu: “Trước hết
phải yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, phải có tinh thần dân tộc vững chắc và tinh
thần quốc tế đúng đắn”.


17

Tinh thần yêu nước, như Bác khẳng định, là vốn quý, là sức mạnh tuyệt
vời đã bao lần giúp dân tộc ta đứng vững trước những thử thách nghiệt ngã
của lịch sử. Người viết: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền
thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh
thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó
lướt qua mọi nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp
nước” [26; 484]. Tinh thần yêu nước được hun đúc từ bao đời đã trở thành
sức mạnh Việt Nam, biểu tượng Việt Nam.
Qua các giờ học nội khóa ở trường Dục Thanh (Phan Thiết) năm 1910,
Nguyễn Tất Thành dựa trên kiến thức lịch sử tiến hành việc giáo dục lòng yêu
nước, truyền thống dân tộc cho học sinh. Nguyễn Tất Thành thường phổ biến
cho học sinh thơ ca yêu nước của Phan Bội Châu, Đông Kinh Nghĩa Thục…
để khơi dậy ở học sinh tinh thần yêu nước.
Trong thời gian ở Xiêm (nay là Thái Lan, 1928 - 1929), Thầu Chín, tên
gọi của Hồ Chí Minh lúc ấy, tổ chức, vận động, giáo dục kiều bào vốn có tinh

thần yêu nước. Người tổ chức diễn kịch, thường là “kịch về lịch sử Việt Nam
mất nước”, viết thơ ca về các anh hùng dân tộc, như bài ca “Trần Hưng Đạo”.
Bài ca này được truyền bá một cách mau chóng và thần diệu, chỉ một thời
gian không lâu, Trần Hưng Đạo đã trở thành người hùng cứu quốc, có sức cổ
vũ mạnh mẽ lòng yêu nước của đồng bào, làm cho nhanh chóng giác ngộ, xóa
bỏ những cảnh bê tha rượu chè, cờ bạc; biết đoàn kết với nhau để góp phần
vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
Trong suốt cả cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chí Minh luôn luôn
chăm lo giáo dục những truyền thống tốt đẹp của dân tộc cho cán bộ, cho thế
hệ trẻ. Người quan niệm, việc kế thừa và phát huy những truyền thống đó
phải dựa trên một cơ sở nhận thức cần thiết về lịch sử, đất nước và con người
Việt Nam.


18

Trong những lớp huấn luyện cán bộ thời tiền khởi nghĩa, Hồ Chí Minh
đã soạn ra những bài diễn ca rất dễ hiểu, dễ nhớ về lịch sử và địa lý để giáo
dục truyền thống yêu nước dân tộc. Trong bài “Nên học sử ta” và quyển
“Lịch sử nước ta”, Hồ Chí minh đều nhấn mạnh: Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.
Hồ Chí Minh căn dặn phải học lịch sử vì “sử dạy cho ta những chuyện
vẻ vang của tổ tiên ta…”. Người đau xót nhắc lại, có những tri thức Việt Nam
đào tạo dưới thời Pháp thuộc, biết mọi chuyện trên thế giới mà lại “mù tịt” về
lịch sử và địa lý nước nhà. Người nói: “Trước kia, khi thực dân Pháp còn cai
trị nước ta, có những người tri thức Việt Nam rất thông thuộc lịch sử địa lý và
các chuyện thần thoại của nước Pháp, của Hy Lạp và La Mã. Nhưng khi hỏi
đến các vị anh hùng là tổ tiên, ông cha mình, hỏi đến địa lý nước mình thì lại
mù tịt” [25; 565].
Hồ Chí Minh đòi hỏi, người Việt Nam cần “hiểu rõ lịch sử, đất nước,

con người và những cái vốn rất quý báu của mình” [25; 566]. Quyển “Lịch sử
nước ta” là một loại diễn ca, được nhân dân yêu thích, vì vậy, sách đã nhanh
chóng đi vào quần chúng cách mạng, khơi dậy tinh thần yêu nước và ý chí
đấu tranh giành độc lập. Đồng thời, Người cũng viết các quyển “Địa dư của
nước ta”, “Địa dư Cao Bằng” để giáo dục lòng yêu tổ quốc cho đồng bào:
Qua việc học lịch sử và địa dư nước nhà đã làm cho chúng tôi tăng thêm lòng
yêu nước, căm thù giặc. Thật thế, không ai yêu nước hơn khi biết nước mình
bị chà đạp, dân mình bị làm nô lệ; không ai tin tưởng, dũng cảm hơn khi biết
được truyền thống oanh liệt, bất khuất của cha ông mình.
Hồ Chí Minh đã nêu cao truyền thống tốt đẹp tiêu biểu cho tâm hồn và
phẩm giá dân tộc kết tinh những giá trị của nền văn hóa dân tộc, đó là tinh
thần tự tôn tự lập của dân tộc ta; nhân dân ta rất cần cù, thông minh, khéo léo.
Hồ Chí Minh đã ví truyền thống tốt đẹp như “các thứ của quý” có khi bị cất


19

dấu kín đáo trong rương, trong hòm, có khi được trưng bày trong tủ kính,
trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy và nhiệm vụ của chúng ta là phải phát hiện
ra những “thứ của quý” ấy và đem “thực hành” vào sự nghiệp cách mạng hiện
nay. Muốn vậy, truyền thống dân tộc, truyền thống yêu nước không những
được kế thừa và phát huy, mà còn phải được nâng lên một tầm cao mới, chất
lượng mới theo yêu cầu của cách mạng trong từng thời kỳ lịch sử cụ thể. Như
Hồ Chí Minh khẳng định, trong thời đại ngày nay, “muốn cứu nước và giải
phóng dân tộc không có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng vô
sản” [27; 114]. Mọi truyền thống dân tộc phải được nâng cao trên lập trường
cách mạng của giai cấp vô sản: chủ nghĩa yêu nước phát triển thành chủ nghĩa
yêu nước xã hội chủ nghĩa, truyền thống anh hùng nâng lên thành chủ nghĩa
anh hùng cách mạng, ý thức độc lập tự do của dân tộc chuyển thành ý thức
độc lập dân tộc gắn liền với tự do của nhân dân, tinh thần đoàn kết dân tộc

nâng lên thành tinh thần làm chủ tập thể của nhân dân lao động…
Việc giáo dục tuổi trẻ thông qua những tấm gương cách mạng là một
vấn đề hết sức quan trọng. Hồ Chí Minh là người thấu hiểu điều này và Người
đã từng nhắc nhở: Có số thanh niên tưởng xây dựng chủ nghĩa xã hội ngày
nay là trên trời rơi xuống, không biết tự gian nan, cực khổ cũ. Các đồng chí
già phải kể lại cho họ nghe. Đó là cách giáo dục thanh niên. Đối với những
tấm gương anh hùng cách mạng với những chiến công của các anh hùng,
dũng sỹ đã lập nên trong công cuộc cứu nước và giữ nước. Người căn dặn:
chúng ta phải thường ghi chép và nhắc lại những sự tích ấy… để giáo dục
thanh niên ta rèn luyện một ý chí kiên quyết, quật cường, một tâm lý quả cảm
xung phong, tin tưởng vào tương lai tươi sáng của tổ quốc.
Người thanh niên có giáo dục phải là người “uống nước nhớ nguồn”,
“ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Đạo lý này được lưu giữ từ nghìn đời nay và trở
thành một lẽ sống quý báu của dân tộc ta. Với những anh hùng liệt sỹ đã cống


20

hiến máu xương mình cho Tổ quốc, chúng ta phải đời đời ghi nhớ công ơn
của họ. Trong “Di chúc” để lại cho đồng bào cả nước, Hồ Chí Minh căn dặn:
“Đối với các liệt sỹ mỗi địa phương (thành phố, làng xã) cần xây dựng vườn
hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sỹ để đời đời giáo dục
tinh thần yêu nước cho nhân dân ta”. Những tư tưởng quý báu của chủ tịch Hồ
Chí Minh về giáo dục thanh niên sẽ mãi mãi tỏa sáng trong suốt hành trình lịch
sử của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh thời đại và quốc tế ngày nay, những
tư tưởng đó lại có giá trị hơn bao giờ hết. Thấm nhuần và quán triệt một cách
sâu sắc những lời dạy đó sẽ giúp thanh niên có thêm niềm tin và sức mạnh. Đó
cũng là biểu hiện sinh động của phong trào toàn dân, trong đó có thanh niên
“sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”.
Bên cạnh trường học, tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh

cũng có vai trò đối với việc giáo dục , bồi dưỡng thanh niên. Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh là một tổ chức cách mạng do chính Chủ tịch Hồ Chí
Minh và Đảng cộng sản Việt Nam sáng lập, rèn luyện là đội ngũ của những
người thanh niên Việt Nam ưu tú. Trong suốt quá trình cách mạng Việt Nam,
Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã có những đóng góp to lớn vào sự
nghiệp cách mạng của dân tộc. Đây vừa là tổ chức, vừa là môi trường cho
người thanh niên yêu nước rèn luyện và cống hiến. Để phát huy vai trò của
tuổi trẻ, Hồ Chí Minh căn dặn: “Trung ương Đoàn cần phải tăng cường hơn
nữa việc giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ giai cấp và đạo đức cách mạng
cho đoàn viên và thanh niên”. Trong bối cảnh ngày nay, lời nhắc nhủ đó của
Người lại càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết.
1.1.3 Giáo dục lý tưởng cách mạng, tinh thần quốc tế cộng sản cho
thanh niên.
Theo C. Mác, lý tưởng cách mạng là lợi ích chân chính của con người
trong quan niệm của thời đại đó. Quá trình thực hiện lý tưởng cách mạng


21

chính là quá trình đấu tranh để thỏa mãn nhu cầu lợi ích đó. Bởi vậy, giáo dục
lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam nói chung, cho thanh niên nói
riêng là một trong những vấn đề được Hồ Chí Minh quan tâm. Theo Hồ Chí
Minh giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên, trước hết là giáo dục nhận
thức để giác ngộ lý tưởng “độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”. Hồ
Chí Minh đã dạy rằng: Thanh niên có giác ngộ lý tưởng mới giúp họ hiểu lý
tưởng đó cao đẹp như thế nào, mới xây dựng cho họ niềm tin vào chủ nghĩa
xã hội và lý tưởng cách mạng. Giác ngộ lý tưởng cách mạng cho thanh niên
còn làm cho họ thấy rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện lý tưởng,
đồng thời có quan điểm và hành động đúng đắn để biến lý tưởng thành hiện
thực. Nói cách khác. giác ngộ lý tưởng cách mạng chính là giáo dục cho thanh

niên lý tưởng sống và niềm tin vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Theo Hồ Chí Minh, giáo dục tình cảm cách mạng là một trong những
nội dung đặc biệt quan trọng của giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
Đó là giáo dục lòng tin yêu đối với Đảng, với giai cấp công nhân với nhân dân
lao động, tình cảm bạn bè quốc tế, là niềm say mê với công việc của mình.
Trong bản Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nói về thanh niên
với tấm lòng thương yêu vô hạn của vị cha già dân tộc. Điểm nổi bật trong
quan điểm giáo dục lý tưởng cho thanh niên của Người là đưa thanh niên vào
các tổ chức chính trị xã hội do Đảng lãnh đạo để vừa giác ngộ lý tưởng cách
mạng cho họ, vừa đưa họ vào hoạt động thực tiễn đấu tranh cách mạng của
toàn dân tộc. Để chuẩn bị cho việc thành lập Đảng năm 1925, lãnh tụ Nguyễn
Ái Quốc sáng lập Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh Niên là tiền thân của
Đảng ta sau này. Người trực tiếp lựa chọn và bồi dưỡng, đào tạo những thanh
niên yêu nước, có chí khí đấu tranh chống thực dân, phong kiến. Cuốn sách
Đường Kách Mệnh là tập hợp các bài giảng của Nguyễn Ái Quốc từ năm
1925 - 1927 cho các lớp thanh niên ưu tú về lý tưởng cách mạng. Những


22

thanh niên yêu nước qua huấn luyện giáo dục đào tạo được Bác Hồ đưa về
hoạt động để thâm nhập vào phong trào yêu nước, phong trào công nhân trở
thành những cán bộ cách mạng tiên phong trong công cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc.
Trong công cuộc kiến thiết đất nước, chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt kỳ
vọng vào thanh niên, Nhớ lại năm 1945, khi nước nhà vừa giành được độc
lập, chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Non sông Việt Nam có trở nên tươi
đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai các
cường quốc năm châu được hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học
tập của các cháu.

Hồ Chí Minh là người Việt Nam đầu tiên tìm ra con đường đúng đắn
của cách mạng nước ta, đó là con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội. Tư tưởng cách mạng của Người và con đường cách mạng do
Người chỉ ra như luồng gió mới thổi vào nước ta, khi mà “sự áp bức và bóc
lột vô nhân đạo của đế quốc Pháp đã làm cho đồng bào ta hiểu rằng có cách
mạng thì sống, không có cách mạng thì chết”. Cách mạng nước ta bước vào
giai đoạn mới, với mục tiêu đánh đổ đế quốc Pháp và phong kiến tay sai,
giành độc lập dân tộc, người cày có ruộng, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội
có sức hấp dẫn kỳ lạ đối với thanh niên và dần dần trở thành hoài bão, lý
tưởng của thanh niên nước ta.
Trong việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên và thanh niên nước ta,
Người luôn nhắc nhở: “Người cộng sản chúng ta không một phút nào được
quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn toàn độc lập,
cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên toàn thế
giới”. Lý tưởng cách mạng cao đẹp mà Hồ Chí Minh nói tới là cũng để giáo
dục cho thanh niên, đó là: độc lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội. Những
nội dung ấy luôn gắn bó chăt chẽ với nhau. Thực hiện thắng lợi sự nghiệp


23

cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội đó là
phương hướng duy nhất để củng cố bền vững nền độc lập của dân tộc, bảo
đảm cho mọi người có cuộc sống ngày càng ấm no, tự do và hạnh phúc.
Lý tưởng độc lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội đã trở thành niềm
tin, lẽ sống của nhiều thế hệ kế tục nhau. Do vậy, Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở
chúng ta phải giáo dục cho thanh niên nhận thức đúng và hiểu sâu sắc rằng:
Vì lý tưởng cao đẹp ấy mà biết bao chiến sỹ cộng sản, biết bao con người yêu
quý của giai cấp công nhân và của dân tộc đã hy sinh, biết bao lớp tuổi thanh
niên đã lên đường chiến đấu. Con đường đi lên lý tưởng cao đẹp là con đường

phải đổ nhiều mồ hôi, xương máu, nhưng cũng đầy vinh quang và sự tích anh
hùng. Có giác ngộ lý tưởng cách mạng, thanh niên mới đảm bảo được sứ
mệnh đưa lá cờ bách chiến, bách thắng của Đảng và của dân tộc đến thắng lợi
cuối cùng.
1.1.4 Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên
Trên cơ sở nhận thức về vị trí, vai trò của thanh niên trong tiến trình
cách mạng của dân tộc và vai trò “nền tảng” của đạo đức đối với người cách
mạng, Hồ Chí Minh xác định giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là
công việc gốc của Đảng, của tổ chức Đoàn, của gia đình, nhà trường và toàn
xã hội. Nhận rõ tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cách mạng cho
thanh niên, trước lúc đi xa, Hồ Chí Minh không quên căn dặn Đảng ta: “Cần
phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những
người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên” [25; 504].
Theo Hồ Chí Minh giáo dục đạo đức cho thanh niên là quá trình làm
cho thanh niên lĩnh hội được quy tắc, chuẩn mực đạo đức cách mạng cho xã
hội. Đây còn là biện pháp tốt nhất, nhằm giúp thanh niên tránh khỏi những tác
động xấu của tàn dư đạo đức cũ để nhận thức đúng trách nhiệm của mình
trước dân tộc.


24

Là một phạm trù thuộc hình thái ý thức xã hội, các quan hệ đạo đức cũ
luôn tồn tại dai dẳng và có ảnh hưởng nhất định đến thanh niên. Mặt khác
thanh niên là lớp người trẻ tuổi, có sức khỏe dồi dào lại là lực lượng đông đảo
trong xã hội nên thanh niên luôn là đối tượng tác động chủ yếu của các thế lực
phản cách mạng. Chúng tìm mọi cách nắm lấy lực lượng trẻ để lừa phỉnh,
mua chuộc, lôi kéo họ vào con đường phản cách mạng. Hồ Chí Minh cho
rằng: “Trong xã hội cũ có nhiều nọc độc nó làm hại thanh niên. Nhất là văn
hóa độc ác của Mỹ, nó dùng mọi cách như sách báo, phim ảnh,v.v để làm cho

thanh niên hư hỏng, trụy lạc. Thậm chí một số thanh niên hóa ra lưu manh,
trộm cắp, cờ bạc…” [21;455].
Mặt khác, hình thành đạo đức cách mạng cho thanh niên thông qua
công tác giáo dục còn giúp thanh niên hoàn thành sự nghiệp vẻ vang của
mình. Theo Hồ Chí Minh, cách mạng là sự nghiệp rất vẻ vang nhưng cũng rất
lâu dài, đầy khó khăn thử thách. Thanh niên phải có đạo đức cách mạng làm
nền tảng mới đủ sức vượt qua những thăng trầm, khó khăn của hoàn cảnh để
kiên trì phấn đấu đến cùng cho lý tưởng cách mạng, hoàn thành nhiệm vụ
cách mạng mà Đảng giao phó. Có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn,
gian khổ thất bại cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước. Vì lợi ích chung của
Đảng, của cách mạng, của giai cấp, của dân tộc và của loài người mà không
ngần ngại hy sinh tất cả lợi ích riêng của cá nhân mình. Khi cần thì sẵn sàng
hy sinh cả tính mạng của mình cũng không tiếc.
Khi nói tới giáo dục đạo đức cho thanh niên, vấn đề quan trọng hàng
đầu được Hồ Chí Minh nhận thức được rằng: đạo đức cách mạng là tận trung
với nước, tận hiếu với dân. Trung với nước là trung thành với sự nghiệp dựng
nước và giữ nước. Nước ở đây là nước của dân, dân là chủ nhân của đất nước.
Hiếu với dân, học tập, làm việc, chiến đấu vì nhân dân; phải chăm lo và bảo
vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, tích cực giúp đỡ nhân vượt qua mọi sự