Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học bài trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh tổ quốc đối với học sinh lớp 12 trung học phổ thông

LỜI CẢM ƠN
Đề tài hoàn thành dưới sự giúp đỡ của các thầy giáo trong Trung tâm
GDQP Hà Nội 2, đặc biệt là thầy giáo, Trung tá Nguyễn Văn Phong - người
đã trực tiếp hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Em xin được bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy, cô giáo trong Trung tâm
GDQP Hà Nội 2, các em học sinh lớp 12 Trường THPT Xuân Hòa và các bạn
sinh viên lớp K34 GDCD - GDQP, đã giúp đỡ, động viên em trong suốt quá
trình nghiên cứu.
Nhân dịp này em xin cám ơn Ban giám đốc Trung tâm Giáo dục quốc
phòng, Ban giám hiệu các trường đã tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn thành
đề tài khóa luận.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, mặc dù với nhiều cố gắng nhưng khả
năng còn hạn chế, chưa có kinh nghiệm nên không thể tránh khỏi những thiếu
sót. Rất mong được sự góp ý tận tình của các thầy, cô giáo và các bạn để đề
tài được hoàn chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2012
Sinh viên
Hoàng Văn Đoàn


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, căn cứ, kết quả nghiên cứu trong đề tài hoàn toàn trung thực và không
trùng với kết quả nghiên cứu của các tác giả khác.
Nếu có gì không trung thực tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Hà Nội, ngày tháng năm 2012
Sinh viên
Hoàng Văn Đoàn

CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ

Kí hiệu

Giáo dục quốc phòng – an ninh

GDQP – AN

Trung học phổ thông

THPT

Xã hội Chủ nghĩa

XHCN

Giáo dục quốc phòng

GDQP


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ĐỒ
Bảng 1: Kết quả học tập của học sinh các lớp theo phương pháp truyền
thống…………………………………………………………….....38
Bảng 2: Kết quả học tập của học sinh các lớp sau khi áp dụng một số biện
pháp nâng cao chất lượng dạy học……………………………….39
Biểu đồ 1: So sánh kết quả học tập của phương pháp truyền thống và sau khi
áp dụng một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học thực hiện
tại lớp 12 A1……………………………………………………39

Biểu đồ 2: So sánh kết quả học tập của phương pháp truyền thống và sau khi
áp dụng một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học thực hiện
tại lớp 12 A2…………………………………………………….40



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 2
5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 3
6. Đóng góp của đề tài .................................................................................... 4
7. Kết cấu của khóa luận ................................................................................. 4
NỘI DUNG ................................................................................................... 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ................ 5
1.1. Tổng quan các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu ........................... 5
1.1.1. Những quan điểm, văn bản chỉ thị của Đảng và Nhà nước về môn
học GDQP – AN .............................................................................................. 5
1.1.2.Phân tích đặc điểm, nội dung chương trình GDQP lớp 12 Trung
học phổ thông .................................................................................................. 6
1.1.3. Phân tích đặc điểm, nội dung bài “Trách nhiệm của học sinh với
nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối với học sinh lớp 12 Trung học
phổ thông ......................................................................................................... 8
1.1.4. Tình hình nghiên cứu cơ sở lý luận trong đổi mới phương pháp
dạy học ............................................................................................................ 8
1.2. Cơ sở lý luận ............................................................................................ 10
1.2.1. Một số khái niệm ................................................................................... 10
1.2.2. Vai trò đổi mới phương pháp dạy học .................................................. 11

1.3. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................ 13
1.3.1. Đổi mới phương pháp dạy học môn GDQP tại các trường THPT ....... 13


1.3.2. Sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học đối với bài
“Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối
với học sinh lớp 12 Trung học phổ thông. ...................................................... 15
1.3.3. Cơ sở đánh giá chất lượng bài giảng ................................................... 16
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC BÀI: “TRÁCH NHIỆM
CỦA HỌC SINH VỚI NHIỆM VỤ BẢO VỆ ANTQ” ĐỐI VỚI
HỌC SINH LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................... 18
2.1. Về hình thức tổ chức giảng dạy ............................................................... 18
2.2. Về phương pháp giảng dạy ...................................................................... 19
2.3. Cơ sở vật chất bảo đảm ............................................................................ 20
2.4. Đánh giá thực trạng .................................................................................. 21
Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY HỌC BÀI: “TRÁCH NHIỆM CỦA HỌC SINH VỚI NHIỆM
VỤ BẢO VỆ ANTQ” ĐỐI VỚI HỌC SINH LỚP 12 TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG ................................................................................................ 23
3.1. Tập huấn, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên dạy
học bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ
quốc”

........................................................................................................... 23

3.2. Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học bài “Trách nhiệm của
học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” ............................................ 25
3.2.1. Giới thiệu về phần mềm powerpoint ..................................................... 25
3.2.2. Soạn bài giảng “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ
an ninh Tổ quốc” trên chương trình powerpoint. ........................................... 26

3.3. Đổi mới phương pháp dạy học ................................................................. 33
3.4.Thực nghiệm sư phạm ............................................................................... 36
3.4.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm ...................................................... 36
3.4.2. Đối tượng và lực lượng tiến hành thực nghiệm .................................... 37


3.4.3. Phương pháp và quy trình thực nghiệm ................................................ 37
3.5. Kết quả thực nghiệm ................................................................................ 38
3.6. Kết quả trên sơ đồ, biểu đồ ...................................................................... 39
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................... 42
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 43



MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục quốc phòng là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, có ý
nghĩa đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc XHCN. Điều đó
được các văn bản, chỉ thị của chính phủ nhà nước quy định. Thông qua môn
học GDQP trong nhà trường phổ thông, đã trang bị cho học sinh những kiến
thức quốc phòng, an ninh nhằm sẵn sàng đáp ứng và thực hiện hai nhiệm vụ
chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
GDQP góp phần giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, yêu Chủ nghĩa
Xã hội, tinh thần cảnh giác trước mọi âm mưu của kẻ thù, có ý thức quốc
phòng đúng đắn. Đồng thời trang bị những kiến thức, kỹ năng quân sự cần
thiết để xây dựng lực lượng dự bị của đất nước, sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ
quốc. Xuất phát từ vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục quốc phòng
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước cùng các
cấp, các ngành, các nhà trường hết sức coi trọng công tác GDQP – AN.
GDQP – AN là một nội dung quan trọng của việc xây dựng nền quốc phòng

toàn dân. Rõ ràng, vai trò của công tác quốc phòng ngày càng được tăng lên,
nhất là GDQP cho thế hệ trẻ. Bởi lẽ, không ai khác mà chính các em là chủ
nhân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tương lai. Do vậy, tăng cường GDQP
toàn dân nói chung và GDQP thế hệ trẻ nói riêng là nội dung đặc biệt có ý
nghĩa quan trọng trong chiến lược đào tạo con người mới XHCN và củng cố
nền quốc phòng toàn dân vững mạnh. Điều này liên quan trực tiếp đến sự tồn
vong, sống còn của quốc gia, dân tộc. Do đó, việc nâng cao chất lượng môn
học GDQP – AN là cần thiết góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam XHCN. Việc nâng cao chất lượng dạy học môn GDQP – AN,
nội dung bài: “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ
quốc” đối với học sinh lớp 12 Trung học phổ thông là một yếu tố thiết thực.

1


Hiện nay, đất nước ta thường xuyên bị các thế lực thù địch nhòm ngó, âm
mưu nhằm lật đổ, phá hoại chế độ của ta. Vì vậy, thông qua bài học sẽ giáo
dục cho học sinh biết được ý thức trách nhiệm của mình trong sự nhiệp bảo
vệ Tổ quốc. Đó cũng chính là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta.
Nâng cao chất lượng dạy học bài: “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm
vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” là một hướng nghiên cứu mới. Phát triển với mục
đích vận dụng các phương pháp dạy học tiên tiến kết hợp với việc sử dụng các
phương tiện kĩ thuật nhằm phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của
học sinh. Bên cạnh đó, tìm ra những biện pháp khắc phục những điểm yếu
còn tồn tại. Với tất cả những lí do trên, tôi quyết định chọn đề tài: “Một số
biện pháp nâng cao chất lƣợng dạy học bài “Trách nhiệm của học sinh
với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối với học sinh lớp 12 Trung học
phổ thông” làm đề tài cho khóa luận của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Khóa luận nghiên cứu một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học

bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc”, trong
đó có sử dụng một số phương pháp vào dạy học nhằm nâng cao chất lượng
bài học cho học sinh, giúp học sinh dễ tiếp thu bài, hiểu bài; nâng cao lòng
yêu nước, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu một số biện pháp nâng cao chất
lượng dạy học bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ
quốc” trong chương trình sách giáo khoa GDQP - AN lớp 12 THPT.
- Phạm vi nghiên cứu: Trường THPT Xuân Hòa.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu nội dung cơ sở lý luận, thực tiễn về đổi mới phương pháp
dạy học nói chung và GDQP - AN nói riêng.

2


Nghiên cứu nội dung bài: “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo
vệ an ninh Tổ quốc”.
Thực trạng dạy học môn GDQP - AN tại các trường THPT.
Đề xuất một số biện pháp để nâng cao chất lượng dạy và học bài
“Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc”.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Nghiên cứu tài liệu, giáo trình, các văn bản, chỉ thị của Đảng, cũng như
các nội dung liên quan tới đề tài. Từ đó xác định được cơ sở cho việc xây
dựng hình thức tổ chức và phương pháp học tập nhằm nâng cao chất lượng
GDQP – AN.
5.2. Phương pháp điều tra
Tôi tiến hành điều tra thực trạng công tác giảng dạy bài: “Trách nhiệm
của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” ở các trường THPT hiện

nay nhằm thu thập các thông tin nghiên cứu tùy theo lĩnh vực trong thời gian
thực tập sư phạm của bản thân. Trong quá trình điều tra thực trạng, ngoài việc
quan sát thực tế giảng dạy và học tập GDQP - AN, tôi đã tiến hành phỏng
vấn, phát triển điều tra cho học sinh để xác định chất lượng cũng như sự hứng
thú, tinh thần tự giác học tập của học sinh khi học bài: “Trách nhiệm của học
sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc”.
5.3. Phương pháp chuyên gia
Để hoàn thiện đề tài nghiên cứu, tôi xin ý kiến đánh giá nhận xét của
các giảng viên trong trung tâm GDQP - AN Hà Nội 2 và giáo viên chủ nhiệm
lớp về các hình thức tổ chức và phương pháp luyện tập đã áp dụng đối với
học sinh lớp 12 THPT.

3


5.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Đây là phương pháp được sử dụng trong quá trình nghiên cứu nhằm:
Kiểm chứng, đối chứng, khẳng định tính khả thi của việc nâng cao chất lượng
dạy học.
Để đạt được mục đích của thực nghiệm, đòi hỏi quá trình thực nghiệm
phải đảm bảo về tính khoa học và phù hợp với thực tế trường THPT.
6. Đóng góp của đề tài
Trong những năm gần đây đã có nhiều đề tài nghiên cứu bài: “Trách
nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” và trở thành vấn đề
được nhiều người quan tâm, không chỉ đối với nhà giáo dục mà còn đối với
các cấp, các ngành, việc nghiên cứu ở nhiều góc độ và phương pháp khác
nhau, kết quả nghiên cứu đa dạng. Mặc dù vậy, các đề tài chỉ đưa ra giải pháp
đổi mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo môn học GDQP - AN. Chưa có tác
giả nào nghiên cứu biện pháp cụ thể nâng cao chất lượng bài giảng: “Trách
nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Vì vậy, đề tài thực

hiện thành công sẽ góp phần tạo hứng thú học tập, nâng cao chất lượng giảng
dạy của bài học, giúp học sinh tiếp thu nhanh và đầy đủ kiến thức của bài học,
từ đó nâng cao chất lượng môn học GDQP – AN.
7. Kết cấu của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, khóa luận gồm có 3
chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài.
Chương 2: Thực trạng dạy học bài: “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm
vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối với học sinh lớp 12 Trung học phổ thông.

4


Chương 3: Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học bài: “Trách
nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối với học sinh
lớp 12 Trung học phổ thông.

NỘI DUNG
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1.Tổng quan các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu
1.1.1. Những quan điểm, văn bản chỉ thị của Đảng và Nhà nước về môn
học GDQP – AN
GDQP – AN là một môn học chính khóa trong chương trình THPT, là
nhiệm vụ chiến lược của Đảng và Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc. Là cấp học đầu tiên các em được học nội dung này nên có nhiều
bỡ ngỡ và không tránh khỏi những khó khăn, đặc biệt là nội dung bài học:
“Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” trong
chương trình lớp 12.
Nghị định 15/NĐ – CP ngày 01/05/2001 của Chính phủ về GDQP nêu
rõ: “GDQP thuộc nội dung của quốc gia, là nội dung cơ bản trong xây dựng

nền quốc phòng toàn dân có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược đào tạo con
người mới xã hội chủ nghĩa. GDQP là môn học chính khóa trong các trường
lớp đào tạo bậc Đại học, Cao đẳng, Trung cấp, Chuyên nghiệp, dạy nghề và
THPT thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, các trường hành chính và đoàn thể”
Chỉ thị 12 /CT – TW ngày 03/05/2007 của Bộ chính trị khẳng định
GDQP – AN là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, việc phổ cập và tăng
cường GDQP – AN là nhiệm vụ của Đảng, nhà nước và toàn xã hội. Vì vậy,
phải được tổ chức và chỉ đạo chặt chẽ, thống nhất từ trung ương đến địa
phương.

5


Theo quyết định 79/2007/QĐ – Bộ giáo dục và đào tạo ngày 24 tháng
12 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và đào tạo. Chương trình GDQP –
AN hệ THPT có tổng số 105 tiết với thời lượng 1 tiết trên 1 tuần học, trong đó
nội dung bài: “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ
quốc” được giảng dạy trong 3 tiết.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã chỉ rõ:
“Đổi mới phương pháp dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực đào
tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ
kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”. Để đáp ứng nhu cầu về nguồn
nhân lực cả chất và lượng, yếu tố quyết định sự phát triển của đất nước trong
thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cần tạo ra những chuyển biến
cơ bản, toàn diện về giáo dục và đào tạo. Chú trọng nâng cao chất lượng dạy
học trong đó có sự đổi mới về phương pháp dạy và học.
Nghị định 116/2007/NĐ – CP khẳng định yếu tố quan trọng hàng đầu
có ý nghĩa quyết định đến chất lượng GDQP – AN là phải có hình thức tổ
chức và phương pháp giáo dục, đào tạo phù hợp. Đó chính là nhận thức, là
cầu nối con đường dẫn dắt nhận thức tiếp thu tri thức về GDQP – AN. Vì

vậy, phải xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất, năng lực, yêu nghề, suốt
đời phấn đấu cho sự nghiệp giáo dục và củng cố nền quốc phòng toàn dân, an
ninh nhân dân, có kiến thức cơ bản về quốc phòng, có kĩ năng sư phạm quân
sự, có khả năng quản lý, chỉ đạo công tác quân sự, an ninh địa phương của
nhà trường là yếu tố cần thiết.
1.1.2. Phân tích đặc điểm, nội dung chương trình GDQP lớp 12 THPT
Chương trình GDQP - AN lớp 12 góp phần quan trọng trong việc dạy
và học môn GDQP - AN cấp THPT. Môn học này góp phần giáo dục cho học
sinh lòng yêu nước, yêu CNXH, hiểu được tầm quan trọng của an ninh quốc
gia, xây dựng ý thức trách nhiệm với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc trước

6


âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, có kĩ năng quân sự cần thiết để
sẵn sàng tham gia vào sự nghiệp xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh
nhân dân.
Theo quyết định số 79/2007/QP- Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày
24/12/2007 của Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương trình
GDQP - AN lớp 12 gồm 9 bài, phân phối chương trình 1 tiết trên 1 tuần trong
35 tuần học.
Nội dung chương trình được cấu trúc như sau:
Bài 1: Đội ngũ đơn vị. (2 tiết thực hành).
Bài 2: Một số hiểu biết về nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân.
(5 tiết lý thuyết).
Bài 3: Tổ chức quân đội và công an nhân dân Việt Nam. (3 tiết lý
thuyết).
Bài 4: Nhà trường quân đội, công an và tuyển sinh đào tạo. (2 tiết lý
thuyết).
Bài 5: Luật sĩ quan quân đội nhân dân Việt Nam và luật công an nhân.

(4 tiết lý thuyết).
Bài 6: Các tư thế, động tác cơ bản vận động trên chiến trường. (6 tiết
thực hành).
Bài 7: Lợi dụng địa hình, địa vật (2 tiết): 1 tiết lý thuyết, 1 tiết thực
hành.
Bài 8: Công tác phòng không nhân dân (4 tiết lý thuyết).
Bài 9: Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc
(3 tiết lý thuyết).
- Kiểm tra: 4 tiết (2 tiết lý thuyết, 2 tiết thực hành).
Theo phân phối chương trình GDQP - AN cấp THPT quy định giảng
dạy 1 tiết trên 1 tuần học, tổng số tiết cho cả cấp học là 105 tiết, trong đó nội

7


dung bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiện vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc”
bao gồm 3 tiết lý thuyết.
1.1.3. Phân tích đặc điểm, nội dung bài “Trách nhiệm của học sinh với
nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối với học sinh lớp 12 Trung học phổ
thông
GDQP - AN là môn học có tính đặc thù vừa thể hiện bằng các kĩ năng,
thao tác trình bày những vấn đề lớn về đường lối quân sự, công tác quốc
phòng, trên lớp học, giảng đường, vừa thể hiện được các ý đồ tác chiến, chiến
thuật với các loại vũ khí kỹ thuật hiện đại ngoài thao trường, bãi tập.
Bài: “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc”,
đây là bài học thuộc phần lý thuyết được thực hiện trên lớp học, nó có ý nghĩa
đặc biệt quan trọng.
Dạy học bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh
Tổ quốc”, giúp cho các em nắm vững được những kiến thức cơ bản về phong
trào toàn dân bảo vệ Tổ quốc, hiểu được tầm quan trọng về an ninh quốc gia,

từ đó các em có ý thức, trách nhiệm với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc,
đồng thời thể hiện lòng yêu nước, có ý chí trong công cuộc xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc.
Nội dung bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ
quốc” được thực hiện giảng dạy trên lớp bằng sự kết hợp giữa phương pháp
thuyết trình của giáo viên và các thao tác nghiệp vụ sư phạm. Phương pháp
thuyết trình là phương pháp dạy học truyền thống nên chưa phát huy được tính
tích cực, tự giác của học sinh trong quá trình học tập; hơn nữa bài “Trách
nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” số tiết học rất ít chỉ
1 tiết trên 1 tuần, và hơn thế nữa hệ thống cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học
còn thiếu và mỗi trường khác nhau, do đó hiệu quả đạt được không cao.
1.1.4. Tình hình nghiên cứu cơ sở lý luận trong đổi mới phương pháp
dạy học

8


Việc đổi mới phương pháp dạy học là nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục và đào tạo, là yêu cầu cấp thiết, là xu hướng và quy luật tất yếu của bất kỳ
môn học nào, đặc biệt là môn GDQP - AN trong tình hình hiện nay. Đổi mới
phương pháp giảng dạy GDQP - AN là đổi mới cách thức dạy phù hợp với
quá trình nhận thức của học sinh, phù hợp với sự phát triển của khoa học công
nghệ và điều kiện thực tế của cơ sở đào tạo. Việc đổi mới phương pháp dạy
học GDQP - AN không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn phương pháp dạy học
cũ bằng phương pháp, cách dạy hoàn toàn mới, mà là sự vận dụng linh hoạt
những phương pháp dạy học truyền thống. Trong đó có sự hỗ trợ của các
phương tiện dạy học hiện đại nhằm đạt được mục đích đề ra với kết quả cao nhất.
Thực tế hiện nay, đội ngũ giảng viên GDQP - AN cơ bản có chuyên
môn quân sự, đảm nhận giảng dạy hầu hết nội dung chương trình GDQP - AN
theo quy định. Tuy nhiên, giáo viên GDQP - AN ở bậc THPT, Trung học

chuyên nghiệp phần nhiều chưa được đào tạo cơ bản về phương pháp sư
phạm, chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm dẫn đến chất lượng giáo dục
chưa được như mong muốn; Không tránh khỏi số ít giáo viên còn ngại nghiên
cứu, tìm tòi đổi mới, vẫn chỉ muốn sử dụng phương pháp truyền thống,
phương pháp cũ dưới hình thức độc thoại.
Việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng GDQP AN là yêu cầu cấp thiết, là xu hướng phát triển tất yếu của môn học trong hệ
thống giáo dục quốc dân hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học trên cơ sở
bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và kĩ năng sử dụng các phương tiện dạy học
hiện đại cho đội ngũ giáo viên.
Xuất phát từ tình hình thực tế của đội ngũ giáo viên GDQP hiện nay,
việc trang bị lý luận dạy học sẽ giúp cho giáo viên dần hoàn thiện phương
pháp sư phạm, từ đó có sự vận dụng, đổi mới một cách chắc chắn. Bồi dưỡng
nghiệp vụ sư phạm và kĩ năng sử dụng các phương tiện giảng dạy hiện đại là

9


nội dung cực kỳ quan trọng trong quá trình giáo dục đào tạo. Trước hết là
phải bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp, năng lực sư phạm, những kiến thức cơ
bản về lý luận dạy học, tâm lí học, giáo dục học nhằm giúp cho giáo viên có
cách nhìn tổng quan về giáo dục học nói chung và giáo dục cho học sinh
THPT nói riêng.
Đổi mới phương pháp dạy học GDQP - AN phải đổi mới toàn diện từ
nhận thức, tổ chức giảng dạy, xây dựng kế hoạch nội dung chương trình.
GDQP - AN thuộc lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn nhưng lại được thể hiện
cả lý thuyết và thực hành kĩ năng. Đối với nội dung lý thuyết, trên cơ sở
chương trình quy định sẽ nghiên cứu kết cấu từng phần học theo hướng tăng
thời gian đọc sách, thảo luận của học sinh gắn lý thuyết với thực hành, đưa
người học đến gần hơn với thực tiễn hoạt động quốc phòng - an ninh.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX khẳng định: “Tiếp tục nâng cao chất

lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học. Phát
huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, sinh viên, để nâng
cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn tay nghề”.
Mỗi phương pháp dạy học có những ưu nhược điểm khác nhau, đối với
phương pháp dạy học GDQP - AN được bắt nguồn từ thực tiễn của quá trình
đấu tranh của dân tộc, trải qua các cuộc đấu tranh dựng nước và giữ nước của
ông cha ta và được chứng minh qua từng giai đoạn lịch sử. Phương pháp dạy
học GDQP - AN được thể hiện theo nguyên tắc của sự kết hợp chặt chẽ giữa
lý luận và thực tiễn, giữa lý thuyết với thực hành, từ chưa biết đến biết, từ đơn
giản đến phức tạp… tạo nên một kết cấu đầy đủ và hoàn chỉnh.
1.2. Cơ sở lý luận
1.2.1. Một số khái niệm
Chất lượng giáo dục:
Chất lượng là toàn bộ sản phẩm đạt được nhằm đáp ứng nhu cầu đề ra.

10


Chất lượng giáo dục là sản phẩm của người dạy và người học, nó được
đánh giá thông qua kết quả học tập mà người học đạt được.
Khái niệm dạy học:
Dạy học là một bộ phận của giáo dục (nghĩa rộng) là hoạt động tương
tác, phối hợp thống nhất giữa hoạt động dạy của người giáo viên và hoạt động
học của người học nhằm truyền thụ và lĩnh hội hệ thống tri thức khoa học, kĩ
năng , kĩ xảo, phát triển năng lực nhận thức và hành động, trên cơ sở đó hình
thành thế giới quan khoa học, phẩm chất đạo đức nói riêng và nhân cách nói
chung cho người học.
Khái niệm hình thức tổ chức và phương pháp giảng dạy môn GDQP - AN:
Hình thức tổ chức và phương pháp giảng dạy môn GDQP - AN là xác
định đơn vị, tập thể để lên lớp nhằm giới thiệu cho học sinh học tập đạt kết

quả cao nhất. Thông qua hình thức giảng dạy, truyền thụ, củng cố tri thức,
vừa rèn luyện cho học sinh những kỹ năng vận dụng vào thực tế, phát triển tư
duy lôgic, khả năng độc lập, chủ động sáng tạo trong học tập.
Khái niệm phương pháp dạy học:
Phương pháp dạy học là tổng hợp các hình thức hoạt động phối hợp
thống nhất giữa người dạy và người học nhằm thực hiện mục đích, nhiệm vụ
dạy học đặt ra.
1.2.2. Vai trò đổi mới phương pháp dạy học
Như chúng ta đã biết, phương pháp dạy học là tổng hợp các hình thức
hoạt động của người dạy và người học, nhằm thực hiện mục đích, nhiệm vụ
dạy học đặt ra. Ở đây đổi mới phương pháp dạy học nó có vai trò là đổi mới
cách thức dạy học tích cực, phù hợp với hoạt động nhận thức của người dạy
và người học. Do đó, việc đổi mới nhận thức, tư duy và tổ chức hoạt động cho
một cái mới hơn, tích cực hơn không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn phương
pháp học cũ, cách dạy cũ bằng phương pháp mới, cách dạy mới. Cũng càng

11


không vì một cách dạy mới, phương pháp giảng dạy mới mà bỏ đi hoàn toàn
cách dạy cũ, phương pháp dạy cũ, phủ định sạch trơn những giá trị truyền
thống vốn có của nó, mà phải biết chắt lọc, phát huy những giá trị vốn có, tính
ưu việt của nó. Thực chất của vai trò đổi mới phương pháp dạy học là người
thầy dạy cho học sinh cách học, phương pháp tư duy, qua đó bồi dưỡng năng
lực tự học, tự đánh giá, tự phát hiện vấn đề mới và tự tìm cách giải quyết, tự
vận dụng bằng năng lực của mỗi cá nhân.
Tuy nhiên, trong một thời gian dài, đội ngũ giáo viên được trang bị
phương pháp để truyền thụ tri thức cho học sinh theo quan hệ một chiều:
Thầy truyền đạt, trò tiếp nhận, với phương pháp giảng dạy này, các em học
sinh như một cái kho mà giáo viên đem bất kỳ một điều tốt đẹp nào của khoa

học để chất đầy cái kho đó. Kết quả là học sinh học tập một cách thụ động,
thiếu tính độc lập sáng tạo trong quá trình học.
Theo quan điểm của giáo dục hiện đại, dạy học là một quá trình tương
tác (Giáo viên - học sinh, học sinh - học sinh, học sinh với những người hiểu
biết hơn…), trong đó “học” là một hoạt động trung tâm, người học - đối
tượng của hoạt động “dạy”, đồng thời là chủ thể của hoạt động “học” được
cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua
đó học sinh tự khám phá những điều mình chưa rõ, chưa có, chứ không phải
thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp đặt. Để đạt được điều
ấy, trong quá trình dạy học người thầy phải thức tỉnh trong tâm hồn các em
học sinh tính ham hiểu biết, dạy các em biết suy nghĩ và hành động tích cực.
Chính vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề cần thiết
và không thể thiếu được, bởi chỉ có đổi mới phương pháp dạy học chúng ta mới
góp phần khắc phục những biểu hiện trì trệ trong giáo dục hiện nay, chỉ có đổi
mới phương pháp dạy học chúng ta mới góp phần quan trọng trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục và đào tạo; chúng ta có cơ hội để tiếp cận những
phương pháp giáo dục mới trên thế giới theo quan điểm giáo dục hiện đại.

12


Qua đó, việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay không chỉ là
phong trào mà còn là một yêu cầu bắt buộc với mọi giáo viên.
1.3. Cơ sở thực tiễn
1.3.1. Đổi mới phương pháp dạy học môn GDQP tại các trường THPT
Phương pháp giảng dạy môn GDQP - AN là nội dung quan trọng trong
việc truyền tải kiến thức quốc phòng, an ninh và kĩ năng quân sự cho học
sinh. Phương pháp giảng dạy GDQP - AN giúp cho giáo viên, học sinh hiểu
rõ những vấn đề cốt lõi trong từng nội dung cụ thể , từng quan điểm, từng
nguyên tắc, các mối kết hợp và sự phát triển theo thứ tự nội dung. Trên thực

tiễn sẽ đề cập tới cách tổ chức giảng dạy, huấn luyện theo mô hình mẫu được
sắp xếp. Mỗi phần học, bài học, nội dung, vấn đề giảng dạy hoặc mỗi hành
động, cử động, động tác đều được phản ánh, thể hiện đầy đủ theo đúng cách
tổ chức phương pháp giảng dạy.
Tuy nhiên, các nhà trường phổ thông hiện nay ít, hoặc không chú ý tới
việc đổi mới phương pháp dạy học môn GDQP - AN. Vì vậy, chất lượng,
hiệu quả môn học chưa cao, chưa có nhiều tác dụng, chưa đáp ứng được yêu
cầu xã hội, chưa xứng đáng với vị trí quan trọng của nó.
Một số nguyên nhân dẫn đến sự trì trệ trong đổi mới phương pháp dạy
học môn GDQP - AN:
- Nhận thức của đội ngũ cán bộ, giáo viên nhất là cán bộ lãnh đạo,
giáo viên trực tiếp thực hiện GDQP - AN chưa đầy đủ; chưa thấy rõ GDQP AN cho học sinh, sinh viên là nhiệm vụ chiến lược nhằm xây dựng nền quốc
phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, đáp ứng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc.
- Tổ chức chỉ đạo và thực hiện về GDQP - AN chưa thường xuyên,
liên tục, chưa có sơ kết, tổng kết đánh giá rút kinh nghiệm. Bố trí, sắp xếp học

13


tập GDQP- AN thường chưa tập trung, cùng thời điểm, thao trường, bãi tập,
phòng học chật hẹp, thiếu thốn.
- Đội ngũ giáo viên GDQP - AN chưa chuyên sâu, chưa có phương
pháp sư phạm, không có trình độ tin học.
- Cơ sở vật chất chuyên dùng cho GDQP - AN ít, thậm chí nhiều
trường THPT được trang bị nhưng chưa biết sử dụng.
Từ những đặc điểm và nguyên nhân, đặc biệt là hạn chế của đội ngũ
giáo viên, cho nên GDQP - AN cho học sinh các trường THPT hiện nay chủ
yếu dùng phương pháp truyền thống (Thuyết trình độc thoại).
Thuyết trình là phương pháp dùng lời, đây là phương pháp cổ điển,

phương pháp truyền thống được sử dụng nghìn năm ở nước ta và trên thế giới.
Hiện nay, phương pháp thuyết trình vẫn đang được sử dụng như một phương
pháp “chính”, “không thể thiếu được” trong bất cứ cấp học nào, bậc học nào.
Phương pháp dạy học truyền thống thường được khái quát bởi các đặc trưng
phương pháp thuyết trình, độc thoại, truyền thụ một chiều do người thầy thực
hiện trên cơ sở bài giảng có sẵn. Bài giảng coi là yếu tố trọng tâm mà giáo
viên phải hoàn thành theo đúng chương mục và theo từng tiết giảng. Người
thầy được coi là một chuyên gia hiểu biết mọi vấn đề đưa ra trong bài giảng.
Số giờ giảng trên lớp của thầy chiếm 80% giờ kế hoạch. Thời gian dành cho
học sinh, sinh viên tự học, học theo nhóm, thảo luận, tiếp cận thực tiễn quá ít.
Người học chỉ nghe, ghi nhớ thụ động, ghi chép đầy đủ, cẩn thận bài giảng
của thầy trên lớp và cũng là tài liệu ôn tập để kiểm tra thi trả bài kết thúc học
kỳ. Phương pháp thuyết trình có nhược điểm lớn làm cho người học thiếu tính
sáng tạo, kém năng động, rất thụ động, kém trong xử lý tình huống sư phạm.
Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, hạn chế nhược điểm trong
giảng dạy theo phương pháp thuyết trình, cần đổi mới việc chuẩn bị và thuyết
trình bài giảng của giáo viên. Trước hết cần cải tiến, đổi mới cấu trúc bài

14


giảng và việc chuẩn bị bài giảng. Mỗi bài giảng phải là kết quả nghiên cứu
khoa học cơ bản của giáo viên. Để khắc phục kiểu dạy học đọc – chép lại giáo
trình như hiện nay, phương pháp thuyết trình của giáo viên ở trên lớp cần
được cải tiến căn bản về nội dung lẫn hình thức. Giáo viên chỉ trình bày theo
vấn đề tiên quyết, quan trọng, tập trung vào vấn đề mới, những vấn đề khó,
dần dần tiến tới khắc phục, không dạy học theo lối một chiều, áp đặt. Xây
dựng các tình huống có vấn đề trong bài giảng để người học độc lập suy nghĩ,
tìm cách xử lý tình huống, vấn đề đó. Tăng cường sử dụng các phương tiện
dạy học, đặc biệt là các phương tiện kĩ thuật để hỗ trợ tích cực cho phương

pháp thuyết trình của giáo viên.
Qua phân tích ở trên, chúng ta thấy. Để nâng cao chất lượng học tập
môn GDQP- AN thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy GDQP - AN trong
hệ thống trường THPT là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy,
muốn nâng cao chất lượng giảng dạy môn GDQP - AN cần phải đổi mới tổ
chức và phương pháp dạy học.
1.3.2. Sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học đối với bài “Trách
nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” đối với học sinh
lớp 12 Trung học phổ thông
Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII đã chỉ rõ “Giáo dục nước ta còn
nhiều mặt yếu kém, bất cập cả về quy mô, cơ cấu và nhất là chất lượng ít hiệu
quả; chưa đáp ứng kịp đòi hỏi lớn và ngày càng cao về nhân lực của công
cuộc đổi mới kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng XHCN”.
Dạy học bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh
Tổ quốc” cho học sinh lớp 12 giúp các em trang bị được tri thức, lý luận cơ
bản, qua đó giúp các em hiểu và nắm chắc được những vấn đề quan trọng của
đất nước, từ đó có thể làm hành trang cho các em trong công cuộc xây dựng

15


và bảo vệ Tổ quốc, đáp ứng nhu cầu của Đảng và nhà nước, sẵn sàng nhận
nhiệm vụ được giao.
Đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới cách truyền thụ, tiếp thu của
học sinh, giúp các em nâng cao kết quả học tập, và nắm vững kiến thức cũng
như học tập môn GDQP - AN và gắn với tình hình thực tiễn.
Do đó, đổi mới phương pháp dạy học bài “Trách nhiệm của học sinh
với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” là nhằm nâng cao kết quả học tập và
khả năng nắm bắt kiến thức cho các em, giúp các em có thể hiểu một cách sâu

sắc bài giảng của thầy, từ đó vận dụng phù hợp với tình hình thực tế, các em
biết được đó là nhiệm vụ chiến lược và quan trọng của quốc gia, trên cơ sở đó
tu dưỡng phẩm chất đạo đức, rèn luyện kĩ năng thực tế, xây dựng bản lĩnh,
niềm tin và trách nhiệm trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Qua bài
học các em sẽ được trang bị nhận thức, tư duy mới về công tác quốc phòng,
về xây dựng nền quốc phòng toàn dân cho học sinh. Đồng thời giáo dục, rèn
luyện kĩ năng quân sự cần thiết để học sinh sẵn sàng thực hện nhiệm vụ từ
trạng thái thời bình, chuyển sang thời chiến. Như vậy việc đổi mới phương
pháp dạy học đối với bài “Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an
ninh Tổ quốc” trong tình hình hiện nay là rất cần thiết.
Thực tế hiện nay chất lượng dạy học bài “Trách nhiệm của học sinh với
nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” còn chưa cao, tồn tại nhiều bất cập, chưa
giải quyết được nhiệm vụ của Đảng và nhà nước giao, vì vậy đổi mới phương
pháp dạy học càng cho thấy sự cần thiết hơn.
1.3.3. Cơ sở đánh giá chất lượng bài giảng
Từ lâu, vấn đề chất lượng GDQP đã được các cấp, các ngành và toàn xã
hội quan tâm, song việc đánh giá chất lượng dạy học bài “Trách nhiệm của
học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc” lại là một lĩnh vực mới mẻ ở
Việt Nam.

16