Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học bài kĩ thuật cấp cứu và chuyển thương trong chương trình lớp 11 THPT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
*************

NGUYỄN TIẾN QUANG

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƢỢNG DẠY HỌC BÀI KĨ THUẬT CẤP
CỨU VÀ CHUYỂN THƢƠNG TRONG
CHƢƠNG TRÌNH LỚP 11 THPT
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng - an ninh

HÀ NỘI – 2012

1


TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
*************

NGUYỄN TIẾN QUANG

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƢỢNG DẠY HỌC BÀI KĨ THUẬT CẤP
CỨU VÀ CHUYỂN THƢƠNG TRONG
CHƢƠNG TRÌNH LỚP 11 THPT
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng - an ninh
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

Thiếu tá.Trần Đức Cƣờng

HÀ NỘI – 2012
2


LỜI CẢM ƠN
Em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Trung tâm Giáo dục
quốc phòng Hà Nội 2 đã tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành đề tài khóa luận
tốt nghiệp của mình.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Thiếu tá Trần Đức Cƣờng, ngƣời
đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và truyền đạt kinh nghiệm cho em trong suốt
quá trình nghiên cứu đề tài khóa luận.
Cuối cùng em xin bày tỏ lòng biết ơn sự cổ vũ, động viên, tạo điều kiện
giúp đỡ của gia đình, bạn bè trong suốt thời gian em thực hiện khóa luận trên.
Do lần đầu tiên làm quen với nghiên cứu khoa học nên đề tài khóa luận
của em không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận đƣợc
sự chỉ bảo, đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn sinh viên để đề tài này
đƣợc hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, Ngày tháng năm 2012
Sinh viên

Nguyễn Tiến Quang

3


LỜI CAM ĐOAN

Khóa luận tốt nghiệp này đƣợc hoàn thành dƣới sự hƣớng dẫn của Thiếu
tá Trần Đức Cƣờng, tôi xin cam đoan rằng:
- Đây là kết luận nghiên cứu của riêng tôi.
- Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, Ngày tháng năm 2012
Sinh viên

Nguyễn Tiến Quang

4


DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GDQP

: Giáo dục quốc phòng

GDQP - AN

: Giáo dục quốc phòng - an ninh

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

THPT

: Trung học phổ thông

5


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 8
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................... 10
3. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................... 10
4. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 10
5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ............................................................... 11
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ................................................................. 11
7. Kết cấu của khoá luận .............................................................................. 11
NỘI DUNG ..................................................................................................... 12
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN ......................................................................... 12
1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về Giáo dục quốc phòng - an ninh 12
1.2. Đặc điểm, nộ

ật cấp cứu và chuyển thƣơng ............... 14

1.2.1. Đặc điểm......................................................................................... 14
1.2.2. Nội dung ......................................................................................... 15

1.3. Một số khái niệm liên quan nâng cao chất lƣợng dạy họ

ật

cấp cứu và chuyển thƣơng ........................................................................... 15
1.4. Sự cần thiết nâng cao chất lƣợng dạy họ

ật cấp cứu và

chuyển thƣơng ............................................................................................. 16
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG DẠY - HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG AN NINH Ở TRƢỜNG THPT ....................................................................... 18
2.1. Chƣơng trình Giáo dục quốc phòng - an ninh cấp THPT .................... 18
2.2. Thực trạng về đội ngũ học sinh ............................................................ 19
2.3. Thực trạng về đội ngũ giáo viên Giáo dục quốc phòng - an ninh ........ 20
2.4. Hình thức tổ chức và phƣơng pháp giả

...................................... 21

2.4.1. Hình thức tổ chức ........................................................................... 21
2.4.2. Phương pháp giảng dạy ................................................................. 22

6


2.5. Điều kiện cơ sở vật chất đảm bảo cho dạy - học môn GDQP - AN ..... 23
ật cấp cứ

2.6. Thực trạng công tác dạy - họ

ển thƣơng, ở

các trƣờng THPT ......................................................................................... 25
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM ....................... 28
3.1. Một số biện pháp nâng cao chất lƣợng dạy họ

ật cấp cứu và

chuyển thƣơng ............................................................................................. 28
3.1.1. Biện pháp sử dụng phương pháp dạy học tích cực ........................ 28
3.1.2. Biện pháp mới khi áp dụng phương pháp thảo luận nhóm ............ 29
3.1.3. Biện pháp hỏi - đáp ........................................................................ 32
3.2. Thực nghiệm sƣ phạm .......................................................................... 28
3.2.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm................................................ 28
3.2.2. Nội dung thực nghiệm .................................................................... 35
3.2.3. Tổ chức thực nghiệ

..................................................... 29

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 33
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 35

7


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong công cuộc đổi mới đất nƣớc, giáo dục và đào tạo đƣợc coi là
nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, nhằm tạo ra con ngƣời phát triển toàn diện.
Hiện nay, nền giáo dục và đào tạo của chúng ta đã và đang có những chuyển
biến tích cực theo sự phát triển chung của xã hội. Nằm trong hệ thống giáo

dục quốc dân, GDQP - AN là một trong những môn học đƣợc Đảng và Nhà
nƣớc quan tâm đặc biệt. Nhiều văn bản, nghị định ban hành đƣợc quán triệt,
triển khai đồng bộ, xác dịnh rõ môn học GDQP - AN là một trong những nội
dung của nền giáo dục quốc dân, là môn học chính khóa trong các nhà trƣờng
phổ thông, cao đẳng, đại học, môn học góp phần giáo dục nhân cách đạo đức
cách mạng, trang bị kiến thức, tri thức cần thiết về quốc phòng, an ninh cho
thế hệ trẻ, đáp ứng và thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lƣợc xây dựng và bảo vệ
vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong giai đoạn hiện nay công tác giáo dục quốc phòng cho học sinh,
sinh viên đã có nhiều chuyển biến mạnh mẽ; tuy nhiên vẫn còn một số nội
dung chƣa đạt hiệu quả cao đặc biệt là

nội dung

11, trung học phổ thông.
Thực tế, trong dạy học GDQP - AN hiện nay, cho ta thấy
, chuyên môn.

, về năng lực

chuyên môn, vẫn còn một số giáo viên chƣa vững vàng về kiến thức nên chƣa
làm chủ đƣợc bài giảng, khả năng phân tích và nắm vững sách giáo khoa còn
yếu. Trong khi phân tích, giải thích các thuật ngữ, các khái niệm do vốn từ và
kiến thức quốc phòng còn ít nên việc giải thích còn nông cạn, thiếu sức thuyết
phục. Về phƣơng pháp dạy học, tình trạng chung vẫn là dạy theo phƣơng
pháp truyền thống, khả năng vận dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực (nêu
và giải quyết vấn đề; vấn đáp và đàm thoại; thảo luận nhóm) còn lúng túng.

8

Một số giáo viên đã cố gắng áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học còn
chƣa đạt

hiệu quả cao. Kĩ năng sử dụng đồ dùng trực quan

,

chƣa biết kết hợp khéo léo giữa lời nói với việc chỉ dẫn trên đồ dùng trực
quan. Về kĩ năng quản lý chƣa đƣợc tốt, khả năng bao quát, điều khiển lớp
còn kém, vì phải lo truyền đạt kiến thức, hành động, thao tác thực hành sao
cho kịp thời gian tiết học. Về phía học sinh thì do đây là bộ môn mới, dẫn tới
thái độ của các em học sinh thƣờng xem nhẹ môn học này. Do vậy, chất lƣợng
của bài học còn hạn chế.
Nâng cao chất lƣợng dạy và học bài “K thuật cấp cứu và chuyển
thƣơng” trong chƣơng trình GDQP - AN, lớp 11 là một hƣớng nghiên cứu nội
dung với mục đích nâng cao chất lƣợng môn học và đáp ứng yêu cầu nâng
cao chất lƣợng giáo dục của ngành. Vấn đề đặt ra là phải tìm ra các biện pháp
nhƣ thế nào để nâng cao chất lƣợng bài học.
Việc nâng cao chất lƣợng dạy học môn GDQP - AN, nội dung bài “K
thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” là yếu tố thiết thực, phát huy tính chủ động,
tích cực, năng động và sáng tạo nhằm đạt hiệu quả cao trong học tập và rèn
vào hoạt động thực tiễn,

luyện của học sinh, góp phần
cũng nhƣ sự nghiệp giáo dục và đào tạo.

Nâng cao chất lƣợng dạy học bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”
giúp học sinh hiểu đƣợc

ọc tập, sinh hoạt rèn luyện với học sinh
trung học phổ thông.
Xuất phát từ những lí do trên, nên tôi lựa chọn đề tài: "Một số biện
pháp nâng cao chất lượng dạy học bài K thuật cấp cứu và chuyển thương
trong chương trình lớp 11 THPT".

9


2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn
thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”, tôi thực hiện đề tài nhằm mục đích nâng
cao chất lƣợng dạy học bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” trong
chƣơng trình lớp 11 THPT.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu nội dung cơ sở lý luận, thực tiễn về đổi mới phƣơng pháp
dạy học nói chung và GDQP - AN.
Nghiên cứu nội dung chƣơng trình của học bài “K thuật cấp cứu và
chuyển thƣơng”.
Thực trạng dạy học môn GDQP - AN các trƣờng trung học phổ thông.
Đề xuất một số biện pháp để nâng cao chất lƣợng dạy học vào giảng dạy
học bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”.
Tổ chức thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá tính khả thi của đề tài.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận: Đọc các tài liệu tham khảo, phân tích và chọn lọc
các giữ liệu có liên quan đến đề tài.
Phƣơng pháp điều tra: Tiến hành điều tra thực trạng công tác giảng dạy
bài "K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng" đối với học sinh lớp 11, ở một số
Trƣờng THPT hiện nay, nhằm thu thập các thông tin nghiên cứu. Trong quá
trình điều tra thực trạng, ngoài việc quan sát thực tế giảng dạy và học tập

GDQP - AN, tiến hành điều tra để xác định chất lƣợng học tập của học sinh
khi học bài "K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng".
Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm: Thực nghiệm sƣ phạm tiến hành
nhằm kiểm chứng, đối chứng nhằm khẳng định tính khả thi của việc nâng cao
chất lƣợng dạy học. Để đạt đƣợc mục đích của thực nghiệm đòi hỏi quá trình

10


thực nghiệm phải đảm bảo tính khoa học và phù hợp với thực tế trƣờng
THPT.
5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tƣợng nghiên cứu
Một số biện pháp nâng cao chất lƣợng dạy học bài "K thuật cấp cứu và
chuyển thƣơng" trong chƣơng trình lớp 11 THPT.
* Phạm vi nghiên cứu
Trƣờng THPT Xuân Hoà.
Trƣờng THPT Ngô Gia Tự.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
* Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lƣợng dạy học bài
kỹ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng trong chƣơng trình lớp 11 THPT” nhằm
cung cấp những thông tin, tài liệu nâng cao chất lƣợng dạy - học nội dung bài
"K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng" cho học sinh lớp 11, từ đó góp phần tích
cực đến quá trình dạy - học nâng cao chất lƣợng môn GDQP - AN.
* Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài nghiên cứu thành công là tài liệu tham khảo hữu ích cho giáo
viên GDQP - AN, các trƣờng THPT và sinh viên học chuyên ngành giáo dục
quốc phòng.
7. Kết cấu của khoá luận

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo khoá luận gồm 3
chƣơng
- Chƣơng 1: Cơ sở lý luận
- Chƣơng 2: Thực trạng dạy - học môn Giáo dục quốc phòng - an ninh ở
trƣờng THPT
- Chƣơng 3: Kết quả nghiên cứu và thực nghiệm

11


NỘI DUNG
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về Giáo dục quốc phòng - an ninh
Chỉ thị số 12-CT/TW ngày 03 tháng 5 năm 2007 của Bộ chính trị về:
“Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục quốc phòng an ninh trong tình hình mới”. Chỉ thị 12/CT-TW đã khẳng định GDQP - AN
là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, việc phổ cập và tăng cƣờng GDQP
- AN là nhiệm vụ của Đảng, Nhà nƣớc và toàn xã hội, phải đƣợc chỉ đạo tổ
chức thực hiện chặt chẽ, thống nhất từ Trung ƣơng đến địa phƣơng bằng các
hình thức phù hợp với từng đối tƣợng, kết hợp giáo dục thƣờng xuyên với
giáo dục tập trung có trọng tâm, trọng điểm. Chỉ thị 12/CT-TW nhấn mạnh:
“Chú trọng giáo dục lòng yêu nƣớc, yêu chế độ xã hội chủ nghĩa, lịch sử
truyền thống của Đảng và dân tộc, lòng tự tôn dân tộc, ý thức sống và làm
việc theo pháp luật”.
Nghị định 116/2007/NĐ-CP, ngày 10 tháng 7 năm 2007 của Chính phủ
về GDQP - AN đã chỉ rõ: “Giáo dục quốc phòng - an ninh là bộ phận của nền
giáo dục quốc dân, một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn
dân, an ninh nhân dân; là môn học chính khoá trong chương trình giáo dục,
đào tạo trung học phổ thông đến đại học và các trường chính trị, hành chính,
đoàn thể”.
Bên cạnh đó Nghị định 116/2007/NĐ-CP đã nêu rõ mục tiêu giáo dục,

bồi dƣỡng kiến thức quốc phòng - an ninh “Nhằm góp phần đào tạo con
người phát triển toàn diện, hiểu biết một số nội dung cơ bản về quốc phòng,
an ninh; truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc, trách nhiệm
và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ Tổ quốc; nâng cao lòng yêu nước, yêu
chủ nghĩa xã hội; có ý thức cảnh giác trước âm mưu thủ đoạn của các thế lực
thù địch; có kiến thức cơ bản về đường lối quốc phòng, an ninh và công tác

12


quản lý nhà nước về quốc phòng, an ninh; có kỹ năng quân sự, an ninh cần
thiết để tham gia vào sự nghiệp xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân,
an ninh nhân dân, sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
Nghị quyết Trung ƣơng 2 khoá VIII đã chỉ rõ “Giáo dục nước ta còn
nhiều mặt yếu kém, bất cập cả về quy mô, cơ cấu và nhất là chất lượng ít hiệu
quả; chưa đáp ứng kịp những đòi hỏi lớn và bảo vệ Tổ Quốc, thực hiện công
nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa”. Vì
vậy phải nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo, để nâng cao chất lƣợng
việc đầu tiên phải làm đó là đổi mới phƣơng pháp giáo dục và đào tạo, khắc
phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tƣ duy sáng tạo của ngƣời
học. Từng bƣớc áp dụng các phƣơng pháp tiên tiến và hiện đại vào quá trình
dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh.
Ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Vĩnh Phúc quán triệt các Chỉ thị của
Đảng về công tác GDQP toàn dân trƣớc tình hình mới, thực hiện Nghị định
116/2007/NĐ-CP, ngày 10/7/2007 của Chính phủ về GDQP - AN triển khai
Quyết định số 79/2007/QĐ-BGDĐT, ngày 24/12/2007 của Bộ trƣởng Bộ
GD&ĐT, chƣơng trình GDQP - AN đã đƣợc triển khai học chính khóa ở cấp
THPT. GDQP - AN với vị trí là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, một
nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân;
góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về lòng yêu nƣớc, yêu chủ nghĩa xã

hội, niềm tự hào và trân trọng đối với truyền thống đấu tranh chống ngoại
xâm của dân tộc, của các lực lƣợng vũ trang nhân dân Việt Nam, có ý thức
cảnh giác trƣớc âm mƣu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, có kỹ năng quân
sự, an ninh cần thiết để tham gia vào sự nghiệp xây dựng, củng cố nền quốc
phòng toàn dân, an ninh nhân dân.
Thực ra, chƣơng trình GDQP - AN đã đƣợc thực hiện từ lâu ở các
trƣờng trung học phổ thông, theo đó, các nhà trƣờng liên hệ với Ban chỉ huy
quân sự cấp huyện, thành phố để mời giáo viên về giảng dạy tập trung theo
13


từng đợt, thƣờng là 1 tuần vào dịp đầu năm học. Chƣơng trình học tập tập
trung vào các bài giảng về chính trị nhƣ tìm hiểu Luật nghĩa vụ quân sự,
truyền thống giữ nƣớc của dân tộc…, các bài về điều lệnh đội ngũ, kỹ thuật
chiến thuật cơ bản, có bắn đạn thật… Tuy nhiên chất lƣợng giáo dục trong
tuần lễ GDQP - AN đạt đƣợc kết quả chƣa cao.
Môn GDQP - AN đã trở thành môn học chính khóa theo chƣơng trình
chung của toàn quốc với 105 tiết/ năm cho cả cấp THPT (mỗi khối lớp có 35
tiết/ năm học), đối với nội dung bài "Kĩ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng"
đƣợc giảng dạy trong 5 tiết.
1.2. Đặc điểm, nội dung bài K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng
1.2.1. Đặc điểm
GDQP - AN là môn học có tính đặc thù đƣợc thể hiện bằng các kỹ năng,
thao tác vừa thể hiện đƣợc ý đồ tác chiến, chiến thuật với các loại vũ khí kỹ
thuật hiện đại ngoài thao trƣờng bãi tập. Bài “K thuật cấp cứu và chuyển
thƣơng” đƣợc học trong chƣơng trình lớp 11 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng,
bở
sinh

.

Học

“K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” giúp học sinh nắm vững

đƣợc các

cơ bản của từng cá nhân trong học tập các kĩ thuật băng bó,

chuyển thƣơng đối với học sinh trung học phổ thông, biết vận dụng phù hợp
với thực tế
Nội dung

tại nhà trƣờng, trong

chiến đấu.

“K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” đƣợc thực hiện

giảng dạy bằng sự kết giữa lời nói và thao tác nghiệp vụ sƣ phạm, giữa lý
thuyết với các kĩ năng thực hành của giáo viên, hơn nữa

“K thuật cấp cứu

và chuyển thƣơng” số tiết học rất ít chỉ 1 tiết trên tuần hơn thế nữa thao
trƣờng, bãi tập cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học còn thiếu và mỗi trƣờng
khác nhau do đó hiệu quả đạt đƣợc không cao.

14

1.2.2. Nội dung

nhân, nhất là đối với học sinh trung học phổ thông khi luyện tập, rèn luyện
.
i

:
:C

; kĩ

.

.

.
1.3. Một số khái niệm liên quan nâng cao chất lƣợng dạy học bài k thuật
cấp cứu và chuyển thƣơng
* Khái niệm dạy học
Dạy học là một quá trình gồm toàn bộ những thao tác có tổ chức và cố
định hƣớng của giáo viên giúp ngƣời học từng bƣớc có năng lực tƣ duy và
năng lực hành động với mục đích chiếm lĩnh các giá trị tinh thần, các hiểu
biết, các kĩ năng, các giá trị văn hoá mà nhân loại đã đạt đƣợc, chủ động tự
giác, tự tiến hành hoạt động học tập.
* Chất lƣợng giáo dục
Chất lƣợng là toàn bộ sản phẩm đạt đƣợc nhằm đáp ứng nhu cầu đề ra.
Chất lƣợng giáo dục là sản phẩm của ngƣời dạy và ngƣời học, đƣợc
đánh giá thông qua kết quả học tập của ngƣời học đạt đƣợc.

15

* Phƣơng pháp dạy học
Phƣơng pháp dạy học là tổng hợp các hình thức hoạt động, phối hợp
thống nhất giữa ngƣời dạy và ngƣời học nhằm thực hiện mục đích, nhiệm vụ
dạy học đặt ra.
1.4. Sự cần thiết nâng cao chất lƣợng dạy học bài K thuật cấp cứu và
chuyển thƣơng
Đảng và Nhà nƣớc ta xác định: "GDQP là một bộ phận hợp thành của
nền giáo dục quốc gia, nằm trong chiến lƣợc đào tạo con ngƣời toàn diện của
Đảng, nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lƣợc: Xây dựng chủ nghĩa
xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa". Từ đó đặt ra cho ngành
giáo dục và đào tạo một mục tiêu chiến lƣợc đó là đào tạo ra những con ngƣời
phát triển toàn diện nhằm đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu của giáo dục và thực
tiễn của nƣớc ta hiện nay.
Nâng cao chất lƣợng dạy học bài kĩ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng
giúp các em hiểu rõ nội dung bài học, mục đích, ý nghĩa và có ý thức cao
trong học tập.
Giảng dạy nội dung bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” đƣợc
thực hiện bằng sự kết hợp giữa lời nói và các thao tác nghiệp vụ, giữa lý
thuyết với thực hành của giáo viên. Nhƣ vậy, đòi hỏi khả năng và trình độ của
ngƣời giáo viên khi lên lớp phải có đầy đủ kiến thức về bài giảng. Hiện nay,
về cơ bản các trƣờng đã đảm nhiệm giảng dạy đủ số tiết theo quy định của Bộ
GD&ĐT. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều những hạn chế ảnh hƣởng
đến chất lƣợng dạy học của bài nhƣ: Cơ sở vật chất không đảm bảo đầy đủ
cho bài giảng, không gian hẹp, số lƣợng học sinh lại đông, điều đó ảnh hƣởng
trực tiếp tới việc giảng dạy của giáo viên và việc tổ chức tập luyện của học
sinh. Giảng dạy bài “Kĩ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” thƣờng rất cụ thể,
đòi hỏi kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Trong khi tập luyện phải tập đi

16


tập lại nhiều lần để đạt tới độ thuần thục, chuẩn xác, do đó dễ nảy sinh tƣởng
ngại tập, rèn luyện của học sinh.
Nội dung k thuật cấp cứu và chuyển thƣơng đây là môn học có những
yêu cầu cao hơn so với môn học khác nhƣ vừa học tập lý thuyết vừa kết hợp
thực hành đòi hỏi ngƣời học phải cố gắng trong học tập và rèn luyện, chịu khó
tìm tòi, suy nghĩ để nâng cao nhận thức.
Nhƣ vậy, nâng cao chất lƣợng dạy học bài "K thuật cấp cứu và chuyển
thƣơng" có vị trí, ý nghĩa quan trọng đối với các lực lƣợng vũ trang, trong
giáo dục quốc phòng cho học sinh trong các trƣờng trung học phổ thông. K
thuật cấp cứu và chuyển thƣơng là một nội dung thuộc kỹ năng thực hành là
chính, các thao tác giúp các em hiểu đƣợc cách thức và làm đƣợc các động tác
theo yêu cầu của bài từ đó vận dụng linh hoạt vào trong thực tế cuộc số
.
Nâng cao chất lƣợng dạy học là nâng cao chuyên môn nghiệp của của
ngƣời giáo viên và nâng cao kết quả học tập của ngƣời học, phát huy tác dụng
của môn học, bài học đó vào thực tiễn, đƣợc áp dụng và thực hiện trong nhà
trƣờng.
Vì vậy, nâng cao chất lƣợng dạy học bài “Kĩ thuật cấp cứu và chuyển
thƣơng” cần trang bị cho ngƣời học nắm vững những kiến thức cơ bản về lý
thuyết và thực hành thành thạo

động tác

n nhƣ: Cầm máu tạm thời;

cố định tạm thời xƣơng gãy; hô hấp nhân tạo; k thuật chuyển thƣơng đạt
đƣợc mục tiêu yêu cầu là một việc làm cần thiết, để nâng cao chất lƣợng môn

học đáp ứng yêu của của ngành.
Thực tế chất lƣợng học tập nội dung bài “K thuật cấp cứu và chuyển
thƣơng” chƣa cao chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu ngành đề ra.

17


Chƣơng 2
THỰC TRẠNG DẠY - HỌC MÔN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG AN NINH Ở TRƢỜNG THPT
2.1. Chƣơng trình Giáo dục quốc phòng - an ninh cấp THPT
Môn học GDQP - AN ở cấp trung học phổ thông trƣớc đây chƣơng
trình môn học mỗi khối lớp gồm 32 tiết, một số trƣờng tổ chức cho học sinh
học tập trung vào đầu khoá học, một số trƣờng tổ chức cho học sinh học rải
đều trong năm học; nhƣng phần lớn là học tập trung vào đầu khoá học. Với số
lƣợng học sinh đông, lƣợng kiến thức môn học nhiều, hơn nữa môn học
GDQP - AN có nhiều nội dung khó đòi hỏi phải có nhiều thời gian ôn tập và
ngoại khoá (đặc biệt là nội dung bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”) thế
nhƣng việc học tập lại tổ chức học theo kiểu cuốn chiếu cho xong dẫn đến
chất lƣợng môn học chƣa đạt yêu cầu đề ra.
Hiện nay theo quy định số 79/2007/QĐ - BGDĐT ngày 24/12/2007 của
Bộ GD&ĐT, chƣơng trình GDQP - AN cấp THPT có 105 tiết, trong đó
chƣơng trình lớp 11 là 35 tiết với thời lƣợng 1 tiết/ 1 tuần học, lớp 11 có 15
tiết lí thuyết và 20 tiết thực hành.
Bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” trong chƣơng trình lớp 11
đƣợc dạy trong 5 tiết, trong quá trình giảng dạy rất cần thiết đến khâu tổ chức
vì nó đóng vai trò quyết định đến hiệu quả, chất lƣợng môn học.
Qua quá trình điều tra nghiên cứu về công tác giảng dạy bài “K thuật
cấp cứu và chuyển thƣơng” ở Trƣờng THPT Xuân Hoà,
, trƣờng THPT

-

, tôi thấy hiện nay

các trƣờng vẫn tổ chức học GDQP - AN cho học sinh vào đầu năm học, không
tổ chức học rải đều 1 tiết /1 tuần nhƣ những môn học khác. Hiện tƣợng giảm
tải chƣơng trình còn xảy ra dẫn đến chất lƣợng học tập chƣa cao, trong đó có
nội dung bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”, lớp 11.

18


Để nâng cao chất lƣợng dạy học bài “K thuật cấp cứu và chuyển
thƣơng” và nâng cao chất lƣợng môn học GDQP - AN nói chung, giải pháp
duy nhất là đổi mới hình thức tổ chức và phƣơng pháp giảng dạy. Bên cạnh đó
việc tổ chức học rải đều trong một năm với 1 tiết /1 tuần là một việc làm cần
thiết, vì nếu tổ chức cho học sinh học tập rải đều nhƣ các môn học khác, học
sinh sẽ có nhiều thời gian ngoại khoá và ôn luyện nhƣ vậy chất lƣợng môn
học sẽ đƣợc nâng lên.
2.2. Thực trạng về đội ngũ học sinh
GDQP - AN là môn học chính khóa cấp trung học phổ thông. Đối
tƣợng học tập bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” là học sinh lớp 11.
Học sinh đã học hết 35 tiết môn GDQP - AN ở lớp 10, nội dung các em đƣợc
học chủ yếu về điều lệnh đội ngũ, rèn luyện tƣ thế tác phong là chủ yếu chƣa
học nội dung về kĩ thuật nhƣng ít nhiều các em cũng đã phần nào có ý thức,
trách nhiệm trong học tập và đó là bƣớc đầu làm điểm tựa để các em học tập
tốt những nội dung tiếp theo.
Bƣớc sang lớp 11 tất cả các em đều học bài “K thuật cấp cứu và
chuyển thƣơng” về mặt tâm lí lứa tuổi học sinh lớp 11 đây là thời kì đạt đƣợc
sự trƣởng thành về mặt thể lực, nhƣng sự phát triển cơ thể còn kém so với sự

phát triển cơ thể của ngƣời lớn.
Sự phát triển của hệ thần kinh có những thay đổi quan trọng do cấu trúc
bên trong của não phức tạp và các chức năng của não phát triển. Điều đó tạo
tiền đề cần thiết cho sự phức tạp hoá hoạt động phân tích và tổng hợp…đây là
điều kiện thuận lợi để học tập đạt hiệu quả, đáp ứng mục tiêu yêu cầu đề ra.
Chƣơng trình môn học GDQP - AN quy định học rải đều trong một
năm 1 tiết/tuần, trên thực tế phần lớn các trƣờng chƣa thực hiện đúng số tiết
học theo quy định (trong đó có 2 trƣờng: THPT Xuân Hoà và THPT
), hiện tƣợng giảm tải chƣơng trình còn xảy ra, tình trạng dạy tập trung vào

19


đầu khoá, nhằm thanh toán chƣơng trình làm cho học sinh nhận thức chƣa đầy
đủ về vai trò và tầm quan trọng của môn học, từ đó dẫn đến thái độ giản đơn
trong học tập, một số học sinh coi đây là môn phụ không cần phải đầu tƣ
nhiều thời gian, công sức và kinh phí cho môn học này, trong những giờ học
GDQP - AN các em học với thái độ chống chế, hay đến lớp học với hình thức
chỉ để có mặt. Về mặt nội dung kiến thức đa phần học sinh chƣa nắm đƣợc.
2.3. Thực trạng về đội ngũ giáo viên Giáo dục quốc phòng - an ninh
Giáo viên giảng dạy GDQP - AN ở các trƣờng trung học phổ thông còn
thiếu nên phải sử dụng giáo viên kiêm nhiệm: Giáo viên thể dục, giáo viên
mời giảng gồm cả sĩ quan quân đội đang tại chức hoặc nghỉ chế độ, thậm trí
cả giáo viên toán, lý… không có phƣơng pháp chuyên môn dẫn đến kết quả
giảng dạy còn hạn chế.
Qua khảo sát thực tế ở một số trƣờng trung học phổ thông khu vực thị
xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc bằng phƣơng pháp tham quan và đối thoại trực
tiếp chúng tôi nhận thấy: Số lƣợng giáo viên GDQP - AN của các trƣờng
trung học phổ thông rất ít so với yêu cầu, thậm chí không có giáo viên chuyên
trách giảng dạy GDQP, nếu có cũng chỉ đƣợc 2 đến 3 giáo viên đảm nhiệm

giảng dạy cho cả 3 khối; mặt khác do số học sinh đông, nhiều lớp học cùng
một thời gian nên giáo viên thƣờng xuyên phải dạy ghép nhiều vào để giảng
dạy, thời gian lên lớp giảng dạy hạn chế giáo viên chỉ hƣớng dẫn qua nội dung
cơ bản cho lớp trƣởng, lớp phó của các lớp sau đó lớp trƣởng, lớp phó của các
lớp về phổ biến lại cho lớp và tự tập luyện, cán sự lớp không quản lí đƣợc và
cũng do số lƣợng học sinh đông nên sự quan tâm giúp đỡ của giáo viên tới
từng học sinh là rất khó.
Khi giảng dạy GDQP - AN bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”
giáo viên chƣa chú trọng tới việc tổ chức tập luyện nội dung thực hành mà
chủ yếu tập trung vào việc giảng dạy cho hết nội dung của bài. Khi giảng dạy

20


giáo viên còn hạn chế trong khâu làm mẫu động tác, động tác còn thiếu chính
xác, ít sử dụng các mô hình dụng cụ giảng dạy, tổ chức duy trì luyện tập, kiểm
tra theo dõi, uốn nắn và sửa tập chƣa đƣợc thƣờng xuyên. Dẫn đến chất lƣợng
môn học chƣa đạt yêu cầu đề ra.
2.4. Hình thức tổ chức và phƣơng pháp giảng
2.4.1. Hình thức tổ chức
Hiện nay, ở một số trƣờng trung học phổ thông đang thực hiện tốt công
tác giảng dạy, học tập môn GDQP - AN cho học sinh theo quy định của Bộ
Giáo dục và Đào tạo. Các sở Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo nhà trƣờng đã chú
trọng quan tâm đến việc giảng dạy và học tập môn GDQP - AN, thƣờng
xuyên nâng cao trang thiết bị dạy học. Tuy nhiên, hiệu quả chất lƣợng học tập
của các em hiện nay chƣa cao, việc giảng dạy cho học sinh còn tập trung vào
đầu năm học hoặc tập trung vào một tuần, số lƣợng giáo viên giảng dạy còn
hạn chế, cơ sở vật chất cũng nhƣ sân bãi, dụng cụ chƣa đảm bảo cho việc dạy
và học nhất là nội dung học thực hành.
Bên cạnh đó một số trƣờng vẫn chƣa thực hiện đúng số tiết học theo

quy định, một số trƣờng đã tổ chức học tập trung vào đầu năm nhằm “thanh
toán chƣơng trình”, do đó học sinh không nhận thức đầy đủ về vai trò cũng
nhƣ tầm quan trọng của môn học. Từ đó dẫn đến thái độ giản đơn trong học
tập, các em còn coi đây là môn phụ không quan trọng lên không hứng thú với
môn học không đầu tƣ vào môn học, không rèn luyện vì vậy không hình thành
đƣợc kỹ năng thực hành động tác. Điều này cho thấy công tác dạy, học môn
GDQP - AN của các nhà trƣờng còn chƣa thống nhất.
Năm học 2010 - 2011 trƣờng THPT

, vẫn áp dụng hình

thức học tập nhƣ năm học 2008 - 2009, 2009 - 2010, kết quả học tập không có
gì thay đổi. Riêng trƣờng trung học phổ thông Xuân hoà việc tổ chức cho học
sinh học GDQP - AN tập trung vào đầu khoá học vẫn diễn ra, với hình thức

21


giảng dạy theo đơn vị lớp, mỗi lớp có 1 đến giáo viên giảng dạy nhƣng kết
quả đạt đƣợc chƣa cao. Tuy là đã có giáo viên giảng dạy theo từng lớp, nhƣng
giáo viên giảng dạy GDQP - AN là do nhà trƣờng liên kết với trung tâm giáo
dục quốc phòng nhận giáo sinh thực tập chuyên ngành GDQP - AN học tập tại
trƣờng về đảm nhiệm giảng dạy toàn bộ nội dung GDQP - AN trong nhà
trƣờng. Tuy giáo sinh đã đƣợc đào tạo, huấn luyện phƣơng pháp giảng dạy và
nghiệp vụ sƣ phạm, nhƣng về trình độ tay nghề còn non trẻ, khi giảng dạy
không tránh khỏi thiếu sót (cả về phần lí thuyết và kỹ năng thực hành). Chất
lƣợng môn học có phần tiến bộ hơn một số năm trƣớc tuy nhiên kết quả này
chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đề ra.
2.4.2. Phương pháp giảng dạy
ật cấp cứu và chuyển thƣơng”

Giảng dạy nội dung thực hành

đƣợc học ở ngoài thao trƣờng, giáo viên vừa phân tích kết hợp làm mẫu động
tác, cho học sinh quan sát tiếp thu. Mặt khác, do số lƣợng học sinh đông, các
em ở các hàng phía sau khó quan sát các động tác làm mẫu của giáo viên,
thậm chí còn nói chuyện gây mất trật tự nên không nghe đƣợc giáo viên giảng
bài, không nắm đƣợc nội dung cơ bản.
Hơn nữa, dạy học

ật cấp cứu và chuyển thƣơng” là một nội

dung đƣợc giảng dạy ngoài thao trƣờng vì vậy cơ sở vật chất, trang phục cũng
nhƣ thao trƣờng bãi tập phục vụ cho quá trình học tập cũng ảnh hƣởng rất lớn
đến chất lƣợng môn học. Hầu hết hiện nay cơ sở vật chất, sân bãi còn nhiều
hạn chế chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu giảng dạy.
Khi bố trí tổ chức tập luyện cũng nhƣ trong quá trình học tập ngoại
khoá, giáo viên phổ biến thứ tự các bƣớc luyện tập theo nội dung bài học,
hƣớng dẫn học sinh một cách chung chung rồi phân chia vị trí tập luyện cho
từng nhóm. Sau đó học sinh tập luyện, do số lƣợng học sinh đông nên giáo
viên cũng không thể kiểm tra sửa sai kịp thời cho học sinh.

22


Nội dung bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” giáo viên vừa phân
tích kết hợp làm mẫu động tác kĩ thuật cho học sinh quan sát và tiếp thu.
Nhƣng hiện nay khi giảng dạy giáo viên lấy phƣơng pháp thuyết trình là
phƣơng pháp cơ bản đƣợc sử dụng để dạy học bài “K thuật cấp cứu và
chuyển thƣơng”. Nội dung lý thuyết giáo viên trình bày lần lƣợt từng nội

dung của bài, học sinh nghe và nghi chép nội dung bài học theo tuần tự nội
dung giáo viên trình bày. Còn đối với nội dung thực hành, giáo viên vừa phân
tích vừa làm mẫu động tác kỹ thuật cho học sinh quan sát nhƣng còn lúng
túng, động tác chƣa chuẩn xác.
Nhƣ vậy phƣơng pháp thuyết trình vẫn là phƣơng pháp đƣợc sử dụng
chủ yếu để giảng dạy các bài kỹ thuật nói chung trong đó có nội dung bài “K
thuật cấp cứu và chuyển thƣơng”. Đây là phƣơng pháp dạy học độc thoại một
chiều làm cho nội dung bài học không còn phong phú làm giảm hiệu quả và
chất lƣợng bài giảng.
Vậy để nâng cao chất lƣợng học tập môn học GDQP - AN điều cần
thiết phải đổi mới hình thức tổ chức và phƣơng pháp giảng dạy, thực hiện
đúng chƣơng trình giảng dạy đối với môn GDQP - AN nhƣ các môn học khác,
là tổ chức cho học sinh học rải đều trong năm học với 35 tiết/1 năm (1 tiết/1
tuần). Nhƣ vậy học sinh sẽ không còn tƣ tƣởng phân biệt GDQP - AN là môn
học phụ, và nhận thức đƣợc môn GDQP - AN cũng nhƣ những môn học khác,
có ý thức tham gia học tập, tập luyện có nhƣ vậy thì chất lƣợng môn học
GDQP - AN cũng sẽ đƣợc nâng cao.
2.5. Điều kiện cơ sở vật chất đảm bảo cho dạy - học môn GDQP - AN
Cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy là một yếu tố rất quan trọng. Quá
trình giảng dạy ngoài yếu tố chủ đạo là đội ngũ giáo viên cùng với các kỹ
thuật đảm bảo khác thì cơ sở vật chất chuyên dùng cho GDQP - AN là hết sức
quan trọng. Vật chất, thiết bị dạy học với vai trò là các giáo cụ trực quan để

23


minh hoạ cho bài giảng, vừa là phƣơng tiện so sánh đối chiếu giữa những
thông tin về kiến thức đƣợc học với thực tế, giúp bài giảng sinh động hơn và
tăng sức thuyết phục, lôi cuốn ngƣời học.
Trên thực tế việc đảm bảo vật chất đối với giảng dạy môn GDQP - AN

ở trƣờng trung học phổ thông hiện nay chƣa đƣợc tốt. Vũ khí, mô hình, dụng
cụ tập luyện ở các trƣờng phổ thông hầu nhƣ dựa hoàn toàn vào sự chuẩn bị
của giáo viên, các trƣờng không trực tiếp mƣợn vật dụng của cơ quan quân sự
hoặc mua các mô hình vật dụng, thiết bị giảng dạy. Hơn nữa thao trƣờng, bãi
tập của các trƣờng chƣa đảm bảo với nội dung học thực hành đặc biệt là nội
dung bài “K thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” chƣa đủ kích thƣớc, không đủ
diện tích cho học sinh tập luyện không đảm bảo an toàn cho ngƣời dạy và
ngƣời học.
Theo quyết định số 8412/QĐ - BGDĐT của Bộ trƣởng Bộ GD&ĐT
ngày 25 tháng 11 năm 2009 về việc ban hành tiêu chuẩn bộ mẫu GDQP - AN
thì:
Khi tổ chức dạy, học môn học GDQP - AN phải bảo đảm đủ cơ sở vật
chất, thiết bị dạy học đƣợc quy định trong danh mục và tiêu chuẩn bộ mẫu
thiết bị dạy học tối thiểu cho các trƣờng trung học phổ thông, trung cấp
chuyên nghiệp, đại học và cao đẳng do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Khi
học thực hành các kỹ năng quân sự phải có sân tập, bãi tập.
Các trƣờng có trung tâm giáo dục quốc phòng sinh viên hoặc khoa, bộ
môn giáo dục quốc phòng phải có phòng học chuyên dùng và thao trƣờng
tổng hợp. Các trƣờng không bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất phải liên kết
dạy học với các trƣờng khác hoặc các cơ quan, đơn vị quân đội để thực hiện
đầy đủ các bài tập kỹ năng.
Sử dụng vũ khí thật hoặc vũ khí có kiểu dáng vũ khí thật, khi di chuyển
các trƣờng phải đăng ký với cơ quan Công an sở tại.

24


Dạy và học bài kỹ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng cần chuẩn đầy đủ
dụng cụ: Bông, băng, gạc, dây ga rô, nẹp, cáng cứu thƣơng và đặc biệt sân
cho học sinh tập luyện phải đƣợc đảm bảo đủ kích thƣớc, sạch sẽ, an toàn.

2.6. Thực trạng công tác dạy - họ

ật cấp cứ

ển

thƣơng, ở các trƣờng THPT
Qua quá trình đi thực tập, điều tra, nghiên cứu về công tác giảng dạy
bài “Kĩ thuật cấp cứu và chuyển thƣơng” ở một số trƣờng trung học phổ
thông khu vực thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc bằng phƣơng pháp thăm quan,
đối thoại trực tiếp, tôi nhận thấy: Các trƣờng trung học phổ thông hiện nay
thƣờng tổ chức học GDQP - AN cho học sinh học tập trung vào đầu năm học
mới hoặc cuối kỳ 1, không tổ chức học rải trong năm nhƣ những môn học
khác. Do điều kiện thiếu giáo viên, thao trƣờng, bãi tập nên khi giảng dạy
thƣờng phải ghép nhiều lớp, ảnh hƣởng trực tiếp tới chất lƣợng bài học.
Khi bố trí đội hình lên lớp nội dung thực hành vì điều kiện sân bãi, số
lƣợng học sinh đông, giáo viên thƣờng tổ chức đội hình nhiều hàng ngang
theo chữ “L” hoặc chữ “U”. Những học sinh ở hàng phía sau, ở góc xa rất khó
quan sát các động tác giáo viên làm mẫu, thậm trí còn nói chuyện riêng gây
mất trật tự, nên không nghe đƣợc giáo viên giảng bài, dẫn đến không nắm
đƣợc nội dung cơ bản của bài.
Khi giảng bài giáo viên thƣờng chú tâm vào giảng phần lý thuyết mà
xem nhẹ việc ôn luyện, tổ chức và duy trì luyện tập các nội dung thực hành,
thƣờng sử dụng các hình thức tổ chức và phƣơng pháp luyện tập cũ.
Khi tổ chức luyện tập, giáo viên phổ biến các nội dung bài học, hƣớng
dẫn một cách chung chung rồi phân chia vị chí luyện tập cho từng lớp, từng tổ.
Trong thời gian này chủ yếu học sinh tự luyện tập, đội ngũ các bộ lớp không
quản lý đƣợc, giáo viên lại không chú ý tới việc tập luyện của học sinh và sửa
sai cho học sinh.

25