Một số giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại NHNO&PTNT chi nhánh Hà Thành

Chuyên đề tốt nghiệp
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường, rủi ro luôn gắn liền với hoạt động kinh
doanh ngân hàng. Đối với các ngân hàng thương mại những nhà cung cấp
vốn chủ yếu và dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế thì rủi ro luôn rình rấp ở
mức độ cao hơn rất nhiều. Trong đó, tín dụng là một trong những loại rủi ro
gây ra ảnh hưởng và thiệt hại nặng nề nhất.
Hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị trường, các doanh nghiệp nói
chung và các Ngân hàng thương mại nói riêng đều phải nhấp nhận rủi ro.
Rủi ro tín dụng mang đến, có thể tồn tại ngoài ý muốn con người và thường
gây ra những hậu quả khó lường .Có thể xảy ra, ở môi trường kinh doanh,
rủi ro tín dụng này chúng ta có thể nghiên cứu, nhận biết và hạn chế nó.
Mặt khác, thì kinh doanh tín dụng là hoạt động tạo ra thu nhập chủ yếu của
các ngân hàng trong khi đó thì môi trường kinh doanh tín dụng còn nhiều
rủi ro. Do đó, rủi ro lớn nhất mà các ngân hàng thương mại Việt Nam đang
gặp phải là rủi ro tín dụng. Tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu trong tổng dư nợ vẫn
còn lớn. Vì vậy, làm thế nào để hạn chế rủi ro tín dụng đang trở thành một
vấn đề ngày càng bức thiết. Xuất phát từ thực tiễn đó, em chọn đề tài “ Một
số giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại NHNO&PTNT chi
nhánh Hà Thành”
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô giáo trong khoa
ngân hàng; các cô chú và các anh chị tại chi nhánh Hà Thành đã tận tình
giúp đỡ và chỉ bảo cho em. Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành
tới thạc sĩ Nguyễn Đức Trung đã hướng dẫn và chỉ bảo cho em trong quá
trình thực hiện chuyên đề này.
Em xin chân thành cám ơn!
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
1
Chuyên đề tốt nghiệp
CHƯƠNG 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG

KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG
1.1. Khái niệm và đặc trưng của tín dụng ngân hàng
1.1.1.Khái niệm tín dụng :
Tín dụng là hoạt động mang tính sơ khai,tính bản chất của ngân
hàng,là cơ sở chủ yếu để đánh giá chất lượng hoạt động ngân hàng.Thuật
ngữ “Tín Dụng”(credit) xuất phát từ chữ la tinh là credo(tin tưởng ,tín
nhiệm).Trong thực tế cuộc sống thuật ngữ tín dụng được hiểu theo nhiều
nghĩa khác nhau ,ngay cả trong quan hệ tài chính ,tùy theo từng đối tượng
và hoàn cảnh cụ thể mà thuật ngữ tín dụng có một nội dung riêng.
Trong một quan hệ tín dụng cụ thể,tín dụng đựợc hiểu là giao dịch về
tài sản trên cơ sở có hoàn trả giữa hai chủ thể.Như một công ty công nghiệp
hoặc thương mại bán hàng trả chậm cho công ty khác.Trong trường hợp
bên bán chuyển giao hàng hóa cho bên mua và sau một thời gian nhất định
theo thỏa thuận bên mua phải trả hàng cho bên bán .Phổ biến hơn cả là giao
dịch giữa ngân hàng và các định chế tài chính khác với các doanh nghiệp
và cá nhân thể hiện dưới hình thức cho vay ,tức là ngân hàng cấp tiền vay
cho bên đi vay và sau một thời gian nhất định người đi vay phải thanh toán
vốn gốc và lãi.
Trên cơ sở tiếp cận theo chức năng hoạt động cuả ngân hàng thì tín
dụng được hiểu là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa )giữa bên
cho vay (ngân hàng và các định chế tài chính khác ) và bên đi vay (cá
nhân ,doanh nghiệp và các chủ thể khác ),trong đó bên cho vay chuyển giao
tài sản cho bên đi vay sử dụng trong thời gian nhất định theo thỏa
thuận,bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện vốn gốc và lãi cho
bên đi vay khi đến hạn thanh toán.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
2
Chuyên đề tốt nghiệp
1.1.2. Đặc trưng của tín dụng:
Từ định nghĩa trên về tín dụng ta rút ra một số đặc trưng của tín

dụng như sau :
Thứ nhất,tín dụng là quan hệ chuyển nhượng mang tính tạm thời.Đối
tượng của sự chuyển nhượng có thể là tiền tệ hoặc hàng hóa dưới hình thức
kéo dài thời gian thanh toán trong quan hệ mua bán hàng hóa.Tính chất tạm
thời của sự chuyển nhượng đề cập đến thời gian sử dụng lượng giá trị
đó.Nó là kết quả của sự thỏa thuận giữa các đối tác tham gia quá trình
chuyển nhượng để đảm bảo sự phù hợp thời gian nhàn rỗi và thời gian cần
sử dụng lượng giá trị đó.Nó là kết quả của sự thỏa thuận giữa các đối tác
tham gia quá trình chuyển nhượng để đảm bảo sự phù hợp thời gian rỗi và
thời gian cần sử dụng lượng giá trị đó.
Thứ hai, tín dụng mang tính hoàn trả.Lượng vốn được chuyển nhượng
phải được hoàn trả đúng hạn cả về thời gian và về giá trị bao gồm hai bộ
phận gốc và lãi.Phần lãi đảm bảo cho lượng giá trị hoàn hảo lớn hơn lượng
giá trị ban đầu.Sự chênh lệch này là giá trả cho quyền sử dụng vốn tạm
thời.Nói cách khác nó là giá trả cho sự hy sinh quyền sử dụng vốn hiện tại
của người sở hữu,vì thế nó phải đủ hấp dẫn để người sở hữu có thể sẵn
sàng hi sinh quyền sử dụng đó.
Thứ ba, quan hệ tín dụng dựa trên cơ sở sự tin tưởng giữa người đi vay
và người cho vay .Có thể nói đây là điều kiện tiên quyết để thiết lập quan
hệ tín dụng.Người cho vay tin tưởng rằng vốn sẽ được hoàn trả đầy đủ khi
đến hạn.Người đi vay cũng tin tưởng vào khả năng phát huy hiệu quả của
vốn vay .Sự gặp gỡ giữa người đi vay và người cho vay về điểm này sẽ là
điều kiện hình thành quan hệ tín dụng.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
3
Chuyên đề tốt nghiệp
1.2.Rủi ro tín dụng và các biện pháp kiểm soát rủi ro tín dụng của
Ngân Hàng Thương Mại
1.2.1.Rủi ro tín dụng trong hoạt dộng kinh doanh của Ngân Hàng
Thương Mại

1.2.1.1,Khái niệm rủi ro tín dụng:
Rủi ro tín dụng là rủi ro về sự tổn thất tài chính (trực tiếp hoặc gián
tiếp) mà Ngân hàng phải gánh chịu do người vay vốn hay người sử dụng
vốn không trả nợ đúng hạn,không thực hiện đúng nghĩa vụ cam kết trong
hợp đồng tín dụng vì bất kể lí do gì.
Rủi ro tín dụng phát sinh trong trường hợp ngân hàng không thu được
đầy đủ cả gốc lẫn lãi của khoản vay ,hoặc là việc thanh toán nợ gốc và lãi
không đúng kỳ hạn.Nếu tất cả các khoản đầu tư của ngân hàng được thanh
toán đầy đủ cả lãi và gốc đúng hạn thì ngân hàng không chịu bất cứ rủi ro
tín dụng nào.Trong trường hợp người vay tiền phá sản ,thì việc thu hồi gốc
và lãi tín dụng đầy đủ là không chắc chắn,do đó ngân hàng có thể gặp rủi ro
tín dụng.
1.2.1.2, Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng:
a, Phát sinh từ phía khách hàng:
+Nhóm các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với Ngân Hàng :
-Trì hoãn hoặc gây khó khăn.trở ngại đối với Ngân Hàng trong quá
trình kiểm tra theo định kỳ hoặc đột xuất,tình hình sử dụng vốn vay.tình
hình hoạt động sản xuất kinh doanh.tài chính của Khách hàng.
-Có dấu hiệu không thực hiện đầy đủ các quy định,vi phạm pháp luật
trong quá trình quan hệ tín dụng
-Chậm hoặc trì hoãn gửi các báo cáo tài chính theo yêu cầu mà không
có sự giải thích minh bạch,thuyết phục
-Đề nghị gia hạn ,điều chỉnh kỳ hạn nợ nhiều lần không rõ lí do
-Sự sụt giảm bất thường số dư tài khoản tiền gửi mở tại ngân
hàng,xuất hiện thời diểm bất thường mà không giải thích được.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
4
Chuyên đề tốt nghiệp
-Chậm thanh toán các khoản lãi khi đến hạn thanh toán
-Xuất hiện nợ quá hạn do khách hàng không có khả năng hoàn trả vì

những lí do: Tiêu thụ hàng chậm,thu hồi công nợ chậm,…
-Mức độ vay thường xuyên gia tăng.vượt quá nhu cấu dự kiến.
-Tài sản bảo đảm không đủ tiêu chuẩn,giá trị tài sản bị giảm sút so định
giá cho vay ,có các dấu hiệu :cho người khác thuê,bán hoắc trao đổi ,…
-Dấu hiệu cho thấy khách hàng trông chờ vào các nguồn thu nhập bất
thường khác không phải từ sản xuất kinh doanh chính .
-Có dấu hiệu tìm kiếm sự tài trợ Nguồn vốn lưu động từ nhiều nguồn
khác đặc biệt từ đối thủ cạnh tranh của ngân hàng.
-Dấu hiệu đầu tư các khoản tiền ngắn hạn cho hoạt động đầu tư dài hạn
-Chấp nhận nguồn sử dụng lãi suất cao với mọi điều kiện.
+ Nhóm dấu hiệu liên quan đến phương pháp quản lý,tình hình tài
chính và hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng
-Có sự chênh lệch lớn giữa doanh thu thực tế so với mức dự kiến khi
khách hàng đề nghị cấp tín dụng.
-Những thay đổi bất lợi triong cơ cấu vốn ,tỷ lệ thanh khoản.
-Xuất hiện ngày càng nhiều những khoản chi phí bất hợp lý như :gia
tăng đột biến trong chi phí quảng cáo,tiếp khách ,tập trung qua mức chi phí
để gây ấn tượng như:thiết bị văn phồng hiện đại,…
-Thay đổi thường xuyên tổ chức hoặc ban điều hành
-Xuất hiện dấu hiệu: từ bỏ hợp đồng có giá trị nhỏ và vừa nhưng có
khả năng thu tỉ suât lợi nhuận cao để tìm hợp đồng lớn nhưng tỉ suât lợi
nhuận nhỏ.
-Phát hiện ra quá trình khảo sát.thẩm định dự án sai dẫn đến đầu tư dự
án không có hiệu quả .
-Khó khăn khi tăng sản phẩm dịch vụ mới.
-Do áp lực nội bộ mà tung sản phẩm ra thị truờng quá sớm hoặc đặt
các hạn mức về thời gian sinh lời.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
5
Chuyên đề tốt nghiệp

-Thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh,…
-Đối với khách hàng là tư nhân cá thể,có dấu hiệu của bệnh kéo dài
hoặc chết
b.Phát sinh từ phía Ngân Hàng :
+Chính sách tín dụng không hợp lý:
-Sự đánh giá và phân loại không chính xác về mức độ rủi ro của khách
hàng .Đánh giá quá cao năng lực tài chính của khách hàng so thực tế,đánh
giá khách hàng thông qua thông tin do khách hàng cung cấp mà không điều
tra ,xem xét thông tin từ các nguồn khác ,…
-Cấp tín dụng dựa trên các cam kết không chắc chắn và thiếu túnh bảo
đảm của khách hàng .
-Tốc độ tăng trưởng tín dụng quá nhanh,vượt quá khả năng và năng
lực kiểm soát cũng như nguồn vốn của ngân hàng.
-Soạn thảo các điều kiện tín dụng ràng buộc trong hợp đồng tín dụng
mập mờ ,không rõ ràng .
-Hồ sơ tín dụng không đầy đủ thiếu sự hoàn chỉnh,..
-Khuynh hướng cạnh tranh thái quá :giảm thấp lãi suất cho vay.
1.2.1.3, Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng
Có bốn nhóm nguyên nhân cơ bản gây nên rủi ro tín dụng .Đó là các
nguyên nhân khách quan từ môi trường bên ngoài ,nguyên nhân từ phía
khách hàng , nguyên nhân từ chính ngân hàng tạo nên,và nguyên nhan từ
phía bảo đảm tín dụng.
a, Nguyên nhân khách quan từ môi trường bên ngoài
+ Rủi ro do các nguyên nhân bất khả kháng thuộc về thiên nhiên
như:thiên tai dịch họa ,lũ lụt hạn hán .chiến tranh,.. gây ra các biến động
xấu ngoài dự kiến trong mối quan hệ tín dụng giữa ngân hàng và khách
hàng.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
6
Chuyên đề tốt nghiệp

+Môi trường kinh tế:Bao gồm các yếu tố mhư:Các giai đoạn của chu
kỳ kinh tế (phát triển,hưng thịnh,khủng hoảng hay suy thoái ),cự thay đổi
cơ chế chính sách kinh tế,lãi suất,tỉ giá,CPI…
Sự biến động mang tính chu kỳ của nền kinh tế :Bất kỳ nền kinh tế
nào cũng có chu kỳ phát triển theo một ngưỡng nhất định.
Trong thời kỳ nền kinh tế phát triển mạnh,hoạt động kinh doanh
thuận lợi vì thế việc dẫn đến rủi ro vỡ nợ và rủi ro không trả được nợ thấp
hơn do hoạt động tín dụng là tương đối an toàn.Còn trong điều kiện nền
kinh tế suy thoái,sản xuất bị đình trệ và ứ đọng vốn dẫn đến khả năng tài
chính của khách hàng gặp nhiều khó khăn,khả năng trả nợ của khách hàng
kém sẽ dẫn đến các khoản tín dụng gặp rủi ro gia tăng.
Trong điều kiện nền kinh tế phát triển quá nóng,Ngân hàng Nhà
Nước sẽ áp dụng chính sách tiền tệ thắt chặt,lãi suất thị trường tăng,doanh
nghiệp sẽ phải đi vay với lãi suất cao hơn dẫn đến chi phí tài chính của
doanh nghiệp tăng.Trong khi đó thì doanh thu của doanh nghiệp chưa
tăng.làm lợi nhuận của doanh nghiệp giảm một cách rõ rệt,vì vậy rủi ro tín
dụng sẽ gia tăng.
+Môi trường chính trị ,pháp luật:
Khi một quốc gia có nền chính trị không ổn định,luôn xảy ra các cuộc
chiến tranh ,bạo loạn,đình công,tranh chấp giữa các đảng phái,…thì việc
kinh doanh đầu tư của các doanh nghiệp chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn
và cũng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến các Ngân Hàng .Trong trường
hợp,các doanh nghiệp vay vốn Ngân Hàng làm ăn thường xuyên thua
lỗ,không có khả năng trả nợ đúng hạn hoặc mất khả năng thanh toán thì rủi
ro tín dụng sẽ xảy ra đối với Ngân Hàng.
Ngoài ra,hệ thống pháp luật thường xuyên thay đổi ,không nhất quán,
chồng chéo giữa các văn bản pháp luật,các quy định có thể dẫn đến việc lợi
dụng các khe hở của luật pháp.Điều này,là nguyên nhân dẫn đến rủi ro đạo
đức của cán bộ tín dụng.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22

7
Chuyên đề tốt nghiệp
+Môi trường quốc tế:
Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay,thì tín dụng trong nước có mối
quan hệ chặt chẽ với tín dụng quốc tế.Khi tình hình kinh tế,chính trị quốc tế
có những biến động sẽ rất dễ tác động đến tín dụng trong nước.
Chẳng hạn,khi cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra có thể làm cho mối
quan hệ thương mại quốc tế giữa Việt Nam và một số nước bị cắt đứt hoặc
ngưng
trệ,làm giảm sút sức mua hàng hóa,dẫn đến việc hàng hóa tiêu thụ sẽ
bị ứ đọng và ảnh hưởng tới khả năng trả nợ của khách hàng vay vốn Ngân
Hàng.Tất yếu rủi ro sẽ đến với Ngân Hàng
Hay khi chiến tranh xảy ra,nó cũng sẽ ảnh hưởng đến quốc gia có quan
hệ thương mại,như:mua nguyên vật liệu,hoặc tiêu thụ sản phẩm tại quốc
gia xảy ra chiến tranh.
b, Nguyên nhân từ phía khách hàng vay:
+Đối với khách hàng là cá nhân:Nguồn trả nợ chủ yếu là từ thu nhập
của cá nhân.Sau khi vay vốn ngân hàng các khách hàng là cá nhân thường
có những rủi ro do nguyên nhân sau:
\ Có thu nhập không ổn định
\ Rủi ro đạo đức như sử dụng vốn sai mục đích,không muốn hoàn trả
nợ vay.Chẳng hạn vay mua nhà.mua xe nhưng lại dung vào mục đích kinh
doanh buôn bán,…đặc biệt là trường hợp dung khoản vay Ngân Hàng để
cho vay với lãi suất cao hơn hưởng chênh lệch.
\ Do công việc bị thay đổi hoặc mất việc làm
\ Không có nơi cư trú ổn định
+Đối với khách hàng là doanh nghiệp,nguyên nhân gây ra rủi ro tín
dụng bao gồm :
\ Về phía thị trường của doanh nghiệp:
. Thị trường cung cấp đầu vào của doanh nghiệp còn hạn chế hoặc giá

cả nguyên vật liệu tăng cao làm cho giá thành sản phẩm hoặc chi phí sản
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
8
Chuyên đề tốt nghiệp
xuất tăng lên,sản phẩm của doanh nghiệp kém khả năng cạnh tranh về giá
cả tiêu thụ.
. Sản phẩm sản xuất ra kém phẩm chất,không phù hợp với thị trường
do đó làm cho mức cầu sản phẩm trên thi trường nhỏ hơn so với mức cung.
. Các nguyên nhân khác như: có quá nhiều doanh nghiệp cạnh tranh
,thị hiếu thay đổi và không có sản phẩm nới thay thế…
Tất cả những nguyên nhân trên làm sản phẩm của doanh nghiệp không
tiêu thụ được và khó khăn trong việc hoàn trả nợ Ngân Hàng .
\ Khách hàng sử dụng vốn sai mục đích,do đó mất vốn hoặc hiệu quả
đầu tư thấp không trả được nợ và dẫn đến nợ quá hạn.
\ Trình độ của cán bộ quản lý thiếu năng lực và thiếu trình độ chuyên
môn trong kinh doanh hay không có kinh nghiệm làm cho việc tổ chức và
điều hành yếu kém,hiệu quả sử dụng vốn giảm,khả năng trả nợ giảm .
\ Do sự thay đổi nhân sự hoặc thay đổi chủ sở hữu doanh nghiệp:khi
có sự thay đổi về đội ngũ chủ chốt trong doanh nghiệp làm cho bọ máy của
doanh nghiệp trở nên kém đồng bộ,hiệu quả sản xuất không cao ,giảm số
lượng sản phẩm sản xuất ra hoặc lượng sản phẩm giảm sút.Lúc đó doanh
nghiệp sẽ không thu được lợi nhuận dự kiến hoặc là bị thua lỗ.
\ Do tình trạng tham nhũng diến ra trong nội bộ doanh nghiệp.
c, Nguyên nhân từ phía ngân hàng:
Nguyên nhân rủi ro từ phía ngân hàng là rất quan trọng.Theo đánh giá
của quỹ tiền tệ quốc tế IMF thì 50% ngân hàng phá sản trên thế giới là do
năng lực quản lý yếu kém của chính bản thân ngân hàng.Nguyên nhân cụ
thể như sau:
+ Chính sách và quy trình cho vay chưa chặt chẽ,chưa có quy trình
quản trị rủi ro hữu hiệu,chưa chú trọng đến phân tích khách hàng,xếp hạng

rủi ro để tính toán điều kiện và khả năng trả nợ
+ Quá chú trọng vào lợi nhuận,đặt tiêu chuẩn lợi nhuận lên trên
nguyên tắc ,điều kiện tín dụng.
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
9
Chuyên đề tốt nghiệp
+ Thiếu thông tin về khách hàng hay thiếu thông tin tín dụng tin
cậy,kịp thời .chính xác để xem xét phân tích trước khi cấp tín dụng .Các
Ngân Hàng Thương Mại chưa chú trọng quan tâm đúng mức tới công tác
thông tin phòng ngừa rủi ro trong hoạt động cho vay.Ngân hàng vẫn chưa
có sự liên thông với cơ quan khác như Thuế,Hải quan ,..để kiểm chứng
những thông tin tài chính do khách hàng cung cấp.
+ Kiểm tra kiểm soát của ngân hàng không thường xuyên dẫn đến việc
phát hiện những món vay có dấu hiệu rủi ro chậm và xử lý khó khăn hơn.
+ Năng lực và phẩm chất đạo đức của một số cán bộ tín dụng chưa đủ
tầm và vấn đề quản lý sử dụng,đãi ngộ cán bộ ngân hàng chưa thỏa đáng .
+ Do yếu kém về mặt kĩ thuật,nghiệp vụ,cán bộ tín dụng thiếu khả năng
phân tích một cách khoa học về báo cáo tài chính của người vay vốn,khả năng
thị trường hiện tại và trong tương lai,chu kỳ vòng đời sản phẩm,…
d , Nguyên nhân từ các bảo đảm tín dụng :
+ Trường hợp bảo đảm bằng tài sản:
\ Do sự biến động của giá trị tài sản đảm bảo theo chiều hướng bất
lợi(phụ thuộc vào đặc tính của tài sản và thị trường giao dịch của các tài
sản này)
\ Do doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận,nắm giữ các tài
sản đảm bảo để xử lý chúng
\ Tài sản đảm bảo khó định giá,tính khả mại thấp…
\ Có những tranh chấp về mặt pháp lý
+ Trường hợp bảo đảm đối nhân (bảo lãnh ):
Người bảo lãnh không thực hiện nghĩa vụ thanh toán thay cho người

vay tín dụng khi người này không có khả năng trả nợ.
1.2.2, Một số chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng.
Rủi ro là những biến cố xảy ra ngoài mông đợi trong hoạt động kinh
doanh của ngân hàng, tuy không thể loại bỏ được hoàn toàn nhưng ta có thể
nghiên cứu để nhận biết nó, từ đó có thể đưa ra các biện pháp nhằm phòng
Vũ Thị Thu Thuỷ NHB – CD22
10