Một số giải pháp nhằm tăng cường khối liên minh công nhân nông dân tri thức ở tỉnh phú thọ hiện nay

Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
************

KHUẤT THỊ THƢ

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG
CƢỜNG KHỐI LIÊN MINH CÔNG NHÂN
- NÔNG DÂN - TRÍ THỨC Ở TỈNH PHÚ
THỌ HIỆN NAY
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học

HÀ NỘI - 2012

Khuất Thị Thư

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CNXH: Chủ nghĩa xã hội

GCCN: Giai cấp công nhân
GCND: Giai cấp nông dân
XHCN: Xã hội chủ nghĩa

Khuất Thị Thư

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự
hướng dẫn của giảng viên Chu Thị Diệp.
Tôi xin cam đoan những kết quả nghiên cứu của khóa luận chưa từng
được công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào, nếu sai tôi hoàn toàn
chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày 10 tháng 05 năm 2012
Tác giả khóa luận
Khuất Thị Thƣ

Khuất Thị Thư

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận em xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trường
Đại học Sư Phạm Hà Nội 2, nơi đã đào tạo em trong suốt 4 năm học.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới giảng viên Chu Thị Diệp. Người đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo, giúp đỡ em để em hoàn
thành khóa luận này.
Qua đây em cũng gửi lời cảm ơn tới các cán bộ Thư viện trường Đại
học Sư phạm Hà Nội 2; Thư viện Tỉnh Phú Thọ đã giúp em trong quá trình
thu thập tư liệu để làm khóa luận.
Em xin cảm ơn sự quan tâm của gia đình và bạn bè giúp đỡ em hoàn
thành khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 10 tháng 05 năm 2012
Tác giả khóa luận

Khuất Thị Thƣ

Khuất Thị Thư

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự
hướng dẫn của giảng viên Chu Thị Diệp.

Tôi xin cam đoan những kết quả nghiên cứu của khóa luận chưa từng
được công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào, nếu sai tôi hoàn toàn
chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày 10 tháng 05 năm 2012
Tác giả khóa luận
Khuất Thị Thƣ

Khuất Thị Thư

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận em xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trường
Đại học Sư Phạm Hà Nội 2, nơi đã đào tạo em trong suốt 4 năm học.
Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới giảng viên Chu Thị Diệp. Người đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo, giúp đỡ em để em hoàn
thành khóa luận này.
Qua đây em cũng gửi lời cảm ơn tới các cán bộ Thư viện trường Đại
học Sư phạm Hà Nội 2; Thư viện Tỉnh Phú Thọ đã giúp em trong quá trình
thu thập tư liệu để làm khóa luận.
Em xin cảm ơn sự quan tâm của gia đình và bạn bè giúp đỡ em hoàn
thành khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 10 tháng 05 năm 2012
Tác giả khóa luận

Khuất Thị Thƣ

Khuất Thị Thư

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Liên minh công, nông và trí thức là một nguyên tắc chiến lược của chủ
nghĩa Mác - Lênin, một tất yếu phổ biến đối với các cuộc cách mạng do Đảng
của giai cấp vô sản lãnh đạo. Thực tiễn chứng tỏ rằng: Đảng vạch ra cương
lĩnh đúng đắn là vấn đề có ý nghĩa quyết định hàng đầu đối với sự thắng lợi
của cách mạng. Song muốn đưa cách mạng đi đến thắng lợi hoàn toàn, Đảng
còn phải xây dựng được lực lượng cách mạng hùng hậu, mà trong đó quan
trọng hơn cả là xây dựng khối liên minh giữa giai cấp công nhân, nông dân và
trí thức cách mạng. Dựa vào khối liên minh này, Đảng mới đoàn kết được các
lực lượng tiến bộ, làm cho cuộc cách mạng mang tính chất nhân dân.
Xuất phát từ việc nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng của khối liên
minh công - nông - trí thức đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta, ngay
từ khi ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định: giai cấp công nhân là lực
lượng lãnh đạo cách mạng, nhưng đồng thời cũng phải liên hệ chặt chẽ với các
giai cấp, tầng lớp khác, đặc biệt là giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức nhằm
xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân - một nhân tố có ý nghĩa quyết định đối
với sự thắng lợi của cách mạng. Như chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng
định: “Chỉ có giai cấp công nhân lãnh đạo thì nông dân mới được giải phóng.

Cũng chỉ có thắt chặt liên minh với nông dân thì giai cấp công nhân mới lãnh
đạo cách mạng đến thắng lợi. Cho nên công nhân phải chăm chú đến vấn đề
nông dân, phải củng cố công nông liên minh”. Người cũng chỉ rõ: “Nông dân,
công nhân, lao động trí óc đều phải dựa vào nhau. Nông dân không có sự giúp
đỡ của công nhân thì không được. Công nhân không có nông dân cũng không
được…Lao động trí óc không có công nhân, nông dân cũng không được”.
Lịch sử cách mạng Việt Nam hơn 60 nǎm qua chứng minh rằng: vấn đề
công nhân, nông dân và trí thức chẳng những là nội dung cơ bản của cách

Khuất Thị Thư

1

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

mạng dân tộc dân chủ, mà còn là lực lượng có ý nghĩa quyết định đối với sự
nghiệp xây dựng XHCN ở nước ta.
Được coi là vùng “đất tổ” cội nguồn của dân tộc Việt Nam, là một vùng
đất giàu truyền thống cách mạng, Phú Thọ được tách ra từ tỉnh Vĩnh Phú vào
năm 1997. Sau gần 20 năm củng cố và phát triển, khối liên minh công - nông trí thức đã khẳng đinh được vai trò tích cực của mình trong quá trình phát triển
kinh tế xã hội của tỉnh nhà. Tuy nhiên bên cạnh những thành công đó, chúng ta
cũng cần nhận thức một cách sâu sắc rằng, quá trình liên minh công - nông - trí
thức ở tỉnh Phú Thọ trong những năm qua vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập.
Kinh tế phát triển còn chưa vững chắc, chưa tạo được những bước bứt phá, đời
sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn... những tác động tiêu cực của sự phát

triển kinh tế thị trường, của xu thế toàn cầu hóa và giao lưu hội nhập quốc tế đã
khiến khối liên minh công - nông - trí thức của tỉnh không phát huy được hết
vai trò cách mạng của mình trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế xã
hội.
Xuất phát từ thực trạng đó, việc đề ra những giải pháp để củng cố, tăng
cường khối liên minh công - nông - trí thức ở Việt Nam nói chung và ở tỉnh
Phú Thọ nói riêng là một việc làm cần thiết và hết sức cấp bách nhằm gắn kết
có hiệu quả ba lĩnh vực: công nghiệp, nông nghiệp và khoa học kỹ thuật, đưa
tỉnh Phú Thọ tiến lên theo kịp sự phát triển kinh tế xã hội chung của đất nước,
góp phần cùng với nhân dân cả nước giữ vững định hướng XHCN, thực hiện
thắng lợi sự nghiệp đổi mới đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng dân chủ văn minh. Đó cũng là lý do để tôi lựa chọn đề tài: “Một số
giải pháp nhằm tăng cường khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức
ở tỉnh Phú Thọ hiện nay” để nghiên cứu làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của
mình.

Khuất Thị Thư

2

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2. Tình hình nghiên cứu vấn đề
Đoàn kết dân tộc luôn là vấn đề trọng tâm của cách mạng Việt Nam, mà
trong đó nòng cốt là liên minh công - nông - trí thức. Đặc biệt hiện nay khi mà

trong xã hội xuất hiện nhiều luồng tư tưởng trái chiều về lợi ích, về nghĩa vụ,
của các giai tầng trong xã hội thì vấn đề này càng được đề cập nhiều hơn.
Các công trình nghiên cứu dưới dạng sách chuyên khảo:
+ Trong cuốn: “Con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp,
nông thôn Việt Nam” (2002) - Ban tư tưởng văn hóa trung ương. Bộ nông
nghiệp và phát triển nông thôn - Nxb. Chính trị Quốc gia. Các tác giả đã trình
bày về vấn đề công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn Việt Nam, trong đó tập
trung vào việc chỉ ra thực trạng của vấn đề này và giải pháp để nâng cao hiệu
quả, với các biện pháp về kinh tế, kĩ thuật, đào tạo nguồn nhân lực mới của
nông thôn…
+ Trong cuốn: “Về định hướng xã hội chủ nghĩa và con đường đi lên
chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” (2002) - PGS.TS Nguyễn Phú Trọng - Nxb.
Chính trị Quốc gia. Tác giả đã trình bày về nền kinh tế định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam, với những thuận lợi, cũng như những khó khăn và thách
thức để phát triển đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
+ Trong cuốn: “Những quan điểm cơ bản của C.Mác - Ph.Ăngghen,
V.I.Lênin, Hồ Chí Minh và Đảng ta về giai cấp và liên minh giai cấp trong
thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội” (2005) do TS.Phạm Ngọc Thanh (chủ
biên) - Nxb. Chính trị Quốc gia. Các tác giả đi vào nghiên cứu các quan điểm
về giai cấp, liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân ở thời kì
C.Mác - Ph.Ăngghen, và sau này là liên minh giữa công - nông - trí ở thời kì
V.I.Lênin. Cũng trong công trình này, các tác giả còn nghiên cứu sự vận
dụng của Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt Nam về vấn đề liên minh
công - nông - trí thức.

Khuất Thị Thư

3

K34B - GDCD

Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Các công trình nghiên cứu dưới dạng các bài báo, tạp chí…
+ Bài: “Tăng cường khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và tầng lớp trí thức trong thời kì mới” của TS.Nguyễn Quang Du
đăng trên tạp chí Lý luận chính trị số 2 - 2002. Trong bài viết này, tác giả đã
chỉ ra tầm quan trọng to lớn của khối liên minh công - nông - trí, cho chúng ta
thấy rõ nguồn gốc của từng giai cấp, tầng lớp đó. Và cuối cùng tác giả đã nêu
ra các biện pháp nhằm tăng cường khối liên minh này.
+ Bài: “Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta vận dụng tư tưởng liên minh
công nông của V.I.Lênin trong xây dựng chủ nghĩa xã hội” của Nguyễn Quốc
Phẩm đăng trên tạp chí Thông tin chủ nghĩa xã hội, lý luận và thực tiễn, số 6
(6 - 2005). Trong bài viết này, tác giả đã trình bày các quan điểm cơ bản của
Lênin về vấn đề liên minh công - nông - trí, trên cơ sở đó tác giả chỉ ra được
sự vận dụng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt Nam về vấn đề
này, phù hợp với hoàn cảnh cách mạng Việt Nam.
+ Bài “Phương hướng tăng cường công - nông - trí thức trong lĩnh vực
nông nghiệp” của PGS.TS Phan Thanh Khôi đăng trên tạp chí Thông tin chủ
nghĩa xã hội, lý luận và thực tiễn, số 19 (9 – 2008). Ở bài viết này, tác giả nêu
ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả khối liên minh công - nông - trí trong
lĩnh vực nông nghiệp, với các biện pháp như: Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Phát huy sức mạnh của nền kinh tế
nhiều thành phần định hướng XHCN và phát triển nông nghiệp…
Các tác giả trên đã nghiên cứu các khía cạnh khác nhau trong vấn đề
liên minh công - nông - trí, sự tác động của các mặt đối với vấn đề liên minh
như sự tác động của công nghiệp hóa nông thôn hay của sự công nghiệp hóa

hiện đại hóa…Từ đó đưa ra các giải pháp để tăng cường khối liên minh ở Việt
Nam. Tuy nhiên, các tác phẩm đó chưa đề cập đến tình hình liên minh cụ thể
ở cấp tỉnh. Do vậy với bản khóa luận này của mình, tác giả đã đi trình bày một

Khuất Thị Thư

4

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

số các giải pháp nhằm tăng cường sức mạnh của khối liên minh trong quá
trình phát triển kinh tế xã hội ở một tỉnh.
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu vấn đề liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và tầng lớp trí thức ở tỉnh Phú Thọ trong hiện nay.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Từ thực trạng của khối liên minh công - nông - trí, khóa
luận đề xuất các giải pháp nhằm củng cố và tăng cường khối liên minh
công - nông - trí thức trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
Để đạt được mục đích trên khóa luận cần thực hiện các nhiệm vụ chủ
yếu sau:
Thứ nhất, khái quát quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về liên minh
giai cấp và sự vận dụng của chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thứ hai, chỉ ra thực trạng của liên minh công - nông - trí thức ở tỉnh
Phú Thọ.

Thứ ba, đề xuất một số giải pháp nhằm củng cố, tăng cường khối liên
minh công - nông - trí ở tỉnh Phú Thọ.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Khóa luận được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận, phương pháp luận
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt
Nam về liên minh giai cấp.
Trong quá trình nghiên cứu tác giả còn sử dụng kết quả nghiên cứu của
các công trình nghiên cứu đã được công bố có liên quan đến đề tài.
Bên cạnh đó khóa luận còn sử dụng một số phương pháp cụ thể:
Logic - lịch sử, phân tích - tổng hợp, thống kê, điều tra xã hội học…

Khuất Thị Thư

5

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

6. Đóng góp của đề tài
Với kết quả đạt được, khóa luận có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo
cho việc học tập, giảng dạy các môn lý luận chính trị trong các trường Cao
đẳng, Đại học. Khóa luận cũng có giá trị tham khảo, phục vụ công tác hoạch
định chính sách, xây dựng, củng cố khối liên minh ở Việt Nam nói chung và ở
tỉnh Phú Thọ nói riêng.
7. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo đề tài gồm

có 3 chương, 9 tiết.

Khuất Thị Thư

6

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Chương 1
QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN VỀ LIÊN
MINH GIAI CẤP TRONG CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
1.1. Quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen
Trong giai đoạn đầu hình thành lí luận về giai cấp và liên minh giai cấp
trong cách mạng vô sản và thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội (CNXH),
C.Mác và Ph.Ăngghen đã đưa ra những quan điểm về giai cấp công nhân
(GCCN) và sứ mệnh lịch sử của nó. Trong tác phẩm “Gia đình thần thánh”,
C.Mác lần đầu tiên đã đưa ra tư tưởng cho rằng vai trò của GCCN là do những
điều kiện kinh tế xã hội quyết định. Ông chỉ ra rằng xã hội tư bản chủ nghĩa
phát triển trong khuôn khổ sự đối kháng thường xuyên của hai lực lượng: Giai
cấp tư sản và giai cấp vô sản. Sự phát triển của các quan hệ tư bản chủ nghĩa
thường xuyên tái sản xuất ra sự đối lập đó, sự đối lập mà nhà tư bản và kẻ tư
hữu muốn duy trì. Còn giai cấp vô sản trong điều kiện sinh sống của họ, “tất
cả những điều kiện sinh sống của xã hội hiện đại đạt tới đỉnh cao của sự vô
nhân đạo” thì lại mong muốn thủ tiêu những quan hệ đó. “Giai cấp vô sản
đang thi hành bản án mà chế độ tư hữu, trong khi đẻ ra giai cấp vô sản đã làm

ra cho mình” [15, tr. 56]. Cũng trong tác phẩm này, C.Mác đã nêu luận điểm
hết sức quan trọng về vai trò quyết định của quần chúng nhân dân trong lịch
sử và sự tăng lên của vai trò đó trong tiến trình phát triển lịch sử.
Trong tác phẩm “Đấu tranh giai cấp ở Pháp”, khi phân tích bản chất
giai cấp của nhà nước Pháp, C.Mác đã đề cập tới vấn đề nông dân và sự liên
minh của giai cấp vô sản với các tầng lớp không vô sản trong quần chúng lao
động. Cũng trong tác phẩm này khi phân tích địa vị kinh tế xã hội trung gian
của giai cấp tiểu tư sản (tiểu chủ, tiểu thương, tiểu nông…) luôn luôn đứng ở
giữa hai giai cấp đối lập trong xã hội tư sản đó là tư sản và vô sản, C.Mác đã
chỉ ra rằng giai cấp tiểu tư sản luôn luôn bấp bênh, dao động và luôn mâu

Khuất Thị Thư

7

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

thuẫn trong việc giải quyết quyền lợi của mình: chống tư bản nhưng không
muốn xóa bỏ chế độ tư hữu, xóa bỏ giai cấp tư sản; lợi dụng giai cấp vô sản để
chống lại giai cấp tư sản nhưng lại sợ giai cấp vô sản cách mạng. Đồng thời
C.Mác còn phân tích tính chất lạc hậu, bảo thủ của nông dân biểu hiện qua sự
kiện tháng 10 năm 1948 (ngày bầu cử tổng thống Pháp). Từ thực tế đó, C.Mác
kết luận quần chúng tiểu tư sản (cả thành thị và nông thôn) đều không thể có
tinh thần cách mạng triệt để, càng không có khả năng lãnh đạo cuộc cách
mạng chống tư bản. Họ là lực lượng xã hội, chỉ trở thành lực lượng cách mạng

khi họ liên minh với GCCN và thừa nhận sự lãnh đạo của GCCN mà thôi.
C.Mác viết “Chúng ta đã thấy rằng, nông dân, những người tiểu tư sản, các
tầng lớp trung đẳng nói chung đều dần đứng về giai cấp vô sản, dần dần tập
hợp xung quanh giai cấp vô sản để làm thành lực lượng quyết định của cách
mạng” [16, tr. 123]. Như vậy trong tác phẩm này C.Mác đã phát triển quan
điểm về bạn đồng minh, liên minh GCCN với giai cấp nông dân (GCND) và
cụ thể hóa thành nguyên lý về sự liên minh giữa GCCN và GCND cùng chống
lại tư bản.
Trong tác phẩm “Ngày 18 tháng sương mù của Lui Bônapactơ”, C.Mác
chỉ ra điều kiện tốt nhất để liên minh giữa giai cấp vô sản và nông dân, đảm
bảo chắc chắn cho cuộc cách mạng do giai cấp vô sản lãnh đạo giành thắng lợi
là lúc GCND hoàn toàn hết hi vọng vào quá khứ, vào mảnh đất con của mình
và vào cái nhà nước hiện đang thống trị họ “Vì tuyệt vọng về sự phục hồi đế
chế Napôlêông, người nông dân Pháp cũng mất luôn cả lòng tin ở mảnh đất
con người mình. Toàn bộ lâu đài xây dựng trên mảnh đất con đó sụp đổ và
như thế cách mới thực hiện được bài đồng ca mà nếu không thực hiện đươc
bài đồng ca này, thì tất cả các quốc gia nông dân bài đơn ca của cách mạng sẽ
trở thành bài ai điếu” [17, tr. 150].

Khuất Thị Thư

8

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Trong tác phẩm “Phê phán cương lĩnh Gôta” vấn đề liên minh giai cấp
của GCCN và điều kiện của sự liên minh được phản ánh thông qua nội dung
phê phán của C.Mác đối với quan điểm sai lầm của dự thảo cương lĩnh Gôta.
“Việc giải phóng lao động phải là sự nghiệp của GCCN, đối diện với giai cấp
này, tất cả các giai cấp khác chỉ hợp thành một khối phản động” [18, tr. 481]
và vấn đề đoàn kết quốc tế được khái quát thông qua sự phê phán của C.Mác
đối với quan điểm sai lầm được nêu ra trong dự thảo cương lĩnh Gôta “GCCN
hoạt động để giải phóng mình, trước tiên là trong khuôn khổ quốc gia dân tộc
hiện nay… Cố gắng chung của công nhân ở tất cả các nước văn minh sẽ là
tình hữu nghị quốc tế giữa các dân tộc” [18, tr. 483].
Sự phát triển về lí luận liên minh giai cấp còn được thể hiện rõ trong tác
phẩm “Nội chiến ở Pháp”. Trong tác phẩm này, C.Mác đã phân tích luận giải
về công xã Pari một nhà nước vô sản đầu tiên đánh dấu sự trưởng thành về
chính trị của giai cấp vô sản. Công xã Pari mãi là niềm tự hào của giai cấp vô
sản Pháp và cũng là niềm tự hào của toàn thể nhân dân lao động trên thế giới.
Song công xã chỉ tồn tại 72 ngày do mắc phải một số sai lầm mà sai lầm to lớn
làm công xã thất bại nhanh chóng là do giai cấp vô sản đã không liên minh
được với giai cấp nông dân, không được nông dân ủng hộ. Từ bài học thất bại
của công xã, C.Mác chỉ cho giai cấp vô sản thấy rằng nếu không liên minh
được với giai cấp nông dân thì giai cấp vô sản có giành được chính quyền thì
cũng không thể giữ được chính quyền đó.
Sau khi C.Mác mất (1883), Ph.Ăngghen tiếp tục sự nghiệp khoa học và
cách mạng của hai ông, hoàn thiện các công việc mà C.Mác để lại, tổng kết
thực tiễn và lí luận cách mạng, lãnh đạo phong trào công nhân quốc tế. Trong
tác phẩm “Vấn đề nông dân ở Pháp và ở Đức”, Ph.Ăngghen đã chỉ rõ vai trò
của nông dân và ý nghĩa vấn đề nông dân. Ông phân tích thái độ chính trị của
tiểu nông: là người vô sản tương lai nhất định sẽ lắng nghe sự tuyên truyền

Khuất Thị Thư

9

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

của người xã hội chủ nghĩa (XHCN), nhưng mặt khác họ lại cố bám vào mảnh
đất nhỏ một cách tuyệt vọng cho nên anh ta không nghe người XHCN và có
khi họ còn có thành kiến với người XHCN, và nếu động đến mảnh đất của anh
ta thì anh ta cũng căm thù người XHCN như kẻ cho vay nặng lãi và bọn thắng
kiện. Ph.Ăngghen đã nhắc nhở các Đảng cộng sản phải tăng cường lực lượng
ở nông thôn, có như vậy cách mạng vô sản mới thành công.
Từ hoạt động nghiên cứu lí luận và hoạt động thực tiễn củanmình,
C.Mác và Ph.Ăngghen đã nhận thấy được vai trò to lớn của GCCN, thấy được
tính tất yếu của liên minh GCCN và GCND. Các ông đã đặt những cơ sở có
tính nguyên tắc cho việc thực hiện liên minh giữa GCCN với GCND trong
thời kỳ quá độ lên CNXH. Mặc dù đó mới chỉ là những quan điểm, tư tưởng
chung nhất về liên minh giai cấp, nhưng nó đã trở thành nền tảng tư tưởng để
sau này Lênin và các Đảng cộng sản phát triển hoàn thiện, phù hợp với hoàn
cảnh của tình hình cách mạng mới.
1.2. Quan điểm của V.I.Lênin
Là người học trò xuất sắc của C.Mác, V.I.Lênin đã kế thừa và phát triển
sáng tạo những tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về liên minh công - nông,
trong cách mạng XHCN nói chung và đặc biệt trong thời kì quá độ lên
CNXH. Theo V.I.Lênin liên minh công - nông không chỉ có ý nghĩa chiến
lược, quyết định thành bại của cách mạng vô sản mà còn là điều kiện hết sức
quan trọng để xây dựng và củng cổ chuyên chính vô sản, xây dựng thành công

CNXH và bảo vệ thành quả của cách mạng XHCN. Trong tác phẩm của mình
V.I.Lênin đã mở rộng khái niệm liên minh công nhân với nông dân thành khái
niệm liên minh giữa GCCN với GCND và các tầng lớp lao động trên các lĩnh
vực kinh tế, chính trị, xã hội. Từ thực tiễn cách mạng thế giới, thực tiễn cách
mạng dân chủ tư sản và công cuộc xây dựng CNXH ở nước Nga Xô Viết,
V.I.Lênin đã đề cập tới một khía cạnh về xây dựng và phát triển các giai cấp,
các tầng lớp nhân dân lao động khác trong thời kì quá độ lên CNXH nhằm
phát huy vai trò của mỗi giai cấp, tầng lớp trong xã hội nói chung và trong

Khuất Thị Thư

10

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

khối liên minh giai cấp của GCCN với các tầng lớp nhân dân lao động khác
nói riêng.
Trong tác phẩm viết năm 1894: “Những người “bạn dân” là gì và họ đã
đấu tranh chống lại những người XHCN như thế nào?”, lần đầu tiên V.I.Lênin
đã đề cập tới tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về liên minh công nông và
chỉ ra rằng, liên minh đó là lực lượng quyết định, là điều kiện chủ yếu để lật
đổ chế độ Nga hoàng, lật đổ bọn địa chủ, tư bản, xây dựng xã hội cộng sản
chủ nghĩa. Đối với GCCN, V.I.Lênin đã khẳng định rằng “công nhân Nga là
đại biểu duy nhất và tự nhiên của toàn thể nhân dân lao động và bị áp bức bóc
lột ở Nga” [13, tr. 383]. Cũng trong tác phẩm này, V.I.Lênin đã đề cập đến

“tính chất giai cấp về giới trí thức” và phân tích sự phân hóa của giới trí thức
thành: “các nhà trí thức XHCN…, đáp ứng những đòi hỏi của giai cấp vô sản”
[13, tr.380] và “những phần tử trí thức” thỏa mãn và an tâm… các phần tử trí
thức tư sản” [13, tr. 377]
Trong tác phẩm: “Nhiệm vụ của những người xã hội dân chủ Nga”,
V.I.Lênin đã nêu rõ thái độ của GCCN đối với các giai cấp khác trong cuộc
cách mạng dân chủ tư sản và ông đã nhấn mạnh rằng: “chỉ có giai cấp vô sản
mới có thể là - và địa vị giai cấp của nó; nó không thể là - giai cấp dân chủ
triệt để đến cùng, là kẻ thù kiên quyết của chế độ chuyên chế, không thể có
một nhượng bộ nào, không thể có một sự thỏa hiệp nào. Chỉ có giai cấp vô sản
mới có thể là chiến sĩ tiên phong đấu tranh cho tự do chính trị và cho những
thể chế dân chủ” [11, tr. 565-566].
Cũng trong các tác phẩm của mình, V.I.Lênin đã chỉ ra một trong
những điều kiện để giữ được vai trò lãnh đạo trong cách mạng dân chủ và đẩy
lên triệt để là: giai cấp vô sản phải liên minh được với nông dân. Trong thời kì
của cách mạng dân chủ, ông nhấn mạnh đến liên minh công nông đối với việc
giành thắng lợi triệt để cho cuộc cách mạng đó và tiến nhanh sang cuộc cách

Khuất Thị Thư

11

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

mạng XHCN nhưng hình thức liên minh mới trong cách mạng xã hội chủ

nghĩa thì ông tạm gác lại. V.I.Lênin cũng khẳng định tính tất yếu, tầm quan
trọng của liên minh công nông không chỉ trong việc đưa cách mạng dân chủ
đến thắng lợi triệt để mà còn trong việc tạo ra điều kiện để giai cấp vô sản
bước vào cuộc đấu tranh cách mạng chống giai cấp tư sản đến thắng lợi cuối
cùng.
Ngay trong giai đoạn đầu V.I.Lênin đã nhận ra rằng, cách mạng chỉ bao
gồm được cả giai cấp vô sản và nông dân thì mới có thể là cách mạng “nhân
dân”, mới thực sự lôi kéo được đa số nhân dân. Điều này đến nay vẫn còn
mang tính phổ biến, công - nông vẫn là lực lượng quyết định tới tính chất
“nhân dân” của cách mạng. Khối công - nông có ý nghĩa chiến lược vô cùng
quan trọng trong thời kì chuyên chính vô sản. Nhà nước chuyên chính vô sản
nhưng công - nông là lực lượng “nắm chính quyền nhà nước” [12, tr. 66]; Phá
vỡ bộ máy ấy, đập tan nó đi, đó là lợi ích thực sự của “nhân dân”, của đa số
nhân dân, của đa số công nhân và của đa số nông dân, đó là “điều kiện kiên
quyết” cho sự liên minh tự do giữa nông dân nghèo và vô sản, nếu không có
sự liên minh ấy thì không thể có dân chủ vững bền, không thể có cải tạo
CNXH được” [12, tr. 49].
V.I.Lênin đặc biệt nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc xây dựng sự
liên minh giữa giai cấp vô sản với trí thức cách mạng trong công cuộc xây
dựng CNXH. Trong Diễn văn Đại hội II toàn Nga của cán bộ ngành y tế về vệ
sinh, ngày 1 tháng 3 năm 1920 Người chỉ rõ: Trước sự liên minh của các đại
biểu khoa học, giai cấp vô sản và giới kĩ thuật, không một thế lực đen tối nào
đứng vững được. Theo V.I.Lênin, trong quá trình xây dựng CNXH, việc nâng
cao tri thức của nhân dân lao động nói chung và của GCCN nói riêng có tầm
quan trọng lớn. Người viết: Việc nâng cao năng suất lao động, trước hết là
việc nâng cao trình độ học vấn và văn hóa của quần chúng nhân dân. Người

Khuất Thị Thư

12

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

còn nhấn mạnh tới việc GCCN phải học tập tri thức của chuyên gia tư sản.
Người nói: bản thân công nhân và nông dân chúng ta mà càng nhanh chóng
học tập được cách tạo ra kỉ luật lao động tốt hơn và kĩ thuật lao động cao,
bằng cách sử dụng các chuyên gia tư sản để học lấy môn khoa học ấy thì
chúng ta sẽ càng sớm thoát khỏi “khoản tiền cống” cho các chuyên gia đó.
Trong giai đoạn của V.I.Lênin, liên minh giai cấp không chỉ dừng lại ở
liên minh giữa GCCN với GCND như thời kì của C.Mác và Ph.Ăngghen mà
phát triển lên thành liên minh giữa GCCN với GCND với tầng lớp trí thức.
Thời kì C.Mác - Ph.Ăngghen hoạt động thì GCCN hoàn toàn là người “vô
sản” theo đúng nghĩa của nó, họ không có gì ngoài phải bán sức lao động, làm
thuê cho giai cấp tư sản và bị bóc lột hầu hết, họ mù chữ, chỉ biết sử dụng cơ
bắp để lao động. Còn GCND là tầng lớp đông đảo trong xã hội, tỷ lệ mù chữ
của họ rất cao, hơn cả công nhân. Do vậy không thể có trí thức vô sản trong
chế độ tư bản chủ nghĩa, tức là không có trí thức của công nông. Mặt khác,
giai cấp tư sản là giai cấp thống trị cả về kinh tế lẫn chính trị trong xã hội tư
bản, để quản lí xã hội và quản lý kinh tế, giai cấp tư sản phải đào tạo đội ngũ
trí thức để phục vụ cho chế độ tư bản, làm xuất hiện đội ngũ trí thức tư bản có
xuất thân từ tầng lớp trên hoặc hữu sản, qua thực tiễn đời sống xã hội, một bộ
phận trí thức tư sản trở thành nhà tư bản, còn đa số trở thành công cụ đắc lực
phục vụ cho lợi ích của giai cấp tư sản. Chỉ một ít trong họ thấy rõ bản chất
bóc lột, phản động của giai cấp tư sản đã chạy sang hàng ngũ giai cấp vô sản,
đó là bộ phận những nhà tư tưởng tư sản đã vươn lên nhận thức được, về mặt

lí luận, toàn bộ cuộc vận động lịch sử, tức là một bộ phận trí thức tư sản do
giác ngộ cách mạng mà trở thành một bộ phận rất quan trọng trong quá trình
vận động cách mạng của giai cấp và họ không phải là kết quả của quá trình trí
thức của giai cấp vô sản.

Khuất Thị Thư

13

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Những quan điểm của V.I.Lênin về liên minh có nhiều ý nghĩa lớn lao
trong thời đại ngày nay. Thế giới vẫn còn nhiều nước chậm phát triển, vẫn còn
“dở dang” trong bước thực hiện chế độ dân chủ của mình. Cho nên với tinh
thần cách mạng không ngừng, giai cấp vô sản và nhân dân lao động ở đó, dưới
sự lãnh đạo của Đảng cần dũng cảm giành lấy dân chủ, tạo lập nền chuyên
chính cách mạng công - nông để tiếp tục đi lên với nhiều hình thức phong phú
khác nhau. Thời đại ngày nay vẫn là thời kì quá độ đi lên CNXH trên phạm vi
toàn thế giới, lí luận về liên minh công, nông, trí thức vẫn là cơ sở khoa học
cho việc định ra đường lối cải tạo và xây dựng CNXH trong điều kiện toàn
cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ và sự tác động ngày càng sâu sắc của cuộc
cách mạng khoa học công nghệ hiện đại của đời sống nhân loại.
1.3. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam
về liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp
trí thức

1.3.1. Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh
Trong quá trình tìm đường cứu nước giải phóng dân tộc chủ tịch Hồ
Chí Minh đã tiếp thu và vận dụng chủ nghĩa Mác - Lênin để giải quyết những
vấn đề mà thực tiễn cách mạng Việt Nam đặt ra. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nhận thức được rằng: Cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam muốn
thành công phải do GCCN lãnh đạo, phải xây dựng và củng cố khối liên minh
công nông, giải quyết đúng đắn vấn đề nông dân.
Vấn đề nông dân và liên minh công nông được Hồ Chí Minh bàn đến
một cách sâu sắc và toàn diện tại Đại hội quốc tế nông dân lần thứ nhất ở
Matxcơva vào năm 1923, với tư cách là đại biểu nông dân của các nước thuộc
địa, trong bản tham luận của mình tại đại hội Người đã tố cáo tội ác của bọn
thực dân, nêu lên vấn đề nông dân ở các nước thuộc địa. Từ sự nhìn nhận về
người nông dân một cách toàn diện, Người đã vạch ra con đường giải phóng

Khuất Thị Thư

14

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

nông dân thoát khỏi chế độ thực dân phong kiến. Con đường đó theo Hồ Chí
Minh “phải tổ chức nhau lại để kiếm đường giải phóng, phải đấu tranh để tự
giải phóng. Giai cấp duy nhất đã đấu tranh thẳng tay chống chế độ hiện nay là
GCCN, vì vậy nông dân và công nhân là hai bạn đồng minh tự nhiên”. Nông
dân cần có giai cấp tiên tiến lãnh đạo tức là GCCN thì mới chắc chắn được

giải phóng. Hồ Chí Minh còn chỉ ra vai trò của người nông dân trong đời sống
xã hội và tầm quan trọng của sự nghiệp giải phóng nông dân. Người đánh giá
cao vai trò của nông dân là lực lượng “nòng cốt” là một trong hai động lực
của cách mạng Việt Nam.
Khẳng định tính tất yếu vai trò to lớn của khối liên minh công nông
trong sự nghiệp cách mạng của giai cấp vô sản, đặc biệt với các nước chậm
phát triển, Người viết: Cuộc cách mạng không thể thắng lợi ở các nước nông
nghiệp và nửa nông nghiệp nếu như giai cấp vô sản không được quần chúng
nhân dân ủng hộ tích cực. Đó là sự thật hiển nhiên đối với cả hai cuộc cách
mạng, cách mạng tư sản dân quyền và cách mạng vô sản. Chủ tịch Hồ Chí
Minh cho rằng để xây dựng khối liên minh công nông vững chắc nhiệm vụ
của GCCN, của Đảng phải tổ chức phong trào nông dân, tổ chức của nông dân
là nông hội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quan điểm tư tưởng của mình luôn đề cao
vai trò của tri thức. Trong trả lời phỏng vấn của một tờ báo nước ngoài Người
viết “tri thức là vốn liếng quí báu ở nước khác như thế nào thì ở Việt Nam
cũng như thế”. Theo Người, tuy bị áp bức về mặt xã hội, bị đè nén về tinh
thần nhưng trí thức Việt Nam vẫn nêu cao tinh thần dân tộc, có đầu óc dân tộc
và cách mạng nên dễ hấp thụ tinh thần cách mạng, có ý thức về lẽ sống và
khát vọng tự do. Người đã chỉ ra rằng: “Lúc đã hiểu biết trí thức dễ đi theo
cách mạng, vì vậy Đảng cách mạng cần phải dìu dắt, giúp đỡ trí thức trong sự
nghiệp xây dựng xã hội mới càng cần tới trí thức. Muốn phát triển văn hóa thì

Khuất Thị Thư

15

K34B - GDCD

Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

cần thầy giáo, muốn phát triển sức khỏe của nhân dân thì phải cần thầy thuốc,
muốn phát triển kỹ nghệ phải cần các kĩ sư. Tóm lại cách mạng rất cần trí thức
và chính ra chỉ có cách mạng mới biết trọng trí thức”.
Hồ Chí minh đã chỉ ra vai trò của tri thức là lực lượng cách mạng quan
trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng CNXH ở
nước ta và Người cũng đã khẳng định, trí thức là bầu bạn cách mệnh của công
nông. Người cũng chỉ ra vai trò lịch sử của GCCN là “cái gốc cách mạng” và
vai trò của trí thức “là ngòi pháo cách mạng”, là “bầu bạn cách mạng của công
nông”, Người viết “Công nông là gốc cách mạng, còn học trò nhà buôn nhỏ,
điền chủ nhỏ… là bầu bạn cách mạng của công nông” [20, tr. 266].
Những quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của GCCN, GCND và
tầng lớp trí thức hoàn toàn đúng đắn. Và người đã khẳng định được tính tất
yếu của liên minh công - nông - trí, không những thế Người còn chỉ ra cách
thức để tăng cường sự liên minh đó. Những tư tưởng đó trở thành nền tảng để
Đảng ta kế thừa và phát triển.
1.3.2. Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam
Quán triệt quan điểm của chủ nghĩa C.Mác - V.I.Lênin và tư tưởng Hồ
Chí Minh về vấn đề giai cấp và liên minh giai cấp, Đảng ta đã vận dụng sáng
tạo và phù hợp vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của nước ta.
Ngay từ khi thành lập, Đảng đã luôn sáng suốt lãnh đạo cách mạng Việt
Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Trong suốt quá trình cách mạng,
Đảng luôn đề cao vai trò, tầm quan trọng của khối liên minh công - nông - trí.
Trong Chương trình tóm tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930 đã chỉ
rõ: Đảng lôi kéo tiểu tư sản, trí thức và trung nông về phía giai cấp vô sản,
Đảng tập hợp hoặc lôi kéo phú nông, tư sản và tư sản bậc trung đánh đổ các
Đảng phản cách mạng như Đảng lập hiến.

Khuất Thị Thư

16

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Cách mạng tháng Tám thắng lợi, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra
đời, chủ trương chính sách về liên minh của Đảng được thực hiện trong thực
tế. Trước hoàn cảnh phải đối phó với hai kẻ thù sừng sỏ Pháp và Mỹ, muốn
phát huy sức mạnh của cả dân tộc theo tư tưởng của Hồ Chí Minh, Đảng ta
chủ trương giải quyết hài hòa từng quyền lợi của các giai cấp, dù đó là những
giai cấp đối kháng.
Trong Đại hội lần thứ II tháng 2 năm 1951, Đảng ta đã chỉ rõ: “Chính
quyền của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa là chính quyền dân chủ của nhân
dân… lấy liên minh công nhân, nông dân và lao động trí óc làm nền tảng do
giai cấp công nhân lãnh đạo” [5, tr. 437].
Thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nhất là trong công cuộc đổi mới
liên minh này được đặc biệt coi trọng .Điều này được thể hiện trong Cương
lĩnh xây dựng đất nước thời kì quá độ lên Chủ nghĩa xã hội và thông qua hai
kì đại hội gần đây.
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng cộng sản Việt Nam
chẳng những tiếp tục khẳng định tính tất yếu của liên minh công - nông - trí
thức trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam XHCN mà còn
đặc biệt coi trọng vấn đề này khi đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

nước. Đại hội chỉ rõ: “Động lực chủ yếu để phát triển đất nước là đại đoàn kết
dân tộc trên cơ sở liên minh giữa công nhân với nông dân và trí thức do Đảng
lãnh đạo” [7, tr. 86].
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X tiếp tục nhấn mạnh đến tầm quan
trọng của liên minh công, nông, trí thức. Coi khối liên minh đó là “nền tảng”
của đại đoàn kết toàn dân tộc. Văn kiện ghi rõ: “Đại đoàn kết toàn dân tộc trên
nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông nhân và đội ngũ trí
thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng, là đường lối chiến lược của cách mạng Việt
Nam, là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu và là nhân tố có ý nghĩa quyết
định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc”
[8, tr. 116].

Khuất Thị Thư

17

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Như vậy, tính tất yếu của liên minh công nông trí thức Việt Nam trong
thời kì quá độ lên CNXH đã được Đảng khẳng định trong các kì đại hội là sự
vận dụng sáng tạo những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về liên
minh công nông và các tầng lớp lao động khác vào hoàn cảnh cụ thể ở Việt
Nam trong từng giai đoạn.

Chƣơng 2.

THỰC TRẠNG LIÊN MINH CÔNG NHÂN - NÔNG DÂN - TRÍ
THỨC Ở TỈNH PHÚ THỌ HIỆN NAY
2.1. Sơ lƣợc và vài nét về GCCN, GCND, và tầng lớp trí thức ở tỉnh
Phú Thọ
2.1.1. Sơ lược về tỉnh Phú Thọ

Khuất Thị Thư

18

K34B - GDCD


Khóa luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Phú Thọ là tỉnh được tái thành lập từ ngày 1/1/1997 (được tách ra từ
tỉnh Vĩnh Phú cũ). Tỉnh tiếp giáp với các tỉnh Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Hà
Nội, Sơn La, Yên Bái, Hòa Bình.
Phú Thọ có diện tích 3500 km2. Toàn tỉnh có 13 huyện, thị, thành gồm
có: Thành phố Việt Trì, thị xã Phú Thọ, và 11 huyện là: Thanh Ba, Tam Nông,
Lâm Thao, Hạ Hòa, Thanh Thủy, Phù Ninh, Đoan Hùng, Yên Lập, Thanh
Sơn, Cẩm Khê, Tân Sơn; Với 274 xã, phường (trong đó có 240 xã miền núi,
50 xã đặc biệt khó khăn). Thủ phủ của tỉnh là thành phố Việt Trì (được công
nhận là thành phố loại 2). Địa hình tỉnh giáp với nhiều vùng phát triển kinh tế,
đây là cơ hội để tỉnh tham gia hội nhập phát triển kinh tế thuận lợi.
Dân số của tỉnh là 1,3 triệu dân. Là tỉnh trung du miền núi, Phú Thọ có
10/13 huyện miền núi, 214/274 xã, thị trấn miền núi. Diện tích miền núi
3.227km2, chiếm 92,3% diện tích tỉnh. Dân số miền núi: 950.000 người,

chiếm 74% dân số toàn tỉnh.Dân tộc thiểu số có gần: 227.000 người chiếm
21,5% dân số miền núi, 15% dân số toàn tỉnh. Có 21 dân tộc đang sinh sống
trên địa bàn. Trong các dân tộc thiểu số, có bốn dân tộc Mường, Dao, Cao
Lan, Mông sống tập trung thành làng, bản riêng, có bản sắc văn hóa, phong
tục tập quán khá đậm nét, trong đó dân tộc Mường có số dân chiếm tỉ lệ cao
nhất: 186.000 người. Các dân tộc thiểu số sống tập trung ở các huyện Thanh
Sơn, Thanh Thủy, Tân Sơn, Yên Lập, Đoan Hùng.
Do địa bàn miền núi trải rộng, địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó
khăn, cơ sở hạ tầng còn thấp kém,điểm xuất phát về kinh tế thấp, phong tục
tập quán, tư duy kinh tế còn mang nặng tính tự túc, tự cấp…Vì vậy, đời sống
của nhân dân còn nhiều khó khăn. Đây cũng chính là một trong những nhân tố
ảnh hưởng tới việc thực hiện tốt khối liên minh công - nông - trí thức của tỉnh.

Khuất Thị Thư

19

K34B - GDCD