Tìm hiểu cấu trúc thời gian trong truyện ngắn nguyễn công hoan từ góc độ tu từ học

Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Phần mở đầu
1. Lý Do chọn đề tài.
1.1. Văn bản là sản phẩm hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ,trong cuốn
Văn bản và liên kết trong văn bản, tác giả L.Hjelmslev (nhà ngôn ngữ học Đan
Mạch) đã viết: Cái duy nhất đến với người nghiên cứu ngôn ngữ với tư cách khởi
điểm [] đó là văn bản trong tính hoàn chỉnh tuyệt đối và không tách rời của
nó[4,Trang5].
ở lĩnh vực phong cách học văn bản tác giả Đinh Trọng Lạc khẳng định:
Văn bản được nghiên cứu với tư cách là sản phẩm của hoạt động lời nói, không
phải là chuỗi câu hoặc đoạn văn được tạo lập một cách tuỳ tiện, mà là một thể
thống nhất toàn vẹn, xây dựng theo những quy tắc nhất định [5,Trang7].
Xét ở phương diện mục đích giao tiếp, người ta có thể chia văn bản thành các
loại như: Văn bản nghệ thuật, Văn bản khoa học, Văn bản Báo-Công luận, Văn bản
chính luận Trong đó, văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật được giới
văn chương nghiên cứu nhiều hơn cả. Và trong Văn bản nghệ thuật thì truyện-một
loại hình quan trọng đã và đang được các nhà nghiên cứu Văn học, Lý luận Văn
học, Ngôn ngữ học... quan tâm.
Trong tác phẩm truyện, ngoài những biện pháp tu từ, những phương thức tổ
chức văn bản, bố cục văn bản thì vấn đề cấu trúc thời gian cũng là một trong
những yếu tố làm nên sức lôi cuốn, hấp dẫn của truyện.
Nếu như thời gian là một vấn đề có tính thời sự (B.S Maylac), là yếu tố
quan trọng góp phần tạo nên giá trị diện mạo tác phẩm thì vấn đề cấu trúc thời gian
lại góp phần tạo nên phong cách riêng của mỗi tác giả.
Vì vậy, việc nghiên cứu truyện ngắn từ góc độ cấu trúc thời gian là một
hướng tiếp cận mới mẻ và đầy hấp dẫn, mà hai tác giả Nguyễn Thái Hoà và Đỗ Hữu
Châu là những người đặt nền móng. Trong phạm vi khoá luận này, chúng tôi vận
dụng lý thuyết phong cách học văn bản của tác giả Nguyễn Thái Hoà để đi sâu tìm

hiểu cấu trúc thời gian trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan từ góc độ tu từ học.
Đây là một công việc thú vị và bổ ích, hứa hẹn một hướng nghiên cứu có nhìêu triển
vọng trong việc khai thác và tìm hiểu truyện.

Hà Phương Ly - K29G

1

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

1.2. Nguyễn Công Hoan là một trong những nhà văn tiêu biểu của Chủ nghĩa
hiện thực phê phán Việt Nam. Trong cuốn Nguyễn Công Hoan cây bút hiện thực
xuất sắc, nhà nghiên cứu Nguyễn Hoành Khung đã viết: Nhiều tác phẩm của ông
thuộc vào những tác phẩm cổ điển trong nền văn xuôi trước Cách mạng, được in
lại nhiều và được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài [9,Trang230]. Nguyễn Công
Hoan đặc biệt ở tài năng kể chuyện hấp dẫn, vì vậy mà riêng truyện ngắn trào phúng
của Nguyễn Công Hoan chưa từng thấy có cây bút kế thừa (chữ dùng của Nguyễn
Đăng Mạnh). Một trong những yếu tố làm cho lối kể chuyện của Nguyễn Công
Hoan trở nên hấp dẫn là nhờ việc hư cấu thời gian, sử dụng cấu trúc thời gian linh
hoạt, sáng tạo.
Trong nhà trường phổ thông, một số truyện ngắn của Nguyễn Công Hoan đã
được đưa vào giảng dạy. Chính vì vậy, việc đi sâu khai thác cấu trúc thời gian truyện
ngắn Nguyễn Công Hoan là một hướng tiếp cận có ý nghĩa đối với sự chuẩn bị tích
luỹ tư liệu cho quá trình giảng dạy sau này của bản thân ở nhà trường phổ thông.
Từ ý nghĩa khoa học và thực tiễn trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài:

Tìm hiểu cấu trúc thời gian trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan từ góc độ tu
từ học.
2. Lịch sử vấn đề.
Tác phẩm văn học là công trình nghệ thuật ngôn từ do một cá nhân hoặc tập
thể sáng tạo nhằm khái quát bằng hình tượng về cuộc sống con người, biểu hiện tâm
tư tình cảm, thái độ của chủ thể trước thực tại.
Tác phẩm văn học có ba loại hình cơ bản: tự sự, trữ tình, kịch. Theo Từ điển
thuật ngữ Văn học thì Truyện được xem là một thể loại văn học lớn, thuộc loại tự
sự, có hai thành phần chính là cốt truyện và nhân vật [18,Trang385]. Còn truyện
theo quan điểm của ngôn ngữ học là một văn bản chiếu vật diễn tiến theo thời
gian (Jea Ricardou, dẫn theo Katiewales). Theo quan điểm đó, thì chiều thời gian
trật tự trước sau của các sự kiện là một nhân tố quyết định một văn bản là truyện hay
là một văn bản tường thuật, miêu tả. Thời gian là nhân tố quyết định tổ chức các sự
kiện thành một truyện. Truyện là sản phẩm của hành vi ngôn ngữ kể chuyện (tự sự).
Trong ngôn ngữ, thời gian được coi như là một phạm trù phổ quát. Đó là một trong
những phạm trù quan trọng nhất của thi pháp học, đồng thời là một trong những vấn
đề hiện đại của nghiên cứu văn học.

Hà Phương Ly - K29G

2

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Nếu như thời gian nghệ thuật đang là một vấn đề được sự quan tâm của giới

nghiên cứu thì vấn đề cấu trúc thời gian của tác phẩm lại là một vấn đề còn nhiều
mới mẻ, và nó cũng không kém phần hấp dẫn khi trở thành đối tượng nghiên cứu
của văn chương.
2.1. ở lĩnh vực lý luận văn học, nhà lý luận văn học người Nga
Đ.X.Likhachop đã khẳng định: Thời gian nghệ thuật là nhân tố nằm trong mạng
lưới nghệ thuật của tác phẩm văn học. Từ đó ông cho rằng: Thời gian vừa là
khách thể, vừa là chủ thể, lại đồng thời vừa là công cụ phản ánh của văn học. Văn
học ngày càng thấm nhuần ý thức và cảm giác của sự vận động của thế giới trong
các hình thức hết sức đa dạng của thời gian.
Nói như vậy có nghĩa là thời gian nghệ thuật là phạm trù của nghệ thuật, là
thời gian mà ta có thể thể nghiệm được trong tác phẩm nghệ thuật với độ dài của nó,
với nhịp độ nhanh hay chậm, với chiều dài thời gian là hiện tại, quá khứ hay tương
lai.
Theo Từ điển thuật ngữ văn học thì: Trong thế giới nghệ thuật, thời gian
nghệ thuật xuất hiện như một hệ quy chiếu có tính tiền đề được giấu kín để miêu tả
đời sống trong tác phẩm, cho thấy đặc điểm tư duy của tác giả [6,Trang323]. Cũng
trong cuốn sách đó, các tác giả: Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi cũng
khẳng định: thời gian là hình thức nội tại của hình tượng nghệ thuật thể hiện tính
chỉnh thể của nó [7,Trang322]. Nói chung, thời gian nghệ thuật bao giờ cũng gắn
liền với tổ chức bên trong của hình tượng nghệ thuật, chính vì vậy mà nó trở thành
một trong những phạm trù quan trọng nhất của thi pháp học, nó thể hiện thực chất
sáng tạo của người nghệ sĩ. Nói như N.Gây thì thời gian nghệ thuật là Một trong
những phương tiện hữu hiệu nhất để tổ chức nội dung của nghệ thuật.
Trong cuốn giáo trình Lý luận văn học tác giả Hà Minh Đức cho rằng:
Thời gian là cái có tính quá trình, có tính tiếp nối, có bắt đầu, có kết thúc và chủ
yếu qua biện pháp kể. Thời gian nghệ thuật trong tác phẩm văn học (chủ yếu qua
tác phẩm tự sự) có thể nhận dạng thông qua các bình diện như: nhịp điệu thời gian,
trình tự thời gian, hiện trạng thời gian[15,Trang50].

Hà Phương Ly - K29G

3

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Giáo trình Lý luân văn học của tác giả Hà Minh Đức cũng đã đề cập đến
thời gian trong văn học nhưng đó chỉ là thời gian nói chung, chưa cụ thể: Văn học
chủ yếu tái hiện quá trình đời sống diễn ra trong thời gian .
Như vậy ở lĩnh vực Lý luân văn học, các nhà nghiên cứu hoàn toàn chưa đề
cập đến cấu trúc thời gian của truyện, mà chỉ đề cập đến thời gian nghệ thuật nói
chung.
2.2. ở lĩnh vực ngôn ngữ, cụ thể là từ góc độ Phong cách học văn bản, đã có
một số tác giả đề cập đến vấn đề cấu trúc thời gian trong truyện.
2.2.1 Trong Tạp chí Ngôn ngữ, tác giả Lê Thị Tuyết Hạnh viết bài: Thời
gian như một yếu tố cấu trúc nghệ thuật của truyện[Trang63-68] đã đề cập đến
cấu trúc thời gian. Bài viết đã khái quát việc phân chia thời gian của các nhà thi
pháp học, chẳng hạn như G.Genetie phân chia thời gian trong truyện kể thành ba
trục: thời gian lịch sử, thời gian tự sự, thời gian phát ngôn.
-Thời gian lich sử: là thời gian diễn tiến của các sự kiên hình thành nên
truyện. Đó có thể là thời gian thực nếu như các sự kiên có thực trong hiện thưc. Đối
với các truyện hư cấu thì thời gian lịch sử là thời nối tiếp các sự kiện hư cấu để thành
một truyện(đây là thời gian ảo.)
-Thời gian tự sự: thời gian lịch sử là không thể thay đổi trong thực tế. Song
trong sự kể lại của truyện các lôgic thời gian của sự kiện ( thực hay là hư cấu ) đó có
thể thay đổi. Như vậy, thời gian lịch sử có thể sắp xếp lại thành thời gian tự sự. Căn

cứ vào quan hệ thời gian lịch sử và thời gian tự sự, G.Vigner đã phân biệt hai kiểu
xử lý thời gian trong truyện:
* Truyện đẳng tuyến: các sự kiện được trình bày theo trật tự mà chúng diễn ra
trong truyện trong thời gian lịch sử. Mỗi thời điểm trong thời gian tự sự là tương ứng
với một thời điểm trong thời gian lịch sử.
* Truyện đảo tuyến: Thời gian tự sự xê dịch so với thời gian lịch sử, một sự
kiện của thời gian lịch sử có thể được đưa ra trước hoặc sau khi thời điểm lịch sử của
nó.
Tác giả Lê Thị Tuyết Hạnh đã đưa thêm phần truyện tiếp nối và phần truyện
xen kẽ để xét mối quan hệ giữa thời gian tự sự và thời gian lịch sử. Tác giả khẳng
định: bốn mô hình quan hệ giữa thời gian tự sự và thời gian lịch sử trên là những chỗ
dựa để tìm hiểu cấu trúc thời gian có thực trong tiểu thuyết và truyện ngắn.

Hà Phương Ly - K29G

4

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

-Thời gian phát ngôn: là thời gian mà người kể thực hiện hành động kể
chuyện tức là thời gian nói hoặc viết. Thời gian phát ngôn cũng là thời gian mà
người kể kể lại câu chuyện cho các thính giả hoặc độc giả của mình. Nói khác đi,
thời gian phát ngôn là thời gian đối thoại giữa người kể và bạn đọc.
Xét theo thời gian phát ngôn, cấu trúc thời gian của truyện được chia thành
ba kiểu:

* Thời gian phát ngôn sau thời gian lịch sử và thời gian tự sự (thời gian
trong sử thi).
* Thời gian phát ngôn trước thời gian lịch sử và thời gian tự sự
( thời gian trong truyên khoa học viễn tưởng.)
* Thời gian phát ngôn đồng thời với thời gian lịch sử và thời gian tự sự.
2.2.2. Giáo sư Đỗ Hữu Châu trong chuyên đề Ngôn ngữ và văn học đã
phân chia thời gian trong truyện theo ba trục:
-Thời gian lịch sử : là thời gian của chuỗi các sự kiện. Trong thời gian của
truyện, thời gian tuyến tính (theo trật tự trước sau) bị cài vào thời gian tuyến tính của
các nhân vật.
-Thời gian tự sự: là cách bố trí thời gian lịch sử theo cấu trúc mà tác giả định
ra, thời gian tự sự có thể trùng với thời gian lịch sử hoặc có thể không trùng với thời
gian lịch sử. Thời gian tự sự có hai dạng:
* Thời gian tự sự đẳng tuyến: thời gian tự sự và thời gian lịch sử trùng làm
một.
* Thời gian tự sự đảo tuyến: đảo trật tự thời gian tự sự so với thời gian lịch
sử.
-Thời gian phát ngôn: là thời gian tác giả kể lại chuyện, thời gian phát ngôn
bao giờ cũng là thời gian hiện tại. Tác dụng của nó là làm cho câu chuyện dường
như đang diễn ra trước mắt (tác dụng hiện thực hoá).
2.2.3.Tác giả Nguyễn Thái Hoà trong Những vấn đề thi pháp của truyện
đã giành chương V Thời gian như một nhân tố cấu trúc của truyệnđể phân tích
tác dụng nghệ thuật của yếu tố thời gian trong truyện. Tác giả khảo sát nhưng vấn đề
như: các loại thời gian của truyện (thời gian của chuyện, thời gian của truyện, thời
gian kể chuyện), thời gian của truyện (tự sự), các kiểu thời gian, thời gian kể và
điểm nhìn Và tác giả đi đến khẳng định:Thời gian là nhân tố hư cấu đầu tiên

Hà Phương Ly - K29G

5

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

trong truyện, xuất hiện đồng thời với các sự kiện, nhân vật và sự phân bố để dựng
thành truyện.
Như vậy, ta thấy các tác giả trên đã có chung quan điểm trong việc thống
nhất tên gọi các loại thời gian, nêu được các dạng cấu trúc thời gian và phân tích
chúng với tư cách là các yếu tố nghệ thuật. Tuy nhiên, các tác giả đó mới chỉ dừng
lại ở việc xây dựng hệ thống lý thuyết về cấu trúc thời gian mà chưa đi vào thực tế
của tác phẩm.
2.2.4.ở góc độ ngôn ngữ, qua khảo sát chúng tôi thấy đã có khoá luận tốt
nghiệp đi sâu nghiên cứu về cấu trúc thời gian. Đó là khoá luận: Tìm hiểu cấu trúc
thời gian trong truyện ngắn Nam Cao từ góc độ tu từ học của tác giả Phạm Thị
Lệ Chi-Sinh viên K25H.
Xuất phát từ thực tiễn khoa học và thực tế của những công trình đã nghiên
cứu về cấu trúc thời gian, chúng tôi nhận thấy: Phần lớn những bài nghiên cứu trên
mới chỉ dừng lại ở các bài viết khái quát, mang tính chất khám phá, minh hoạ cho
một nhận xét, một ý kiến, mà chưa đi vào một tác phẩm cụ thể. Đã có công trình
khoa học nghiên cứu về cấu trúc thời gian nhưng mới chỉ ở tác giả Nam Cao. Như
vậy, việc nghiên cứu cấu trúc thời gian trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan vẫn
đang là vấn đề còn mới mẻ, chưa được đào sâu tìm hiểu. Cho đến nay trong số các
tài liệu mà chúng tôi thống kê được, chưa có tài liệu nào trùng tên với đề tài khóa
luận này.
Dựa trên cơ sở những gợi ý về mặt lý luận của hai tác giả Nguyễn Thái Hoà
và Đỗ Hữu Châu, khóa luận này sẽ đi sâu tìm hiểu về cấu trúc thời gian trong truyện

ngắn Nguyễn Công Hoan một cách hệ thống cụ thể. Đồng thời góp phần khẳng định
hơn những tiền đề lý thuyết của các nhà ngôn ngữ học đã mở đường.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích:
Nghiến cứu đề tài: Tìm hiểu cấu trúc thời gian trong truyện ngắn Nguyễn
Công Hoan từ góc độ tu từ học, chúng tôi nhằm khám phá ra một khía cạnh mới
mẻ về giá trị nội dung cũng như nghệ thuật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan từ
góc độ tu từ học. Từ đó khẳng định phong cách cũng như tài năng viết truyện ngắn
bậc thầy của Nguyễn Công Hoan.

Hà Phương Ly - K29G

6

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Trong phạm vi khóa luận này, trên cơ sở những nhận xét cơ bản bước đầu
được rút ra, chúng tôi hy vọng được khẳng định thêm vai trò của yếu tố thời gian
nghệ thuật nói chung và cấu trúc thời gian nói riêng trong tác phẩm văn chương.
Đồng thời góp phần củng cố lý thuyết về phong cách học văn bản.
Những kiến thức được tập hợp trong khóa luận này sẽ là một trong những
tư liệu cần thiết để phục vụ cho công tác giảng dạy văn sau này ở trường phổ thông.
3.2. Nhiệm vụ:
Nắm vững hơn những vấn đề lý thuyết trong phong cách học văn bản của tác
giả Nguyễn Thái Hoà, vận dụng lý thuyết đó để nghiên cứu một tác giả cụ thể, nhằm

tìm ra những giá trị nghệ thuật mới của tác phẩm văn học. Đồng thời tập hợp được
những vấn đề có liên quan đến đề tài.
Tiến hành khảo sát và phân loại cấu trúc thời gian trong truyện ngắn Nguyễn
Công Hoan, phân tích hiệu quả sử dụng từ góc độ phong cách học, từ đó rút ra
những kết luận cơ bản về giá trị truyện ngắn Nguyễn Công Hoan.
Khẳng định tài năng nghệ thuật trào phúng của Nguyễn Công Hoan đối với
văn học nói chung và thể loại truyện ngắn nói riêng.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp khảo sát thống kê, phân loại.
- Phương pháp phân tích.
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: là tên đề tài mà chúng tôi đã lựa chọn Tìm hiểu cấu
trúc thời gian trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan từ góc độ tu từ học.
- Phạm vi nghiên cứu: Khảo sát cấu trúc thời gian qua 78 truyện ngắn của
Nguyễn Công Hoan trong hai cuốn:
1. Truyện ngắn chọn lọc Nguyễn Công Hoan. Nxb Văn học, 2005.
2. Truyện ngắn Nguyễn Công Hoan - Tác phẩm văn học trong nhà
trường. Nxb Văn học, 2003.

Hà Phương Ly - K29G

7

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Phần nội dung
1. Cơ sở lý luận.
Khi nghiên cứu Thời gian như một nhân tố cấu trúc nghệ thuật của
truyện từ góc độ tu từ học, tác giả Nguyễn Thái Hoà khẳng định: Truyện thuộc
loại hình nghệ thuật thời gian và thời gian trong truyện là thời gian trong thời
gian. Để có cái nhìn cụ thể hơn về yếu tố thời gian tác, giả Nguyễn Thái Hoà đã
phân chia thành các loại thời gian như sau:
1.1. Thời gian của chuyện (Thời gian lịch sử).
Thời gian của chuyện được coi như là sự diễn tiến của các sự kiện trong tính
kế tiếp hay đồng thời, nghiêm ngặt như là chúng đã được hoàn thành xét về mặt
chiếu vật, là trật tự niên biểu của các sự kiện hình thành nên truyện.
Người kể (hay viết) truyện hình dung ra nhân vật, sự kiện, đồng thời cũng là
đóng khung thời gian của nhân vật và sự kiện vận động trong khung thời gian đó. Và
người đọc (hay nghe) truyện khi tiếp nhận một truyện nào dù thời gian xáo trộn đến
mấy cũng phải lập lại được khung thời gian này, trên cơ sở đó mà đối chiếu với thời
gian của truyện và để phân tích giá trị nghệ thuật.
Đây là cảm thức chung về thời gian của người kể và người đọc. Người kể
tưởng tượng ra người đọc hàm ẩn và người đọc cũng hình dung một người kể hàm ẩn
có kinh nghịêm và cảm thức về thời gian như mình. Sự thống nhất giữa một người kể
hàm ẩn và người đọc hàm ẩn là cơ sở để xây dựng thành truyện.
Tóm lại, thời gian của chuyện (hay cốt truyện) là thời gian được đóng khung
trong những sự kiện, những nhân vật được kể vận động theo trật tự niên biểu, thống
nhất trong cảm thức chung của người kể hàm ẩn và người đọc hàm ẩn và là cơ sở để
đối chiếu, phân tích truyện.
Thời gian của chuyện giúp người đọc nắm bắt rõ ràng cốt truyện và nội dung
cơ bản của truyện. Đó là nền tảng để nhận biết giá trị nghệ thuật và phân tích tác
phẩm một cách cụ thể.

Hà Phương Ly - K29G

8

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

1.2. Thời gian của truyện (Thời gian tự sự).
Tất cả các truyện ít nhiều đều có tính hư cấu. Vì mọi truyện kể đã xảy ra
trong quá khứ đều thông qua hồi tưởng, liên tưởng, xếp đặt lại các sự kiện dưới góc
nhìn chủ quan của người kể.
Như vậy, thời gian là nhân tố hư cấu đầu tiên trong truyện, xuất hiện đồng
thời với sự kiện nhân vật và sự phân bố để dựng thành truyện.
Thời gian của truyện là thời gian chủ quan của người kể thể hiện rõ qua các
hình thức kể chuyện đương đại, khi mà người kể đóng vai trò là người chứng kiến
hay một nhân vật tham gia vào truyện.
Trật tự thời gian trong truyện xáo trộn, không trùng với thời gian của chuyện.
Sự việc xảy ra sau đưa lên trước, sự việc xảy ra trong quá khứ lại đưa về sau. Hiện
tại, quá khứ và tương lai xen kẽ vào nhau, không theo trật tự niên biểu mà theo trật
tự hồi ức, liên tưởng, cảm xúc.
Thời gian của truyện có thể có dạng đơn, dạng kép, đảo tuyến, đồng tuyến,
xen kẽ, lắp ghép, đồng hiện
Trong loại thời gian tự sự, nếu xét trong mối tương quan với thời gian của
truyện, có thể phân chia thành thời gian đơn tuyến và thời gian đa tuyến.
1.2.1. Thời gian đơn tuyến.
Truyện kể chỉ có một tuyến thời gian của nhân vật chính, thuộc loại truyện có
dạng một tiêu điểm. Người kể có thể là tôi (ngôi một), có thể là ở ngôi ba (hắn),
trong đó người kể giấu mình đi, chỉ có nhân vật và hành động xuất hiện. Thời gian

đơn tuyến chia thành hai kiểu nhỏ:
a. Thời gian đơn tuyến đẳng tuyến:
Mỗi thời điểm trong chuyện tương ứng với mỗi thời điểm của truyện, người
kể không xáo trộn, không phân chia lại thời gian. Những sự kiện (tình tiết) này nối
tiếp các sự kiên khác theo vận động nhân quả.
Với người đọc, kiểu truyện này phổ biến và dễ tiếp nhận, dễ liên hội. Để định
danh truyện và nhân vật chỉ cần đi theo một mạch thời gian. Kiểu thời gian đơn
tuyến, đắng tuyến chỉ thích hợp với truyện ngắn, còn với truyện dài thì nó thường
gây đơn điệu, tẻ nhạt, khó tiếp nhận.

Hà Phương Ly - K29G

9

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

b. Thời gian đơn tuyến, đảo tuyến:
Các thời điểm trong truyện ngược hướng với thời điểm của chuyện. Người kể
xếp đặt xáo trộn thời gian từng thời điểm hoặc toàn bộ truyện.
Truyện có thời gian đơn tuyến đảo tuyến gặp nhiều ở tiểu thuyết, truyện hồi
ức, tưởng tượng, hay những cây bút tâm lý
Thời gian đảo tuyến có sức hấp dẫn người đọc vì sự phong phú của con người
và cảnh vật, bởi mỗi lần đảo tuyến thời gian thì đồng thời tạo ra một số không gian
mới, hình ảnh mới. Đặc biệt là luôn tạo ra những bất ngờ thú vị, người đọc khó mà
dự đoán được những gì sẽ diễn ra tiếp theo.

1.2.2. Thời gian đa tuyến.
Đây là loại thời gian xuất hiện trong truyện có nhiều nhân vật, mỗi nhân vật
xuất hiện trong từng thời điểm, có thể trùng tọa độ hoặc không trùng tọa độ.
Thời gian đa tuyến có thể chia thành các loại như:
- Đa tuyến song song.
- Đa tuyến đảo tuyến.
- Đa tuyến xen kẽ.
1.3. Thời gian kể truyện (Thời gian phát ngôn).
Thời gian kể và thời gian của truyện là một thể xoắn kép, chập đôi mà không
phải người đọc lúc nào cũng nhận ra được.
Khi chúng ta bắt đầu đọc hay nghe một truyện cũng tức là chúng ta đang đối
thoại với người kể (dù người kể xa cách về thời gian và không gian). Đọc cũng tức là
đồng hành với tác giả từ cảnh này tới cảnh khác, gặp gỡ từ nhân vật này đến nhân
vật khác cho tới lúc kết thúc.
Bất kể thời gian của truyện xảy ra lúc nào, nhưng thời gian của người đọc
đồng hành với người kể được tính thời điểm hiện tại vào lúc mở đầu truyện. Thời
gian kể truyện liên quan đến điểm nhìn của nhân vật và điểm nhìn của người kể.
Người kể có một điểm nhìn bao quát để lựa chọn, điều khiển các nhân vật
hành động. Trong quá trình hành động, nhân vật lại có điểm nhìn riêng, chọn một
điểm xuất phát theo hướng thiện hay hướng nghịch để triển khai hoặc rút ngắn sự
kiện, có tác dụng cô đặc hay vươn ra ngoài cốt truyện.

Hà Phương Ly - K29G

10

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Điểm nhìn của nhân vật chia cắt từng khúc đoạn thực tế, nhưng điểm nhìn
của người kể thì luôn luôn thấu suốt trên một trục thời gian được lựa chọn trước và
xâu chuỗi lại nhờ sự liên hệ với người đọc.
Từ việc phân loại cấu trúc thời gian của truyện như trên ta có thể rút ra những
kết luận chung:
-Thời gian là phương tiện bộc lộ cái nhìn nghệ thuật của tác giả.
-Thời gian trong truyện là thời gian trong thời gian, có nghĩa là thời gian
được xử lý lại theo góc độ chủ quan của người kể truyện, nét đặc trưng nhất của
nghệ thuật thời gian.
- Điểm nhìn của người kể và điểm nhìn của nhân vật không phải lúc nào cũng
trùng khớp với nhau. Trong khi kể, người kể có thể dừng lại, tách ra khỏi truyện để
đối thoại với nhân vật hoặc đối thoại với người đọc hàm ẩn, hoặc là những đoạn độc
thoại nội tâm của nhân vật, hoặc dừng lại để miêu tả ngoại cảnh Vì vậy, thời gian
kể có thể kéo dài ra hoặc co rút lại trong vài dòng vắn tắt.
- Thời gian chẳng những là nhân tố cấu trúc nghệ thuật của truyện mà hiệu
quả của cách xử lý thời gian là sự hình thành các thể loại truyện, hoặc phân chia các
loại truyện. Mỗi loại truyện có cách xử lý thời gian riêng. Nói cách khác là mối
quan hệ giữa truyện và chuyện, giữa truyện và hành vi kể truyện có thể có những
biến thể riêng, làm thành cấu trúc nghệ thuật của mỗi tác phẩm. Cấu trúc nghệ thuật
của truyện, nói một cách tổng quát là cấu trúc thời gian, bao gồm cách phân bố và
xử lý sự kiện: nhân-quả/ phi nhân-quả; tuyến tính/phi tuyến tính; đơn tuyến/đa
tuyến; đảo thời/phi đảo thời; hậu kết/phi hậu kết. Cấu trúc ấy bị chi phối cái nhìn
chủ quan của người kể.
Thời gian và cách tổ chức thời gian có thể là chiếc chìa khoá để mở ra cánh
cửa đi vào thế giới của truyện như một dấu hiệu hình thức của nguyên tắc nghệ thuật
làm nên văn bản truyện.
Với quan niệm truyện là một văn bản của ngôn ngữ học, thời gian trong

truyện có một ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt. Đó chính là một nhân tố quyết
định mà văn bản có được coi là truyện hay không. Mặt khác, trong quá trình sáng
tạo và tiếp nhận văn bản cũng tức là quá trình sáng tạo và tiếp nhận truyện với tư
cách là một tác phẩm nghệ thuật.

Hà Phương Ly - K29G

11

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Trên đây là những cơ sở lý luận mà chúng tôi lấy làm nền tảng để phân tích
thời gian trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan.
2. Kết quả khảo sát - thống kê - phân loại.
Chúng tôi đã tiến hành khảo sát 78 truyện ngắn trong hai tập truyện: Truyện
ngắn chọn lọc Nguyễn Công Hoan. (Nxb Văn học, Hà Nội. 2005) và Truyện
ngắn Nguyễn Công Hoan - Tác phẩm Văn học trong nhà trường (Nxb Văn học, Hà
Nội. 2003). Bằng thao tác phân tích phân loại, chúng tôi nhận thấy: Căn cứ vào cấu
trúc thời gian từ góc độ tu từ học có thể phân thành hai loại lớn; Căn cứ vào tác dụng
của từng loại có thể chia hai loại lớn thành các loại nhỏ. Kết quả cụ thể được chúng
tôi thể hiện ở bảng phân loại sau:

Hà Phương Ly - K29G

12

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Kết quả thống kê:

STT

Thời

Tiểu loại

gian

1

Số

Tỷ lệ

truyện

(%)

Thời

1.Thời gian đơn tuyến

38

48,7

gian

2.Thời gian đa tuyến.

40

51,3

Tổng cộng

78

100

1.Điểm nhìn của nhân vật và điểm nhìn của người

78

100

1.1.Truyện dược kể theo ngôi kể thứ ba.

56

71,8

1.2. Truyện dược kể theo ngôi kể thứ nhất.

22

28,2

78

100

78

100

2.1.1. Chọn thời gian mở đầu truyện trực tiếp.

36

46,2

2.1.2. Chọn thời gian mở đầu truyện gián tiếp.

42

53,8

78

100

2.2.1. Chọn thời gian kết thúc truyện có hậu.

10

12,8

2.2.2. Chọn thời gian kết thúc truyện không có

18

23,1

50

64,1

của
truyện

kể

2

Thời

2.Thời gian là phương tiện bộc lộ cái nhìn nghệ

gian

thuật của tác giả.

kể
truyện

2.1.Chọn thời gian mở đầu truyện.

2.2.Chọn thời gian kết thúc truyện.

hậu.
2.2.3. Chọn thời gian kết thúc truyện bất ngờ
cho truyện.

Hà Phương Ly - K29G

13

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

3.Phân tích kết quả thống kê
Thời gian là khái niệm thuộc phạm trù triết học và khoa học, nó vô hình tồn
tại khách quan và có tác động đến mọi sự vật hiện tượng trong thế giới tự nhiên. Đối
với nhà văn, thời gian lại là một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên giá trị và diện
mạo tác phẩm.Cách tổ chức thời gian trong một tác phẩm văn học thể hiện phong

cách của tác giả .Chính vì vậy mà thời gian nghệ thuật được coi là sáng tạo của tác
giả (Trần Đình Sử). Vì là sáng tạo của tác giả nên thời gian trong tác phẩm nghệ
thuật mang tính chủ quan nghệ sĩ.Cả chiều dài, quy mô, hướng vận động của thời
gian trong tác phẩm đều phụ thuộc vào nhận thức của tác giả. Nhờ sự cảm thụ tinh tế
và nhạy bén, trí tưởng tượng phong phú, các nhà văn đã làm cho thời gian hiện lên
như một hình tưọng thời gian sinh động, gợi cảm. Do đó, nó thoát khỏi sự vận động
một chiều của thời gian tự nhiên, khách quan.
Nguyễn Công Hoan là nhà văn có cách xử lý thời gian trong tác phẩm của
mình rất độc đáo. Ông không chỉ phản ánh trung thực thời gian khách quan của đời
sống hiện thực mà còn làm cho thời gian đó xuất hiện như một hệ quy chiếu có tính
tiền đề được giấu kín để miêu tả đời sống trong tác phẩm. Từ đó người đọc thấy
được đặc điểm tư duy nghệ thuật của tác giả. Hầu hết các truyện ngắn của Nguyễn
Công Hoan đều được xử lý bề mặt cấu trúc thời gian rất linh hoạt, mềm dẻo, thể
hiện rõ tài năng viết truyện ngắn bậc thầy của ông. Tuy những câu chuyện Nguyễn
Công Hoan viết là những chuyện hàng ngày, chuyện đời thường, với đủ hạng người
trong xã hội Xong nhờ việc sắp xếp thời gian theo những nét riêng mà những
chuyện đời thường đó, theo Vũ Ngọc Phan ( Nguyễn Công Hoan cây bút hiện
thực xuất sắc), lại Có nhiều cái bất ngờ làm cho người đọc khoái trá vô cùng.
Những truyện ngắn của ông tiêu biểu cho một thứ văn rất vui, thứ văn mà có lẽ từ
ngày nước Việt Nam có tiểu thuyết viết theo lối mới, người ta chỉ thấy ngòi bút của
ông thôi [31,Trang383]
3.1. Thời gian của truyện.
3.1.1. Thời gian đơn tuyến.
a. Thời gian đơn tuyến, đẳng tuyến.

Hà Phương Ly - K29G

14

Khoa: Ngữ văn

Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Thời gian đơn tuyến, đẳng tuyến là thời gian của truyện trùng với thời gian
lịch sử, tức là mỗi thời điểm trong truyện tương ứng với mỗi thời điểm của truyện,
người kể không xáo trộn không phân chia lại thời gian. Kiểu thời gian này phổ biến
và người đọc dễ lĩnh hội. Để định danh truyện và nhân vật người đọc chỉ cần đi theo
một mạch thời gian. Nói khác đi, những sự kiện, những nhân vật được vận động theo
một trật tự niên biểu nhất định. Kiểu cấu trúc thời gian này, chúng tôi thống kê được
24 truyện (~ 30,8%).
a1. Thời gian đơn tuyến, đẳng tuyến theo trục tuyến tính thời gian.
Đây là kiểu thời gian một trục đường thẳng, phản ánh đúng diễn biến thời
gian thực mà sự việc xảy ra. Do vậy, dạng thời gian này thường bắt gặp ở những
truyện ngắn có cốt truyện đơn giản hoặc không có cốt truyện. Vì thế người đọc có
thể hiểu ngay được nội dung mà tác giả muốn nói. Song nó cũng không kém sức thu
hút người đọc vào điều nhà văn muốn gửi gắm.
Với biệt tài viết truyện ngắn của mình, Nguyễn Công Hoan có khả năng làm
cho những truyện có vẻ như một dòng chảy mờ nhạt nhưng bên trong lại là dòng
chảy ngầm ẩn chứa bao nỗi xót xa về các vấn đề xã hội. Tuy đó chỉ là những chuyện
vặt vãnh như: một người vợ đi du học ở Tây (Thế là mợ nó đi Tây), một người bị
điên (Thằng điên), sự hồn nhiên giản dị của một anh da đen (Samandji), hay một
thông tin mang đến sự hụt hẫng cho con người (Một tin buồn) thế nhưng lại có
sức khái quát lớn cho nhiều vấn đề của xã hội. Những tác phẩm đó không chỉ đơn
thuần là những chuyện có trong truyện, mà sâu xa là tư tưởng của nhà văn. Đối với
cấu trúc thời gian này, chúng tôi thống kê được 6 truyện (~7,7%).
Truyện ngắn Thế là mợ nó đi Tây viết dưới dạng hình thức những lá thư
mà người vợ đi du học gửi về cho chồng. Truyện được kể lại theo trục thời gian

đường thẳng, đó là sự nối tiếp của chín lá thư (thể hiện qua các mốc thời gian trên
mỗi đầu lá thư). Trên trục thời gian đó, Nguyễn Công Hoan để cho bản chất của
nhân vật tự bộc lộ. Theo mạch thời gian có thực thì tám lá thư đầu là nói về nỗi nhớ
chồng con,và lòng biết ơn chồng của người vợNói cách khác những lá thư này thể
hiện tình cảm mặn nồng đằm thắm của người vợ dành cho chồng, và đó cũng là tình
cảm của một con người khi mới đặt chân đến xứ lạ còn nhớ về người thân. Thế
nhưng tác giả gây cho người đọc sự bất ngờ ở lá thư thứ chín. Lá thư này đã đảo
ngược tất cả, đó không còn là nỗi nhớ chồng con, quan tâm đến chồng, biết ơn

Hà Phương Ly - K29G

15

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

chồng mà nó là sự phản bội của người vợ. Vẫn trên một trục thời gian đó nhưng tính
cách, tâm hồn người vợ đã đổi thay. Cuộc sống bên Tây, những thành đạt trong công
việc, sự gặp gỡ những người giàu sang làm người vợ sẵn sàng quên đi quá khứ,
quên đi những gì mình đã viết cho chồng:
Tôi bất đắc dĩ cầm bút viết bức thư này để tạ tội cùng cậu, xin cậu tha
thứ cho người vợ bạc bẽo, phản bội này Nay vĩnh quyết. Chỉ với một chi tiết nhỏ,
chỉ với một tuyến nhân vật trên một trục thời gian đơn tuyến không hư cấu nhưng có
biết bao vấn đề triết lý về cuộc sống được nảy sinh. Từ lá thư đầu tiên (A bord du
Chantilly, le 10 Décembre 1927) đến lá thư cuối cùng (Aix, le 4 Septembre 1931) là
khoảng thời gian có thực. Qua trục thời gian đó, tác giả đã khẳng định: thời gian trôi

đi, lòng người thay đổi. Người vợ đã không còn giữ được sự thủy chung của mình,
đã quay lưng phản bội chồng để đi theo một người bạn Kết hợp với việc sử
dụng biện pháp tạo sự hụt hẫng bất ngờ, Nguyễn Công Hoan đã thể hiện một ý
tưởng sâu xa. Nhà văn kín đáo phê phán người vợ bạc bẽo chạy đua theo lối sống
thời thượng, âu hóa mà quên đi tình nghĩa vợ chồng. Đó là vấn đề suy thoái đạo đức
con người mà nhà văn muốn lên án. Nhan đề Thế là mợ nó đi Tây thể hiện một sự
ngỡ ngàng, một thái độ xót xa cho lối sống du nhập Âu Tây của những người con
gái trong xã hội đương thời.
Sống trong thời buổi Tây Tàu nhố nhăng Nguyễn Công Hoan đề cập đến
rất nhiều vấn đề đạo đức, cách cư xử , mối quan hệ con người với con người trong xã
hội. Truyện ngắn Thằng điên thể hiện rõ điều này. Tác phẩm được xây dựng theo
một trật tự thời gian tuyến tính, cốt truyện đơn giản song bằng cái nhìn sắc lạnh,
tỉnh táo nhà văn đã giúp người đọc thấy rõ bản chất nham hiểm của bọn nhà giàu, sự
lương thiện, tấm lòng nhân hậu trong tâm hồn người lao động. Câu chuyện bắt đầu
bằng việc anh đĩ Mùi giúp đỡ một người gặp khó khăn trên đường giữa trời trưa,
nắng gắt. Anh đã gánh giúp họ chiếc va ly mà không lấy tiền chỉ với một suy nghĩ
rất chân thành: ăn ở ở với nhau cốt lấy tình, chứ tiền thì làm gì. Đáp lại tấm
lòng của anh người lạ mặt có ý mời anh ra tỉnh chơi. Anh đâu biết rằng, đó chỉ là
một câu mời rơi, một câu hứa vượn cho nên khi anh đĩ Mùi ra tỉnh sắm tết, anh
đã tìm đến ngôi nhà của người lạ mặt kia, song thật đau buồn là anh đã bị họ đuổi,
họ chửi anh là thằng điên. Hình ảnh anh đĩ Mùi hiện nên rõ nét trên một trục thời
gian có thực: từ buổi trưa cho đến cuối năm anh đi sắm tết. Tâm hồn anh càng chân

Hà Phương Ly - K29G

16

Khoa: Ngữ văn

Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

thành giản dị bao nhiêu thì càng làm nổi bật sự giả nhân giả nghĩa của tên nhà giàu
lạ mặt kia bấy nhiêu. Câu chuyện tưởng như đơn giản, không tạo xung đột kịch tính,
song nó lại có sức mạnh vạch trần lối sống thực dụng của một người giàu sang cậy
đồng tiền mà bóc lột sức lao động người khác, sống không có tình nghĩa. Bên cạnh
đó, cũng là thái độ xót xa thương cảm của nhà văn đối với những người có tấm lòng
nhân hậu tốt bụng luôn bị đối xử bất công chỉ vì họ thuộc tầng lớp dưới cùng của xã
hội.
Như vậy, những truyện có cấu trúc thời gian đơn tuyến đẳng tuyến theo trục
tuyến tính thời gian của Nguyễn Công Hoan tuy có cốt truyện đơn giản, thời gian
không hư cấu song nó đã để lại nhiều dư âm trong lòng người đọc. Bởi những tác
phẩm đó đã thể hiện tài năng của nhà văn trong việc nắm bắt, xử lý, phân tích thời
gian giúp cho câu chuyện không đơn điệu nhàm chán. Với giọng văn nhẹ nhàng mà
thâm thuý, Nguyễn Công Hoan đã viết nên những trang văn đanh thép, có sức tố cáo
mạnh mẽ trước nhiều vấn đề của xã hội.
a2. Thời gian đơn tuyến, đẳng tuyến theo trục nguyên nhân - hệ quả.
Đây là kiểu thời gian có sự kiện này nối tiếp sự kiện khác theo sự vận động
nhân - quả. Nguyên nhân thường diễn ra trong khoảng thời gian dài, còn hệ quả kết
thúc ngắn gọn, đột ngột, hàm chứa ý đồ nghệ thuật của tác giả. Đây là cách xây
dựng kiểu cấu trúc thời gian của phần lớn truyện hiện đại. Nguyễn Công Hoan sử
dụng kiểu thời gian này rất thành công trong tác phẩm của mình. Với kiểu thời gian
kéo dài về nguyên nhân, kết thúc ngắn gọn về hệ quả, tác giả đã tạo nên những tác
phẩm độc đáo từ những chi tiết, sự việc có thật trong cuộc sống. Những tác phẩm
tiêu biểu cho cấu trúc thời gian này có: Cái nạn ô tô, Một tấm gương sáng, Tôi tự
tử, Bữa nođòn, Anh Xẩm
ở truyện ngắn Bữa nođòn thời gian mà tác giả kể câu chuyện là theo
trục đi từ nguyên nhân đến hệ quả. Trong quá trình đi tìm cái nguyên nhân cho một

hệ quả tất yếu, Nguyễn Công Hoan bao giờ cũng xây dựng nên sự đối lập giữa
nguyên nhân với hệ quả, tạo bất ngờ cho người đọc. Trong Bữa nođòn, độc giả
phải theo dõi từ đầu thì mới hiểu được cái hệ quả ghê gớm mà nguyên nhân nêu ở
phần trên tạo nên. Trận đòn dữ dội mà thằng Canh phải chịu xuất phát từ một

Hà Phương Ly - K29G

17

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

nguyên nhân rất nhỏ nhặt: do nó ăn trộm củ khoai. Và như vậy người đọc bị thu hút
bởi sự tò mò với cách dẫn truyện này.
Thằng Canh trong mắt mọi người thì nó không phải là giống người, mà là
một con ma đói, một con quỷ gian, và nó làm một nghề xấu nhất trong các nghề
đó là đi ăn cắp. Nhưng có ai hiểu hoàn cảnh và thương cảm nó. Con người muốn
sống được thì phải nhờ vào một cái nghề và no bụng khi có cái ăn, thì ngược lại nó
một cái nghề cũng không có, bụng lúc nào cũng đói ăn. Thằng Canh là con người,
song lại thiếu những điều kiện tồn tại làm một con người. Để duy trì sự sống nó phải
làm cái nghề ăn cướp cứu thân. Cũng như mọi người, thằng Canh xuống chợ là để
mong có một cái gì ăn. Hàng khoai lang đã nằm trong tầm ngắm, vốn bản năng nó
làm những cử chỉ điệu bộ của một đứa chết đói, một đứa ăn cắp chuyên nghiệp: Nó
khuỵu cẳng. Ngã phịch. Một củ khoai ở mẹt biến mất. Tưởng rằng thằng Canh đã
được một củ khoai ngon lành, ai ngờ cái hành động chuyên nghiệp của nó lại không
che được mắt bà bán hàng khoai. Bà ta đã hô to mọi người khi thấy nó ăn cướp. Sau

cái nguyên nhân ấy dẫn đến một hệ quả tất yếu xảy ra trước tấm thân gầy guộc, xơ
xác của nó là trận mưa đòn mỗi lúc một tăng: Chửi. Kêu. Đấm. Đá. Thụi. Bịch.
Như mưa vào đầu. Như mưa vào lưng. Như mưa vào chân nó. Những hành động
mạnh nối tiếp nhau được thể hiện bằng các câu đặc biệt tô thêm trận mưa đòn mà
thằng Canh đang phải chịu. Một trận đòn nên thân chỉ vì một củ khoai. Kịch tính
câu chuyện tăng lên khi Nguyễn Công Hoan để cho hậu quả mà nhân vật phải chịu
quá lớn so với cái nguyên nhân mà nó gây ra. Với kiểu cấu trúc thời gian này,
Nguyễn Công Hoan đã thẳng thắn lên án chế độ xã hội bất nhân, mất tình người để
thấy rằng: người nghèo trong xã hội ấy không những khổ vì đói rách mà còn khổ vì
bị xúc phạm nhân phẩm và bị trà đạp phũ phàng. Dư luận thành kiến bất công trút
lên kẻ nghèo đói đủ mọi thứ tội lỗi xấu xa, trong khi họ chỉ có tội nghèo đói. Vì
đói quá mà thằng Canh phải ăn cắp một củ khoai luộc rồi bị đánh đập rất dã man,
trở thành một con thú dữ, một kẻ nguy hiểm trong mắt mọi người. Từ cách miêu tả
đó, Nguyễn Công Hoan đã vạch trần thực trạng xã hội: Cái đói nghèo dìm con người
xuống đáy cùng của cuộc sống, ở đó họ chỉ có thế đứng giữa hai ranh giới cái đói và
cái chết, tình người đã không còn ở trong xã hội đó.
Số phận nghèo khổ của con người trở thành đối tượng miêu tả trung tâm trong
các truyện ngắn của Nguyễn Công Hoan. ở đâu ông cũng tìm ra cái khổ của con

Hà Phương Ly - K29G

18

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

người. Điều đặc biệt là sự nghèo khổ (hệ quả) lại bắt nguồn từ những nguyên nhân
rất bình thường. Truyện ngắn Anh Xẩm cũng miêu tả nỗi khổ của người lao động
như anh Xẩm, và nỗi khổ đó xuất phát từ một nguyên nhân: chỉ vì trận mưa gió,
không có người ra đường nên anh không xin được gì. Với việc đi theo trình tự thời
gian từ nguyên nhân tới hệ quả đó mà Nguyễn Công Hoan muốn lên án sự quay
lưng của xã hội đối với một kiếp người. Cái lạnh lùng của những con người đối với
anh Xẩm trong đêm mưa gió đó còn lạnh hơn cả một trận mưa.Và nguyên nhân sâu
xa gây nên là nỗi khổ cho con người chính là xã hội phong kiến.
Mở đầu tác phẩm, Nguyễn Công Hoan miêu tả một không gian ảm đạm, não
nùng bằng những câu văn đặc biệt:
Gió.
Mưa.
Não nùng.
Đường phố trở nên vắng ngắt, không một bóng người. Ngoài trời mưa vẫn
như rây bột, như chăng lưới. Gió vẫn giật lên từng hồi: Hơi lạnh thấm buốt đến tận
xương. Cây và cột đèn rú lên. Sự khắc nghiệt của thời tiết đã làm cho anh Xẩm khổ
sở hơn Trong khi mọi người được ở nhà ấm cúng bên nhau, thì anh Xẩm một mình
đối mặt với mưa gió để hát, để được cái gì cho vào chiếc chậu nhôm của mình. Bằng
việc mở rộng phần nội dung kết hợp với biện pháp lặp cấu trúc ngữ pháp, nhà văn đã
làm tăng thêm cái khó khăn, sự lạnh lẽo mà anh Xẩm đang phải đối mặt: Thau anh
không một tiếng vang động. Một xu cũng chẳng có. Một trinh to cũng chẳng có. Một
trinh con cũng chằng có. Tác giả đưa ra hệ quả rồi lại lồng ghép bằng những
nguyên nhân, cả khách quan và chủ quan. Sau những chữ Bởi vì chỉ nguyên nhân
là hệ quả mà anh Xẩm phải chịu. Chỉ vì một cơn mưa, một trận gió rét mà anh phải
quay về với một chiếc thau không: Và khi đã hiến hết tất cả các bài anh thuộc, anh
ngồi im lặng để chờ và để nghe. Và sau hết sờ tay vào lòng thau không để vét. Đấy
chính là những nguyên cớ đẩy anh đến sự kiệt cùng của sức lực. Cái lạnh của cơn
mưa rây bột, của trận gió giật từng hồi làm lạnh da thịt anh, nhưng nó chưa lạnh lẽo,
tàn nhẫn bằng cái lạnh lùng xã hội đối với anh. Đó mới là cái lạnh thật sự, cái lạnh
đủ để lòng anh tái tê đau đớn. Con người bé nhỏ của anh nổi bật để đối trọi lại cả với

không gian lạnh lẽo vắng vẻ của thời tiết, đối mặt với sự bạc bẽo của cả một xã hội
quay lưng lại với anh. Bằng việc sử dụng biện pháp đối lập giữa một bên là nguyên

Hà Phương Ly - K29G

19

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

nhân với một bên là hệ quả nghiêm trọng, Nguyễn Công Hoan dường như muốn chỉ
ra cái đói nghèo cứ bám lấy những kiếp người, như muốn dìm con người xuống sâu
hơn tận cùng của cái đói. Họ khao khát được ấm no, được sưởi ấm bằng tình thương
nhưng không bao giờ được. Với cách dẫn truyện theo cấu trúc thời gian nguyên
nhân - hệ quả, Nguyễn Công Hoan đã đặt ra một vấn đề trong xã hội.Đó là tình cảnh
khổ cực của người nghèo, cái khổ dường như đã lên tới đỉnh điểm, không thể khổ
hơn được nữa.
Với hai truyện ngắn tiêu biểu: Bữa no đòn, Anh Xẩm ta thấy truyện
ngắn viết theo cấu trúc thời gian nguyên nhân - hệ quả phần nào giúp Nguyễn Công
Hoan thể hiện được tư tưởng của mình. Đó là tư tưởng nhân đạo, yêu thương con
người của nhà văn. Bên cạnh đó ông muốn lên án xã hội phong kiến, một xã hội tàn
ác, vô nhân đạo, không có tình thương.
b. Thời gian đơn tuyến, đảo tuyến.
Đây là kiểu thời gian có các thời điểm trong truyện ngược hướng với thời
điểm của chuyện. Người kể xếp đặt, xáo trộn thời gian trong từng thời điểm hoặc
trong toàn bộ truyện. Thời gian đảo tuyến tạo được sự hấp dẫn bởi sự phong phú của

con người và cảnh vật. Mỗi lần đảo tuyến thời gian thì đồng thời tạo ra một không
gian mới, hình ảnh mới, từ đó tạo ra những bất ngờ, thú vị. Người đọc khó mà đoán
được những gì sẽ diễn ra tiếp theo.
b1. Thời gian đơn tuyến, đảo tuyến chỉ hệ quả-nguyên nhân.
Kiểu thời gian này có các sự kiện, tình tiết của truyện nối tiếp nhau theo sự
vận động của hệ quả-nguyên nhân. ở kiểu cấu trúc thời gian này, Nguyễn Công
Hoan thường mở đầu truyện bằng việc đặt ra một hệ quả và sau đó là một quá trình
đi tìm những nguyên nhân gây nên hệ quả đó. Lối kể này thu hút người đọc ở chỗ:
muốn hiểu nội dung câu chuyện, phải theo dõi phần nguyên nhân sau đó của nó.
Những truyện ngắn tiêu biểu theo kiểu cấu trúc thời gian này của ông không nhiều
(11 truyện ~ 14,1%). Song mỗi tác phẩm viết theo lối thời gian này đều có những
nét thú vị riêng . Một số tác phẩm tiêu biểu như: Thằng ăn cướp, Thịt người chết,
Nỗi lòng ai tỏ, Đi giầy, Cái thú tổ tôm
Truyện ngắn Thằng ăn cướp đi thẳng vào hệ quả của câu chuyện: Phải
đòn trận này thì nó cạch đến già. Nhưng đáng kiếp! Ai thương ? Ai bảo mới nứt ra
đã đi ăn cắp? Sau cái hệ quả đó là thái độ, những lời nguyền rủa của mọi người

Hà Phương Ly - K29G

20

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

giành cho nó, rồi họ xa lánh, tránh mặt nó: Người ta gớm mặt nó! Người ta sợ nó!
Cái hệ quả mà Nguyễn Công Hoan đưa ra thật to lớn, nó đủ sức khái quát cho số

kiếp con người nghèo khổ, bị ruồng bỏ, bị hắt hủi phũ phàng. Vậy nguyên nhân nào
làm nên hệ quả đó? Thật bất ngờ khi người đọc biết được cái nguyên nhân gây ra hệ
quả này lại quá bình thường, đơn giản. Thằng bé chỉ vì đói, vì không có cái ăn mà
nó phải làm cái việc là phải ăn quỵt hai xu bún riêu. Từ hệ quả đến nguyên nhân là
một khoảng cách quá xa. Có ai ngờ vì hai xu bún riêu mà nó trở nên khổ sở như vậy.
Câu chuyện tiếp diễn có sự đan lồng của các cặp hệ quả-nguyên nhân, nguyên nhânhệ quả khác. Vì đói mà nó phải xin ăn, chẳng ai thương, mọi người coi nó như là
một con chiên ghẻ rồi xua đuổi. Trước tình thế đó nó phải sử dụng mánh khóe. Nó
giả vờ như mình có tiền để được ăn bát bún riêu nóng hổi kia. Cái việc nó làm dựa
trên một nguyên nhân tất yếu có thực. Khi đã được ăn rồi thì nó quên đi cái nghĩa
vụ mình phải trả tiền, và nó chạy. Vì thực tình nó chỉ có sáu trinh, làm sao mà đủ
trả. Từ việc làm đó tất yếu dẫn đến một hệ quả: nó bị người ta đuổi bắt. Hàng trăm
người đổ ra đường đuổi theo một thằng bé dưới sự hô hào của ông đội sếp, mọi
người tra tấn nó bằng những cú đánh, những tiếng chửi. Họ đánh vào mạng mỡ,
đánh vào ngực làm nó không thở được. Những động từ mạnh liên tiếp vang lên:
Huỵch! Huỵch! Bốp! Bốp! Nó van xin không ai tha: Họ càng ghét, túm lại đánh
như mưa. Trận đón làm nó đau, nó không nói được nữa, nó trở thành mộtcon chó
bị trói giật bốn cẳng ra đằng sau lưng. Nó còn bị nghi ngờ là cắt đứt ruột tượng, lần
túi, giật khăn rồi tẩu tang vật đi, nhưng kỳ thực nó chỉ ăn quỵt hai xu bún riêu.
Điều đó được làm sáng tỏ khi bà hàng bún riêu chạy tới, hổn hển nói:nó ăn của
tôihai xubún riêurồinó quỵtnó chạy. Nguyên nhân thì nhỏ nhưng kết
quả nó phải gánh chịu thì qúa lớn. Chỉ vì hai xu bún riêu mà lại bị một bữa no đòn.
Sự đối lập giữa hệ quả và nguyên nhân đó khiến người đọc sửng sốt trước cánh cư xử
của những con người với nhau trong xã hội thời phong kiến. Thì ra con người cũng
chẳng bằng sinh mạng một con vật, cái đói, miếng ăn sẵn sàng khiến họ trà đạp lẫn
nhau, không còn lòng tốt, không còn đủ tâm trí để chở che bênh vực nhau.
Ngòi bút trào phúng của Nguyễn Công Hoan không chỉ tập trung miêu tả sự
bần cùng của tầng lớp người lao đông mà còn đi sâu đi sâu đả phá cái khổ dởm
hợm của tầng lớp con nhà giầu. Điều này thể hiện rất rõ trong truyện ngắn Nỗi
lòng ai tỏ.

Hà Phương Ly - K29G

21

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Nhà văn mở đầu câu chuyện bằng một hành động rõ nguyên nhân của một cô
tiểu thư: sau bữa ăn không hiểu sao cô Tuyết cứ thở vắn thở dài, rồi chờ cho mẹ đi
chơi, cô lên giường đắp chăn, thút thít khóc mãi. Với một người bình thường thì đây
là một hành động không có gì nghiêm trọng, chẳng đáng quan tâm, nhưng cô Tuyết
là con nhà giàu, là tiểu thư thì việc này quả là đáng bàn. Và Nguyễn Công Hoan đã
chỉ ra cái cớ làm cho cô Tuyết thở vắn thở dài phải thút thít khóc, đó là: nhân
vật Vân trong tiểu thuyết bị chết. Việc này khiến cô thương hại, cô lo lắng, cô buồn:
Gớm! Mình xem đến chỗ tả Vân chết mà mình buồn - buồn là!. Ai cũng phải bật
cười khi hiểu nguyên nhân gây ra nỗi buồn của cô Tuyết. Chỉ vì cái nguyên nhân đó
mà cô phải khóc, rồi trở nên cáu gắt với mọi người, ngay cả với mẹ, cô cũng không
muốn tâm sự Từ một chi tiết rất đỗi quen thuộc của những cô tiểu thư đài các,
Nguyễn Công Hoan đã chỉ ra phần nào bản chất, sự ẻo lả của những cô tiểu thư được
yêu chiều quá đáng. Câu chuyện tưởng như đơn giản nhưng kết thúc bất ngờ đã tạo
tiếng cười cho người đọc. ẩn sau tiếng cười đó là cả triết lý về cuộc sống. Ngòi bút
trào phúng của Nguyễn Công Hoan đã tỏ ra thật sắc xảo khi miêu tả đám gái mới
lãng mạn con nhà giàu nhõng nhẽo, có những thứ tình cảm yêu đương lãng mạn. Kết
thúc câu chuyện là nụ cười châm biếm của Nguyễn Công Hoan. Nhà văn đã dứt
khoát lên án cái kỳ dị, không bình thường, cái thứ nước mắt nửa chừng không đáng
có của những cô tiểu thư con nhà giàu. Ông đã phê phán không khoan nhượng với

lối sống tự do cá nhân quá trớn của xã hội tư sản Âu hóa. Điều đó trái ngược đối
với nề nếp đạo lý truyền thống cũng như với tình cảnh lầm than của đám dân đen
nghèo khổ.
Với cấu trúc đơn tuyến, đảo tuyến chỉ hệ quả-nguyên nhân, các truyện ngắn
của Nguyễn Công Hoan luôn tạo cho người đọc sự hồi hộp , bất ngờ thú vị. Qua đó
thể hiện chiều sâu trong cách nhìn hiện thực của nhà văn.
b2. Thời gian đơn tuyến, đảo tuyến đồng hiện.
Đây là loại thời gian mà nhà văn cho ta thấy quá khứ, tương lai trong cái nhìn
hiện tại. Hay nói khác đi, bằng tài năng của mình, nhà văn có thể tìm cách san
phẳng thời gian theo bình diện của không gian làm cho quá khứ, hiện tại, tương lai
đồng hiện cùng một lúc. Từ đó giúp người đọc có cái nhìn đa chiều đối với từng
nhân vật, từng sự việc, hiểu được những gì đã diễn ra trong quá khứ, phát triển trong
tương lai và hiện tại nó đang có. Với cấu trúc thời gian này, người đọc được khái

Hà Phương Ly - K29G

22

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

quát nhân vật trong cái nhìn tổng thể, từ đó biết được chiều hướng con đường đời
của nhân vật sẽ đi đến đâu.
Tiêu biểu cho cấu trúc thời gian đồng hiện, có thể kể các tác phẩm như: Con
ngựa già; Người vợ lẽ bạn tôi; Thằng ăn cướp ở mỗi truyện, Nguyễn Công
Hoan đều thể hiện rõ tài năng của mình trong việc lồng ghép, đan chéo các thể thời

gian quá khứ, hiện tại, tương lai. Nhờ bút pháp đảo dòng thời gian như vậy mà chân
dung nhân vật hiện lên sinh động như có thật ở ngoài đời.
Con ngựa già là một trong những truyện ngắn tiêu biểu cho cấu trúc thời
gian hồi tưởng. Câu chuyện kể bằng phương pháp xen lẫn quá khứ trong hiện tại. Kể
lại chuyện con ngựa, Nguyễn Công Hoan không chỉ muốn nói về con ngựa đó đã có
quá trình sống với chủ nó như thế nào, mà qua đó nhà văn muốn đề cập tới vấn đề
con người tha hoá, phi nhân tính. Nhờ có cấu trúc thời gian đồng hiện mà người đọc
mới thấu hiểu hết nội dung câu chuyện và tư tưởng sâu sắc mà Nguyễn Công Hoan
muốn phản ánh. Hình ảnh con ngựa ô được hiện lên trong trí tưởng tượng của
nhân vật tôi một cách cụ thể và sinh động. Hồi ấy tôi mới độ chín, mười tuổi,
chính trong thời gian đó tôi đã được thấy con ngựa ô - một con ngựa bất kham của
ông Huyện. Đó là con ngựa Tây, nó dữ tợn, khoẻ mạnh và hung hăng: ba bốn người
lính túm lại mới đóng nổi nó vào xe, anh bồi không thể điều khiển khi chưa quen
tính nó, nó đã từng đua ngang với xe lửa. Nó không những khoẻ mà còn rất khôn:
Ai lại gần nó thì nó hục hặc, cắn đá nhưng đến ông Huyện đứng cạnh thì nó lại
hiền lành như con bò. Đám lính huyện phải trầm trồ, ca tụng mãi cái việc nó cứu
chủ. Hai lần ông Huyện thoát nạn nhờ nó, có lẽ thế mà ông Huyện quý nó vô cùng.
Nhưng thời gian trôi đi, quá khứ đó không còn. Hiện tại con ngựa đang trở nên già
và yếu đi: Nó kém hung hăng và bớt cắn đá. Nó bị ốm, không thể cứu được, mà có
khỏi nó cũng không thể kéo xe và cưỡi được nữa. Tưởng rằng con ngựa sẽ được chữa
trị, nuôi dưỡng sống trong những ngày tháng còn lại, nhưng có ai ngờ con ngựa
đó đã bị tra tấn trước khi chết bằng chính bàn tay của những con người thù hằn nó.
Ngay cả chủ nó cũng quay lưng, mặc cho sự tra tấn kéo dài. Nó bị đem chôn sống,
bị trói bốn cẳng rồi kéo đi. Con ngựa trở thành trò mua vui cho đám lính trước khi
chết, họ được trận cười hả hê khi thấy nó đau đớn, giãy giụa. Kết thúc câu chuyện là
hình ảnh thấm đẫm nước mắt: Con ngựa bị quẳng xuống hố khi mắt nó vẫn mở
trừng trừng và bụng nó vẫn phập phồng thở. Với cấu trúc thời gian đồng hiện,

Hà Phương Ly - K29G

23

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

Nguyễn Công Hoan cho người đọc tìm thấy trong quá khứ hình ảnh một con ngựa
có sức khỏe phi thường, cái khôn ngoan của một con tuấn mã, trung thành với chủ.
Đối lập với quá khứ là thời gian hiện tại, tác giả lại cho người đọc thấy cảnh ngộ trớ
trêu của con ngựa. Câu chuyện khép lại như một lời tố cáo đanh thép đối với bản
chất bội bạc của những con người như tên quan Huyện. Tác phẩm được dựng nên
không phải bằng mối xung đột giữa con người với con người mà có sự đối lập giữa
con người với con vật về phương diện nhân cách. Từ đó làm nổi bật sự vô ơn bạc
nghĩa của những con người sống không có tình nghĩa. Đó là sự đả kích sâu cay của
nhà văn vào bộ mặt thật của những tên quan lại.
Truyện ngắn Người vợ lẽ bạn tôi cũng được xây dựng theo kiểu cấu trúc
thời gian đồng hiện. Vấn đề mà Nguyễn Công Hoan đặt ra trong tác phẩm này cũng
không nằm ngoài sự thay đổi bản chất, tính cách một con người, để từ đó khái quát
lên thực trạng xã hội và tính cách của một tầng lớp người trong xã hội xưa. Thời
gian, quá khứ, hiện tại lồng ghép, xoắn kép nhau trong tác phẩm. Mở đầu câu
chuyện là thời gian quá khứ: Cái lần tôi đến thăm anh Quý ở Bắc Ninh vào hồi
tháng 6 trước đây là lần tôi thấy anh ấy đối với tôi nhạt nhẽo và ngượng nghịu
nhất. Nguyên nhân tại làm sao như vậy được tác giả kể lại bằng hồi ức của nhân
vật tôi. Trong hồi tưởng đó thì Huệ - vợ hai Quý được nói đến nhiều nhất. Đó là
một cô gái nhút nhát, suốt ngày chỉ ngồi dưới bếp. Theo lời Quý thì lúc nào Huệ
cũng len lét, cả ngày chẳng dám lên nhà trên. Huệ sợ cả thằng Bếp sợ đi: cô
ấy chả dám nhờ con làm việc gì cả Ăn cơm cô ấy cũng mời con một cách lễ

phép. Tác giả để cho Huệ hiện lên chân thật qua những lời bình giá, nhận xét của
nhiều người. Dường như cô mặc cảm với thân phận thấp hèn của mình nên không
dám ngẩng cao đầu. Chỉ thu mình ở xó bếp.
Sau đó hai tháng, Huệ trong lời kể của nhân vật tôi đã thay đổi hẳn: Huệ
hôm nay không phải là Huệ của hai tháng về trước. Huệ hôm nay hoàn toàn là một
thiếu phụ tân thời, vợ ông Phán trẻ. Huệ đâu còn nhút nhát sợ sệt, mà ngược lại cô
đã có giọng trịch thượng của một người đàn bà có quyền: ra vẻ mắng thằng Hương,
bà vú khi họ không làm được việc.Tất cả sự thay đổi của Huệ làm nhân vật tôi
không hết ngạc nhiên: Hôm ấy, thật tôi ngạc nhiên về sự thay đổi từ cử chỉ cho đến
cách ăn nói của Huệ. Từ một người đàn bà mặc cảm, tự ti, Huệ trở thành một
người đàn bà hợm hĩnh, thích khoe tài, biết quán xuyến mọi việc. Huệ không còn

Hà Phương Ly - K29G

24

Khoa: Ngữ văn


Trường đại học sư phạm Hà Nội 2

Khoá luận tốt nghiệp đại học

biết sợ ai mà ngược lại ai cũng phải sợ Huệ. Trở về thời gian thực tại, Huệ vẫn là
một con người như thế, cậy quyền thế để ra lệnh mọi người. Huệ làm mọi thứ trong
gia đình đảo lộn: thằng Hương nhiều lần bị đánh đập tàn nhẫn, thằng Bếp phải bỏ đi
vì bị Huệ nghi ngờ ăn trộm tiền, ngay cả Quý cũng phải sống khép nép theo lời vợ.
Với cấu trúc thời gian đồng hiện, Nguyễn Công Hoan để cho Huệ hiện lên một cách
tự nhiên với đầy đủ bản chất vốn có qua lời kể của nhân vật tôi. Tính cách Huệ
được đánh giá một cách khách quan qua lời các nhân vật trong tác phẩm. Qua câu

chuyện này, nhà văn đã chỉ rõ thực trạng cảnh sống gì ghẻ con chồng, phê phán
những người phụ nữ chỉ biết vun vén cho hạnh phúc cá nhân. Sau thái độ mỉa mai,
châm biếm dường như là cả một sự xót xa của nhà văn trước sự tha hóa của phẩm
chất con người.
Qua những truyện ngắn viết theo kiểu cấu trúc thời gian đồng hiện, Nguyễn
Công Hoan đã cho người đọc có cái nhìn nhiều chiều trong việc đánh giá tìm hiểu
truyện. Tính cách nhân vật được hiện lên qua sự trải dài của thời gian từ quá khứ đến
hiện tại và tương lai. Qua những trang văn sinh động đó nhà văn muốn chỉ cho người
đọc thấy sự xuống dốc không phanh của tình người và tính người. Dường như con
người luôn không có điểm dừng luôn muốn thể hiện quyền uy, sức mạnh riêng nên
đã đánh mất đi phần tốt đẹp trong tâm hồn và nhân phẩm của chính mình.
3.1.2. Thời gian đa tuyến.
Thời gian đa tuyến là kiểu cấu trúc thời gian có nhiều tuyến nhân vật, mỗi
tuyến nhân vật xuất hiện trong từng thời điểm khác nhau, có thể trùng tọa độ hoặc
không trùng tọa độ.
a. Thời gian đa tuyến song song.
Khi tiếp cận với những tác phẩm mang cấu trúc thời gian này người đọc dễ
dàng nhận thấy các tuyến nhân vật xuất hiện trong cùng một thời điểm song song
lồng ghép vào nhau. Kiểu cấu trúc thời gian này được Nguyễn Công Hoan sử dụng
khá nhiều (16 truyện ~ 20,5%). Tiêu biểu như những truyện: Người ngựa ngựa
người; Thanh! Dạ; Oẳn tà roằn; Phành phạch; Con ve; Sáng, chị phu mỏ Với
kiểu cấu trúc thời gian này, Nguyễn Công Hoan cho người đọc nhận thấy sự đa dạng
của các tuyến nhân vật, được tiếp xúc với nhiều suy nghĩ của nhiều hạng người trong
xã hội. Tuy trong cùng thời gian nhiều nhân vật xuất hiện nhưng nhà văn đã có cách
xử lý tài tình về mặt cấu trúc thời gian nên các tuyến nhân vật không bị trùng nhau.

Hà Phương Ly - K29G

25

Khoa: Ngữ văn