Nâng cao hiệu quả quản trị vốn kinh doanh tại công ty cổ phần tư vấn sông đà

CH

NGă1. C ă S LÝ LU N V HI Uă QU
DOANH TRONG DOANH NGHI P

QU N TR V N KINH

1.1. T ng quan v v n kinh doanh c a doanh nghi p
1.1.1.

Khái ni m v v n kinh doanh

Nh đư nói

l i m đ u, các DN ho t đ ng kinh doanh trong đi u ki n c a n n kinh

t m v i xu th qu c t hóa ngày càng cao, s c nh tranh trên th tr ng ngày càng m nh
m cùng v i s phát tri n c a khoa h c, công ngh t c đ cao thì nhu c u v n cho ho t
đ ng kinh doanh, cho s đ u t phát tri n ngày càng l n. Vì v y, v n có vai trò h t s c
quan tr ng đ n s t n t i và phát tri n c a DN. T tr c t i nay có r t nhi u quan ni m v
v n, m i hoàn c nh kinh t khác nhau thì có nh ng quan ni m khác nhau v v n.
Theo quan đi m c a Mác, d i góc đ các y u t s n xu t, Mác cho r ng: “V n (t
b n) là giá tr đem l i giá tr th ng d , là đ u vào c a quá trình s n xu t”. nh ngh a c a
Mác v v n có t m khái quát l n vì nó bao hàm đ y đ b n ch t và vai trò c a v n. B n
ch t c a v n là giá tr , m c dù nó đ c th hi n d i nhi u hình th c khác nhau: tài s n c
đ nh, nguyên v t li u, ti n công,… Tuy nhiên, do h n ch v trình đ phát tri n c a n n
kinh t , Mác ch bó h p khái ni m v v n trong khu v c s n xu t v t ch t và cho r ng ch có
quá trình s n xu t m i t o ra giá tr th ng d cho n n kinh t . y là m t h n ch trong
quan ni m v v n c a Mác.
David Begg, trong cu n “Kinh t h c” ông đư đ a ra hai đ nh ngh a v v n là: “V n
hi n v t và v n tài chính c a DN. V n hi n v t là d tr các hàng hóa đư s n xu t ra đ s n

xu t các hàng hóa khác. V n tài chính là các gi y t có giá và ti n m t c a DN”. Nh v y,
đư có s đ ng nh t v n v i tài s n c a DN trong đ nh ngh a c a David Begg.
Qua các khái ni m trên cho th y, DN dù ho t đ ng trong b t c l nh v c nào c ng c n
có m t l ng v n nh t đ nh. L ng v n đó dùng đ th c hi n các kho n đ u t c n thi t
nh chi phí thành l p DN, chi phí mua s m tài s n c đ nh, nguyên v t li u… V n đ a vào
SXKD có nhi u hình thái v t ch t khác nhau đ t đó t o ra s n ph m, d ch v ph c v nhu
c u th tr ng. S ti n mà DN thu v sau khâu tiêu th s n ph m, d ch v ph i bù đ p đ c
các chi phí b ra, đ ng th i ph i có lãi. Quá trình này di n ra liên t c đ m b o cho s t n t i
và phát tri n c a DN.
 Trong quá trình ho t đ ng SXKD:
T li u lao đ ng
Ti n

Hàng

……………….. S n xu t
T li u s n xu t

1

Hàng’

Ti n’


 Trong l nh v c th

ng m i:
Ti n

Hàng

Ti n

Tóm t t l i, VKD c a DN là bi u hi n b ng ti n c a toàn b tài s n và các ngu n
l c mà DN s d ng trong ho t đ ng kinh doanh bao g m:
 Tài s n hi n v t nh : nhà kho, c a hàng, hàng hóa d tr ,…;
 Ti n Vi t Nam, ngo i t , vàng, đá quỦ;
 B n quy n s h u trí tu và các tài s n vô hình khác.
1.1.2.

c tr ng c a v n kinh doanh
qu n lý và s d ng VKD trong DN m t cách h p lý và hi u qu đòi h i nhà

qu n tr c n nh n th c đúng đ n và đ y đ các đ c tr ng c a VKD trong ho t đ ng
c a DN. VKD trong DN có các đ c tr ng c b n sau:
V n ph i đ i di n cho m t l ng tài s n nh t đ nh, ngh a là v n ph i đ c th
hi n b ng giá tr c a nh ng tài s n có th c (h u hình ho c vô hình) nh nhà x ng,
đ t đai, thi t b , nguyên v t li u, thông tin, b n quy n phát minh sáng ch , nhãn hi u
th ng m i,…
V n ph i đ c v n đ ng đ sinh l i, đ t đ c m c tiêu kinh doanh c a DN. Ban
đ u v n đ c bi u hi n b ng m t l ng ti n nh t đ nh, sau m t quá trình v n đ ng
v n có th bi n đ i qua các hình thái v t ch t khác nhau, k t thúc chu k v n đ ng v n
l i tr l i tr ng thái ban đ u là ti n. Theo quy lu t, đ DN t n t i và phát tri n thì
l ng ti n này ph i l n h n l
l i nhu n.

ng ti n mà DN b ra ban đ u, có ngh a là DN ph i có

V n có giá tr v m t th i gian. Nh t là trong n n kinh t th tr

ng nh hi n nay

thì đi u này th hi n r t rõ, m t đ ng v n b ra ngày hôm nay s có giá tr cao h n
ho c th p h n m t đ ng v n trong t ng lai. Vì v n c a DN luôn ch u nh h ng c a
các nhân t nh l m phát, s bi n đ ng c a giá c , ti n b khoa h c – k thu t,…nên
giá tr c a VKD t i các th i đi m khác nhau là khác nhau.
V n ph i tích t , t p trung đ n m t l
trong ho t đ ng kinh doanh.
đ l

ng nh t đ nh m i có th phát huy tác d ng

c tr ng này đòi h i DN c n l p k ho ch đ huy đ ng

ng v n c n thi t, bi t t n d ng và khai thác m i ngu n v n có th huy đ ng đ

đ u t vào ho t đ ng kinh doanh c a mình.
V n ph i đ c g n v i ch s h u. M i lo i v n bao gi c ng g n v i m t ch
s h u nh t đ nh. Ng i s d ng v n ch a ch c đư là ng i s h u v n, do có s tách
bi t gi a quy n s h u v n và quy n s d ng v n. i u này đòi h i m i ng i s
d ng v n ph i có trách nhi m v i đ ng v n mà mình n m gi và s d ng.
minh h a rõ
2

Thang Long University Library


h n v đi u này, em xin đ a ra ví d sau: m t DN bán ch u hàng hóa, s ti n mà DN mua
n g i là kho n ph i thu, là m t ph n c a tài s n (hay VKD). Trên s sách, lu t pháp thì

hàng hóa v n thu c tài s n c a DN bán nh ng l i do DN mua n m gi , DN bán không s
d ng đ c. DN mua s có quy n s d ng hàng hóa đó nh ng không ph i mãi mãi vì s m
hay mu n c ng ph i tr l i b ng ti n ho c b ng hàng hóa khác cho DN bán.
V n đ c quan ni m là hàng hóa đ c bi t. Khác v i hàng hóa thông th ng, hàng hóa
v n đ c bán s không b m t quy n s h u mà ch m t đi quy n s d ng, ng i mua đ c
quy n s d ng v n trong th i gian nh t đ nh và ph i tr cho ng i s h u m t kho n ti n
đ c g i là lưi. Nh v y, lãi su t là giá ph i tr cho vi c đ c quy n s d ng v n trong m t
th i k nh t đ nh. Vi c mua bán di n ra trên th tr ng tài chính, giá mua bán v n c ng tuân
theo quan h cung – c u trên th tr

ng.

(Ngu n: Bùi V n V n, V V n Ninh (2013), “Tài chính doanh nghi p”, NXB
Tài chính, tr.449 – 450)
1.1.3.

Phân lo i v n kinh doanh

1.1.3.1. Phân lo i theo k t qu ho t đ ng đ u t
Theo cách phân lo i này, VKD c a DN đ c chia thành VKD đ u t vào tài s n
l u đ ng, tài s n c đ nh và tài s n tài chính doanh nghi p. M i lo i tài s n đ u t c a
DN có th i h n s d ng và tính thanh kho n khác nhau, đi u này có nh h ng r t l n
đ n th i gian luân chuy n c a VKD c ng nh m c đ r i ro trong s d ng VKD c a
DN.
V n kinh doanh đ uăt ăvƠoătài s năl uăđ ng (TSL )
Là s v n đ u t đ hình thành các tài s n l u đ ng ph c v cho ho t đ ng
SXKD c a DN, bao g m các lo i v n b ng ti n, v n v t t hàng hóa, các kho n ph i
thu, các lo i TSL khác c a DN.
V n kinh doanh đ uăt ăvƠoătài s n c đ nh (TSC )
Là s v n đ u t đ hình thành các TSC h u hình và vô hình nh nhà x ng,

máy móc, thi t b , ph ng ti n v n t i, thi t b truy n d n, thi t b v n phòng, các chi
phí mua b ng phát minh, sáng ch , giá tr v l i th đ a đi m kinh doanh c a DN,…
V n kinh doanh đ uăt ăvƠo tài s n tài chính (TSTC)
Là s v n DN đ u t vào các TSTC nh c phi u, trái phi u DN, trái phi u chính
ph , k phi u ngân hàng, ch ng ch qu đ u t và các gi y t có giá khác.
(Ngu n: Bùi V n V n, V V n Ninh (2013), “Tài chính doanh nghi p”, NXB
Tài chính, tr.451)

3


Cách phân lo i trên giúp cho DN có th l a ch n đ
lý, hi u qu .

c c c u tài s n đ u t h p

i v i m i DN, c c u v n đ u t vào các tài s n kinh doanh th

ng

không gi ng nhau do có s khác bi t v đ c đi m ngành ngh kinh doanh, v s l a
ch n quy t đ nh đ u t c a nhà qu n tr t ng DN. Tuy nhiên, mu n đ t đ c hi u qu
kinh doanh cao, các DN th ng v a ph i chú tr ng đ m b o s đ ng b , cân đ i v
n ng l c s n xu t gi a các tài s n đ u t , v a ph i đ m b o tính thanh kho n, kh
n ng phân tán r i ro c a tài s n đ u t trong DN.
1.1.3.2. Phân lo i theo đ c đi m luân chuy n c a v n
C n c vào vai trò và đ c đi m luân chuy n c a VKD khi tham gia vào quá trình
s n xu t c a DN thì VKD g m hai b ph n chính là v n c đ nh và v n l u đ ng.
a. V n c đ nh
Khái ni m

 V n c đ nh (VC ) c a DN là s v n ti n t ng tr c đ xây d ng, mua s m
các TSC s d ng trong kinh doanh. Hay nói cách khác, VC dùng đ bi u th tr giá
b ng ti n c a TSC , t c là nh n m nh v m t giá tr .
 Tài s n c đ nh là nh ng t li u lao đ ng, tham gia vào nhi u chu k SXKD,
hình thái v t ch t không thay đ i t chu k SXKD đ u tiên đ n khi thanh lỦ. Nh ng
không ph i t t c t li u lao đ ng đ u là TSC . Theo thông t s 162/2014/TT-BTC,
TSC ph i th a mưn 2 đi u ki n sau:
+ Giá tr t

ng đ i l n: có nguyên giá t 30 tri u VND tr lên;

+ Th i gian s d ng dài: thông th

ng quy đ nh th i gian s d ng t 1 n m tr

lên.
c đi m
V n c đ nh có hình thái bi u hi n v t ch t là TSC . Nh v y, VC c a DN có đ c
đi m t ng t nh TSC .
Trong quá trình tham gia vào ho t đ ng kinh doanh, VC chu chuy n giá tr d n
d n t ng ph n vào giá tr s n ph m. Ph n giá tr luân chuy n này c a VC đ c ph n
ánh d i hình th c chi phí kh u hao TSC , t
c a DN.

ng ng v i ph n giá tr hao mòn TSC

V n c đ nh tham gia vào nhi u chu k SXKD m i hoàn thành m t vòng chu
chuy n. i u này là do đ c đi m c a TSC có th i gian qu n tr lâu dài, trong nhi u
chu k SXKD quy t đ nh.
Sau nhi u chu k kinh doanh, VC m i hoàn thành m t vòng luân chuy n. Vì

khi m i chu k kinh doanh k t thúc, ph n VC đư luân chuy n tích l y l i s t ng lên,
4

Thang Long University Library


còn ph n VC
mòn.

đ u t ban đ u vào TSC

c a DN s gi m xu ng theo m c đ hao

n khi TSC c a DN h t th i gian qu n tr , giá tr c a nó đ

hình th c kh u hao tính vào giá tr s n ph m thì VC
chuy n.

c thu h i h t d

i

m i hoàn thành m t vòng luân

Phân lo i
Nh đư nói ph n khái ni m, VC là s bi u hi n b ng ti n c a TSC . Nên
th c ch t c a vi c phân lo i VC là vi c phân lo i TSC .
 Theo hình thái bi u hi n:
+ Tài s n c đ nh h u hình: là nh ng tài s n có hình thái v t ch t c th (nhà
x

ng, máy móc, thi t b v n phòng,…);
+ Tài s n c đ nh vô hình: là nh ng tài s n không có hình thái v t ch t nh ng xác

đ nh đ

c giá tr và do DN n m gi , s d ng trong s n xu t kinh doanh.

 Theo quy n s h u:
+ Tài s n c đ nh t có: là nh ng tài s n xây d ng, mua s m ho c ch t o b ng
ngu n v n c a DN;
+ Tài s n c đ nh đi thuê: thuê ho t đ ng ho c thuê tài chính.
(Ngu n: Tr nh Tr ng Anh (2013), “slide Nh p môn tài chính doanh nghi p”, i
h c Th ng Long, tr.12-13)
b. V n l u đ ng
Khái ni m
 V n l u đ ng (VL ) là s v n ng ra đ hình thành nên tài s n l u đ ng nh m
đ m b o quá trình SXKD c a DN đ c th c hi n th
giá tr VL chính b ng giá tr tài s n ng n h n hay:
VL trong SXKD

=

Các kho n
ph i thu

+ Hàng t n
kho

ng xuyên và liên t c. Nh v y,

–

Các kho n ph i tr trong
th ng m i

 Tài s n l u đ ng là nh ng tài s n có kh n ng chuy n hóa thành ti n trong 1
chu k SXKD (th ng quy đ nh là 1 n m) nh :
+ Ti n và các ch ng khoán kh th (Cash and marketable securities);
+ Các kho n ph i thu (Account receivable);
+ Hàng t n kho (Inventory);
+ Tài s n l u đ ng khác.

5


 N ng n h n c a DN là nh ng kho n n mà DN d ki n ph i tr trong 1 n m:
+ Vay ng n h n (Short-term debts);
+ Các kho n ph i tr ng

i bán;

+ Các kho n n đ ng (n tích l y);
+ N dài h n đ n h n tr ;
+ N ng n h n khác.
V n l u đ ng ròng = TSL (Current assets)

N ng n h n (Current liabilities)

c đi m
 V n l u đ ng hoàn thành m t vòng tu n hoàn sau m t chu k kinh doanh. K t

thúc m i chu k kinh doanh, giá tr c a VL đ c d ch chuy n toàn b m t l n vào
giá tr s n ph m hàng hóa, d ch v s n xu t ra đ c bù đ p l i khi DN thu đ c ti n
bán s n ph m hàng hóa, d ch v . Quá trình này di n ra th ng xuyên, liên t c và đ
l p l i sau m i chu k kinh doanh t o thành vòng tu n hoàn c a VL .

c

 V n l u đ ng trong quá trình chu chuy n luôn thay đ i hình thái bi u hi n: t
hình thái v n ti n t ban đ u tr thành v t t , hàng hóa d tr s n xu t, ti p đ n tr
thành s n ph m d dang, bán thành ph m, thành ph m và cu i cùng tr v tr ng thái
v n b ng ti n. Nh v y, VL
quá trình ho t đ ng SXKD.

chuy n đ i hình thái khác nhau qua t ng giai đo n c a

 V n l u đ ng là bi u hi n b ng ti n c a TSL . Do các TSL
d ng ng n nên VL luân chuy n nhanh, toàn b giá tr đ
l n và đ c hoàn l i toàn b sau m i chu k kinh doanh.

có th i h n s

c chuy n ngay trong m t

Phân lo i
 C n c vào vai trò c a VL :
+ Trong khâu d tr : Nguyên v t li u, công c d ng c ;
+ Trong khâu s n xu t: giá tr s n ph m d dang và chi phí tr tr

c;

+ Trong khâu l u thông: hàng hóa, thành ph m, ph i thu, t m ng, ti n,…;
 C n c vào hình thái bi u hi n:
+ V n v t t , hàng hóa: Hàng t n kho;
+ V n b ng ti n và v n trong thanh toán: Ti n m t, ph i thu, đ u t tài chính
ng n h n,…;
+ V n chi phí tr tr
công c , d ng c ,…;

c ng n h n: Chi phí s a ch a l n tài s n c đ nh, chi phí

6

Thang Long University Library


 C n c vào tính thanh kho n (phân lo i nh trên b ng cân đ i k toán):
+ Ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n;

+ Các kho n đ u t tài chính ng n h n;
+ Các kho n ph i thu;
+ Hàng t n kho;
+ Tài s n ng n h n khác;
(Ngu n: Chu Th Thu Th y (2014), “slide Qu n lý tài chính doanh nghi p 1”,
i h c Th ng Long, tr.1-3)
Nh v y, t cách phân lo i theo đ c đi m luân chuy n c a v n kinh doanh, em
hi u v n kinh doanh bao g m VC và VL , trong đó giá tr VL b ng giá tr TSNH.

Mà theo l i gi ng c a Th.s Chu Th Thu Th y – Gi ng viên khoa Kinh t tr

ng

i

h c Th ng Long, t ng VKD chính b ng t ng tài s n (g m TSNH và TSDH). Suy ra,
giá tr VC b ng giá tr TSDH.
1.1.4.

Vai trò c a v n kinh doanh trong doanh nghi p

V n kinh doanh th hi n giá tr toàn b tài s n và các ngu n l c c a DN trong
ho t đ ng kinh doanh. Vì v y, VKD có vai trò quy t đ nh trong vi c thành l p, ho t
đ ng và phát tri n c a DN. C th :
 V n kinh doanh là đi u ki n tiên quy t, quan tr ng nh t cho s ra đ i, t n t i
và phát tri n c a các DN. Vì khi DN mu n thành l p thì đi u ki n đ u tiên là ph i có
m t l ng v n nh t đ nh (l ng v n t i thi u do pháp lu t quy đ nh cho t ng lo i
DN). Tùy theo ngu n c a VKD, c ng nh ph ng th c huy đ ng v n mà DN có tên là
công ty c ph n, công ty trách nhi m h u h n, doanh nghi p t nhân, doanh nghi p
nhà n c hay doanh nghi p liên doanh,… Nh v y, v n đ c xem nh là môt c s
quan tr ng nh t đ đ m b o cho s t n t i c a DN tr c pháp lu t. Theo đi u 6, m c II
Quy t đ nh s 158-BXD/QLXD, “v n pháp đ nh c a t ch c t v n xây d ng khi
thành l p áp d ng theo quy đ nh hi n hành đ i v i các DN” mà theo đi u 1 Ngh đ nh
s 26/1998/N -CP, công ty c ph n ho t đ ng trong l nh v c xây d ng có m c v n
pháp đ nh là 1000 tri u đ ng.
 V n kinh doanh c ng là m t trong nh ng tiêu th c đ phân lo i quy mô c a
DN, x p lo i DN vào lo i l n, nh hay trung bình. Theo kho n 1 đi u 3 Ngh đ nh s
56/2009/N -CP ngày 30/06/2009, DN nh có t ng ngu n v n 20 t đ ng tr xu ng,
DN v a có t ng v n t 20 t đ ng đ n 100 t đ ng, DN l n có t ng ngu n v n t 100

t đ ng tr lên. DN có n n t ng VKD l n s có đi u ki n đ đ u t thi t b , c s v t
ch t, công ngh hay m r ng quy mô ho t đ ng vào các l nh v c mà tr c đó DN
7


ch a có đi u ki n thâm nh p và ng

c l i, khi đ ng v n b h n ch thì DN ch nên t p

trung vào m t s ho t đ ng mà DN có l i th trên th tr

ng.

 B t k m t DN nào mu n t ng tr ng và phát tri n đ u c n có VKD. Nó là c
s , là ti n đ đ DN tính toán ho ch đ nh các chi n l c và k ho ch kinh doanh đ
đ m b o cho ho t đ ng SXKD di n ra liên t c, c i ti n máy móc, hi n đ i hóa công
ngh .
1.2. Qu n tr v n kinh doanh c a doanh nghi p
1.2.1.

Khái ni m qu n tr v n kinh doanh

Qu n tr v n kinh doanh (VKD) là quá trình ho ch đ nh, t ch c th c hi n, đi u
ch nh và ki m soát quá trình t o l p, phân b và s d ng VKD c a DN nh m đ t đ
m c tiêu ho t đ ng c a doanh nghi p hay nói cách khác chính là đ t đ

c

c hi u qu

kinh t t i u.
(Ngu n: Bùi V n V n, V V n Ninh (2013), “Tài chính doanh nghi p”, NXB
Tài chính, tr.452)
Các doanh nghi p ho t đ ng trong c ch th tr ng c nh tranh nh hi n nay đ u
ph i quan tâm t i hi u qu kinh t . Hi u qu kinh t đ c hi u là m t ph m trù kinh t
ph n ánh trình đ s d ng các ngu n l c c a DN đ đ t đ c các m c tiêu xác đ nh
trong quá trình s n xu t – kinh doanh. M i DN t n t i vì các m c tiêu khác nhau song
t t c các m c tiêu c th đó đ u nh m m c tiêu bao trùm nh t t i đa hóa giá tr tài s n
cho ch s h u.
đ t đ c m c tiêu này, t t c các DN đ u ph i n l c khai thác
tri t đ và s d ng có hi u qu tài s n c a mình.
Tóm l i, “Qu n tr VKD” bao g m các ho t đ ng c a nhà qu n tr liên quan đ n
vi c đ u t , mua s m, qu n lý, s d ng có hi u qu tài s n c a doanh nghi p nh m đ t
đ c các m c tiêu đ ra.
1.2.2.

M c tiêu qu n tr v n kinh doanh t i doanh nghi p

Kinh t h c chính tr và kinh t h c vi mô cho r ng m c tiêu c a m t DN khi
th c hi n các ho t đ ng kinh doanh là nh m t i đa hóa l i nhu n. Tuy nhiên, m c tiêu
này đ c xem xét trong đi u ki n gi n đ n, không xét đ n th i gian, s r i ro, s t ng
tr

ng trong t

ng lai,…

Nh ng trong n n kinh t th tr ng hi n nay, thành công trong ho t đ ng SXKD
c a DN không ch là t i đa hóa l i nhu n mà còn t i đa hóa giá tr th i gian c a ti n và
t i thi u hóa m c đ r i ro c a kho n đ u t . Khi đư huy đ ng đ c v n, DN c n ph i

h t s c quan tâm đ n v n đ qu n lý và s d ng ngu n v n đó. Ho t đ ng qu n tr

8

Thang Long University Library


VKD ph i làm cho VKD đ

c s d ng ti t ki m và hi u qu nh t đ VKD luôn sinh

l i.
Nh v y, m c tiêu trong qu n tr VKD t i DN là v a đ m b o s n đ nh, b n
v ng v m t tài chính cho toàn DN v a nâng cao hi u qu , gia t ng l i nhu n, t i thi u
hóa r i ro tài chính đ đáp ng k v ng t các nhà đ u t , t đó nâng cao giá tr c a
DN.
1.2.3.

N i dung qu n tr v n kinh doanh c a doanh nghi p

Nh em đư trình bày m c 1.1.3 thì có hai cách phân lo i VKD: phân lo i theo
k t qu ho t đ ng đ u t và phân lo i theo đ c đi m luân chuy n c a v n. V y nên,
trong n i dung qu n tr VKD, em xin đ c trình bày n i d ng qu n tr VKD theo cách
phân lo i th hai. Do đó trong ph n này, n i dung c th s là “Qu n tr VC ” và
“Qu n tr VL ”.
1.2.3.1. Qu n tr v n c đ nh
Qu n tr v n c đ nh (VC ) là m t n i dung quan tr ng trong qu n lý v n kinh
doanh c a các doanh nghi p. i u đó không ch
ch VC th ng chi m m t t
tr ng l n trong t ng s VKD c a DN, có Ủ ngh a quy t đ nh t i n ng l c s n xu t c a

DN mà còn do vi c s d ng VC th ng g n li n v i ho t đ ng đ u t dài h n, thu
h i v n ch m và d g p r i ro.
Qu n tr v n c đ nh có th khái quát thành hai n i dung c b n là: t o l p v n,
qu n lý s d ng v n c đ nh trong doanh nghi p.
(Ngu n: Bùi V n V n, V V n Ninh (2013), “Tài chính doanh nghi p”, NXB
Tài chính, tr.453)
T o l p v n c đ nh trong doanh nghi p
T o l p đ c VC trong DN là m t câu h i khi n các nhà qu n tr tài chính ph i
đ a ra câu tr l i đúng đ n và c n th n.
th c hi n đ c đi u đó, các nhà qu n tr tài
chính c n tìm ra ngu n v n đ u t cho các TSC . Thông th ng các nhà qu n tr d a
trên m t s c n c đ d báo các ngu n v n đ u t vào TSC nh sau:
Quy mô và kh n ng s d ng qu đ u t phát tri n đ đ u t mua s m TSC
hi n t i và các n m ti p theo.
Quy mô c a qu đ u t phát tri n c a m t DN ph thu c vào quy mô l i nhu n
sau thu c a DN đ l i tái đ u t c ng nh chính sách trích l p qu c a nhà qu n tr ,
ngoài ra nó còn ph thu c vào các chính sách tài chính hi n hành c a nhà n c. M t
DN s n sàng s d ng ph n l n l i nhu n sau thu đ trích l p qu đ u t phát tri n s
giúp DN ch đ ng h n trong vi c mua s m các TSC m i trong các n m ti p theo.
9


Tuy nhiên, đ ng ngh a v i nó là l i nhu n dùng đ chia cho các ch s h u s gi m
xu ng, r t d khi n cho nh ng c đông c a DN không hài lòng b i suy cho cùng l i
ích tr c m t v n đ c r t nhi u ng i l a ch n. Vì v y, các nhà qu n tr tài chính DN
c n có nh ng quy t đ nh sáng su t đ v a t o đ c l i ích cho DN trong c ng n h n
và dài h n, v a làm hài lòng các c đông.
Kh n ng huy đ ng v n vay n dài h n t các t ch c tín d ng ho c phát hành
trái phi u DN trên th tr ng v n.
Tài s n dài h n có đ c tr ng là th i gian hoàn v n khá dài, vì v y đ đ m b o

nguyên t c cân đ i trong tài tr , t o l p VC , DN ph i s d ng ngu n tài tr có tính
ch t dài h n. Ngoài qu đ u t phát tri n là ngu n dài h n t ch , DN có th th c hi n
huy đ ng v n dài h n t vi c vay n nh : Vay n c a các t ch c tín d ng (ngân hàng
th ng m i, công ty tài chính, …), thuê tài chính, phát hành trái phi u trên th tr ng
v n. Vi c s d ng b t k hình th c vay n dài h n nào c ng có u và nh c đi m c a
nó. Tuy nhiên, suy cho cùng đ có th huy đ ng v n t các ngu n này, đi u tiên quy t
là DN ph i ch ng minh r ng kh n ng đ m b o thanh toán đ c các kho n n khi đ n
h n c a mình. Nh ng nhà tài tr có th d a nhi u y u t đ quy t đ nh có hay không
cho doanh nghi p vay n . Các y u t đó có th là: Quy mô s n xu t kinh doanh, ngành
ngh kinh doanh, quy mô v n ch s h u, tính kh thi c a d án, tài s n b o đ m,…
Chính vì v y, vi c vay n dài h n đ t o l p VC là không h d dàng đ i v i DN, t o
ra m t áp l c r t l n đ i v i các nhà qu n tr trong ho ch đ nh chi n l c v vi c c i
t o h th ng TSC trong DN. Do đó, nhà qu n tr ph i lên đ c k ho ch c th trong
vi c mua s m TSC đ tránh tr ng h p mua TSC v mà không phát huy h t hi u
qu trong khi ngu n tài tr cho nó l i có chi phí s d ng v n r t l n.
Qu n lý s d ng v n c đ nh
a. Qu n tr tài s n c đ nh
V b n ch t, VC là bi u hi n b ng ti n c a toàn b TSC trong DN. Do v y,
đ c đi m chu chuy n c a VC luôn b chi ph i b i các đ c đi m kinh t - k thu t c a
TSC . Nh ng đ c đi m chu chuy n c a VC c ng l i chi ph i đ n n i dung, bi n
pháp qu n lý s d ng VC , và đòi h i vi c qu n tr VC
qu n lý, s d ng TSC c a DN.

luôn ph i g n li n v i vi c

Ph i đánh giá đúng giá tr c a tài s n c đ nh trong doanh nghi p:
Thông th ng ng i ta có th đánh giá giá tr TSC theo nguyên giá, ho c giá tr
TSC theo giá tr còn l i ho c theo giá tr c a tài s n t ng t có m t trên th tr ng.
Tùy thu c vào kh n ng đánh giá c ng nh đi u ki n c a t ng DN mà có th l a ch n
các bi n pháp đánh giá khác nhau. Tuy nhiên, m c tiêu h ng đ n v n là nh m ph n

10

Thang Long University Library


ánh chính xác tình hình bi n đ ng c a VC , quy mô v n ph i b o toàn, đi u ch nh k p
th i giá tr c a TSC

đ t o đi u ki n tính đúng, tính đ chi phí kh u hao, không đ

m t VC .
L a ch n ph

ng pháp kh u hao tài s n c đ nh thích h p:

Trong quá trình s d ng, do nhi u nguyên nhân khác nhau TSC

luôn b hao

mòn d i 2 hình th c là hao mòn h u hình (hao mòn v m t v t ch t và v giá tr s
d ng) hay hao mòn vô hình (hao mòn thu n túy v giá tr bi u hi n s gi m sút giá
tr trao đ i c a TSC ).
V m t kinh t , b t kì hình th c hao mòn nào đ u mang l i s t n th t giá tr
TSC cho doanh nghi p. Vì v y c n thi t ph i có nh ng bi n pháp giúp cho doanh
nghi p bù đ p các hao mòn TSC và h n ch , gi m thi u t i đa nh ng t n th t gây ra
do hao mòn TSC . Bi n pháp đó là th c hi n kh u hao TSC c a doanh nghi p.
Kh u hao TSC

là vi c phân b m t cách có h th ng giá tr ph i thu h i c a

TSC vào chi phí SXKD trong su t th i gian s d ng h u ích c a TSC .
(Ngu n: Bùi V n V n, V V n Ninh (2013), “Tài chính doanh nghi p”, NXB
Tài Chính, tr.455)
M c đích kh u hao
 Thu h i s ti n ng ra đ hình thành nên TSC (VC ) qua t ng th i k ;
nh l



ng giá tr hao mòn c a TSC ph c v cho m i chu k SXKD.

Nguyên t c kh u hao
m b o phù h p v i m c đ hao mòn c a TSC ;



 Thu h i đ y đ s VC đ u t ban đ u vào TSC .
Các ph
ph

ng pháp kh u hao

Tùy thu c vào đ c đi m c a m i DN mà m i DN l a ch n cho mình nh ng
ng pháp kh u hao khác nhau v i nh ng u nh c đi m và đi u ki n áp d ng

riêng. Thông th
Ph

ng có các ph

ng pháp kh u hao đ

ây là ph

ng pháp ch y u nh sau:
ng th ng (tuy n tính)

ng pháp kh u hao đ n gi n nh t, đ

c s d ng m t cách ph bi n đ

tính kh u hao các lo i TSC trong DN. Theo ph ng pháp này, m c kh u hao và t l
kh u hao hàng n m đ c tính bình quân trong su t th i gian s d ng h u ích c a
TSC . Công th c đ

c xác đ nh nh sau:
Kh u hao = NG/NSD

11


Trong đó:
KH: M c kh u hao trung bình hàng n m
NG: Nguyên giá c a máy, thi t b
NSD: Th i gian s d ng c a máy, thi t b


u đi m:

+ Tính toán đ n gi n;

+ Chi phí kh u hao đ
gây đ t bi n v giá thành;

c phân b vào giá thành s n ph m n đ nh nên không

+ Cho phép DN d ki n tr

cđ

c th i h n thu h i đ v n đ u t vào các lo i

TSC .
 Nh

c đi m:

+ Không phù h p v i các lo i TSC
đ u đ n gi a các th i k trong n m;

ho t đ ng mang tính ch t th i v , không

+ Do s v n đ c thu h i bình quân nên s v n thu h i ch m s ch u nh h
b t l i c a hao mòn vô hình.
Ph

ng

ng pháp kh u hao nhanh

Th c ch t c a ph ng pháp kh u hao nhanh là đ y nhanh vi c thu h i v n trong

nh ng n m đ u s d ng TSC . i u ki n đ DN đ c áp d ng ph ng pháp này là
DN SXKD ph i có lưi và TSC đ c kh u hao ph i là nh ng tài s n có kh u hao vô
hình l n (ví d nh tài s n nhanh b l c h u v k thu t,…). Kh u hao nhanh có th
th c hi n theo 2 ph
 Ph

ng pháp:

ng pháp kh u hao theo s d gi m d n

Công th c tính toán:
M c kh u hao
hàng n m c a

=

Giá tr còn
l i c a TSC

x

T l
kh u hao nhanh

x

H s
đi u ch nh

TSC

T l kh u hao nhanh =

T l kh u hao
theo ph ng pháp
đ ng th ng

12

Thang Long University Library


H s đi u ch nh
H s đi u ch nh (l n)
1,5
2,0
2,5

Th i gian s d ng c a máy móc, thi t b
n4n m
Trên 4 n m đ n 6 n m
Trên 6 n m
 Ph

ng pháp kh u hao t ng s

Công th c tính toán
S ti n kh u hao hàng n m = NG x T l kh u hao m i n m
S n m ph c v còn l i
T l kh u hao

hàng n m

=

T ng s c a dãy s th t (t 1 cho đ n s h ng b ng
th i h n ph c v c a máy)

u đi m:



+ Giúp DN nhanh chóng thu h i v n đ u t ;
nh h

+ H n ch

ng c a hao mòn vô hình;

+ T o lá ch n thu t kh u hao cho DN (làm gi m thu thu nh p DN ph i n p).
 Nh

c đi m:

+ Làm chi phí kinh doanh trong nh ng n m đ u t ng cao;
+ Làm gi m l i nhu n c a DN;
+

nh h

ng đ n các ch tiêu v kh n ng sinh l i;

+

nh h

ng đ n giá c phi u c a công ty trên th tr

ng;

+ Tính toán ph c t p.
Ph

ng pháp kh u hao theo s l

ng, kh i l

ng s n ph m

Công th c tính toán:
M c trích kh u hao bình =
quân trên 1 đ n v s n ph m
M c trích kh u
hao/n m
=


S l

S l

Nguyên giá
ng s n ph m theo công su t thi t k

ng s n ph m s n
xu t trong n m
x

M c trích kh u hao bình
quân/1 đ n v s n ph m

u đi m:

+ Thích h p v i nh ng TSC ho t đ ng có tính ch t th i v trong n m và có
liên quan tr c ti p đ n vi c s n xu t s n ph m.
13


 Nh

c đi m:

+ òi h i vi c th ng kê kh i l
trong k ph i đ c rõ rang, đ y đ .

ng s n ph m, công vi c do TSC

(Ngu n: Ngô Th Quyên (2014), “slide

nh giá tài s n”,

th c hi n

i h c Th ng Long,
tr.29-30)

Chú tr ng đ i m i trang thi t b , ph

ng pháp công ngh s n xu t:

Hao mòn vô hình chính là nguyên nhân d n đ n các TSC trong DN nhanh
chóng b l c h u m c dù có th DN v a mua tài s n đó v s d ng ch a đ c bao lâu.
M t khi các trang thi t b , máy móc đư b l c h u s d n đ n n ng su t lao đ ng gi m
sút, t đó s l

ng và ch t l

ng s n ph m có th gi m, giá thành l i cao h n so v i

m t b ng chung, làm t ng chi phí, gi m l i nhu n c a DN. Chính vì v y, đòi h i các
nhà qu n tr ph i nh y bén, đi t t đón đ u công ngh , b t k p v i th i đ i đ không d n
đ n tình tr ng ph i nu i ti c khi các TSC còn m i c a mình l i ph i ng ng s d ng
ho c s d ng không hi u qu .
Th c hi n t t ch đ b o d

ng, s a ch a d phòng tài s n c đ nh:

Trong quá trình s d ng TSC , các y u t thu c v t nhiên c ng nh các y u t
thu c v trình đ k thu t công ngh , ch t l ng nguyên li u v t li u,… đư tác đ ng
đ n m c đ hao mòn h u hình c a TSC .
cho TSC có th phát huy đ c t i đa

công su t thi t k thì DN ph i t o l p m t ch đ b o d ng, b o trì và s a ch a thích
h p tránh tr ng h p các TSC b h h ng, ho t đ ng d
đi hi u qu s n xu t c a DN.

i công su t, t đó làm gi m

Doanh nghi p ph i ch đ ng th c hi n các bi n pháp phòng ng a r i ro trong
kinh doanh:
h n ch t n th t VC

do các nguyên nhân khách quan, DN có th th c hi n

m t s bi n pháp sau: Mua b o hi m tài s n, l p qu d phòng tài chính, trích tr
chi phí d phòng gi m giá các kho n đ u t tài chính.

c

Doanh nghi p c ng có th cho các t ch c và cá nhân thuê ho t đ ng các tài s n
thu c quy n qu n lý và s d ng c a mình:
M c đích c a vi c này là đ nâng cao hi u su t s d ng, t ng thu nh p song ph i
theo dõi, thu h i tài s n cho thuê khi h t h n. Các tài s n cho thuê ho t đ ng DN v n
ph i trích kh u hao theo ch đ quy đ nh.

14

Thang Long University Library


Doanh nghi p nh

ng bán các tài s n không c n dùng, l c h u v k thu t:

thu h i v n s d ng cho các ho t đ ng SXKD c a DN có hi u qu h n, DN
có quy n thanh lý nh ng TSC đư l c h u mà không th nh
h ng không có kh n ng ph c h i.
Ngoài ra, DN c ng ph i phân c p qu n lý t ng lo i TSC
công, phân nhi m. M i m t lo i TSC đ u ph i đ
ki m tra, giám sát ho t đ ng c a các TSC đó.

ng bán đ

c ho c đư h

theo nguyên t c phân

c m s theo dõi, th

ng xuyên

b. Qu n tr các kho n đ u t tài chính
Các kho n đ u t tài chính bao g m b t đ ng s n đ u t , đ u t vào công ty con,
góp v n liên doanh và đ u t TSDH khác nh c phi u, trái phi u..
Qu n lỦ đ u t tài chính dài h n là vi c l a ch n các kho n đ u t tài chính, xác
đ nh quy mô đ u t , th i gian đ u t , c ng nh vi c b o toàn giá tr các kho n đ u t .
B o toàn các kho n đ u t tài chính dài h n là vi c duy trì giá tr g c c a tài s n b ng
cách trích l p d phòng r i ro khi đ u t tài chính. D phòng này bao g m:
 D phòng gi m giá ch ng khoán đ u t trong ho t đ ng đ u t tài chính: là d
phòng ph n giá tr b t n th t có th x y ra do gi m giá các lo i ch ng khoán DN đang
n m gi .
 D phòng t n th t do gi m giá các kho n đ u t dài h n ho c do DN nh n v n

góp đ u t b l ph i g i thêm v n.
(Ngu n: D

ng H u H nh (2004), “Qu n tr doanh nghi p”, NXB Th ng kê,
tr.190)

1.2.3.2. Qu n tr v n l u đ ng c a doanh nghi p
N i dung c a ho t đ ng qu n tr VL là ki m soát các TSL và n ng n h n
(bao g m c n dài h n đ n h n tr ) nh m đ m b o DN có đ ti n cho các chi tiêu
ho t đ ng c a mình. Các câu h i mà nhà qu n tr tài chính th ng ph i tr l i là:
 DN c n ph i n m gi bao nhiêu ti n (ti n m t và ti n g i ngân hàng), bao
nhiêu hàng d tr (bao g m nguyên v t li u, bán thành ph m và thành ph m trong
kho)?
t

 Tr ng h p nào thì DN nên bán ch u, th i h n bán ch u nên là bao lâu và đ i
ng nào s đ c DN bán ch u?
 DN nên vay ng n h n, mua ch u hay thanh toán ngay?
(Ngu n: Nguy n V n Ti n (2009), “Tài chính-Ti n t -Ngân hàng”, NXB Th ng
kê, tr.189)
15


a. Chi n l
Chi năl

c qu n tr tài s n l u đ ng và n ng n h n
c th n tr ng: s d ng m t ph n NVDH đ tài tr cho TSNH (VL

ròng >0).

Hình 1.1. Mô hình chi năl

c th n tr ng
NVNH

TSNH
NVDH
TSDH
(Ngu n: Chu Th Thu Th y (2014), “slide Qu n lý tài chính doanh nghi p 1”, i h c
Th ng Long, tr.7)
S d ng chi n l c này, kh n ng thanh toán và đ an toàn m c cao. Tuy
nhiên, DN ph i s d ng nhi u kho n vay dài h n và trung h n nên DN ph i tr chi phí
nhi u h n cho vi c s d ng v n.
V m t th c t , có nh ng DN khi g p th i v , d tr v t t và hàng t n kho đ
bán t ng lên, lúc này đư s d ng ph n ngu n vay dài h n đ tài tr cho ph n t ng đ t
bi n đó. Trong tình hu ng này, c ng ph i đ c ch p nh n đ a đ n vi c s d ng v n
có tính linh ho t h n, m c dù chi phí cao h n.
Chi năl

c m o hi m (c p ti n): dùng m t ph n NVNH đ tài tr cho TSDH

(VL ròng <0).
Hình 1.2. Mô hình chi năl

c m o hi m (c p ti n)

TSNH
NVNH
TSDH
NVDH

(Ngu n: Chu Th Thu Th y (2014), “slide Qu n lý tài chính doanh nghi p 1”,

ih c

Th ng Long, tr.7)


u đi m:

+ Chi phí tài chính (chi phí s d ng v n) th p;
16

Thang Long University Library


+ Chi phí ho t đ ng th p.
 Nh

c đi m:

+ R i ro tài chính cao;
+ R i ro ho t đ ng cao.
Trong th c t , chi n l c này th ng đ c các DN l a ch n. Vì m t ph n tín
d ng ng n h n đ c xem nh dài h n th ng xuyên, đ i v i các DN m i hình thành
l i càng c n thi t. Vi c s d ng chi n l c này, DN c ng c n s n ng đ ng trong vi c
t ch c ngu n v n vì kh n ng g p r i ro s cao h n. Suy ra, kh n ng sinh l i m c
cao nh t.
Chi năl

c dung hòa: dùng toàn b NVNH cho TSDH, NVDH cho TSDH; DN

m c cao thì NNH cao và ng

duy trì TSNH

c l i.

Hình 1.3. Mô hình chi năl

c dung hòa

TSNH

NVNH

TSDH

NVDH

(Ngu n: Chu Th Thu Th y (2014), “slide Qu n lý tài chính doanh nghi p 1”, i h c
Th ng Long, tr.7)


u đi m:

+ Giúp cho DN h n ch đ
+ Gi m b t đ
 Nh

c r i ro trong thanh toán, m c đ an toàn cao h n;

c chi phí trong vi c s d ng v n.

c đi m:

+ Ch a t o ra s linh ho t trong vi c t ch c s d ng v n, th
ngu n n y, tính ch c ch n đ

ng v n nào

c đ m b o h n, song kém linh ho t h n.

Trong th c t , có khi DN bi n đ ng, khi g p khó kh n v tiêu th , DN ph i t m
th i gi m b t quy mô kinh doanh, nh ng v n ph i duy trì m t l ng v n th ng
xuyên khá l n.
(Ngu n: Chu Th Thu Th y (2014), “slide Qu n lý tài chính doanh nghi p 1”, i h c
Th ng Longtr.7)
17


b. Qu n tr v n b ng ti n
V n b ng ti n (g m ti n m t, ti n g i ngân hàng, ti n đang chuy n) là m t b
ph n c u thành TSNH c a DN. ây là lo i tài s n có tính thanh kho n cao nh t, quy t
đ nh kh n ng thanh toán c a DN. Qu n tr v n b ng ti n c a DN có yêu c u c b n là
v a ph i đ m b o s an toàn tuy t đ i, đem l i kh n ng sinh l i cao nh ng đ ng th i
c ng ph i đáp ng k p th i các nhu c u thanh toán b ng ti n m t c a DN.
Qu n tr v n b ng ti n trong DN bao g m các n i dung ch y u:
 Xác đ nh đúng đ n m c d tr ti n m t h p lý, t i thi u đ đáp ng nhu c u
chi tiêu b ng ti n m t c a DN trong k
Vi c n m gi ti n m t trong DN r t quan tr ng vì nó s cung c p cho DN đó tính
thanh kho n. C th h n, DN có th chi tr k p th i các ngh a v n b t bu c ngay c

khi đang trong th i k t i t nh t. M t khác, đ t ng tr ng doanh s bán hàng và
doanh thu đ t m c cao, DN c n thi t l p d tr ti n m t khi đang trong th i đi m t o
ra l u l ng ti n m t t t. Do v y, ti n m t luôn là m t thành ph n không th thi u
trong vi c đánh giá s c kh e c a m t DN. Tr c h t, chúng ta cùng tìm hi u rõ h n t i
sao c n n m gi ti n m t?
ngăc ăđ n m gi ti n m t


ng c 1: Gi m chi phí giao d ch

Doanh nghi p có nhi u c h i đ u t t t h n s n m gi nhi u ti n m t h n. Vì
nhi u ti n m t s giúp DN x lý m t cách d dàng n u các k ho ch kinh doanh đang
x u đi và nó c ng đem l i cho DN nhi u s l a ch n h n trong vi c tìm ki m các c
h i đ u t trong t ng l i.
Theo Saddour (2006) thu th p d li u t 297 công ty Pháp trong giai đo n 1998 –
2002, ông tìm th y r ng ti n m t n m gi gia t ng cùng r i ro ho t đ ng và c h i t ng
tr ng nh ng gi ít ti n m t khi t l đòn b y lên cao. các DN t ng tr ng, có m t
m i quan h ng c chi u gi a ti n m t n m gi và các đ c tr ng sau c a DN: quy mô,
tài s n l u đ ng và n ng n h n. M c ti n m t c a các DN bưo hòa gia t ng cùng v i
quy mô, m c đ đ u t , t l chi tr c t c c a nó và gi m đi chi phí đ u t và phát
tri n.
(Ngu n: Saddour (2006), “The determinants and the value of cash holdings:
Evidence from French firms”, CEREG, tr.33)


ng c 2: D phòng

Doanh nghi p có t l n trên t ng ngu n v n m c cao s gia t ng ti n m t d
tr đ đ phòng phá s n ho c chu n b cho các chi tiêu trong t ng lai thay vì đi vay
18

Thang Long University Library


n t bên ngoài. Thêm vào đó, theo nghiên c u c a Opler (1999) và c ng s cho th y,
DN n m gi nhi u ti n m t đ ch c ch n r ng h có th gi v ng vi c đ u t c a mình
khi dòng ti n xu ng th p, liên quan đ n nhu c u đ u t , và khi ngu n v n tài tr bên
ngoài quá t n kém.
(Ngu n: Opler T (1999), “The determinants and implications of corporate cash
holding”, Journal of Financial Economics, tr.46)


ng c 3: V n đ đ i di n

Vi c n m gi ti n m t trong DN còn liên quan đ n xung đ t l i ích gi a nhà
qu n lý và các bên liên quan bên ngoài DN t quan đi m c a qu n tr DN. Do nhà
qu n lý có th s d ng ti n m t đ đ u t vào các d án có NPV âm nh m m r ng
quy mô DN nh ng v n thu đ


c l i cho riêng mình.

ng c 4: Thu hút đ i tác

Khách hàng và nhà cung c p th

ng thích làm n v i DN d tr nhi u ti n m t.

Theo Mikkelson và Partch (2002), thành qu ho t đ ng c a các DN M có l ng ti n
m t cao là b ng ho c th m chí t t h n các DN có l ng ti n m t trung bình v i các

DN cùng ngành và có cùng quy mô.
có kh n ng chi tr trong t ng lai.

ó nh là d u hi u c a kh n ng tài chính t t và

(Ngu n: Mikkelson, Partch (2003), “Do persistent large reseves hinder
performance?”, Journal of Financial and Quantitative Analysis, tr.257)


ng c 5: Kh n ng th

ng l

ng

+ DN n m gi nhi u ti n m t có th khó th

ng l

ng v các đi u kho n v i

nhà cung c p và khác hàng. B i h th ng ngh r ng DN có đ kh n ng đ tr m c
giá cao h n và bán s n ph m v i giá th p h n;
+ DN c ng th
ti n m t l n.
Các nhân t

ng khó t ch i đ ngh nâng l

nhăh

ngăđ năl

ng c a nhân viên khi có l

ng ti n n m gi :

 Doanh nghi p không chi tr c t c có l

ng ti n m t nhi u h n so v i DN

khác.
 Doanh nghi p có r i ro cao n m gi nhi u ti n m t h n (đ ng c d phòng).
 Chi phí đ u t TSC có quan h ngh ch v i ti n m t n m gi .
 Chi phí nghiên c u phát tri n quan h thu n v i ti n m t n m gi .


ng c v n đ ng

ng

i đ i di n không chi ph i trong th c t .

19


nhăh

ng c aăl

ng ti n n m gi t i doanh nghi p:

 N u c h i đ u t là đ l n, vi c n m gi ti n m t s t l thu n v i hi u qu
ho t đ ng c a DN, đi u này đ c đo l ng b ng ROA. Nói cách khác, các DN s tích
l y ti n m t đ đ u t vào các d án có l i nhu n  gia t ng th ph n t ng lai.
 Khi mua các hàng hóa, d ch v n u có đ ti n m t, DN có th ch đ ng trong
các ho t đ ng thanh toán chi tr , t n d ng đ c tín d ng th ng m i đ đ c h ng
l i th chi t kh u;
 Gi đ ti n m t giúp DN đáp ng đ c nhu c u trong tr ng h p kh n c p
nh đình công, h a ho n, chi n d ch marketing c a đ i th c nh tranh, v t qua khó
kh n do y u t th i v và chu k kinh doanh.
(Ngu n: Shinada Naoki (2012), “Firm’s cash holdings and performance:
Evidence from Japanese corporate finance”, Research Institute of Economy, tr.10-13)
Cácămôăhìnhăxácăđ nh m c d tr ti n t iă u
Mô hình qu n lý ti n m t Baumol
William Baumol là ng i đ u tiên phát hi n mô hình hàng t n kho gi n đ n có th
v n d ng vào cho mô hình qu n lý ti n m t. Gi đ nh mô hình nh sau:
 Nhu c u v ti n c a DN là n đinh.
 Không có d tr ti n m t cho m c đích an toàn.
 DN ch có 2 ph

ng án d tr ti n và ch ng khoán kh th .

 Không có r i ro trong đ u t ch ng khoán.
T ng chi phí (TC) bao g m chi phí giao d ch và chi phí c h i. Chi phí giao d ch là
chi phí liên quan đ n vi c chuy n đ i t tài s n đ u t thành ti n. Chi phí c h i là chi phí
m t đi do gi ti n m t khi n ti n không th đ u t sinh l i.
Chi phí giao d ch (TrC):
Trong đó:

TrC = T/C x F

T: T ng nhu c u v ti n trong n m
C: Quy mô 1 l n bán ch ng khoán
F: Chi phí c đ nh 1 l n bán ch ng khoán
Chi phí c h i (OC): OC = C/2 x K

Trong đó:
C/2: M c d tr ti n m t trung bình
K : Lãi su t đ u t ch ng khoán
T ng chi phí (TC): TC = TrC + OC = T/C x F + C/2
20

Thang Long University Library


G i C* là m c d tr ti n t i u, ta có:

C* =

T* là th i gian d tr ti n t i u, ta có:

T* =

Mô hình Baumol giúp chúng ta hi u đ c t i sao các DN v a và nh l u gi m t
s d ti n m t đáng k . Trong khi đó đ i v i các DN l n, các chi phí giao d ch mua và
bán ch ng khoán l i tr nên quá nh so v i c h i phí m t đi do l u gi m t s l ng
ti n m t nhàn r i. Tuy nhiên, mô hình này s d ti n m t không th c ti n ch gi
đ nh r ng DN chi tr ti n m t m t cách n đ nh. i u này luôn không đúng trong th c
t . Nh v y, DN c ng c n tham kh o và l a ch n mô hình phù h p v i tình hình s n

xu t kinh doanh th c t đ tính toán chính xác nhu c u d tr ti n m t nh m tránh lãng
phí.

Chi phí

TC
OC = C/2 x K

TrC
Ti n m t (C)

C* (d tr t i u)

Hình 1.4. Mô hình d tr ti n m t Baumol
(Ngu n: Tr n Ng c Th (2003), “Tài chính doanh nghi p hi n đ i”, NXB Th ng
kê, tr.751)
Mô hình qu n lý ti n m t Miller Orr
th d i cho th y s d ti n m t đi ngo n ngoèo m t cách khó d đoán cho
đ n khi đ t đ c gi i h n trên. T i đi m này, DN mua ch ng khoán vào đ tr s d
ti n m t v m t m c đ bình th ng g i là đi m tr l i. M t l n n a ti n m t l i ti p
t c đi ngo n ngoèo cho đ n khi đ t đ c gi i h n d i. Lúc này, DN s bán ch ng
khoán thu ti n m t v đ đ a s d ti n m t lên đi m tr l i. Nh th d n đ n quy lu t
là m c ti n m t l u gi dao đ ng m t cách t do cho đ n khi đ t m t gi i h n trên

21


ho c m t gi i h n d

i, khi đó DN mua hay bán ch ng khoán đ tái l p m c s d

ti n m t mong mu n.
(Ngu n: Tr n Ng c Th (2003), “Tài chính doanh nghi p hi n đ i”, NXB
S d
Th ng kê, tr.752)
Gi i h n trên

i m tr l i

Gi i h n d

i

Th i gian

Hình 1.5. Mô hình d tr ti n m t Miller ậ Orr
Miller và Orr đ a ra công th c sau:
Sp = 3 x

)1/3 =

x

3

Trong đó :
Sp: Kho ng cách gi a 2 đ

ng gi i h n

T: Chi phí giao d ch m i l n bán ch ng khoán đ thu ti n
v: Ph

ng sai c a lu ng ti n hàng ngày

r: Lưi su t ngày
i m tr l i (Return point = Rp)
Rp = Gi i h n d

i + Sp/3

Mô hình Miller – Orr có th ng d ng đ thi t l p t n qu t i u. Tuy nhiên, đ
s d ng mô hình này, giám đ c tài chính c n chú ý :
 Thi t l p gi i h n d i cho t n qu . Gi i h n này liên quan đ n m c đ an
toàn ch tiêu do ban qu n lỦ quy t đ nh.


cl

ng đ l ch chu n c a dòng ti n m t thu chi hàng ngày.

 Quy t đ nh m c lưi su t đ xác đ nh chi phí giao d ch hàng ngày.


cl

ng chi phí giao d ch liên quan đ n vi c mua bán ch ng khoán ng n

h n.
22

Thang Long University Library


Qu n tr ho tăđ ng thu ậ chi ti n m t
Ti n m t có tính thanh kho n cao nh t và đ m b o kh n ng thanh toán t c th i
c a DN trong ho t đ n SXKD. Vi c qu n lý lu ng ti n vào và lu ng ti n ra giúp DN
ki m soát t c đ l u chuy n ti n, gi m th i gian thu ti n c ng nh giám sát hi u qu
ho t đ ng chi ti n đ không làm nh h ng đ n uy tín DN. Thông qua h th ng thu chi
ti n, trên c s so sánh chi phí t ng thêm và l i ích t ng thêm, DN l a ch n hình th c
thu chi h p lý, mang l i hi u qu cao nh t đ i v i DN mình.
L i nhu n t ng thêm: B = t x TS x I x (1-T)
Trong đó:
B: L i ích t ng thêm
t : Th i gian chuy n ti n (theo ngày): Ho t đ ng thu ti n: t = t1 – t2
Ho t đ ng chi ti n: t = t2 – t1
TS : Quy mô chuy n ti n theo n m
I

: Lãi su t đ u t theo ngày

T : Thu su t thu TNDN
Chi phí t ng thêmC = (C2 – C1) x (1-T)
Quy t đ nh l a ch n:
C >B: Gi nguyên ph

ng th c hi n t i

C <B: Chuy n sang ph

ng th c m i

C = B: Bàng quan v i 2 ph

ng th c

(Ngu n: Chu Th Thu Th y (2014), “slide Qu n lý tài chính doanh nghi p 1”,
i h c Th ng Long, tr.5)
c. Qu n tr các kho n ph i thu
Khi bán hàng hóa và d ch v , đôi khi các DN yêu c u ng i mua tr ti n ngay
hay tr c khi giao hàng. N u DN s n xu t hàng hóa theo yêu c u c a khách hàng ho c
trang tr i các chi phí v n chuy n thì có th áp d ng ph

ng th c tr ti n tr

c (cash

before delivery – CBD). N u DN cung ng hàng hóa do nhi u khách hàng không đ u
đ n và khác nhau thì có th thanh toán khi giao hàng (Cash on delivery - COD).
ng nhiên, phía ng i mua th ng mu n trì hoưn thanh toán đ có th chi m d ng
m t ph n v n c a nhà cung c p, do đó h mu n áp d ng ph ng th c tr ch m, t c là
bán hàng đi kèm v i tín d ng th ng m i. ây là quan h tín d ng đ c th c hi n
d i hình th c mua – bán ch u hàng hóa. Hành vi mua bán ch u hàng hóa đ c xem là
hình th c tín d ng – ng i bán chuy n giao cho ng i mua quy n s d ng v n t m
23


th i trong m t th i gian nh t đ nh, và khi đ n th i h n đư đ
ph i hoàn l i v n cho ng

i bán d

c th a thu n, ng

i mua

i hình th c ti n t ho c hàng hóa có giá tr t

ng

ng và c ph n lưi cho ng i bán ch u. Nh v y, các bên đ u mu n gi m thi u các r i
ro cho phía mình và t n d ng ngu n tài chính t i đa đ n m c có th . Vi c th a thu n
và s d ng các công c qu n lỦ đòi h i nh ng k n ng và s hi u bi t sâu s c v m i
giao d ch và quan h ng x gi a các bên, áp d ng các ph ng th c thanh toán nên
m m d o, linh ho t đ không b m t khách hàng, gi đ c quan h làm n v i khách
hàng.
Qu n tr kho n ph i thu c ng liên quan đ n s đánh đ i gi a l i nhu n và r i ro
trong bán ch u hàng hóa, d ch v . N u không bán ch u hàng hóa, d ch v DN s m t đi
c h i tiêu th s n ph m, do đó c ng m t đi c h i thu l i nhu n. Song n u bán ch u
hay bán ch u quá m c s d n t i làm t ng chi phí qu n tr kho n ph i thu, làm t ng
nguy c n ph i thu khó đòi ho c r i ro không thu h i đ c n . Do đó, DN c n đ c
bi t coi tr ng các bi n pháp qu n tr kho n ph i thu t bán ch u hàng hóa, d ch v . N u
kh n ng sinh l i l n h n r i ro thì DN có th m r ng (n i l ng) bán ch u, còn n u
kh n ng sinh l i nh h n r i ro DN ph i thu h p (th t ch t) vi c bán ch u hàng hóa,
d ch v .
(Ngu n: Ph m Quang Trung (2011), “Qu n tr tài chính doanh nghi p”, NXB
i h c Kinh t qu c dân, tr.72)
Nh v y, vi c qu n lý các kho n ph i thu c n đ

c DN tính toán và có k ho ch

qu n lý, theo dõi phù h p đ tránh th t thoát v n, đ m b o ho t đ ng SXKD c ng nh
uy tín DN.
Quyătrìnhăxơyăd ngăchínhăsáchătínăd ng
B

c 1: Xác đ nh đi u kho n bán ch u
i u kho n bán ch u là đi u kho n xác đ nh đ dài th i h n bán ch u và t l

chi t kh u áp d ng n u khách hàng tr s m h n th i gian bán ch u cho phép. Xác đ nh
và thay đ i đi u kho n bán ch u liên quan đ n 2 v n đ : (1) thay đ i th i h n bán ch u
và (2) thay đ i t l chi t kh u.
Thay đ i th i h n bán ch u: Th i h n bán ch u là kho n th i gian DN bán cho
phép khách hàng đ c tr n ch m. Các quy t đ nh liên quan đ n th i h n bán ch u là
s đánh đ i gi a l i nhu n và r i ro. Tùy theo m c đ đáp ng các tiêu chu n bán ch u
và uy tín c a khách hàng nh : m c đ r i ro c a l nh v c kinh doanh, tài kho n t i
ngân hàng, th i gian khách hàng c n đ xác minh ch t l ng hàng hóa và th i gian
bán hàng th c t c a khách hàng mà DN có th n i l ng hay th t ch t th i h n bán
ch u đ tránh r i ro m t v n do n không có kh n ng thu h i.
24

Thang Long University Library


Thay đ i t l chi t kh u: Th i h n chi t kh u là kho ng th i gian n u ng
thanh toán tr

c ho c trong th i h n s nh n đ

i mua

c t l chi t kh u. T l chi t kh u là

t l ph n tr m c a doanh thu ho c giá bán đ c kh u tr n u ng i mua tr ti n tr c
ho c trong th i h n chi t kh u. Thay đ i t l chi t kh u nh h ng đ n t c đ thu ti n
đ i v i các kho n ph i thu. DN c n tính toán và phân tích xem kho n ti t ki m đ c
do gi m chi phí đ u t kho n ph i thu có đ bù đ p kho n l i nhu n s t gi m do khách
hàng nh n chi t kh u không đ quy t đ nh t l chi t kh u.
Ví d v đi u kho n tín d ng:2/10net30 – trong 10 ngày đ u tiên, n u khách hàng
thanh toán s đ c h ng chi t kh u 2%, n u không khách hàng s ph i thanh toán đ
cho DN trong vòng 30 ngày.
B

c 2: Phân tích khách hàng

N u DN có m t khách hàng m i, có th DN s nh m t hưng t v n v tín d ng
đ ki m tra m c tín nhi m c a khách hàng đó ho c có th d a vào nh ng ngu n thông
tin sau đ đánh giá uy tín khách hàng và đ a ra quy t đ nh c a mình:
Ngu n thông tin khách hàng:
T ch i

Báo cáo tài chính
Báo cáo x p h ng tín d ng

ánh giá

Ki m tra c a ngân hàng

uy tín

Ki m tra th

ng m i

khách hàng

bán ch u

Quy t đ nh
bán ch u

S ăđ 1.1. Quy trình phân tích khách hàng
(Ngu n: Tr n Ng c Th (2003), “Tài chính doanh nghi p hi n đ i”, NXB Th ng
kê, tr.728)
Có nhi u ph ng pháp đ DN tìm hi u xem khách hàng có kh n ng tr n hay
không, d u hi u rõ ràng nh t là uy tín tr n c a khách hàng trong quá kh . Tuy nhiên,
đ i v i khách hàng m i ho c DN mu n đ m b o ch c ch n vi c thu n , có th s d ng
ph

ng pháp nh sau:
Phân tích t s tài chính: DN bán d a trên b ng cân đ i k toán và báo cáo k t

qu kinh doanh c a DN mua đ tính toán các ch s tài chính. D a trên các con s thu
th p đ c, DN bán s phán đoán xem DN mua có r i ro tín d ng hay không, t đó
đánh giá khách hàng và ra quy t đ nh tín d ng.
25