Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản của công ty TNHH phương hà

CH
C ăS

NGă1

LÝ LU N CHUNG V TÀI S N VÀ HI U QU S
S N TRONG DOANH NGHI P

D NG TÀI

1.1 T ng quan v tài s n trong doanh nghi p
1.1.1. Khái ni m
Theo quy đ nh t i i u 163 c a B lu t Dân s n m 2005 tài s n bao g m v t, ti n,
gi y t có giá (nh trái phi u, c phi u, k phi u...) và các quy n tài s n (nh quy n
tác gi , quy n s h u công nghi p, quy n đ i v i gi ng cây tr ng, quy n đòi n ,
quy n đ c nh n s ti n b o hi m đ i v i v t b o đ m, quy n tài s n đ i v i ph n v n
góp trong doanh nghi p, quy n tài s n phát sinh t h p đ ng...).
Khái ni m tài s n l n đ u tiên đ

c quy đ nh trong B lu t dân s n m 1995, theo

đó t i i u 172 B lu t Dân s n m 1995 quy đ nh “TƠi s n bao g m v t có th c, ti n,
gi y t tr giá đ c b ng ti n và các quy n tài s n”. Ti p đó, i u 163 B lu t dân s
2005 (B lu t dân s hi n hƠnh) quy đ nh: “TƠi s n bao g m v t, ti n, gi y t có giá và
các quy n tài s n” . Khái ni m tài s n theo B lu t dân s 2005 đƣ m r ng h n B
lu t dân s 1995 v nh ng đ i t ng nƠo đ c coi là tài s n, theo đó, không ch nh ng
“v t có th c” m i đ c g i là tài s n mà c nh ng v t đ c hình thƠnh trong t ng lai
c ng đ c g i là tài s n.
Theo chu n m c K toán qu c t , tài s n trong doanh nghi p là ngu n l c do
doanh nghi p ki m soát, là k t qu c a nh ng ho t đ ng trong quá kh , mà t đó m t
s l i ích kinh t trong t ng lai có th d ki n tr c m t cách h p lý.

Theo Chu n m c k toán s 04 c a Vi t Nam, tài s n trong doanh nghi p là nh ng
ngu n l c doanh nghi p ki m soát đ c và d tính đem l i l i ích kinh t trong t ng
lai trong doanh nghi p. Trong đó, ngu n l c doanh nghi p ki m soát đ c là nh ng
ngu n l c doanh nghi p có quy n s d ng, quy n chi m h u và quy n đ nh đo t.
1.1.2

Ế đi m c a tài s n
qu n lý và s d ng t t tài s n, doanh nghi p c n n m rõ các đ c đi m c a tài

s n:
- Tài s n đ i di n cho l

ng v n c a doanh nghi p do v y ph i thu c quy n s h u,

quy n ki m soát c a m t cá nhân hay t p th nƠo đó, không th là tài s n vô ch .
- M i tài s n đ u có đ c tính nh t đ nh nh ng tƠi s n ph i là ngu n l c, c a c i đem
l i l i ích cho ch s h u khi s d ng tài s n, m c tiêu lƠ đ m b o kh n ng sinh l i và
đem l i l i nhu n cho doanh nghi p.
- Tài s n là m t lo i hƠng hóa đ c bi t có giá tr s d ng và giá tr l u tr , có th
mua, bán, trao đ i trên th tr ng.
1.1.3 Phân lo i tài s n trong doanh nghi p
1


Nh m đáp ng các yêu c u trong đ i s ng kinh t - xã h i nói chung, trong qu n lý
nói riêng, tài s n có các cách phân lo i sau:
1.1.3.1 Theo hình thái bi u hi n
Tài s n h u hình bao g m nh ng v t, ti n và gi y t có giá. Tài s n h u hình là
nh ng cái có th dùng giác quan nh n bi t đ c ho c dùng đ n v cơn đo đong đ m
đ c. i u ki n đ v t tr thành tài s n là m t v n đ còn tranh cãi r t nhi u. B i vì

khi v t không thu c c a ai g i là v t vô ch không ai g i là tài s n vô ch c . Khi nói
đ n tài s n h u hình b t bu c chúng ph i có m t s đ c tính riêng nh : thu c s h u
c a ai đó; có đ c tính v t lý; có th trao đ i đ c; có th mang giá tr tinh th n ho c
v t ch t; là nh ng th đƣ t n t i, đang t n t i và có th có trong t ng lai. TƠi s n h u
hình khi có càng nhi u đ c tính nêu trên thì càng ch c ch n đó lƠ tƠi s n h u hình.
Tài s n vô hình là nh ng quy n tài s n thu c s h u c a m t ch th nh t đ nh và
th ng ch g n v i m t ch th nh t đ nh và không th chuy n giao. Tuy nhiên m t s
quy n tài s n có th chuy n giao nh th ng hi u hàng hóa ho c y quy n cho ch th
khác. Tài s n vô hình là nh ng th không th dùng giác quan đ th y đ c và không
th dùng đ i l ng đ tính. Nh ng trong quá trình chuy n giao có th quy ra ti n. Tùy
t ng th i đi m nh t đ nh mà quy n tài s n có giá nh th nào. Vi c gây thi t h i v tài
s n vô hình c a ch th s ph i b i th ng nh ng r t khó đ xác đ nh giá tr c a nó.
Ngoài nh ng quy đ nh trong lu t còn vi c xác đ nh giá tr c a tài s n vô hình không
th xác đ nh đ c.
1.1.3.2 Theo quy n s h u
Tài s n t có bao g m các tài s n do xây d ng, mua s m ho c t ch t o b ng
ngu n v n c a doanh nghi p.
Tài s n thuê ngoài là tài s n đi thuê đ s d ng trong m t th i gian nh t đ nh theo
h p đ ng đƣ ký k t. Tùy theo đi u ki n ký k t, tài s n thuê ngoài c a doanh nghi p
đ c chia thành tài s n thuê tài chính là tài s n đi thuê nh ng doanh nghi p có quy n
ki m soát và s d ng lâu dài theo h p đ ng thuê và tài s n thuê ho t đ ng là nh ng tài
s n đi thuê nh ng đ s d ng trong m t th i gian nh t đ nh theo h p đ ng đƣ ký k t.
1.1.3.3 Theo kh n ng di d i
B t đ ng s n là các tài s n bao g m đ t đai; nhƠ, công trình xơy d ng g n li n v i
đ t đai, k c các tài s n g n li n v i nhà, công trình xây d ng đó; các tƠi s n khác g n
li n v i đ t đai; các tƠi s n khác do pháp lu t quy đ nh(ví d : các công trình xây d ng
th m l c đ a..)
ng s n theo b lu t dân s quy đ nh là nh ng tài s n không ph i là b t đ ng s n.
1.1.3.4 Theo đ c đi m luân chuy n

2

Thang Long University Library


Tài s n c đ nh là nh ng t li u s n xu t, là m t trong nh ng lo i tài s n có giá tr
l nđ

c huy đ ng và s d ng vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p

nh m m c đích sinh l i và có chu k s d ng trong dài h n.
Tài s n l u đ ng là lo i tài s n đ c d ki n s bán ho c s d ng h t trong t ng
lai, th ng là trong vòng m t n m, ho c m t chu k kinh doanh. Tài s n đi n hình bao
g m ti n, t

ng đ

ng ti n, kho n ph i thu, hàng t n kho, đ u t ng n h n.

1.1.4 Vai trò c a tài s n trong doanh nghi p
i v i doanh nghi p s n xu t, TSDH th ng chi m t tr ng l n h n đ i v i
TSNH; ng c l i trong các doanh nghi p th ng m i – d ch v thì TSNH th ng
chi m t tr ng l n h n TSDH. Do đó thông qua t tr ng c a t ng lo i tài s n, ng i ta
có th bi t đ

c vi c s d ng tài s n cho s n xu t kinh doanh có phù h p v i yêu c u

không, vì vi c phân b tài s n s
doanh c a doanh nghi p.

nh h

ng đ n k t qu ho t đ ng s n xu t kinh

1.1.4.1 Vai trò c a tài s n ng n h n
TSNH lƠ đi u ki n c n thi t đ doanh nghi p có th ti n hành ho t đ ng s n xu t
kinh doanh.
ho t đ ng hi u qu , doanh nghi p ph i b ti n mua các tài s n nh
máy móc, thi t b và hàng hóa, nguyên v t li u ph c v cho quá trình s n xu t kinh
doanh m c h p lý vƠ đ ng b v i nhau. Nh v y s t o đi u ki n cho chuy n hóa
hình thái c a TSNH trong quá trình luân chuy n đ
luân chuy n TSNH, t ng hi u su t s d ng TSNH.

c thu n l i, góp ph n t ng t c đ

TSNH còn đ m b o cho quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ c ti n
hƠnh th ng xuyên, liên t c. TSNH c ng lƠ công c ph n ánh, đánh giá quá trình v n
đ ng c a TSNH. TSNH đ c s d ng nhi u hay ít ph n ánh s l ng v t t , hƠng hóa
d tr , d d ng nhi u hay ít. TSNH l u chuy n nhanh hay ch m còn ph n ánh s
l ng v t t s d ng ti t ki m hay không. Th i gian n m khâu s n xu t vƠ l u thông
có h p lý hay không. B i v y, thông qua tình hình luân chuy n TSNH có th ki m tra,
đánh giá m t cách k p th i đ i v i các m t mua s m, d tr , s n xu t và tiêu th s n
ph m, d ch v c a doanh nghi p.
1.1.4.2 Vai trò c a tài s n dài h n
TSDH, ph n l n lƠ TSC , ch y u tham gia vào quá trình s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p. TSDH t n t i trong th i gian dài, trong nhi u chu k s n xu t kinh
doanh, vì v y TSDH là y u t quy t đ nh n ng l c s n xu t kinh doanh c a doanh
nghi p.
TSDH c ng lƠ m t công c h tr huy đ ng v n h u hi u khi TSDH có vai trò là
v t th ch p khi vay v n. Qua đó c ng đánh giá đ c n ng l c s n xu t t t hay kém

thông qua c s v t ch t k thu t c a doanh nghi p. V i TSDH có hƠm l ng k thu t
3


hi n đ i ti n ti n, kh n ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p s đ
hoàn thi n h n, có th coi là l i th c nh tranh trên th tr

c nâng cao và

ng.

TSDH là m t b ph n c a t li u s n xu t, gi vai trò lƠ t li u lao đ ng ch y u
c a quá trình s n xu t. Chúng đ c coi lƠ c s v t ch t k thu t có vai trò quan tr ng
trong ho t đ ng s n xu t, kinh doanh.
1.2 Qu n lý tài s n ng n h n
1.2.1 Khái ni m tài s n ng n h n
TSNH c a doanh nghi p bao g m 2 b ph n là TSNH s n xu t vƠ TSNH l u thông.
Trong đó, TSNH s n xu t g m m t b ph n là nh ng v t t d tr đ đ m b o cho quá
trình s n xu t đ c liên t c nh nguyên v t li u, nhiên li u, … vƠ m t m ph n là
nh ng s n ph m đang trong quá trình s n xu t nh s n ph m d dang, bán thành
ph m… TSNH l u thông lƠ nh ng tài s n n m trong quá trình l u thông c a doanh
nghi p nh thƠnh ph m trong kho ch tiêu th , các kho n ti n m t, chi phí tr tr c,
…
Trong quá trình s n xu t kinh doanh, TSNH s n xu t vƠ TSNH l u thông luôn thay
th ch cho nhau, v n đ ng không ng ng nh m đ m b o cho quá trình tái s n xu t
đ c ti n hành liên t c và thu n l i.
đ m b o cho quá trình s n xu t kinh doanh đ c ti n hƠnh th ng xuyên, liên
t c, đòi h i doanh nghi p ph i có m t l ng TSNH nh t đ nh. T đó, có th hi u
TSNH là nh ng tài s n thu c quy n s h u và qu n lý c a doanh nghi p, có th i gian
s d ng, luân chuy n, thu h i v n trong m t k kinh doanh bình th ng ho c trong

m t n m. TSNH c a doanh nghi p có th t n t i d i hình thái ti n, hi n v t (v t t ,
hƠng hóa), d i d ng đ u t tƠi chính ng n h n và các kho n n ph i thu.
TSNH c a doanh nghi p bao g m: Ti n và các kho n t ng đ ng ti n, các kho n
đ u t tƠi chính ng n h n, các kho n ph i thu, hàng t n kho và các tài s n ng n h n
khác.
1.2.2 Ế đi m tài s n ng n h n
TSNH phân b trong t t c các ho t đ ng c a doanh nghi p nh m đ m b o quá
trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ

c di n ra n đ nh, liên t c, tránh làm

nh h ng đ n kh n ng thanh toán vƠ kh n ng sinh l i c a tài s n.
Do v y, TSNH trong doanh nghi p có các đ c đi m sau:
TSNH trong quá trình chu chuy n luôn thay đ i hình thái bi u hi n nên TSNH v n
đ ng ph c t p và khó qu n lý.
TSNH là m t b ph n c a v n s n xu t nên TSNH v n đ ng là luân chuy n toàn b
giá tr ngay trong m t l n vƠ đ c hoàn l i toàn b sau m i chu k kinh doanh.
TSNH hoàn thành m t vòng tu n hoàn sau m t khu k kinh doanh, vì v y TSNH có
tính thanh kho n cao nên đáp ng kh n ng thanh toán c a doanh nghi p.
4

Thang Long University Library


1.2.3 Phân lo i tài s n ng n h n
qu n lý TSNH t t c n ph i phân lo i TSNH. D a theo tiêu th c khác nhau, có
th chia TSNH thành các lo i khác nhau. Thông th ng TSNH đ c phân lo i theo
hình thái bi u hi n nh sau:
- Ti n và các kho n t ng đ ng ti n: Là toàn b s ti n hi n có c a doanh nghi p
t i th i đi m báo cáo, g m: ti n m t, ti n g i ngân hàng, ti n đang chuy n và các

kho n t ng đ ng ti n. Trong đó các kho n t ng đ ng ti n là các kho n đ u t
ng n h n có th i gi n thu h i ho c đáo h n không quá ba tháng, có kh n ng chuy n
đ i d dàng thành m t l ng ti n xác đ nh và không có nhi u r i ro trong chuy n đ i
thành ti n k t ngày mua kho n đ u t đó. Ti n là m t lo i tài s n có tính linh ho t
cao, doanh nghi p có th d dàng chuy n đ i thành các lo i tài s n khác ho c đ tr
n . Do v y, trong ho t đ ng kinh doanh đòi h i m i doanh nghi p c n ph i có m t
l ng ti n c n thi t xác đ nh.
h id

u t tài chính ng n h n: Là vi c b v n mua các ch ng khoán có th i h n thu
i m t n m ho c trong m t chu k kinh doanh (nh tín phi u kho b c, k phi u

ngân hàng...) ho c mua vào, bán ra ch ng khoán (c phi u, trái phi u) đ ki m l i và
các lo i đ u t khác không quá m t n m.
- Các kho n ph i thu ng n h n: Là m t b ph n thu c tài s n c a doanh nghi p
đang b các đ n v và các cá nhân khác chi m d ng mà doanh nghi p có trách nhi m
ph i thu h i bao g m các kho n ph i thu ng n h n c a khách hàng, ph i thu n i b
ng n h n và các kho n ph i thu ng n h n khác có th i h n thu h i ho c thanh toán
d i m t n m.
- Hàng t n kho: Là nh ng tài s n đ c gi đ bán trong k s n xu t, kinh doanh
bình th ng; đang trong quá trình s n xu t, kinh doanh d dang; nguyên li u, v t li u
d tr cho s n xu t; công c , d ng c (g i chung là v t t ) đ s d ng trong quá trình
s n xu t, kinh doanh ho c cung c p d ch v .
- Các tài s n ng n h n khác: Bao g m t m ng là kho n ti n ng tr c cho nhân
viên mua hàng khi v t t khan hi m; chi phí tr tr c ng n h n là các kho n chi phí
th c t đƣ phát sinh nh ng có tác d ng cho nhi u chu k s n xu t kinh doanh nên ch a
th tính h t vào giá thành s n ph m trong k nƠy mƠ đ c tính d n vào giá thành s n
ph m các k ti p theo; các kho n ký qu , ký c c ng n h n và chi s nghi p.
Vi c phân lo i TSNH theo cách này t o đi u ki n thu n l i cho vi c xem xét, đánh
giá m c t n kho d tr và kh n ng thanh toán c a doanh nghi p. M t khác, thông qua

các phân lo i này có th tìm các bi n pháp phát huy ch c n ng các thƠnh ph n TSNH
và bi t đ c k t c u TSNH theo hình thái bi u hi n đ đ nh h ng đi u ch nh h p lý
có hi u qu .
1.2.4 N i dung qu n lý tài s n ng n h n c a doanh nghi p
5


i v i doanh nghi p s n xu t kinh doanh, t tr ng TSNH th

ng chi m ph n l n

trong t ng tài s n, t 50% đ n 70%. Do đó, vi c qu n lý và s d ng hi u qu TSNH có
nh h ng l n t i ho t đ ng c a doanh nghi p. Thông th ng, các chính sách qu n lý
TSNH th hi n qua ba n i dung: Chính sách qu n lý ti n m t, chính sách qu n lý các
kho n ph i thu và chính sách qu n lý hàng t n kho.
1.2.4.1 Qu n lý ti n m t
i v i các doanh nghi p, hi u đ

c t m quan tr ng c a vi c qu n lý ti n m t là

đi u c t y u cho s s ng còn c a doanh nghi p. Các cu c kh o sát doanh nghi p kinh
doanh th t b i cho th y h u h t các công ty nƠy (đ n 60%) cho bi t s th t b i c a h
toàn b hay ph n l n đ u do g p ph i v n đ v lu ng ti n m t trong công ty. Công ty
t ođ

c l i nhu n là vi c t t nh ng lu ng ti n m t trong công ty m i lƠ đi u c n thi t.

Tuy nhiên, d tr ti n m t không ch có l i ích mà còn ti m n r i ro. Khi có ti n m t
d tr , doanh nghi p luôn đ m b o đ c kh n ng thanh toán, t đó t o đ c uy tín và
v th c a doanh nghi p trên th tr ng. Nh ng n u doanh nghi p d tr ti n m t quá

ít s gi m kh n ng thanh toán, d tr quá nhi u s làm gi m kh n ng sinh l i c a
kho n ti n này, bên c nh đó còn lƠm t ng chi phí qu n lý. Chính vì v y, qu n lý t t
ti n m t m i chính là chìa khóa d n đ n s thành công cho doanh nghi p.
Xácăđ nh m c d tr ti n m t t iă uă(môăhìnhăBaumol)
S d ng mô hình Baumol đ xác đ nh l ng ti n m t t i u c n d tr trong doanh
nghi p thông qua vi c xác đ nh chi phí c h i và chi phí giao d ch cho vi c d tr ti n.
Gi đ nh c a mô hình Baumol:
- Nhu c u v ti n c a doanh nghi p là n đ nh
- Không có d tr ti n m t cho m c đích an toƠn
- Doanh nghi p ch có hai hình th c d tr là ti n m t và ch ng khoán kh th
- Không có r i ro trong đ u t ch ng khoán

6

Thang Long University Library


S ăđ 1.1 Mô hình d tr ti n m t t iă u
Chi
phí
gi
ti n
m t
OC = C/2*K
TC

TrC = T/C*F
Quy mô ti n m t (C)

C*

Có hai lo i chi phí liên quan t i d tr ti n lƠ chi phí c h i và chi phí giao d ch.
Chi phí c h i là chi phí m t đi do gi ti n m t, khi n cho đ ng ti n không đ c đ u
t vƠo m c đích sinh l i. Chi phí giao d ch lƠ chi phí liên quan đ n chuy n đ i t tài
s n đ u t thƠnh ti n m t đ s n sàng cho chi tiêu. N u công ty gi quá nhi u ti n m t
thì chi phí giao d ch s nh , nh ng chi phí c h i s l n vƠ ng c l i. T ng chi phí
gi ti n m t chính là t ng c a chi phí c h i và chi phí giao d ch. M c ti n d tr t i
u lƠ m c t i đó t ng chi phí cho vi c d ti n là nh nh t.
Chi phí giao d ch (Transaction Cost – TrC)
TrC = ( T / C) * F
Trong đó: T: T ng nhu c u v ti n m t trong m t th i k ( th

ng là m t n m)

C: Qui mô m t l n bán ch ng khoán
F : Chi phí c đ nh c a m t l n bán ch ng khoán
T/C: S l n mà công ty ph i bán ch ng khoán m t n m
T ng chi phí giao d ch đ

c xác đ nh d a vào s l n công ty ph i bán ch ng khoán

trong m t th i k ( th ng là m t n m)
Chi phí giao d ch = S l n bán ch ng khoán * Phí giao d ch c đ nh = (T/C) * F
Chi phí Ế h i ( Opportunity Cost – OC)
OC = ( C / 2 ) * K
Trong đó: C/2: M c d tr ti n m t trung bình
K: Lãi su t ch ng khoán/ th i k ( th
T ng chi phí (Total Cost – TC)
TC = TrC + OC
7

ng là m t n m)


TC = ( T / C) * F + ( C / 2 ) * K
M c d tr ti n m t t i Ố (C*): t ng chi phí

m c t i ti u TCmin

C* =
V y t i m c C = C* ta đ

c TCmin.

Qu n lý ho tăđ ng thu chi ti n
Sau khi đƣ xác đ nh m c d tr ti n m t t i u, vi c qu n lý ho t đ ng thu chi ti n
m t c ng nh h ng t i hi u qu qu n lý TSNH. Trong doanh nghi p, các nhà qu n lý
luôn mong mu n “t ng thu – gi m chi”. T ng thu lƠ tích c c thu h i các kho n n t
khách hƠng đ có v n quay vòng đ u t , đ m b o quá trình s n xu t kinh doanh đ c
di n ra liên t c. Gi m chi là t n d ng th i gian c a các kho n thu, chi, ch m tr l ng
đ có nhi u ti n nhàn r i đ u t .
đánh giá hi u qu chi phí phát sinh c a các ph ng th c thu ti n, các nhà qu n
lý th

ng s d ng mô hình so sánh gi a l i ích t ng thêm vƠ chi phí t ng thêm.
Bă=ă tă*ăTS*ăIă*ă(1-T)
Că=ă(C2 ậ C1) * (1-T)

Trong đó,
B : l i ích t ng thêm c a ph

ng th c m i so v i ph

ng th c hi n t i

C : chi phí t ng thêm c a ph

ng th c m i so v i ph

ng th c hi n t i

t

: s ngày thu ti n rút ng n đ

c ( thay đ i th i gian chuy n ti n (ngày))

TS : quy mô chuy n ti n
I
: lãi su t đ u t theo ngƠy
T
: thu su t thu thu nh p doanh nghi p
Nguyên t c:
N u C > B thì gi nguyên ph

ng th c hi n t i

N u C < B thì chuy n sang ph ng th c m i
N u C = B thì tùy thu c doanh nghi p l a ch n
1.2.4.2 Qu n lý các kho n ph i thu

Doanh nghi p th ng bán hàng theo c hai ph ng th c: Tr ngay và tr ch m.
Theo cách th c th nh t ti n đ c nh n ngay l p t c; theo cách th c th hai vi c m
r ng tín d ng th ng m i d n đ n vi c hình thành kho n ph i thu khách hàng. Ph i thu
khách hàng th hi n ph n doanh thu bán hàng tr ch m mƠ ch a thu ti n. Khi đó,
doanh nghi p đang b t ch c, cá nhân chi m d ng v n, t đó nh h ng đ n doanh
thu, l i nhu n c a doanh nghi p, có th x y ra n x u không thu h i đ c. Vì v y,
doanh nghi p c n có chính sách tín d ng đ qu n lý các kho n ph i thu m t cách phù
h p.
8

Thang Long University Library


i u kho n bán tr ch m
M c dù h u h t các doanh nghi p, ho t đ ng trong nh ng l nh v c ngành ngh khác
nhau đ u cung c p tín d ng th ng m i nh ng ch c ch n nó s có s đáng bi t đáng
k . Vi c áp d ng các đi u kho n tín d ng ph i logic và phù h p v i t ng đ i t ng
khách hàng c th , tuy nhiên c ng b nh h ng b i thông l c a ngành. Thông
th ng, ng i bán s yêu c u khách hàng thanh toán s m n u khách hàng thu c nhóm
r i ro cao, giá tr kho n hàng hóa mua nh ho c n u hàng hóa mau h ng.
đ

i u kho n bán tr ch m bao g m th i h n bán ch u, t l chi t kh u, th i h n
c h ng chi t kh u, ph ng th c thanh toán.
Phân tích tín d ng
quy t đ nh có bán tr ch m cho khách hàng hay không, khi bán tr ch m thì

đi u kho n tín d ng c th s nh th nào, doanh nghi p ph i ti n hành phân tích tín
d ng thông qua các báo cáo tài chính, x p h ng tín d ng, báo cáo c a các t ch c uy
tín trong vi c đánh giá kh n ng tín d ng c a khách hàng, các ngân hàng, hi p h i

th ng m i và kinh nghi m c a doanh nghi p.
Sau khi thu th p, doanh nghi p s phơn tích đi m tín d ng thông qua ph
phân nhóm khách hàng theo m c đ r i ro:

ng pháp

B ngă1.1ăMôăhìnhăchoăđi m tín d ng
Bi n s

i m tín d ng

Tr ng s

Nhóm r i ro

Kh n ng thanh toán lƣi

4

L n h n 47

1

Kh n ng thanh toán nhanh

11

40-47

2

S n m ho t đ ng

1

32-39

3

24-31

4

Nh h n 24

5

i m tín d ng = 4* Kh n ng thanh toán lƣi + 11* Kh n ng thanh toán nhanh + 1* S
n m ho t đ ng
Quy tăđ nh tín d ng
Sau khi đƣ thu th p và phân tích thông tin, doanh nghi p s đ a ra quy t đ nh qua
vi c so sánh giá tr hi n t i c a l i ích (giá tr c a dòng ti n hay dòng ti n sau thu các
n m) vƠ chi phí c a vi c c p tín d ng v i m t m c r i ro cho tr c.
Ta có mô hình nh sau:
NPV =

CFt
- CF0
k
9

CF0 = VC * S * (ACP/365 ngày)
CFt = [S * (1-VC) – S * BD – CD] * (1 – T)
Trong đó,
NPV : giá tr hi n t i ròng c a doanh nghi p
CF0 : kho n đ u t vƠo ph i thu khách hàng
CFt
K

: dòng ti n thu đ c sau thu m i th i k
: t l thu nh p yêu c u

VC
: dòng ti n ra bi n đ i tính theo t l % trên dòng ti n vào
S
: doanh thu d ki n m i th i k
ACP : th i gian thu ti n trung bình (ngày)
BD

: t l n x u trên doanh thu (%)

CD
T

: dòng ti n ra t ng thêm c a b ph n tín d ng
: thu su t thu thu nh p doanh nghi p

Quy t đ nh:
N u NPV > 0 thì c p tín d ng

N u NPV < 0 thì không c p tín d ng
N u NPV = 0 thì bàng quan
Chính sách thu ti n
Khi công ty đƣ quy t đ nh c p tín d ng r i, thì còn m t công vi c n a c n ph i làm
là theo dõi ch t ch kho n ph i thu khách hƠng đ đ m b o không b th t thoát. T l
thu đ c các kho n ph i thu ph n ánh tính hi u qu c a chính sách thu ti n. M i
kho n n đ u có cách th c thu h i d a trên quy mô và th i gian tr h n c a t ng
kho n đó. Khi các bi n pháp thu n thông th ng không có hi u qu , doanh nghi p có
th dùng đ n pháp lu t đ b t bu c bên n tr n .
Chính sách thu ti n h p lý và hi u qu s giúp doanh nghi p tránh các kho n n
quá h n, n x u không thu l i đ c, gi m chi phí qu n lý n ph i thu.
1.2.4.3 Qu n lý hàng t n kho
đ m b o ho t đ ng kinh doanh đ c di n ra liên t c, vi c d tr hàng t n kho là
r t quan tr ng. Vi c d tr hàng t n kho liên quan đ n các chi phí nh chi phí thuê
m t b ng, chi phí v n chuy n, tháo d , chi phí b o qu n, chi phí m t mát, chi phí tr
lãi ti n vay…, nh h ng t i doanh thu và l i nhu n c a công ty.
Hi n nay có 2 lo i mô hình đ qu n lý hàng t n kho là mô hình ABC (The ABC
Inventory Method) và mô hình EOQ (The economic Order Quantity Model).
Mô hình ABC (The ABC Inventory Method) là mô hình qu n lý hàng t n kho
d a trên c s áp d ng m c đ qu n lý khác nhau v i các nhóm hƠng l u kho có giá
tr cao hay th p khác nhau.
10

Thang Long University Library


S ăđ 1.2 Mô hình ABC
Giá tr tích lu ($)

15%

Nhóm
A

35%

Nhóm B

Nhóm C

50%
10%

% lo i t n kho

30%

B ng vi c chia hƠng l u kho thƠnh nhi u nhóm, các công ty có th t p trung vào
nhóm mà c n s ki m soát hi u qu nh t, mà c th
ví d c th này là nhóm A, ti p
theo là nhóm B và cu i cùng là nhóm C. N u nh nhóm A đ c xem xét qu n lý m t
cách th ng xuyên thì nhóm B s ít đ c th ng xuyên h n, có th là hàng tháng,
hàng quý và nhóm C s ít h n n a, có th lƠ hƠng n m.
u đi m c a qu n lý hàng t n kho theo mô hình ABC là:
- Vi c phân lo i hàng hóa theo giá tr đ áp d ng cho mô hình là công vi c đ n
gi n, d ti n hành.
- Qu n lý hàng t n kho có hi u qu do có th s p x p các lo i hàng hóa theo giá
tr gi m d n: Doanh nghi p s t p trung vào nhóm hàng t n kho c n qu n lý ch t ch
nh t đ sau đó có hi u qu kinh doanh t t nh t.
Tuy nhiên mô hình ch a gi i quy t đ c vi c t i thi u hóa chi phí l u kho.

Mô hình EOQ (The economic Order Quantity Model) hay mô hình đ t hàng
kinh t - mô hình xác đ nh l ng đ t hàng t i u (Q*) sao cho t ng chi phí th p nh t.
Khi s d ng mô hình này ph i tuân theo các gi đ nh quan tr ng sau:
- Nhu c u v hàng t n kho là n đ nh
- Không có bi n đ ng v giá, hao h t, m t mát trong khâu d tr
- Th i gian t khi đ t hƠng đ n khi nh n hƠng lƠ xác đ nh vƠ không đ i
- Ch có duy nh t 2 lo i chi phí: chi phí d tr vƠ chi phí đ t hàng
- Không x y ra thi u h t hàng t n kho n u đ n đ t hƠng đ c th c hi n đúng h n

11


S ăđ 1.3 Mô hình EOQ

Các chi phí liên quan:
- Chi phí d tr hàng t n kho: Gi s công ty luôn c n hàng t n kho và trong kho
không có l ng d tr an toƠn, l ng hàng t n kho s b ng 0 tr c khi nh n đ c
l ng đ t hàng. V i l ng đ t hàng m i l n là Q, m c d tr kho trung bình là Q/2 và
chi phí d tr kho cho m t đ n v hàng t n kho là C, t ng chi phí d tr hàng t n kho
b ng:
Chi phí d tr =

Q
xC
2

- Chi phí đ t hƠng:
xác đ nh t ng chi phí đ t hàng, ta có th
c l ng thông
qua l ng hàng c n đ t S, s l n đ t hàng S/Q và chi phí m t l n đ t hàng là O

S
xO
Chi phí đ t hàng =
Q
- T ng chi phí: T chi phí d tr vƠ chi phí đ t hƠng, ta tính đ

c t ng chi phí

T ng chi phí = Chi phí d tr + Chi phí đ t hàng
S ăđ 1.4 M c d tr kho t iă u

12

Thang Long University Library


Qua đ th ta th y l

ng đ t hàng t i u Q* khi t ng chi phí đ t giá tr nh nh t.

T ng chi phí nh nh t khi khi chi phí d tr vƠ chi phí đ t hàng c t nhau. Vì v y, m c
d tr t i u Q* đ

c tính nh sau:
Q* =

T đó, công ty xác đ nh đ c m c đ t hàng t i u nh t. Công ty c n th ng xuyên
giám sát và ki m tra đ xác đ nh m c đ t hàng phù h p nhu c u th tr ng, ti t ki m
chi phí mà v n cung c p đ cho khách hàng. Ngoài ra, vi c xác đ nh kho n th i gian
d tr t i u vƠ đi m đ t hàng s đ m b o ho t đ ng kinh doanh di n ra liên t c,

không gây t n đ ng v n cho công ty.
Kho ng th i gian d tr t i u:
T* =

Q*
S/365

i m đ t hàng:
i m đ t hàng = Th i gian ch hƠng đ t x S l ng s d ng trong ngày
V i tr ng h p có d tr an toàn:
S
i m đ t hàng = t x
+ Qan toàn
365
Trong đó, t lƠ th i gian ch hàng v
Qan toàn là m c d tr kho đ m b o v nhu c u bi n đ ng trong th i
gian ch hàng v
1.3 Qu n lý tài s n dài h n
1.3.1 Khái ni m tài s n dài h n
T li u lao đ ng là m t trong các y u t quan tr ng không th thi u đ ti n hành
ho t đ ng kinh doanh. B ph n quan tr ng nh t trong các t li u lao đ ng s d ng
trong quá trình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p lƠ các TSDH. ó lƠ nh ng t
li u lao đ ng ch y u đ c s d ng m t cách tr c ti p hay gián ti p trong quá trình
s n xu t kinh doanh nh máy móc thi t b , ph ng ti n v n t i, nhƠ x ng, các công
trình ki n trúc, các kho n chi phí đ u t mua s m các tài s n c đ nh vô hình.... Thông
th ng m t t li u lao đ ng đ
chu n c b n sau:

c coi là m t TSDH ph i đ ng th i tho mãn hai tiêu

- Tiêu chu n v th i gian: có th i gian s d ng t m t n m tr lên
- Ti u chu n v giá tr : ph i có giá tr l n, m c giá tr đ c Chính ph quy đ nh phù
h p v i tình hình kinh t c a t ng th i k .
Nh v y, TSDH là nh ng tài s n có gi tr l n và th i gian s d ng, luân chuy n
ho c thu h i dƠi (h n m t n m ho c trong nhi u chu k kinh doanh), th i gian s d ng
th

ng ph thu c vào chu k kinh doanh c a doanh nghi p.
13


1.3.2 Ế đi m tài s n dài h n
TSDH tham gia vào nhi u chu k s n xu t kinh doanh
TSDH v n gi nguyên hình thái v t ch t lúc ban đ u sau m i chu k s n xu t, kinh
doanh
Trong quá trình tham gia vào quá trình s n xu t, kinh doanh, giá tr c a TSDH
đ

c chuy n d ch t ng ph n vào giá tr c a s n ph m, d ch v m i t o ra.

1.3.3 Phân lo i tài s n dài h n
Phân lo i TSDH là vi c phân chia toàn b TSDH hi n có c a doanh nghi p theo
nh ng tiêu th c nh t đ nh nh m ph c v cho nh ng yêu c u qu n lý c a doanh nghi p.
TSDH bao g m:
- Tài s n c đ nh: Là tài s n thu c quy n ki m soát c a doanh nghi p, có kh n ng
mang l i l i ích kinh t cho doanh nghi p trong t ng lai, giá tr đ c xác đ nh m t
cách đáng tin c y, có th i gian s d ng trên m t n m, có giá tr th a mƣn quy đ nh c a
nhƠ n c trong t ng th i k .
Theo hình thái bi u hi n và công d ng kinh t , TSC bao g m:
+ TSC h u hình là nh ng t li u lao đ ng ch y u đ c bi u hi n b ng các hình

thái v t ch t c th nh nhƠ x ng, máy móc, thi t b , ph ng ti n v n t i,… Nh ng
TSC nƠy có th là t ng đ n v tài s n liên k t v i nhau đ th c hi n m t hay m t s
ch c n ng nh t đ nh trong quá trình s n xu t kinh doanh.
+ TSC vô hình lƠ nh ng TSC không có hình thái v t ch t c th , th hi n m t
l ng giá tr đƣ đ c đ u t có liên quan tr c ti p đ n nhi u chu k kinh doanh c a
doanh nghi p nh chi phí v đ t s d ng, chi phí mua s m b ng sáng ch , phát minh
hay nhãn hi u th ng m i, giá tr l i th th ng m i,…
Ph ng pháp phơn lo i nƠy giúp ng i qu n lý th y đ c c c u đ u t vƠo TSC
theo hình thái bi u hi n, lƠ c n c đ quy t đ nh đ u t dƠi h n ho c đi u ch nh c c u
đ u t cho phù h p và có bi n pháp qu n lý phù h p v i m i lo i TSC .
Theo m c đích s d ng, TSC bao g m:
+ TSC dùng cho m c đích kinh doanh: LƠ nh ng TSC đang dùng trong ho t
đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
+ TSC dùng cho m c đích phúc l i, s nghi p, an ninh, qu c phòng: Là nh ng
TSC không mang tính ch t s n xu t do doanh nghi p qu n lý, s d ng cho các ho t
đ ng phúc l i, s nghi p và các ho t đ ng đ m b o an ninh, qu c phòng.
Cách phân lo i nƠy giúp ng i qu lý doanh nghi p th y đ c k t c u TSC

theo

m c đích s d ng, t đó t o đi u ki n thu n l i cho vi c qu n lý và tính kh u hao
TSC có tính ch t s n xu t, có bi n pháp qu n lý phù h p v i m i lo i TSC .
Theo tình hình s d ng, TSC bao g m:
+ TSC đang dùng
14

Thang Long University Library


+ TSC ch a c n dùng

+ TSC không c n dùng và ch thanh lý
D a vào cách phân lo i nƠy ng i qu lý n m đ c t ng quát các bi n pháp s
d ng t i đa các TSC hi n có trong doanh nghi p, gi i phóng nhanh các TSC không
c n dùng vƠ cho thanh lý đ thu h i v n.
Trên th c t , doanh nghi p có th k t h p nhi u ph
theo yêu c u qu n lý t ng th i k .

ng pháp phơn lo i TSC

tùy

- B t đ ng s n đ u t : Bao g m quy n s d ng đ t do doanh nghi p b ti n ra
mua, n m gi trong th i gian dài ch t ng giá, ch a xác đ nh m c đích s d ng trong
t ng lai. NhƠ do doanh nghi p s h u ho c do doanh nghi p thuê tài chính và cho
thuê theo m t ho c nhi u h p đ ng thuê ho t đ ng. C s h t ng đang đ

c gi đ

cho thuê theo m t ho c nhiêu h p đ ng thuê ho t đ ng.
- Tài s n đ u t tài chính dài h n: Là tài s n c a doanh nghi p đ u t ra bên ngoƠi
doanh nghi p v i m c đích tìm ki m l i nhu n. Tài s n đ u t tƠi chính bao g m tài
s n đ u t vƠo công ty con, công ty liên k t, c s kinh doanh đ ng ki m soát; các
kho n đ u t tƠi chính dƠi h n khác.
- Tài s n dài h n khác: Là nh ng tài s n th c hi n các m c đích đ u t , ho c s
d ng khác trong ho t đ ng s n xu t, kinh doanh c a doanh nghi p nh xơy d ng c
b n d dang đ hình thành tài s n c đ nh sau khi hoàn thành; kho n ký qu , ký c
dài h n.

c

1.3.4 Chính sách qu n lý tài s n dài h n
TSC chi m ph n l n trong t tr ng TSDH. Vi c s d ng TSC d b lãng phí do
h h ng, không s d ng đ c, giá tr c a TSC b gi m do tác đ ng c a l m phát và
t giá. Do đó, doanh nghi p c n qu n lý và nâng cao hi u qu s d ng TSC
góp ph n nâng cao hi u qu s d ng t ng tài s n.

nh m

Công tác k toán TSC trong doanh nghi p ph i qu n lý t t TSC trên h th ng s
sách vƠ đ ph c v cho quá trình qu n lý, k toán ph i cung c p đ y đ , chính xác và
k p th i các thông tin v :
- Qu n lý TSC v ch ng lo i theo đ c tr ng k thu t vƠ đ c tr ng kinh t
- Nguyên giá, giá tr hao mòn, giá tr còn l i, ngu n hình thƠnh TSC …
- Các thông tin v s d ng và kh u hao TSC nh : th i gian s d ng, ph
thu h i v n, ph
s d ng.

ng pháp kh u hao vƠ ph

ng pháp

ng pháp phơn b chi phí cho các đ i t

- Yêu c u v t ch c công tác k toán TSC :
- T ch c phân lo i TSC vƠ đánh giá TSC theo đúng ch đ quy đ nh.

15

ng

- T ch c công tác h ch toán ban đ u các nghi p v bi n đ ng, kh u hao, s a ch a
TSC , c ng nh vi c ph n ánh các nghi p v này trên h th ng s k toán theo đúng
ch đ quy đ nh vƠ theo tính đ c thù TSC trong đ n v .
- Th c hi n t t ch đ báo cáo TSC theo đúng ch đ và yêu c u qu n lý.
1.4 Hi u qu s d ng tài s n
1.4.1. Khái ni m hi u qu s d ng tài s n
Theo ngh a chung nh t, hi u qu là m t khái ni m ph n ánh trình đ s d ng các
y u t c n thi t đ tham gia vào m t ho t đ ng nƠo đó v i nh ng m c đích xác đ nh
do con ng i đ t ra.
Khi ti n hành ho t đ ng s n xu t kinh doanh, m c tiêu c a b t c m t doanh
nghi p nƠo c ng lƠ nh m t i đa hoá giá tr tài s n c a ch s h u, do v y mà vi c s
d ng tài s n m t cách có hi u qu t c là kinh doanh đ t t su t l i nhu n cao.
Hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p là ph m trù kinh t ph n ánh trình đ
khai thác, s d ng tài s n vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a mình nh m m c tiêu
sinh l i t i đa. Các doanh nghi p đ u c g ng sao cho tài s n đ c đ a vƠo s d ng
h p lý đ ki m l i cao nh t đ ng th i luôn tìm các ngu n tài tr , t ng các tƠi s n hi n
có đ m r ng s n xu t kinh doanh c v ch t vƠ l ng, đ m b o các m c tiêu mà
doanh nghi p đ ra.
Trong n n kinh t th tr ng, doanh nghi p mu n t n t i và phát tri n thì v n đ
s ng còn doanh nghi p c n quan tâm là tính hi u qu . Ch khi ho t đ ng s n xu t kinh
doanh có hi u qu doanh nghi p m i có th t trang tr i chi phí đƣ b ra, lƠm ngh a v
v i ngơn sách NhƠ n c và quan tr ng h n lƠ duy trì vƠ phát tri n quy mô ho t đ ng
s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p. Hi u qu kinh t là k t qu t ng h p c a m t
lo t các ch tiêu đánh giá hi u qu c a các y u t b ph n.
Tóm l i, hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p có th hi u là m t ph m trù
kinh t ph n ánh trình đ khai thác và qu n lý tài s n c a doanh nghi p, đ m b o l i
nhu n t i đa v i s l ng tài s n s d ng v i chi phí th p nh t. Nâng cao hi u qu s
d ng tài s n là yêu c u t t y u khách quan c a m i doanh nghi p trong n n kinh t th
tr

ng.

1.4.2. S c n thi t nâng cao hi u qu s d ng tài s n
Phân tích các ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng tài s n giúp cho doanh nghi p
đánh giá th c tr ng qu n tr tài s n trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh, t đó có bi n
pháp thích h p đ nâng cao hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p.
có th ti n hành s n xu t kinh doanh, các doanh nghi p c n ph i có m t l ng
tài s n nh t đ nh và ngu n tài tr t ng ng, không có tài s n s không có b t k ho t
đ ng s n xu t kinh doanh nào. Song vi c s d ng tài s n nh th nào cho có hi u qu
cao m i là nhân t quy t đ nh cho s t ng tr

ng và phát tri n c a doanh nghi p.V i ý

16

Thang Long University Library


ngh a đó, vi c qu n lý, s d ng và nâng cao hi u qu s d ng tài s n là m t n i dung
r t quan tr ng c a công tác qu n lý tài chính doanh nghi p.
L i ích kinh doanh đòi h i các doanh nghi p ph i s d ng m t cách h p lý, hi u
qu t ng đ ng TSNH nh m lƠm cho TSNH đ c thu h i sau m i chu k s n xu t.
Vi c t ng t c đ luân chuy n TSNH cho phép rút ng n th i gian chu chuy n c a v n,
qua đó, v n đ c thu h i nhanh h n, có th gi m b t đ c s TSNH c n thi t mà v n
hoƠn thƠnh đ c kh i l ng s n ph m hàng hoá b ng ho c l n h n tr c.
Nâng cao hi u qu s d ng TSNH còn có ý ngh a quan trong trong vi c gi m chi
phí s n xu t, chi phí l u thông vƠ h giá thành s n ph m. H n n a, m c tiêu ho t đ ng
s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p lƠ thu đ c l i nhu n và l i ích xã h i chung
nh ng bên c nh đó m t v n đ quan tr ng đ t ra t i thi u cho các doanh nghi p là c n

ph i b o toƠn TSNH. Do đ c đi m TSNH l u chuy n toàn b m t l n vào giá thành
s n ph m vƠ hình thái TSNH th ng xuyên bi n đ i vì v y v n đ b o toàn TSNH ch
xét trên m t giá tr . B o toàn TSNH th c ch t lƠ đ m b o cho s v n cu i k đ c đ
mua m t l ng v t t , hƠng hoá t ng đ ng v i đ u k khi giá c hƠng hoá t ng lên,
th hi n kh n ng mua s m v t t cho khơu d tr và tài s n l u đ ng đ nh m c nói
chung, duy trì kh n ng thanh toán c a doanh nghi p.
Bên c nh đó, t ng c ng qu n lý và nâng cao hi u qu s d ng TSNH còn giúp cho
doanh nghi p luôn có đ c trình đ s n xu t kinh doanh phát tri n, trang thi t b , k
thu t đ c c i ti n. Vi c áp d ng k thu t tiên ti n công ngh hi n đ i s t o ra kh
n ng r ng l n đ nơng cao n ng su t lao đ ng, nâng cao ch t l ng s n ph m, t o ra
s c c nh tranh cho s n ph m trên th tr ng. c bi t khi khai thác đ c các tài s n,
s d ng t t tài s n l u đ ng, nh t là vi c s d ng ti t ki m hi u qu TSNH trong ho t
đ ng s n xu t kinh doanh đ gi m b t nhu c u vay v n c ng nh vi c gi m chi phí v
lãi vay.
Hi u qu s d ng TSNH có vai trò quan tr ng trong vi c đánh giá hi u qu s d ng
v n c a doanh nghi p, b i khác v i TSDH, TSNH c n các bi n pháp linh ho t, k p
th i phù h p v i t ng th i đi m thì m i đem l i hi u qu cao. Hi u qu s d ng
TSNH là m t trong nh ng c n c đánh giá n ng l c s n xu t, chính sách d tr tiêu
th s n ph m c a doanh nghi p vƠ nó c ng có nh h
cu i cùng c a doanh nghi p.

ng l n đ n k t qu kinh doanh

Nâng cao hi u qu s d ng TSDH s góp ph n lƠm t ng doanh thu c ng đ ng th i
t ng l i nhu n. Do nâng cao hi u qu s d ng các tài s n c đ nh nh máy móc thi t
b , TSDH đ c trang b hi n đ i phù h p đúng m c đích đƣ lƠm cho s l ng s n
ph m s n xu t ra nhi u h n, phong phú h n nh v y doanh thu c a doanh nghi p s
t ng theo. Doanh thu t ng lên k t h p v i chi phí s n xu t gi m do ti t ki m đ c
17

nguyên, nhiên v t li u và các chi phí qu n lý khác đƣ lƠm cho l i nhu n c a doanh
nghi p t ng lên so v i tr

c kia.

Nâng cao hi u qu s d ng TSDH s nâng cao hi u qu s d ng v n c a doanh
nghi p. Mu n có TSDH thì doanh nghi p c n có v n nên khi hi u qu s d ng TSDH
cao thì có ngh a lƠ doanh nghi p đƣ lƠm cho đ ng v n đ u t s d ng có hi u qu và
s t o cho doanh nghi p m t uy tín t t đ huy đ ng v n.
Ngoài ra vi c nâng cao hi u qu s d ng TSDH còn t ng s c c nh tranh cho doanh
nghi p trên th tr ng. S c c nh tranh c a doanh nghi p ph thu c vào l i th c nh
tranh c a doanh nghi p trong đó có l i th v chi phí và tính khác bi t c a s n ph m.
TSDH đ c s d ng có hi u qu làm cho kh i l ng s n ph m t o ra t ng lên, ch t
l

ng s n ph m c ng t ng do máy móc thi t b có công ngh hi n đ i, s n ph m nhi u

ch ng lo i đa d ng, phong phú đ ng th i chi phí c a doanh nghi p c ng gi m vƠ nh
v y t o nên l i th c nh tranh cho doanh nghi p.
Có th nói r ng m c tiêu lâu dài c a m i doanh nghi p là t i đa hoá l i nhu n. Vi c
qu n lý s d ng t t tài s n s góp ph n giúp doanh nghi p th c hi n đ c m c tiêu đƣ
đ ra. B i vì qu n lý tài s n không nh ng đ m b o s d ng tài s n h p lý, ti t ki m mà
còn có ý ngh a đ i v i vi c h th p chi phí s n xu t, thúc đ y vi c tiêu th s n ph m
và thu ti n bán hàng, t đó s lƠm t ng doanh thu vƠ l i nhu n c a doanh nghi p.
Tóm l i, vi c nâng cao hi u qu s d ng tài s n có ý ngh a quan tr ng không nh ng
giúp cho doanh nghi p t ng đ c l i nhu n (là m c tiêu hƠng đ u c a doanh nghi p)
mà còn giúp doanh nghi p b o toàn và phát tri n v n, t ng s c m nh tài chính, giúp
doanh nghi p đ i m i, trang b thêm nhi u tài s n hi n đ i h n ph c v cho nhu c u
s n xu t, t ng s c c nh tranh cho doanh nghi p trên th tr ng.

1.4.3 Các ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng tài s n
1.4.3.1 Ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng t ng tài s n
L i nhu n sau thu
T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) =
T ng tài s n
T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) cho bi t 100 đ ng tài s n t o ra bao nhiêu
đ ng l i nhu n sau thu thu nh p doanh nghi p. Ch tiêu th hi n kh n ng t o ra l i
nhu n sau thu c a tài s n mà doanh nghi p s d ng cho ho t đ ng kinh doanh. Ch
tiêu này càng cao ch ng t hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p là t t, góp ph n
nâng cao kh n ng đ u t c a ch doanh nghi p.
Hi u su t s d ng t ng tài s n =

Doanh thu thu n
T ng tài s n

Hi u su t s d ng t ng tài s n cho bi t 1 đ ng tài s n khi tham gia vào quá trình
kinh doanh có th t o ra bao nhi u đ ng doanh thu thu n. Ch tiêu này càng cao,
ch ng t các tài s n v n đ ng nhanh, góp ph n t ng doanh thu vƠ lƠ đi u ki n nâng
18

Thang Long University Library


cao l i nhu n cho doanh nghi p. N u ch tiêu này th p, ch ng t các tài s n v n đ ng
ch m, có th hàng t n kho, s n ph m d dang nhi u, làm cho doanh thu c a doanh
nghi p gi m. Tuy nhiên, ch tiêu này ph thu c vƠo đ c đi m ngành ngh kinh doanh,
đ c đi m c th c a tài s n trong các doanh nghi p.
T ng tài s n
Su t hao phí c a tài s n so v i doanh thu =
Doanh thu thu n

Su t hao phí c a tài s n so v i doanh thu cho bi t doanh nghi p thu đ

c 1 đ ng

doanh thu thu n thì c n bao nhi u đ ng tài s n đ u t . ơy lƠ ch tiêu c b n đ d
ki n v n đ u t khi doanh nghi p mu n m t m c doanh thu thu n nh d ki n. Ch
tiêu này càng th p hi u qu d d ng tài s n càng t t, góp ph n ti t ki m tài s n và
nâng cao doanh thu thu n trong k c a doanh nghi p.
Su t hao phí c a tài s n do v i l i nhu n sau thu =

T ng tài s n
L i nhu n sau thu

Su t hao phí c a tài s n so v i l i nhu n sau thu cho bi t doanh nghi p thu đ c 1
đ ng l i nhu n sau thu thì c n bao nhiêu đ ng tài s n. Ch tiêu này ph n ánh kh
n ng t o ra l i nhu n sau thu c a các tài s n mà doanh nghi p đang s d ng cho h at
đ ng kinh doanh. Ch tiêu này càng th p hi u qu s d ng các tài s n càng cao, h p
d n các c đông đ u t .
Mô hình Dupont: Mô hình tài chính Dupont là m t trong các mô hình th ng đ c
v n d ng đ phân tích hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p trong m i quan h
m t thi t gi a các y u t đ u vào và k t qu đ u ra. M c đích c a mô hình tài chính
Dupont là phân tích kh n ng sinh l i c a 1 đ ng tài s n mà doanh nghi p s d ng
d

is

nh h

ng c th c a nh ng b ph n tài s n, chi phí, doanh thu nào.
L i nhu n sau thu

L i nhu n sau thu
Doanh thu thu n
T su t sinh
=
=
x
T
ng
tài
s
n
Doanh
thu
thu
n
T ng tài s n
l i trên t ng
tài s n
(ROA)

T su t sinh l i trên t ng
tài s n (ROA)

=

T su t sinh l i trên
doanh thu (ROS)

x S vòng quay c a t ng tài
s n (SOA)

ụ ngh a c a mô hình Dupont:
- S vòng quay c a tài s n: ph n này trình bày TSNH c ng v i TSDH b ng t ng s tài
s n doanh nghi p s d ng. Doanh thu thu n tiêu th chia cho toàn b tài s n cho bi t
s vòng quay c a tài s n trong m t k phân tích. S vòng quay c a tài s n càng cao
ch ng t s c s n xu t c a các tài s n cƠng nhanh, đó lƠ nhơn t đ t ng s c sinh l i
c a tài s n.
19


Vòng quay c a tài s n b

nh h

ng b i nh ng nhân t : t ng doanh thu thu n càng

l n, s vòng quay càng nhi u; tài s n càng nh , s vòng quay càng nhi u. Song t ng
doanh thu thu n và t ng tài s n có quan h m t thi t v i nhau, trong th c t 2 ch tiêu
nƠy th ng quan h cùng chi u, khi t ng tài s n t ng thì t ng doanh thu thu n c ng
t ng.
Trên c s đó n u doanh nghi p mu n t ng vòng quay c a tài s n thì c n phân tích
các nhân t có liên quan, phát hi n các m t tích c c, tiêu c c c a t ng nhân t đ có
bi n pháp nâng cao s vòng quay c a tài s n, góp ph n nâng cao hi u qu kinh doanh.
- T su t sinh l i trên doanh thu: ph n này trình bày t ng chi phí bao g m chi phí s n
xu t và chi phí ngoài s n xu t. Doanh thu thu n tr đi t ng chu phí b ng l i nhu n
thu n, l i nhu n thu n chia cho doanh thu thu n b ng t su t sinh l i c a doanh thu
thu n.
T su t sinh l i trên doanh thu cho bi t nh ng nhân t

nh h

ng đ n t su t sinh

l i c a doanh thu thu n. Trên c s đó, doanh nghi p mu n t ng s c sinh l i c a
doanh thu thu n c n có các bi n pháp gi m chi phí b ng cách phân tích nh ng nhân t
c u thƠnh đ n t ng chi phí đ có bi n pháp phù h p.
ng th i tìm m i bi n pháp đ
nâng cao doanh thu, gi m các kho n gi m tr .
Tóm l i, phân tích hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p d a vào mô hình tài
chính Dupont đƣ đánh giá đ y đ hi u qu trên m i ph ng di n.
ng th i phát hi n
ra các nhân t nh h ng đ n hi u qu s d ng tài s n đ t đó có các bi n pháp nâng
cao l i nhu n cho doanh nghi p.
1.4.3.2 Ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng tài s n ng n h n
Nhóm ch tiêu ph n ánh kh n ngăthanhătoán
Kh n ng thanh toán ng n h n =

TSNH
N ng n h n

Kh n ng thanh toán ng n h n cho bi t v i t ng giá tr c a TSNH hi n có c a
doanh nghi p có đ m b o kh n ng thanh toán các kho n n ng n h n không. Ch tiêu
này càng cao kh n ng thanh toán n ng n h n c a doanh nghi p càng t t vƠ ng c
l i. Ch tiêu này cao ch ng t m t b ph n c a TSNH đ c đ u t t ngu n v n n
đ nh, đơy lƠ nhơn t t lƠm t ng tính t ch trong ho t đ ng tài chính. Ch tiêu th p, kéo
dài có th d n đ n doanh nghi p ph thu c tài chính, nh h ng không t t đ n ho t
đ ng kinh doanh.
TSNH - Hàng t n kho
Kh n ng thanh toán nhanh =
N ng n h n

TSNH – Hàng t n kho đ c g i là các tài s n d chuy n đ i thành ti n.
Kh n ng thanh toán nhanh cho bi t kh n ng thanh toán nhanh c a các tài s n d
chuy n đ i thành ti n đ i v i các kho n n ng n h n. Ch tiêu nƠy cao vƠ kéo dƠi c ng
20

Thang Long University Library


không t t, có th d n t i hi u qu s d ng v n gi m. Ch tiêu này th p và kéo dài càng
không t t, có th d u hi u r i ro tài chính xu t hi n, nguy c phá s n có th x y ra.
Ti n + Các kho n t ng đ ng ti n
Kh n ng thanh toán t c th i =
N ng n h n
Kh n ng thanh toán t c th i cho bi t kh n ng thanh toán t c th i c a ti n và các
kho n t ng đ ng ti n đ i v i các kho n n ng n h n. Ch tiêu này cao và kéo dài
ch ng t kh n ng thanh toán t c th i t t, tuy nhiên ch tiêu này quá cao có th d n t i
hi u qu s d ng v n gi m. Ch tiêu này th p và kéo dài ch ng t doanh nghi p không
có đ kh n ng thanh toán các kho n công n ng n h n, d u hi u r i ro tài chính xu t
hi n, nguy c phá s n có th x y ra.
Nhóm ch tiêu ho tăđ ng
Hi u su t s d ng TSNH =

Doanh thu thu n
TSNH

Hi u su t s d ng TSNH cho bi t 1 đ ng giá tr TSNH đ u t trong k thu đ c
bao nhiêu đ ng doanh thu thu n. Ch tiêu này th hi n s v n đ ng c a TSNH trong
k . Ch tiêu này càng cao ch ng t TSNH v n đ ng nhanh, đó lƠ nhơn t t góp ph n
nâng cao l i nhu n.
TSNH

Su t hao phí c a TSNH so v i doanh thu =
Doanh thu thu n
Su t hao phí c a TSNH so v i doanh thu cho bi t doanh nghi p mu n có 1 đ ng
doanh thu thu n thì c n bao nhiêu đ ng TSNH, đó lƠ c n c đ đ u t các TSNH cho
phù h p. Ch tiêu này càng th p ch ng t hi u qu s d ng TSNH càng cao.
360
Th i gian 1 vòng quay TSNH =
Hi u su t s d ng TSNH
Th i gian 1 vòng quay TSNH cho bi t m i vòng quay c a TSNH h t bao nhiêu
ngày. Ch tiêu này càng th p, ch ng t các TSNH v n đ ng nhanh, góp ph n nâng cao
doanh thu và l i nhu n cho doanh nghi p. T đó, ta có th tính đ c vi c ti t ki m hay
lãng phí th i gian do s vòng quay c a TSNH nhanh hay ch m so v i k tr c ho c
các doanh nghi p kinh doanh cùng ngành ngh .
M c ti t ki m TSNH có đ c do t ng hi u su t s d ng TSNH đ
b ng hai ch tiêu m c ti t ki m t

c bi u hi n

ng đ i và m c ti t ki m tuy t đ i.

M c ti t ki m TSNH tuy t đ i: N u quy mô kinh doanh không thay đ i, vi c t ng
hi u su t s d ng TSNH đƣ giúp doanh nghi p ti t ki m đ c m t l ng TSNH có th
rút ra kh i luân chuy n dùng vào vi c khác.

Vtktđ1 =

21

-

M c ti t ki m TSNH t

ng đ i: N u quy mô kinh doanh đ

c m r ng, vi c t ng

hi u su t s d ng TSNH đƣ giúp doanh nghi p không c n t ng thêm TSNH ho c b ra
s TSNH ít h n tr

c.

-

Vtktđ2 =
Trong đó,
Vtktđ1
: TSNH ti t ki m tuy t đ i

Vtktđ2
: TSNH ti t ki m t ng đ i
M0, M1 : Doanh thu thu n k tr c, k này
V0, V1 : Hi u su t s d ng TSNH k tr c và k này
Giá v n hàng bán
S vòng quay hàng t n kho =
Hàng t n kho
S vòng quay hàng t n kho cho bi t trong k phân tích v n đ u t cho hƠng t n
kho quay đ c bao nhiêu vòng. Ch tiêu này càng cao ch ng t hàng t n kho v n đ ng
không ng ng, đó lƠ nhơn t đ t ng doanh thu, góp ph n t ng l i nhu n cho doanh
nghi p.

Th i gian 1 vòng quay hàng t n kho =

360
S vòng quay kho

Th i gian 1 vòng quay hàng t n kho cho bi t m t vòng quay c a hàng t n kho m t
bao nhiêu ngày. Ch tiêu này càng th p, ch ng t hàng t n kho v n đ ng nhanh, đó lƠ
nhân t góp ph n t ng doanh thu vƠ l i nhu n c a doanh nghi p.
Doanh thu thu n
S vòng quay kho n ph i thu =
Các kho n ph i thu
S vòng quay kho n ph i thu cho bi t các kho n ph i thu ph i quay bao nhiêu vòng
trong m t k đ đ t đ c doanh thu trong k đó. T s này càng l n ch ng t t c đ
thu h i các kho n ph i thu là cao. Quan sát s vòng quay kho n ph i thu s cho bi t
chính sách bán hàng tr ch m c a doanh nghi p hay tình hình thu h i n c a doanh
nghi p.
Th i gian thu n trung bình =

360
S vòng quay kho n ph i thu

Th i gian thu n trung bình cho bi t t c đ chuy n đ i n ph i thu t khách hàng
thành ti n trong qu c a doanh nghi p là bao lâu. Ch tiêu này càng th p thì tình hình
kinh doanh c a doanh nghi p càng t t vƠ ng c l i.
Th i gian 1 vòng quay + Th i gian thu n
Chu k kinh doanh =
hàng t n kho
trung bình
Ch tiêu này cho bi t th i gian t khi mua hàng t i khi thu đ c ti n t vi c bán
hàng là bao nhiêu lâu. Chu k kinh doanh ph thu c vào th i gian luân chuy n hàng

22

Thang Long University Library


t n kho và th i gian thu n bình quân ng n hay dƠi.

i u này ph thu c vào chính

sách c a t ng doanh nghi p.
H s tr n =

Giá v n hàng bán + Chi phí bán hàng, qu n lý chung ph i tr
Ph i tr ng

i bán + L

ng, th

ng, thu , phí

H s tr n cho bi t s l n tr n c a doanh nghi p trong m t chu k kinh doanh.
H s này càng th p ch ng t doanh nghi p chi m d ng đ c kho n n dài. Tuy
nhiên, chi m d ng các kho n n dài s nh h ng đ n uy tín c a doanh nghi p.
360
Th i gian tr n trung bình =
H s tr n
Th i gian tr n trung bình là th i gian k t khi doanh nghi p nh n n cho đ n khi
doanh nghi p tr n . Th i gian càng dài càng t t vì nó là kho ng th i gian mà doanh
nghi p chi m d ng v n đ c c a ng i bán.

K luân chuy n ti n = Chu k kinh doanh – Th i gian tr n trung bình
K luân chuy n ti n cho bi t doanh nghi p m t bao lơu đ thu h i m t kho n tín
d ng. Ch tiêu này càng nh càng t t, n u ch tiêu này l n t c là doanh nghi p đang
g p khó kh n trong kh n ng thanh toán do ti n n m hàng t n kho và các kho n ph i
thu, trong khi đó doanh nghi p ch u áp l c t các kho n n đ n h n.
Nhóm ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng TSNH
L i nhu n sau thu
T su t sinh l i c a TSNH =
TSNH
T su t sinh l i c a TSNH cho bi t doanh nghi p đ u t 100 đ ng TSNH thì t o ra
bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu . Ch tiêu này càng cao hi u qu s d ng TSNH
càng t t, góp ph n nâng cao hi u qu kinh doanh cho doanh nghi p.
TSNH
Su t hao phí c a TSNH so v i l i nhu n sau thu =
L i nhu n sau thu
Su t hao phí c a TSNH so v i l i nhu n sau thu cho bi t đ có 1 đ ng l i nhu n
sau thu thì c n bao nhiêu đ ng TSNH. Ch tiêu này càng th p ch ng t hi u qu d
d ng TSNH càng cao. Ch tiêu nƠy còn lƠ c n c đ các doanh nghi p xây d ng d
toán v nh c u TSNH khi mu n c m c l i nhu n nh mong mu n.
1.4.3.3 Ch tiêu ph n ánh hi u qu s d ng tài s n dài h n
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng TSDH =
TSDH
Hi u su t s d ng TSDH cho bi t 1 đ ng TSDH khi tham gia vào quá trình s n
xu t kinh doanh thì thu đ c bao nhiêu đ ng doanh thu thu n. Ch tiêu này càng cao
s góp ph n t ng l i nhu n cho doanh nghi p. M t khác, ch tiêu này th hi n s c s n
xu t c a TSDH, ch tiêu này càng cao ch ng t tài s n ho t đ ng t t, đó lƠ nhơn t góp
ph n nâng cao hi u qu c a ho t đ ng kinh doanh.
23

T su t sinh l i c a TSDH =

L i nhu n sau thu
TSDH

T su t sinh l i c a TSDH cho bi t 100 đ ng TSDH s d ng trong k t o ra bao
nhiêu đ ng l i nhu n. Ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu s d ng TSDH c a
doanh nghi p là t t, đó lƠ nhơn t cho s h p d n các nhƠ đ u t .
TSDH
Su t hao phí c a TSDH so v i doanh thu =
Doanh thu thu n
Su t hao phí c a TSDH so v i doanh thu cho bi t mu n có 1 đ ng doanh thu thu n
trong k thì c n bao nhiêu đ ng TSDH, đó lƠ c n c đ đ u t TSDH cho phù h p.
Ch tiêu nƠy còn lƠ c n c đ xác đ nh nhu c u v n dài h n c a doanh nghi p khi
mu n m c doanh thu nh mong mu n.
TSDH
Su t hao phí c a TSDH so v i l i nhu n sau thu =
L i nhu n sau thu
Su t hao phí c a TSDH so v i l i nhu n sau thu cho bi t doanh nghi p mu n có 1
đ ng l i nhu n sau thu thì c n bao nhiêu đ ng TSDH. Ch tiêu này càng th p càng
t t, đó lƠ c n c đ đ u t TSDH cho phù h p. Ch tiêu nƠy còn lƠ c n c đ xác đ nh
nhu c u v n dài h n c a doanh nghi p khi mu n m c l i nhu n nh mong mu n.
L i nhu n sau thu
T su t sinh l i c a TSC =
TSC
T su t sinh l i c a TSC cho bi t c 100 đ ng TSC s d ng trong k t o ra bao
nhiêu đ ng l i nhu n sau thu . Ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu s d ng TSC
c a doanh nghi p là t t, đó lƠ nhơn t cho s h p d n các nhƠ đ u t .
Doanh thu thu n

S c s n xu t c a TSC =
TSC
S c s n xu t c a TSC cho bi t 1 đ ng TSC đ u t trong k thu đ

c bao nhiêu

đ ng doanh thu. Ch tiêu này th hi n s c s n xu t c a TSC , ch tiêu này càng cao
ch ng t TSC ho t đ ng t t, đó lƠ nhơn t góp ph n nâng cao hi u qu c a ho t đ ng
kinh doanh.
TSC
Su t hao phí c a TSC =
Doanh thu thu n
Su t hao phí c a TSC cho bi t doanh nghi p mu n có 1 đ ng doanh thu thu n thì
c n bao nhiêu đ ng TSC , đó lƠ c n c đ đ u t TSC cho phù h p nh m đ t đ c
doanh thu nh mong mu n.
1.4.4 Các nhân t ỉh h ỉg đ n hi u qu s d ng tài s n
1.4.4.1 Các nhân t khách quan
T c đ phát tri n c a n n kinh t : Khi n n kinh t t ng tr ng ch m, s c mua c a
th tr ng s b gi m sút. i u này làm nh h ng đ n tình hình tiêu th c a doanh
nghi p, s n ph m c a doanh nghi p s khó tiêu th h n, doanh thu s ít đi, l i nhu n
24

Thang Long University Library


gi m sút và t t y u làm gi m hi u qu s d ng v n kinh doanh nói chung và TSNH
nói riêng.
R i ro: Do nh ng r i ro b t th ng trong quá trình s n xu t kinh doanh mà các
doanh nghi p th ng g p ph i trong đi u ki n kinh doanh c a c ch th tr ng có
nhi u thành ph n kinh t tham gia cùng c nh tranh v i nhau. Ngoài ra doanh nghi p

còn g p ph i nh ng r i ro do thiên nhiên gơy ra nh đ ng đ t, l l t, núi l a... mà các
doanh nghi p khó có th l ng tr c đ c.
Do tác đ ng c a cu c cách m ng khoa h c công ngh làm gi m giá tr tài s n, v t
t , vì v y, n u doanh nghi p không b t k p đi u nƠy đ đi u ch nh k p th i giá c c a
s n ph m thì hàng hoá bán ra s thi u tính c nh tranh làm gi m hi u qu s d ng
TSNH.
Ngoài ra, do chính sách v mô c a Nhà n c có s đi u ch nh, thay đ i v chính
sách ch đ , h th ng pháp lu t, thu ... c ng tác đ ng đ n hi u qu s d ng TSNH c a
doanh nghi p.
Chính sách và c ch qu n lý c a Nhà n

c: Trên c s pháp lu t kinh t và các

bi n pháp kinh t , nhƠ n c t o môi tr ng vƠ hƠnh lang pháp lý h ng d n cho các
doanh nghi p s n xu t kinh doanh. B t k m t s thay đ nào trong ch đ , chính sách
hi n hƠnh đ u chi ph i các m ng ho t đ ng c a doanh nghi p. i v i vi c qu n lý và
s d ng TSDH thì các v n b n v đ u t , tính kh u hao, ... s quy t đ nh kh n ng
khai thác TSDH.
Th tr ng và c nh tranh: Doanh nghi p s n xu t ra s n ph m lƠ đ đáp ng nhu
c u th tr ng. Hi n nay trên th tr ng c nh tranh gi a các doanh nghi p cùng ngành
ngh , gi a các s n ph m ngày càng gay g t do v y các doanh nghi p đ u ph i n l c
đ t ng s c c nh tranh cho s n ph m c a mình nh t ng ch t l ng, h giá thành mà
đi u này ch x y ra khi doanh nghi p tích c c nơng cao hƠm l ng k thu t trong s n
ph m.
i u nƠy đòi h i doanh nghi p ph i có k ho ch đ u t c i t o, đ u t m i TSDH
tr c m t c ng nh lơu dƠi, nh t là nh ng doanh nghi p ho t đ ng trong th tr ng
c nh tranh cao, t c đ phát tri n công ngh nhanh nh ngƠnh ki n trúc, thi t k , thi
công xây d ng,...
Ngoài ra lãi su t ti n vay c ng lƠ nhơn t

nh h

ng đ n hi u qu s d ng TSDH.

Vì lãi su t ti n vay nh h ng đ n chi phí đ u t c a doanh nghi p khi lãi su t thay
đ i thì nó s kéo theo nh ng bi n đ i c b n c a đ u t mua s m thi t b .
Các y u t khác: Bên c nh nh ng nhân t trên thì còn có nhi u nhân t khác có th
nh h ng tr c ti p đ n hi u qu s d ng TSDH mƠ đ c coi là nh ng nhân t b t kh
kháng nh thiên tai, đ ch ho ,... M c đ t n h i v lâu dài hay t c th i là hoàn toàn
không th bi t tr

c, ch có th d phòng tr
25

c nh m gi m nh

nh h

ng mà thôi.