Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay đối với hộ sản xuất tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh Từ Sơn

CH

NGă1. LÍ LU N CHUNG V

CH Tă L

XU T C AăNGỂNăHÀNGăTH

NG CHO VAY H

S N

NGăM I

1.1. T ng quan v h s n xu t
1.1.1. Khái ni m và đ c đi m c a h s n xu t
a. Khái ni m
H s n xu t (HSX) ra đ i và phát tri n cùng v i s hình thành, ti n b c a n n
v n minh lúa n c. H s n xu t đóng vai trò quan tr ng trong phát tri n kinh t h gia
đình nói chung và n n kinh t đ t n c nói riêng.
Theo quy đ nh c a B lu t Dân s ( i u 106) n m 2005:
ắH gia đình mà các thành viên có tài s n chung, cùng đóng góp công s c đ
ho t đ ng kinh t chung trong s n xu t nông, lâm, ng nghi p ho c m t s l nh v c
s n xu t, kinh doanh khác do pháp lu t quy đ nh là ch th khi tham gia quan h dân
s thu c các l nh v c này”.
Trên góc đ ngân hàng: "H s n xu t" là m t thu t ng đ c dùng trong ho t
đ ng cung ng v n tín d ng cho h gia đình đ làm kinh t chung c a c h .
Ngày nay, h s n xu t đang tr thành m t nhân t quan tr ng c a s nghi p
công nghi p hoá - hi n đ i hoá đ t n c và là s t n t i t t y u trong quá trình xây
d ng m t n n kinh t đa thành ph n theo đ nh h ng xã h i ch ngh a. Nh v y, h
s n xu t là m t l c l ng s n xu t vô cùng quan tr ng đ i v i n n kinh t c a đ t

n c. H s n xu t ho t đ ng trong nhi u ngành ngh nh ng hi n nay ph n l n ho t
đ ng trong l nh v c nông nghi p và phát tri n nông thôn. Các h này ti n hành s n
xu t kinh doanh đa d ng k t h p tr ng tr t v i ch n nuôi và kinh doanh ngành ngh
ph . c đi m s n xu t kinh doanh nhi u ngành ngh nói trên đã góp ph n nâng cao
hi u qu ho t đ ng c a các h s n xu t n c ta.
b.

c đi m

c đi m 1: Kinh t h nông thôn n c ta đang chuy n t kinh t t c p, t túc
khép kín lên d n n n kinh t hàng hóa. Nh m ti p c n v i s phát tri n c a th tr ng,
kinh t h nông thôn đang chuy n t ngh nông thu n túy sang nhi u l nh v c kinh t
khác. D i s tác đ ng c a các quy lu t kinh t th tr ng trong quá trình chuy n hóa
t t y u s d n đ n c nh tranh, h qu là d n đ n s phân chia giàu nghèo trong nông
thôn. T đó v n đ đ t ra đ i v i qu n lý và đi u hành phía Nhà n c là ph i làm sao
cho phép kinh t h phát tri n mà v n đ m b o công b ng xã h i, t ng s h giàu,
gi m h nghèo, t o đi u ki n đ h nghèo b t khó kh n và v

n lên khá gi .

căđi m 2: Quy mô và c s v t ch t k thu t c a các h chênh l ch nhau khá
l n gi a các vùng. Ngay c trong m t s vùng c ng có s chênh l ch nhau gi a quy
1


mô và di n tích đ t đai, v n và c s v t ch t k thu t, lao đ ng và trình đ hi u bi t
gi a các h do đi u ki n khó kh n và thu n l i khác nhau gi a các vùng. M t t t y u
khác c a s phát tri n kinh t h s n xu t là n y sinh quá trình tích t và t p trung v
ru ng đ t, v n, c s v t ch t k thu t càng ngày càng t ng, gi m b t tính ch t s n
xu t phân tán, manh mún l c h u c a kinh t ti u nông.

căđi m 3: Trong quá trình chuy n hóa kinh t h s n xu s xu t hi n nhi u
hình th c kinh t khác nhau nh : H nh n khoán trong đó các h là các thành viên c a
các t ch c kinh t đó. M t lo i hình kinh t h khác xu t hi n đó là các h nh n nh n
th u. Trong quá trình nh n th u nhìn chung ph n l n kinh t các h nh n th u phát
tri n nhanh, thu nh p cao rõ r t, nh ng bên c nh đó còn có g p r i ro, th t b i.
1.1.2. Phân lo i h s n xu t
Quy t đ nh s 180/Q /H QT ngày 15 tháng 12 n m 1998 c a H i đ ng qu n
tr Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Vi t Nam v/v phân lo i h s n
xu t:
 H chuyên s n xu t nông, lâm, ng nghi p có tính ch t t s n, t tiêu do cá
nhân làm ch h , t ch u trách nhi m v toàn b ho t đ ng kinh doanh c a
mình.
 H cá th , t nhân làm kinh t h gia đình theo lu t doanh nghi p t nhân ngh
đ nh 29 – ngày 29/3/1998.
 H là thành viên nh n khoán c a các t ch c kinh t h p tác, các doanh
nghi p Nhà n c.
 Các cá nhân là nhóm kinh doanh theo ngh đ nh 66/ H BT ngày 2/3/1992.
L nh v c ho t đ ng ch yêu c a các h s n xu t nói trên là các ngành nông, lâm,
ng , diêm nghi p, ti u th công nghi p, công nghi p nông thôn, th tr n, th xã ven
đô và khi nói đ n h s n xu t ng i ta th ng ngh đ n h nông dân là ch y u vì h
nông dân chi m ph n l n dân s c n c và chi m đa s l c l ng lao đ ng trên toàn
lãnh th .
1.1.3. Vai trò c a h s n xu t đ i v i n n kinh t
H s n xu t góp ph n nâng cao hi u qu s d ng ngu n lao đ ng, gi i quy t
vi c làm nông thôn .
Vi c làm là m t trong nh ng v n đ c p bách đ i v i toàn xã h i nói chung và
đ c bi t là nông thôn hi n nay. N c ta có trên 70% dân s s ng nông thôn. V i m t
đ i ng lao đ ng d i dào, h s n xu t đã đ c nhà n c chú tr ng m r ng song m i
ch gi i quy t đ c vi c làm cho m t s l ng lao đ ng nh . Lao đ ng th công và lao
2

Thang Long University Library


đ ng nông nhàn còn nhi u. Vi c s d ng khai thác s lao đ ng này là v n đ c t lõi
c nđ

c quan tâm gi i quy t.
T khi đ

c công nh n h gia đình là 1 đ n v kinh t t ch , đ ng th i v i vi c

nhà n c giao đ t, giao r ng cho nông - lâm nghi p, đ ng mu i trong diêm nghi p,
ng c trong ng nghi p và vi c c ph n hoá trong doanh nghi p, h p tác xã đã làm c
s cho m i h gia đình s d ng h p lý và có hi u qu nh t ngu n lao đ ng s n có c a
mình.
ng th i chính sách này đã t o đà cho m t s h s n xu t, kinh doanh trong
nông thôn t v n lên m r ng s n xu t thành các mô hình kinh t trang tr i, t h p
tác xã thu hút s c lao đ ng, t o công n vi c làm cho l c l
nông thôn.

ng lao đ ng d th a

H s n xu t có kh n ng thích ng v i c ch th tr
hàng hoá.

ng thúc đ y s n xu t

Ngày nay, h s n xu t đang ho t đ ng theo c ch th tr ng có s t do c nh
tranh trong s n xu t hàng hoá, là đ n v kinh t đ c l p, t ch , các h s n xu t ph i

quy t đ nh m c tiêu s n xu t kinh doanh c a mình là s n xu t cái gì? S n xu t nh th
nào? đ tr c ti p quan h v i th tr ng.
đ t đ c đi u này các h s n xu t đ u
ph i không ng ng nâng cao ch t l ng, m u mã s n ph m cho phù h p v i nhu c u và
m t s bi n pháp khác đ kích thích c u, t đó m r ng s n xu t đ ng th i đ t đ c
hi u qu kinh t cao nh t.
V i quy mô nh , b máy qu n lý g n nh , n ng đ ng, h s n xu t có th d dàng
lo i b nh ng d án s n xu t, nh ng s n ph m không còn kh n ng đáp ng nhu c u
th tr ng đ s n xu t lo i s n ph m th tr ng c n mà không s nh h ng đ n k
ho ch chi tiêu do c p trên đ ra. Nh v y v i kh n ng nh y bén tr c nhu c u th
tr ng, h s n xu t đã góp ph n đáp ng đ y đ nhu c u ngày càng cao c a th tr ng
t o ra đ ng l c thúc đ y s n xu t hàng hoá phát tri n cao h n.
M t khác, là ch th kinh t t do tham gia trên th tr
tr

ng, thích ng v i quy lu t trên th tr

ng, hòa nh p v i th

ng, do đó h s n xu t đã t ng b

ct c i

ti n, thay đ i cho phù h p v i c ch th tr ng.
theo đu i m c đích l i nhu n, cac
h s n xu t ph i làm quen và d n d n th c hi n ch đ h ch toán kinh t đ ho t đ ng
s n xu t có hi u qu , đ a h s n xu t đ n m t hình th c phát tri n cao h n.
T s phân tích trên, kinh t h là thành ph n kinh t không th thi u đ c trong
quá trình công nghi p hoá - hi n đ i hoá xây d ng đ t n c. Kinh t h phát tri n góp
ph n thúc đ y s phát tri n kinh t trong c n

riêng.

c nói chung, kinh t nông thôn nói

H s n xu t tiêu th s n ph m, d ch v c a ngân hàng nông nghi p trên th
tr

ng. Vì v y h có m i quan h m t thi t v i ngân hàng nông nghi p và đó là th
3


tr

ng r ng l n có nhi u ti m n ng đ m r ng đ u t tín d ng m ra nhi u vùng

chuyên canh cho n ng xu t và hi u qu s n xu t kinh doanh cao.
Kinh t h đóng vai trò quan tr ng trong vi c thúc đ y phát tri n kinh t xã h i.
Là đ ng l c khai thác các ti m n ng, t n d ng các ngu n l c v n, lao đ ng, tài
nguyên, đ t đai đ a vào s n xu t làm t ng s n ph m cho xã h i. Hi u qu đó g n li n
v i s n xu t kinh doanh, ti t ki m đ c chi phí, chuy n h ng s n xu t, t o đ c qu
hàng hoá cho tiêu dùng và xu t kh u, t ng thu cho ngân sách nhà n

c.

Xét v l nh v c tài chính ti n t thì kinh t h t o đi u ki n m r ng th tr

ng

v n, thu hút nhi u ngu n đ u t .
Cùng v i các ch tr ng, chính sách c a

ng và nhà n c, t o đi u ki n cho
kinh t h phát tri n đã góp ph n đ m b o l ng th c qu c gia và t o đ c nhi u vi c
làm cho ng i lao đ ng, góp ph n n đ nh an ninh tr t t xã h i, nâng cao trình đ dân
trí, s c kho và đ i s ng c a ng i dân. Th c hi n m c tiêu “ Dân gi u, n c m nh xã
h i công b ng v n minh ”. Kinh t h đ c th a nh n là đ n v kinh t t ch đã t o ra
b c phát tri n m nh m , sôi đ ng, s d ng có hi u qu h n đ t đai, lao đ ng, ti n
v n, công ngh và l i th sinh thái t ng vùng. Kinh t h nông thôn và m t b ph n
kinh t trang tr i đang tr thành l c l ng s n xu t ch y u v l ng th c, th c ph m,
nguyên li u cho công nghi p ch bi n nông, lâm, thu s n, s n xu t các ngành ngh
th công ph c v tiêu dùng trong n

c và xu t kh u.

1.2. T ng quan v ngơnă hƠngă th
hƠngăth

ngă m i và và ho tă đ ng cho vay c a ngân

ngăm i

1.2.1. Ngân hàng th

ng m i và đ c đi m c a ngân hàng th

a. Khái ni m ngân hàng th

ng m i

ng m i

Theo Lu t Ngân hàng an M ch n m 1930: “Nh ng nhà b ng thi t y u bao g m
nh ng nghi p v nh n ti n g i, buôn bán vàng b c, hành ngh th ng m i và các giá
tr đ a c, các ph ng ti n tín d ng và h i phi u, th c hi n các nghi p v chuy n
ngân, đ ng ra b o hi m…”
Theo Lu t Ngân hàng Pháp n m 1941:“NHTM là nh ng xí nghi p hay c s
hành ngh th ng xuyên nh n c a công chúng d i hình th c ký thác hay hình th c
khác các s ti n mà h dùng cho chính h và các nghi p v chi t kh u, tín d ng hay
d ch v tài chính”.
Vi t Nam, Lu t các t ch c tín d ng n m 2010 (Lu t s 47/2010/QH12) đã
đ nh ngh a: “NHTM là lo i hình ngân hàng đ c th c hi n t t c các ho t đ ng ngân
hàng và các ho t đ ng kinh doanh khác theo qui đ nh c a Lu t này nh m m c tiêu l i
nhu n”.
4

Thang Long University Library


T nh ng khái ni m trên, NHTM là m t TCTD th c hi n t t c các ho t đ ng
ngân hàng và ho t đ ng kinh doanh khác có liên quan, đ c thành l p theo quy đ nh
c a pháp lu t và ho t đ ng vì m c tiêu l i nhu n. Các ho t đ ng ch y u c a NHTM
là nh n ti n g i, s d ng s ti n đó đ c p tín d ng và cung ng các d ch v thanh
toán.
b.

c đi m

Th nh t, NHTM ho t đ ng kinh doanh trong l nh v c ti n t vì m c tiêu l i
nhu n.
Th hai, ho t đ ng kinh doanh c a NHTM đ

c phân vào nhóm ho t đ ng kinh

doanh có m c đ r i ro cao.
Th ba, s t n t i c a NHTM ph thu c nhi u vào s tin t
Th t , các NHTM ch u nh h

ng c a khách hàng.

ng dây chuy n v i nhau.

Nhìn chung, b n ch t c a NHTM là m t t ch c kinh t đ c bi t, có vai trò quan
tr ng không ch v i riêng doanh nghi p mà còn có vai trò đ c bi t đ i v i s phát tri n
c ađ tn

c.

1.2.2. Các ho t đ ng ch y u c a ngân hàng th

ng m i

1.2.2.1. Ho t đ ng huy đ ng v n
Ho t đ ng huy đ ng v n là ho t đ ng th

ng xuyên c a ngân hàng th

ng m i.

M t ngân hàng th ng m i b t kì nào c ng b t đ u ho t đ ng c a mình b ng vi c huy
đ ng ngu n v n.
i t ng huy đ ng c a ngân hàng th ng m i là ngu n ti n nhàn

r i trong các t ch c kinh t , dân c ; v n vay c a các t ch c tín d ng khác, ngân
hàng trung ng, vay trên th tr ng v n (phát hành các gi y t có giá). Ngu n v n
quan tr ng nh t và chi m t tr ng cao nh t trong t ng ngu n v n c a ngân hàng
th ng m i là ti n g i c a khách hàng.
Các ngân hàng th ng m i nh n ti n g i c a các cá nhân, các t ch c kinh t xã
h i và c ngu n ti n c a các ngân hàng khác.
Khi nh ng ng

i có ti n ch a s d ng đ n h có th đem ra đ u t ho c g i ngân

hàng đ nh n ti n lãi. Thông th ng h g i ti n vào ngân hàng vì đây là cách đ n
gi n, ít t n kém chi phí đ tìm ki m c h i đ u t mà v n có lãi và ít r i ro nh t. Ngoài
ra ng i g i ti n vào ngân hàng c ng mong mu n đ c s d ng các d ch v c a ngân
hàng nh chuy n ti n cho ng i thân n i khác, thanh toán h các hoá đ n phát sinh,
b o qu n các tài s n có giá tr l n... Khi g i ti n vào ngân hàng, ng i g i ti n có th
vay ngân hàng m t kho n ti n mà không c n th ch p vì h đã có m t s ti n g i nh t
đ nh ngân hàng, coi nh m t kho n đ m b o.
5


Còn ngân hàng có th mu n tìm ki m thêm thu nh p t l phí nh n ti n g i, tuy
nhiên lý do chính ngân hàng nh n ti n g i đ t o ngu n cho vay. T đó, ngân hàng có
th đ u t , kinh doanh tìm ki m đ c nh ng kho n thu nh p l n h n.
Ho t đ ng nh n ti n g i c a ngân hàng có ý ngh a to l n v i ng i g i ti n, n n
kinh t c ng nh b n thân ngân hàng. Thông qua ho t đ ng này mà ngân hàng có th
t p h p đ c các kho n ti n nhàn r i, nh bé, phân tán t m th i ch a s d ng v i các
th i h n h t s c khác nhau thành ngu n ti n l n tài tr cho n n kinh t , ho c cho các
cá nhân có nhu c u s d ng. i u khó kh n nh t mà ngân hàng ph i th c hi n là s
d ng các kho n ti n g i có th i h n r t khác nhau đ cho vay nh ng món có th i h n
xác đ nh. Vì th mà ngân hàng ph i qu n lí t t th i h n c a các ngu n v n c a mình

thì m i duy trì đ c ho t đ ng có hi u qu , tránh đ c nh ng r i ro v kh n ng thanh
toán. Vi c t p h p đ c nh ng ngu n ti n nhàn r i trong dân chúng đ đ a vào kinh
doanh đã góp ph n ti t ki m và s d ng có hi u qu ngu n l c c a n n kinh t . Ngoài
ra ho t đ ng nh n ti n g i c a ngân hàng c ng góp ph n ti t ki m chi phí l u thông
ti n t . c bi t trong n n kinh t phát tri n n u dân chúng có thói quen g i ti n vào
ngân hàng đ s d ng các d ch v c a ngân hàng thì đi u này s góp ph n giúp chính
ph qu n lí đ

c thu nh p c a ng

i dân.

M t trong nh ng ngu n v n không kém ph n quan tr ng là ngu n v n phát hành
kì phi u, trái phi u. Vi c phát hành kì phi u hay trái phi u ph thu c vào quy mô v n
c n huy đ ng, th i gian huy đ ng v n, c c u n và tài s n c a ngân hàng.
Các ho t đ ng huy đ ng ngu n v n trên đây hình thành nên tài s n n c a ngân
hàng và ngân hàng ph i có trách nhi m chi tr đ i v i t t c các ngu n v n huy đ ng
đ c theo yêu c u c a khách hàng. Quy mô và c c u ngu n v n quy t đ nh đ n ho t
đ ng c a ngân hàng. Do đó qu n lí ngu n v n phù h p và s d ng v n có hi u qu là
m t v n đ mang tính chi n l

c đ i v i m i ngân hàng .

1.2.2.2. Ho t đ ng s d ng v n
Khi đã huy đ ng đ

c v n r i, n m trong tay m t s ti n nh t đ nh thì các

NHTM ph i làm nh th nào đ hi u qu hoá nh ng ngu n này, ngh a là tìm cách đ
nh ng kho n ti n đó đ c đ u t đúng n i, đúng ch , có hi u qu , an toàn, đem l i

nhi u l i nhu n cho ngân hàng. Bên c nh đó còn đ bù đ p nh ng chi phí ti n g i, chi
phí d tr , chi phí kinh doanh, chi phí qu n lý, chi phí trích l p d phòng r i ro thì
ngân hàng c p tín d ng cho khách hàng. Ho t đ ng s d ng v n bao g m: cho vay,
chi t kh u, bao thanh toán, b o lãnh ngân hàng, cho thuê tài chính. Cho vay là m t
nghi p v n m trong ho t đ ng s d ng v n nh ng luôn là m t nghi p v quan tr ng
chi m t tr ng cao nh t c ng nh đem l i l i nhu n nhi u nh t cho các NHTM.
6

Thang Long University Library


 Cho vay: là ho t đ ng mang l i thu nh p chính cho ngân hàng. Tuy nhiên, cho
vay c ng là ho t đ ng ti m n r i ro cao và th

ng chi m t tr ng l n nh t

trong t ng chi phí r i ro c a ngân hàng. Cho vay ph i đ m b o nguyên t c:
Ti n vay ph i hoàn tr đúng h n đ y đ c g c và lãi. ây là c s đ các
NHTM t n t i và phát tri n.
 Cho vay tiêu dùng: M c dù g n đây m c đ c nh tranh v tín d ng tiêu
dùng ngày càng gay g t nh ng ng i tiêu dùng v n đ c coi là ngu n v n
ch y u c a ngân hàng và c ng là m t trong s nh ng ngu n thu quan tr ng
nh t.
 Cho vay kinh doanh: là s n ph m tín d ng nh m đáp ng nhu c u vay v n
đ th c hi n các d án đ u t , ph ng án s n xu t kinh doanh, d ch v
trong n c.
 Cho vay tài tr d án: là kho n cho vay tài tr cho vi c đ u t nhà x

ng,

máy móc, thi t b …ph c v cho vi c m r ng, đ u t m i ph c v cho ho t
đ ng s n xu t kinh doanh c a đ n v . N u đ c ngân hàng đ ng ý tài tr ,
doanh nghi p có th vay s v n lên đ n 70-85% chi phí đ u t d án (có th
không gi i h n quy mô d án) v i th i h n cho vay linh ho t, có th kéo dài
đ n 15 n m. V tài s n đ m b o, doanh ngh êp có th s d ng chính h p
đ ng đ u ra c a d án đ đ m b o cho các ngh a v b o lãnh tín d ng phát
sinh.
 Chi t kh u: là m t nghi p v tín d ng ng n h n c a ngân hàng, vi c mua có
k h n ho c mua có b o l u quy n truy đòi các công c chuy n nh ng, gi y
t có giá khác c a ng

i th h

ng tr

c khi đ n h n thanh toán.

 Bao thanh toán: là hình th c tài tr ng n h n c a ngân hàng dành cho khách
hàng doanh nghi p, t ch c. Là hình th c c p tín d ng cho bên bán hàng ho c
bên mua hàng thông qua vi c mua l i có b o l u quy n truy đòi các kho n
ph i thu ho c các kho n ph i tr phát sinh t vi c mua, bán hàng hóa, cung
ng d ch v .
 B o lãnh ngân hàng: là hình th c c p tín d ng, theo đó NHTM cam k t v i
bên nh n b o lãnh v vi c NHTM s th c hi n ngh a v tài chính thay cho
khách hàng khi khách hàng không th c hi n đ c ho c th c hi n không đ y
đ ngh a v đã cam k t; khách hàng ph i nh n n và hoàn tr cho NHTM theo
th a thu n.
 Cho thuê tài chính: là hình th c tài tr tín d ng cho doanh nghi p thông qua
vi c cho thuê máy móc, thi t b , ph
7

ng ti n v n chuy n và các đ ng s n


khác. Doanh nghi p đ
su t th i gian đã đ

c s d ng tài s n và thanh toán d n ti n thuê trong

c th a thu n trong h p đ ng thuê.

Các ho t đ ng khác
Các ho t đ ng khác c a ngân hàng bao g m:
 Nghi p v đ u t ( Kinh doanh ch ng khoán, nghi p v đ u t khác)
 Kinh doanh ngo i t
 Kinh doanh vàng b c, đá quý
 D ch v

y thác

 D ch v thông tin t v n
1.2.3. Ho t đ ng cho vay c a ngân hàng th

ng m i

1.2.3.1. Khái ni m cho vay c a ngân hàng th

ng m i

Theo Lu t các t ch c tín d ng n m 2010 (Lu t s : 47/2010/QH12 ):

“Cho vay là hình th c c p tín d ng, theo đó bên cho vay giao ho c cam k t giao
cho khách hàng m t kho n ti n đ s d ng vào m c đích xác đ nh trong m t th i gian
nh t đ nh theo th a thu n v i nguyên t c có hoàn tr c g c và lãi.”. Cho vay là quy n
c a NHTM. Vì v y, NHTM có quy n yêu c u khách hàng vay ph i tuân th nh ng
đi u ki n mang tính pháp lý nh m đ m b o vi c tr n khi đ n h n.
1.2.3.2.

c đi m cho vay c a ngân hàng th

ng m i

Theo nh khái ni m trên có th th y ho t đ ng cho vay c a ngân hàng th

ng

m i bao g m 3 đ c đi m, c th là:
đ

Th nh t, cho vay là s cung c p m t l ng giá tr trên c s lòng tin, đi u này
c hi u là m t ng i cho vay tin t ng ng i đi vay s s d ng v n vay có hi u

qu , đúng m c đích và có kh n ng tr đ c g c và lãi đúng h n cho ngân hàng. Ch
khi ngân hàng tin t ng vào khách hàng vay v n thì ho t đ ng cho vay m i đ c th c
hi n.
Th hai, v n đ c s d ng m t cách t m th i ngh a là có th i h n. Vi c xác
đ nh th i h n d a vào quá trình luân chuy n v n c a đ i t ng vay t c là th i h n cho
vay ph i phù h p v i chu k luân chuy n v n c a đ i t ng đi vay. S phù h p gi a
th i h n vay và chu k s n xu t kinh doanh t o đi u ki n đ ng i vay có th tr c n
g c và lãi đúng th i h n cho ngân hàng.
Th ba, cho vay là s chuy n nh ng t m th i m t l ng giá tr nên nguyên t c

là ph i hoàn tr c g c l n lãi, ch là chuy n quy n s d ng ch không ph i là chuy n
quy n s h u. S d có nguyên t c này vì v n cho vay c a ngân hàng ch y u là v n
huy đ ng t cá nhân, t ch c có v n huy đ ng nhàn r i nên sau m t th i gian ngân
8

Thang Long University Library


hàng ph i tr cho ng

i g i, m t khác ngân hàng ph i m t chi phí đ có đ

v n đó nên ngoài ph n v n g c ng

c ngu n

i vay v n ph i tr lãi cho ngân hàng.

1.2.3.3. Phân lo i cho vay
Có nhi u tiêu th c phân lo i cho vay, ng v i m i tiêu th c có th phân ra nhi u
lo i cho vay.
 D a theo m căđíchăs d ng ti n vay
 Cho vay tiêu dùng: M c đích c a lo i cho vay này là ng i đi vay ph i s
d ng ti n vay vào vi c tiêu dùng, mua s m tài s n c đ nh nh m m c đích
ph c v l i ích cá nhân: mua nhà, mua xe,.... i u này đã giúp cho vi c tiêu
th hàng hóa, s n ph m tr lên thu n l i h n, do v y nó thúc đ y s n xu t
phát tri n.
 Cho vay đ kinh doanh: M c đích c a lo i cho vay này là ngân hàng cho
các doanh nghi p vay đ ph c v ho t đ ng kinh doanh c a mình, nh m m
r ng s n xu t hay đáp ng m t nhu c u nào đó v ti n c a doanh nghi p.

 D a theo th i h n cho vay
 Cho vay ng n h n: Th i gian cho vay t i đa đ n 12 tháng, th ng cho vay
đ bù đ p s thi u h t v n nh v n l u đ ng, các doanh nghi p s n xu t
theo mùa v , ph c v nhu c u chi tiêu ng n h n, nhu c u s d ng v n ng n
h n c a nhà n c, doanh nghi p, h s n xu t.
 Cho vay trung h n: Th i gian cho vay t 12 tháng đ n t i đa là 60 tháng,
th ng cho vay đ mua trang thi t b , xây d ng, c i ti n k thu t, mua công
ngh , xây d ng d án v i quy mô trung bình và th i gian thu h i v n
nhanh.
 Cho vay dài h n: Th i gian cho vay t 60 tháng tr lên, th

ng cho vay đ

mua s m, xây d ng tài s n c đ nh, nh m th c hi n d án nh t đ nh.
 D a theo hình th căđ m b o c a các kho n vay
 Cho vay có b o đ m:

ây là nh ng kho n cho vay mà bên c nh vi c cho

khách hàng vay v n, ngân hàng còn n m gi tài s n c a ng i vay v i m c
đích x lý tài s n đó đ thu h i v n vay khi ng i đi vay vi ph m h p đ ng
tín d ng.
 Cho vay không có b o đ m: Là kho n cho vay mà ngân hàng không n m
gi tài s n c a ng i đi vay đ x lý nh m thu h i n mà thay vào đó là
đi u ki n ràng bu c khác khi ký h p đ ng tín d ng. Nh ng đi u ki n này có
th là: ng

i đi vay không đ

c giao d ch v i ngân hàng nào khác, ho t

9


đ ng kinh doanh c a ng

i đi vay ph i đ

c ngân hàng qu n lý. Có nh

v y ngân hàng m i qu n lý đ c tình hình tài chính c a ng i đi vay.
Thông th ng ch có nh ng khách hàng có quan h lâu n m v i ngân hàng
ho c nh ng khách hàng có uy tín, hay nh ng khách hàng mà ngân hàng có
tham gia góp v n vào thì m i đ c cho vay không có đ m b o.
 D a theo hình th c hình thành kho n vay
 Cho vay tr c ti p: Ph n l n cho vay c a ngân hàng là cho vay tr c ti p.
ây là các kho n cho vay khi khách hàng tr c ti p đ n ngân hàng và xin
vay v n. Ngân hàng tr c ti p chuy n giao ti n cho khách hàng s d ng trên
c s nh ng đi u ki n mà hai bên tho thu n. Khi khách hàng có tài s n th
ch p, có uy tín cao mà không c n ph i thông qua trung gian nào thì h
th ng vay tr c ti p ngân hàng.
 Cho vay gián ti p: Là hình th c cho vay thông qua các t ch c trung gian.
ngân hàng cho vay qua các t , đ i, h i, nhóm, nh nhóm s n xu t h i nông
dân, h i c u chi n binh, h i ph n ... Các t ch c này th ng xuyên liên
k t các thành viên theo m t m c đích riêng, song ch y u đ u h tr l n
nhau, b o v quy n l i cho m i thành viên. Vì v y vi c phát tri n kinh t ,
làm giàu, xoá đói gi m nghèo luôn đ

c các trung gian r t quan tâm.

 D a theo hình th c c p ti n vay

 H n m c th u chi: Cho vay th u chi là hình th c c p tín d ng c a t ch c
tín d ng cho khách hàng b ng cách cho phép khách hàng chi tiêu v t 1 s
ti n nh t đ nh mà ngân hàng c p cho trong tài kho n ti n g i thanh toán c a
khách hàng, đáp ng nhu c u c n ti n nóng c a khách hàng. Vì v y lãi su t
th ng cao và tính theo ngày ho c tháng.
 H n m c tín d ng: Cho vay theo h n m c tín d ng là hình th c c p tín
d ng c a t ch c tín d ng cho khách hàng b ng cách khách hàng ch c n
làm 1 b h s trong 1 k đ vay nhi u kho n vay mà t ng m c vay t i đa
(h n m c tín d ng) và lãi su t đã đ c bên to n thu n.
 Cho vay t ng l n: Áp d ng v i khách hàng có không có nhu c u vay v n
th ng xuyên ho c vay có tính ch t th i v , gi i ngân m t l n toàn b h n
m c tín d ng và đ nh k h n tr n c th cho kho n cho vay, ng
th ng tr n m t l n khi đáo h n.

i vay

 Cho vay khác: Ngoài các hình th c c p ti n vay trên thì ngân hàng có th
cho vay theo các hình th c khác mà pháp lu t không c m và đ

10

Thang Long University Library

c quy đ nh


t i Lu t NHNN: cho vay luân chuy n v n, cho vay qua phát hành và s
d ng th hay cho vay h p v n,…
Vi c phân lo i cho vay d a trên các đ c đi m c th nh trên s giúp cho ngân
hàng d dàng qu n lý và cho vay v i t ng đ i t

1.3. Ho tăđ ng cho vay c aăngơnăhƠngăth

ng đ t hi u qu h n.
ngăm iăđ i v i h s n xu t

1.3.1. Khái ni m và đ c đi m cho vay đ i v i h s n xu t
1.3.1.1. Khái ni m ho t đ ng cho vay đ i v i h s n xu t
Ngân hàng là t ch c đi vay đ cho vay. Ho t đ ng cho vay c a ngân hàng là
vi c ngân hàng dùng s v n huy đ ng t các t ch c, cá nhân khác trong m t kho ng
th i gian nh t đ nh. Ngân hàng đã th c hi n công tác chuy n v n t n i th a v n đ n
n i thi u v n. ây c ng chính là ho t đ ng t o ra ngu n thu l n nh t cho ngân hàng.
Có th nói, ho t đ ng cho vay c a ngân hàng đã t n d ng t i đa ngu n v n nhàn r i
trong n n kinh t và t đó thúc đ y n n kinh t phát tri n.
Nh m t o đi u ki n thu n l i cho các NHTM trong quá trình cho vay h s n
xu t, ngày 05 tháng 03 n m 2007, Th t ng Chính ph ban hành Quy t đ nh s
31/2007/Q – TTg v tín d ng h s n xu t làm quy đ nh chung c ng nh t o đi u ki n
ti n đ đ ho t đ ng cho vay đ i v i h s n xu t phát tri n. Theo đó, “ Ho t đ ng cho
vay đ i v i h s n xu t là vi c s d ng các ngu n tài chính do ngân hàng huy đ ng đ
cho vay phát tri n s n xu t, kinh doanh, góp ph n th c hi n ch ng trình phát tri n
nông nghi p, nông thôn, t ng tr ng kinh t đ ng đ u gi a các vùng trong c n c”.
1.3.1.2.

c đi m c a ho t đ ng cho vay đ i v i h s n xu t

Ho t đ ng cho vay là quá trình có s ki m soát ch t ch c a ngân hàng. M i
ngân hàng ph i có chính sách ki m soát nh t đ nh đ i v i đ i t ng khách hàng c a
mình v ho t đ ng kinh doanh và s d ng v n. Ho t đ ng cho vay đ c coi là tài s n
l n nh t trong kho n m c tín d ng, mang l i l i nhu n cao nh t cho ngân hàng nh ng
c ng ch a đ ng nhi u r i ro nh t. Ngân hàng cung c p ho t đ ng cho vay đ i v i m i
thành ph n kinh t trong ph m vi r ng. Ho t đ ng cho vay đ i v i h s n xu t c ng có

m t s đ c đi m riêng nh sau:
Th i h năchoăvayăđ i v i h s n xu t ch y u là ng n h năvƠăth
đ uăt ăvƠoăl nhăv c nông nghi p nên giá tr kho n vay nh l .

ng vayăđ

H s n xu tăth ng b nhăh ng b i nhi u y u t : i u ki n th i ti t, thiên
tai, s bi n đ ng v giá c … Nh t là thiên tai, có h ng l n đ n quá trình s n xu t
kinh doanh c a các h . Khi thiên tai x y đ n, h s n xu t s ph i đ i m t v i nhi u
v n đ nh : M t mùa, không thu ho ch đ c cây tr ng, kinh doanh b gián đo n…

11


i u này khi n cho h s n xu t không có đ thu nh p đ tr n cho ngân hàng. Do đó,
ho t đ ng cho vay đ i v i h s n xu t th

ng n ch a r i ro cao.

Trìnhăđ h c v n và chuyên môn còn h n ch . S n xu t kinh doanh th

ng

m c t phát, d án s n xu t kinh doanh còn đ n gi n. i u đó khi n vi c cho vay h
s n xu t r t khó kh n. Nh t là khâu th m đ nh cho vay. Các h s n xu t th ng không
hi u rõ pháp lu t và pháp lý khi đi vay. Vì v y tình tr ng tr lãi và g c th ng xuyên
quá h n đã gây thi t h i cho ngân hàng.
1.4. Ch tăl

ng cho vay c aăngơnăhƠngăth

1.4.1. Khái ni m ch t l

ngăm i

ng cho vay c a ngân hàng th

ng m i

Trong ho t đ ng c a ngân hàng thì cho vay là ho t đ ng ch y u đem l i thu
nh p chính cho ngân hàng, cho vay còn có vai trò quan tr ng trong vi c phát tri n kinh
t xã h i. Vì v y, v n đ ch t l ng cho vay luôn đ c quan tâm thích đáng, nh ng
th c ch t ch t l

ng cho vay là gì?

M t kho n vay c a ngân hàng đ

c coi là có ch t l

ng t t khi nó mang l i l i

ích kinh t cho c ngân hàng và khách hàng.
i v i khách hàng: V n vay đ a vào
quá trình s n xu t kinh doanh t o ra m t s ti n l n đ đ trang tr i chi phí, tr đ c
g c và lãi cho ngân hàng và có l i nhu n, góp ph n vào s t ng tr ng chung c a n n
kinh t .
i v i ngân hàng: V n cho khách hàng vay ph i đ m b o m c đ an toàn và
kh n ng sinh l i c a m t kho n cho vay.
Quan h cho vay có s tham gia c a hai ch th ngân hàng và khách hàng, m i

quan h này đ c đ t trong s v n đ ng chung c a n n kinh t xã h i. Vì th s th t
phi n di n khi xem xét ch t l ng cho vay c a ngân hàng ch t góc đ c a ngân hàng
hay khách hàng. Vi c xem xét ch t l ng cho vay ph i có s đánh giá t nhi u góc đ
khác nhau nh : t phía ngân hàng, khách hàng và n n kinh t .
 Xét t gócăđ ngân hàng: ch t l

ng cho vay th hi n

m c đ an toàn và

kh n ng sinh l i c a ngân hàng do ho t đ ng này mang l i. Khi cho vay, đi u
mà ngân hàng quan tâm là kho n vay đó ph i đ c đ m b o an toàn, s d ng
đúng m c đích, phù h p v i chính sách cho vay c a ngân hàng, đ c hoàn tr
c g c và lãi đúng h n, đem l i l i nhu n cho ngân hàng v i chi phí nghi p v
th p, t ng kh n ng c nh tranh c a ngân hàng trên th tr ng.
 Xét t gócăđ khách hàng: M t kho n đi vay khách hàng đánh giá là t t khi
nó th a mãn đ c nhu c u c a h . M c đ th a mãn c a khách hàng th hi n
ch kho n tín d ng đó đ c cung ng m t cách đ y đ , k p th i đáp ng
nh c u v n c a h v i lãi su t, k h n, ph ng th c gi i ngân, thu n h p lý,
các th t c vay v n đ

c ti n hành nhanh g n, ti t ki m th i gian và chi phí.
12

Thang Long University Library


 Xét t gócăđ n n kinh t - xã h i: Ch t l

ng cho vay là kh n ng đáp ng

nh ng m c tiêu phát tri n kinh t xã h i trong l nh v c mà kho n tín d ng
ngân hàng tham gia ho t đ ng.
Ch t l

ng các kho n cho vay t t đ ng ngh a v i vi c s n xu t kinh doanh có

hi u qu , s n ph m cung ng v i ch t l ng t t và giá thành h p lý, đáp ng nhu c u
trong n c, m t ph n cho xu t kh u và có s c c nh tranh trên th tr ng góp ph n thúc
đ y t ng tr ng kinh t , t o công n vi c làm cho ng i lao đ ng, ngoài ra nó còn th
hi n tính an toàn cao c a ho t đ ng ngân hàng, nâng cao kh n ng thanh toán, chi tr
và h n ch đ c r i ro.
Nh v y ch t l

ng cho vay cao là th a mãn đ

c đ ng th i c ba m c tiêu c a

ngân hàng, c a khách hàng và m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i. Trong khi ba m c
tiêu này l i có m t mâu thu n v i nhau: ngân hàng mu n đ t đ c l i nhu n cao nh t
t các kho n v n vay vì th h mu n kho n cho vay đó có lãi su t cao mà l i đ c
hoàn tr g c và lãi đúng h n; còn v i khách hàng ti n lãi là m t kho n chi phí, mu n
đ t l i nhu n cao h ph i t i thi u hóa chi phí, nên h mong mu n có đ c m t kho n
v n vay v i m c lãi su t th p; m c tiêu phát tri n kinh t - xã h i đòi h i ho t đ ng
cho vay c a ngân hàng ph i gi i quy t đ c công n vi c làm, xóa đói gi m nghèo,
phát tri n kinh t công c ng, b o v môi tr ng h ng t i vi c phát tri n kinh t - xã
h i m t cách b n v ng. Vì th ho t đ ng cho vay t t là ph i dung hòa đ c l i ích c a
ngân hàng, khách hàng và n n kinh t - xã h i, có nh v y ngân hàng m i ho t đ ng
và phát tri n b n v ng.
S c n thi t ph i nâng cao ch t l

ng cho vay c a ngân hàng th

ng m i

Ngân hàng là t ch c kinh doanh ti n t , trong đó ngân hàng s d ng s v n huy
đ ng đ c t n n kinh t đ cho vay đ i v i khách hàng. Trong các ho t đ ng c a
ngân hàng thì cho vay là ho t đ ng mang l i thu nh p l n nh t cho ngân hàng, tuy
nhiên đây c ng là ho t đ ng ch a đ ng nhi u r i ro nh t. Vì v y, ngân hàng luôn tìm
cách kh c ph c, h n ch nh ng r i ro mà ho t đ ng cho vay gây ra, nâng cao ch t
l

ng cho vay đ mang l i s

ngân hàng th

n đ nh đ m b o cho m c tiêu an toàn và sinh l i c a

ng m i.

H n n a, ngân hàng nhà n

c ki m soát ho t đ ng cho vay c a các ngân hàng

th ng m i thông qua t l d tr b t bu c và chính sách lãi su t đã làm nh h ng t i
m c cung ti n t . S t ng tr ng c a ho t đ ng cho vay là đi u ki n c n thi t cho s
phát tri n v ng ch c c a n n kinh t , ho t đ ng cho vay có hi u qu s làm m c cung
ng ti n luôn đ c đi u ch nh cho phù h p v i m c c u ti n t trong n n kinh t . i u
này góp ph n quan tr ng vào s phát tri n c a n n kinh t , ki m ch l m phát, giá c ,
t o công n vi c làm cho ng

i lao đ ng.
13


Nh v y, nâng cao ch t l

ng ho t đ ng cho vay là v n đ s ng còn đ i v i ho t

đ ng c a ngân hàng. Nâng cao ch t l ng cho vay là nhu c u b c thi t, nó không ch
có ý ngh a đ i v i ngân hàng th ng m i mà còn có ý ngh a v i các ch th kinh t và
đ i v i s phát tri n c a n n kinh t - xã h i, nâng cao ch t l ng cho vay t o c s
v ng ch c cho s t n t i và phát tri n c a ngân hàng, thúc đ y s phát tri n c a các
thành ph n kinh t góp ph n vào công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n c. Nâng cao
ch t l ng cho vay còn t o lòng tin t ng c a khách hàng vào ngân hàng; đi u này
chính là c s đ thu hút khách hàng khi n l ng khách hàng vay v n ngân hàng t ng
lên đáng k .
1.4.2. Ch tiêu đ nh tính
i v i ngân hàng:
 M c đ tuân th quy đ nh c a Nhà n

c v ho t đ ng cho vay c a ngân hàng.

 M c đ đáp ng nhu c u vay v n c a HSX
 Kh n ng m r ng quan h v i khách hàng là HSX
 M c đ chuyên nghi p c a cán b ngân hàng
i v i HSX
 M c đ c i thi n tình hình SXKD sau khi s d ng v n vay t i ngân hàng
 M c đ th a mãn c a HSX khi vay v n t i ngân hàng
i v i n n kinh t



óng góp vào s phát tri n kinh t - xã h i

 Làm gi m t l th t nghi p, t o thêm công n vi c làm t i đ a bàn
1.4.3. Ch tiêu đ nh l

ng

 Doanh s cho vay h s n xu t
Doanh s cho vay h s n xu t là ch tiêu phán ánh t ng s ti n ngân hàng cho h
s n xu t vay trong m t th i k nh t đ nh, th

ng là m t n m.

Doanh s cho vay h s n xu t càng l n thì quy mô cho vay đ i v i h s n xu t
càng l n. Doanh s cho vay h s n xu t qua các n m t ng cho th y ho t đ ng cho vay
đ i v i h s n xu t đ c m r ng. Doanh s cho vay h s n xu t t ng có th do s
l ng h s n xu t tham gia vay v n t ng ho c m c tín d ng đ i v i m i h s n xu t
t ng.
Bên c nh đó còn s d ng ch tiêu t ng đ i là t tr ng doanh s cho vay h s n
xu t trong t ng doanh s cho vay c a ngân hàng đ ph n ánh v trí quan tr ng c a cho
vay h s n xu t trong ho t đ ng cho vay c a ngân hàng.
14

Thang Long University Library


DS cho vay HSX
T tr ng doanh s cho vay HSX =

*100 (%)
T ng doanh s cho vay

 Ch tiêu s d ng v n
Là ch tiêu ph n ánh ch t l ng cho vay, cho phép đánh giá tính hi u qu trong
ho t đ ng c p tín d ng c a ngân hàng.
T ng d n cho vay HSX
H s s d ng v n =

* 100 (%)

T ng ngu n v n huy đ ng
H s này ph n ánh k t qu s d ng ngu n v n huy đ ng c a ngân hàng đ cho
vay. N u h s này quá cao thì ngân hàng ph i chú ý đ n kh n ng thanh toán vì n u
ngân hàng cho vay nhi u mà khách hàng đ n rút ti n
t m t th i đi m s nh
h ng đ n kh n ng thanh toán. Còn n u h s này quá th p ngân hàng c n t ng
c ng cho vay ho c gi m huy đ ng v n và ngân hàng ph i tr lãi cho kho n v n huy
đ ng đó. Có nh v y ngân hàng m i bù đ p chi phí và l i nhu n.
 Ch tiêu doanh s thu n HSX
Doanh s thu n là t ng s ti n mà ngân hàng thu đ
c ng đánh giá đ

c t HSX, đ ng th i nó

c kh n ng thu h i v n t các kho n vay c a ngân hàng.

H s thu n ph n ánh kh n ng thu n c a ngân hàng. Nó cho ta bi t đ c trong
m t th i k nào đó v i doanh s cho vay nh t đ nh, ngân hàng s thu đ c bao nhiêu

đ ng v n.
Doanh s thu n HSX
H s thu n HSX =
Doanh s cho vay HSX
Ch tiêu này càng cao ch ng t công tác thu h i n HSX c a ngân hàng càng t t
và có hi u qu , thái đ tr n c a HSX cao, v n s d ng đúng m c đích và đem l i
hi u qu . Ng

c l i, n u ch tiêu này th p ph n ánh ngân hàng ch a làm t t công tác

thu h i n .
 Ch tiêu d n cho vay đ i v i HSX
D n cho vay đ i v i HSX cho bi t l ng v n mà HSX còn n t i m t th i
đi m c th c a ngân hàng. D n HSX ch là m t ph n trong t ng d n c a ngân
hàng, đ ph n ánh ch t l ng cho vay c a HSX thì ng i ta còn quan tâm đ n t l d
n HSX trên t ng d n c a ngân hàng. T ng d n ph n ánh quy mô c a ngân hàng,
t ng d n th p ph n ánh ch t l ng cho vay th p, ngân hàng không thu hút đ c
khách hàng vay v n. M t khác, t ng d n cao thì ch a ch c ch t l
15

ng cho vay đã t t


vì d n còn c n ch a nhi u r i ro. Do v y, ph i xem xét t ng d n trong m i quan
h v i vi c phân tích các y u t khách quan l n ch quan đã nh h ng đ n ch t l ng
cho vay c a ngân hàng, v i vi c k t h p các ch tiêu nh n quá h n, l i nhu n do ho t
đ ng cho vay mang l i đ đánh giá đúng đ n, chính xác nh t ch t l
D n cho vay HSX

T l d n cho vay HSX =

ng c a cho vay.

*100 (%)

T ng d n
T l d n HSX trên t ng d n mà l n thì t c là doanh s cho vay HSX chi m
t tr ng cao trong cho vay c a ngân hàng.
N quá h n và t l n quá h n
N quá h n là m t ph n hay toàn b kho n n c a HSX đã đ n th i gian thanh
toán mà HSX ch a thanh toán đ c.
N quá h n đ

c chia làm 5 nhóm:

 Nhóm 1: N đ tiêu chu n
Là các kho n n quá h n d

i 10 ngày. Các kho n n trong h n mà t ch c tín

d ng đánh giá là có đ kh n ng thu h i đ y đ c g c và lãi đúng th i h n
 Nhóm 2: N c n chú ý
Là các kho n n quá h n d

i 90 ngày. Các kho n n c c u l i th i h n tr n

trong h n theo th i h n n đã c c u l i.
 Nhóm 3: N d

i tiêu chu n

Là các kho n n quá h n t 90 đ n 180 ngày. Các kho n n c c u l i th i h n
tr n quá h n d i 90 ngày theo th i h n đã c c u l i.
 Nhóm 4: N nghi ng
Các kho n n quá h n t 181 đ n 360 ngày. Các kho n n c c u l i th i h n tr
n quá h n t 90 ngày đ n 180 ngày theo th i h n đã c c u l i.
 Nhóm 5: N có kh n ng m t v n
Các kho n n quá h n trên 360 ngày. Các kho n n khoanh ch Chính ph x lý
và các kho n n đã c c u l i th i h n tr n quá h n trên 180 ngày theo th i h n đã
đ c c c u l i.
Các kho n n quá h n là kho n n t nhóm 2 đ n nhóm 5.
N quá h n HSX
T l n quá h n =

*100 (%)
T ng d n HSX
16

Thang Long University Library


Ch tiêu này cho th y tình hình n quá h n t i ngân hàng, đ ng th i ph n ánh kh
n ng qu n lý tín d ng c a ngân hàng trong khâu cho vay, đôn đ c thu h i n c a ngân
hàng đ i v i các kho n vay. ây là ch tiêu đ c dùng đ đánh giá ch t l ng cho vay
HSX c ng nh r i ro cho vay c a ngân hàng. T l n quá h n càng cao th hi n ch t
l ng cho vay c a ngân hàng càng kém và ng c l i.
T l n x u cho vay c a HSX =

T ng n x u đ i v i HSX

*100 (%)

T ng d n cho vay HSX
T l n x u càng cao thì các NHTM c n ph i kh c ph c và x lý m t cách có
hi u qu , ngoài ra còn còn ph i c ng c l i công tác qu n lý và đánh giá cho vay đ
h n ch và tránh r i ro. T l này càng nh càng t t và b ng 0 là t t nh t.
 Doanh s thu n trên d n bình quân
Doanh s thu n trong n m
Vòng quay v n cho vay trong n m =
D n bình quân trong n m
Ch tiêu này đo l ng t c đ luân chuy n v n, th i gian thu h i n nhanh hay ch m.
Ch tiêu này càng l n thì càng t t, ch ng t ngu n v n c a ngân hàng đã luân chuy n
nhanh, tham gia vào nhi u chu k s n xu t kinh doanh. Nh v y, ph n ánh tình hình t
ch c qu n lý t t, đ t hi u qu cao.
1.5. Các nhân t

nhăh

ngăđ n ch tăl

ng cho vay c a ngơnăhƠngăth

ng

1.5.1. Y u t ch quan
1.5.1.1. T phía ngân hàng
Ch tăl

ng nhân s

Con ng i là y u t quy t đ nh đ n s thành b i trong qu n lý v n tín d ng nói
riêng c ng nh trong ho t đ ng c a ngân hàng nói chung. Vi c tuy n ch n s có đ o
đ c ngh nghi p t t, có tinh th n trách nhi m, tâm huy t v i ngh , gi i chuyên môn,
am hi u và có ki n th c phong phú v th tr ng đ c bi t trong l nh v c tham gia đ u
t v n, n m v ng nh ng v n b n pháp lu t có liên quan đ n ho t đ ng tín d ng, có
n ng l c phân tích và x lý d án xin vay, đánh giá tài s n th ch p, giám sát s ti n
cho vay ngay t khi cho vay đ n khi thu h i đ c n ho c x lý xong món n theo quy
đ nh c a ngân hàng …s giúp cho ngân hàng có th ng n ng a đ c nh ng sai ph m
có th x y ra khi th c hi n chu k khép kín c a m t kho n tín d ng. Tuy nhiên đ i v i
nh ng cán b không đ c đào t o đ y đ , không am hi u v ngành kinh doanh mà
mình đang tài tr , trong khi ngân hàng không có đ các s li u th ng kê, các ch tiêu
đ phân tích, so sánh, đánh giá vài trò v trí c a HSX, kh n ng th tr
17

ng hi n t i và


t

ng lai, chu k , vòng đ i s n ph m… d n đ n vi c xác đ nh sai hi u qu c a d án

cho vay làm t ng r i ro tín d ng c a ngân hàng.
Chi năl

c kinh doanh

M i ngân hàng đ u c n có m t chi n l c kinh doanh đúng đ n, h p lý và chính
xác cho m i nhóm khách hàng m c tiêu. T đó, xây d ng nên các chính sách h tr ,
u đãi phù h p v i t ng đ i t ng khách hàng. Ngoài ra, xây d ng chi n l c kinh
doanh đúng đ n s giúp ngân hàng xác đ nh rõ đ c các m c tiêu và đ nh h ng phát

tri n ch c ch n, giúp khai thác tri t đ n ng l c c a ngân hàng và giúp cho ngân hàng
thích ng đ

c v i nh ng bi n đ ng c a th tr

ng.

Chính sách tín d ng
Chính sách tín d ng c a m t ngân hàng là kim ch nan cho ho t đ ng tín d ng
c a ngân hàng đó. Bên c nh vi c ph i phù h p v i đ ng l i phát tri n c a nhà n c
thì chính sách tín d ng còn ph i đ m b o k t h p hài hoà quy n l i c a ng i g i ti n,
ng i đi vay và quy n l i c a chính b n thân ngân hàng Chính sách tín d ng ph i t o
ra s công b ng, không nh ng ph i đ m b o an toàn cho ho t đ ng c a ngân hàng mà
còn ph i đ m b o đ s c h p d n đ i v i khách hàng. M t chính sách tín d ng đ ng
b , th ng nh t và đ y đ , đúng đ n s xác đ nh ph ng h ng đúng đ n cho cán b tín
d ng. Ng c l i, m t chính sách tín d ng không đ y đ , đúng đ n và th ng nh t s t o
ra đ nh h ng l ch l c cho ho t đ ng tín d ng, d n đ n vi c c p tín d ng không đúng
đ i t ng t o k h cho ng i s d ng v n không đem l i hi u qu kinh t , d n đ n
r i ro tín d ng.
Quy trình th t c cho vay
Quy trình th t c cho vay c n đ c xây d ng m t cách ch t ch , minh b ch và rõ
ràng v th t c, gi y t .
nh t quán, rành m ch cho ho t đ ng cho vay nh m ng n
ng a r i ro. Tuy nhiên, quy trình cho vay c n ng n g n nh ng v n ph i đ m b o an
toàn tránh t o ra s h , làm m t đi nh ng ph ng án đ u t hi u qu .
Quy mô ngu n v n
Nh ng ngân hàng có th m nh v ngu n v n s có kh n ng ti p c n nh ng
khoàn vay có quy mô l n và ng c l i. Vì v y, các ngân hàng c n ph i liên t c b
sung v n không ch đ đ v n theo yêu c u c a NHNN mà còn t o đi u ki n đ có th
ti p c n nh ng kho n vay có quy mô l n và hi u qu cao.

Tínhăđaăd ng trong hình th c cho vay
Ngân hàng c n đa d ng các hình th c cho vay nh v y s có nhi u s n ph m cho
khách hàng l a ch n, đ ng th i c ng t o lên l i th c nh tranh cho chính ngân hàng.
M t ngân hàng đa d ng đ

c hình th c cho vay s thu hút đ

c nhi u lo i khách hàng

18

Thang Long University Library


h n, n u ch t l

ng cho vay t t còn giúp cho ngân hàng có thêm uy tín trên th tr

ng.

Ng c l i, n u ngân hàng không ch u đa d ng hình th c cho vay mà ch đ n đi u có
vài s n ph m mà không ch u đ i m i s khó có th thu hút thêm khách hàng, không có
kh n ng m r ng quy mô và phát tri n d n đ n t t h u.
Công tác th măđ nh cho vay
Mu n xem xét d án có đ đ tin c y đ có th cho vay đ

c hay không, ngân

hàng c n ti n hành th m đ nh d án đ u t .
Th m đ nh d án đ u t là vi c t ch c, xem xét m t cách khách quan, khoa h c

và toàn di n các n i dung c b n có nh h

ng đ n công cu c đ u t đ ra quy t đ nh

đ u t và cho phép đ u t .
M c đích c a vi c th m đ nh d án đ u t là nh m giúp ngân hàng rút ra k t lu n
chính xác v tính kh thi, hi u qu kinh t , kh n ng tr n và nh ng r i ro có th x y
ra c a d án đ đ a ra quy t đ nh cho vay ho c t ch i cho vay.
Qua công tác th m đ nh, ngân hàng s phát hi n, b sung thêm nh ng gi i pháp
nh m nâng cao tính kh thi c a d án đ ng th i làm c s đ xác đ nh s ti n cho vay,
th i gian cho vay, m c thu n h p lý, t o đi u ki n thu n l i cho doanh nghi p ho t
đ ng có hi u qu .
Công tác t ch c c a ngân hàng
Công tác t ch c không ch tác đ ng t i ch t l ng kho n vay mà còn tác đ ng
t i m i ho t đ ng c a ngân hàng. N u công tác t ch c không khoa h c s làm nh
h ng t i th i gian ra quy t đ nh đ i v i món vay, không đáp ng k p th i các yêu c u
c a khách hàng, không theo dõi sát sao đ

c công vi c.

S phân công công vi c n u không h p lý, khoa h c s d n đ n s không rõ
ràng, ch ng chéo khi n cho các cán b ngân hàng l i, thi u trách nhi m đ i v i công
vi c c a mình. Công tác t ch c đây c ng đ c p t i v n đ giao vi c đúng ng i,
đúng vi c. M i m t cán b c n đ c giao cho công vi c phù h p đ có th phát huy
h t kh n ng và gi a các b ph n c n có s ph i h p nh p nhàng, ch t ch đ công
vi c ti n hành nhanh chóng, chính xác. N u đ c t ch c t t, các công vi c đ i v i
m t món vay s đ c th c hi n tu n t , ch t ch , v a đ m b o v m t th i gian v a
không có s s h nên s làm cho ch t l

ng c a món vay đ

c nâng cao.

Thông tin cho vay
Nh ng thông tin chính xác v khách hàng s giúp ích r t nhi u cho ngân hàng
trong nh ng công vi c có liên quan đ n vi c cho vay, theo dõi và qu n lý ti n vay.
Thông tin càng chính xác, k p th i, đ y đ và toàn di n thì công tác cho vay c a ngân
hàng càng đ

c th c hi n t t và các r i ro s đ
19

c h n ch

m c th p nh t có th ,


ch t l

ng cho vay đ

c nâng cao h n. Tuy nhiên n n thi u thông tin cho vay ho c

thông tin cho vay không chính xác, k p th i, ch a có danh sách phân lo i HSX, ch a
có s phân tích đánh giá HSX m t cách khách quan, đúng đ n s d n đ n r i ro cho
vay cao làm gi m ch t l

ng cho vay c a ngân hàng.

Ki m soát n i b

ây là ho t đ ng quan tr ng trong khâu ki m tra ch t l

ng cán b và nhân viên

ngân hàng. Khi ho t đ ng này đ c ki m soát ch t ch và đúng theo nguyên t c c ng
nh th ch c a ngân hàng thì s giúp tránh đ c nh ng sai sót c a các cán b ngân
hàng c ng nh đ a ra nh ng bi n pháp x lý nhanh nh t mà không gây t n th t cho
ngân hàng.
1.5.1.2. T phía khách hàng
N ngăl c tài chính
N ng l c tài chính c a m t HSX là ngu n l c tài chính c a b n thân HSX, kh
n ng t o ti n,t ch c l u chuy n ti n h p lý, đ m b o kh n ng thanh toán th hi n
quy mô v n, ch t l ng tài s n và kh n ng sinh l i…đ đ đ m b o và duy trì ho t
đ ng kinh doanh đ c ti n hành bình th ng. Vì v y, n u HSX có n ng l c tài chính
m nh s đ
hàng.

c x p h ng tín d ng cao và ti p c n d dàng h n v i ngu n v n c a ngân

N ngăl c qu n lý
Trong HSX, vai trò c a m i m t nhân s thu c và đ m nhi m m t t ng ho t
đ ng đ u r t quan tr ng. Nh ng trong đó, đi u c n nh n m nh là vai trò c a đ i ng
qu n lí đòi h i h không th ch c n có trình đ chuyên môn là đ . H ph i có n ng
l c qu n lí h th ng, qu n lí và qu n tr r i ro. V i vai trò quan tr ng nh v y, nâng
cao n ng l c c a đ i ng qu n lí là đi u không th thi u. Ch có nâng cao n ng l c, b i
d ng n ng l c cho đ i ng qu n lí theo nh ng chu n m c qu c t , m i có th kh i
g i và phát huy kh n ng đ xu t, qu n lí c a nhân l c. Qua đó, giúp cho HSX có
nh ng chi n l
Ph

c kinh doanh đúng đ n và hi u qu kinh doanh cao.

ngăán s n xu t kinh doanh kh thi
có th vay đ

c v n ngân hàng thì các HSX c n có nh ng ph

ng án s n

xu t kinh doanh kh thi, có hi u qu . ây là đi u ki n c n đ HSX có th ho t đ ng
kinh doanh có lãi, t đó có kh n ng tr n c g c và lãi cho ngân hàng.
Uyătín,ăđ oăđ c kinh doanh c a HSX
o đ c kinh doanh c a HSX có m t vai trò quan tr ng trong vi c th m đ nh đ
cho vay. Th hi n vi c th c hi n đúng đ và chính xác các thông tin mà HSX công b

20

Thang Long University Library


cho ngân hàng đ xin vay v n. N u HSX gian l n và gi u gi m s khi n cho ngân
hàng g p nhi u r i ro trong công tác th m đ nh d n đ n r i ro trong cho vay.
Uy tín c a HSX s giúp ngân hàng ph n nào đánh giá đ

c s s n sàng tr n

cho ngân hàng và kiên quy t th c hi n các ngh a v đã cam k t trong h p đ ng c a
HSX.
kh ng đ nh đ c uy tín c a HSX ph i ki m nghi m b ng k t qu th c t trên
th tr ng qua m t th i gian dài. Vì v y, ngân hàng c n phân tích các s li u và tình

hình ho t đ ng trong su t quá trình phát tri n c a HSX v i nh ng m c th i gian khác
nhau thì m i có th có k t lu n chính xác v uy tín c a HSX.
1.5.2. Y u t khách quan
Chính sách phát tri n kinh t c aăđ tăn

c

ây là m t y u t nh h ng tr c ti p đ n vi c nâng cao ch t l ng cho vay đ i
v i HSX. Các thay đ i v chính sách v mô c ng nh đi u ch nh v Lu t đ u gây nên
nh ng bi n đ ng l n cho ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng và HSX.
Môiătr

ng kinh t

Là môi tr ng t o đi u ki n thu n l i đ i v i ho t đ ng cho vay c a ngân hàng.
Môi tr ng kinh t n đ nh hay b t n và chính sách kinh t c a m i qu c gia luôn có
tác đ ng tr c ti p đ n ho t đ ng kinh doanh c a HSX và hi u qu kinh doanh c a
HSX trên th tr ng. M t n n kinh t n đ nh s t o đi u ki n, môi tr ng thu n l i
cho HSX ho t đ ng s n xu t kinh doanh và thu đ c l i nhu n cao, qua đó góp ph n
t o nên s thành công trong ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng. Ng c l i, b t n
c ng s nh h ng đ n ho t đ ng c a các ngân hàng, nh h ng ch t l ng tín d ng
và gây t n th t cho ngân hàng.
Môiătr

ng chính tr - xã h i

Môi tr

ng này có nh h

ng quan tr ng đ n các ch th trong n n kinh t bao

g m c HSX và ngân hàng. Môi tr ng chính tr - xã h i n đ nh s giúp cho các HSX
an tâm làm n bên c nh đó còn thu hút các nhà đ u t t n c ngoài. Các HSX ho t
đ ng s n xu t kinh doanh t t thì t o đi u ki n cho nhu c u v v n c a HSX càng l n.
Nh v y các ngân hàng s thúc đ y đ c ho t đ ng tín d ng c a mình giúp cho vi c
cho vay di n ra thu n l i h n và an toàn h n so v i môi tr ng chính tr - xã h i có
bi n đ ng và b t n. Thông th ng các nhà đ u t th ng ch n nh ng đ t n c có n n
chính tr n đ nh và ít bi n đ ng đ ph c v ho t đ ng kinh doanh c a mình mà không
ch n nh ng đ t n c có b o đ ng hay chi n tranh đ đ u t tránh g p r c r i và hi u
qu kinh doanh không nh mong đ i.

21


Môiătr

ng pháp lý

Ho t đ ng c a ngân hàng đ u ph i tuân theo các quy đ nh v pháp lu t c a
NHNN. Môi tr ng pháp lý ph i đ c rành m ch, rõ ràng, đ ng b và th ng nh t n u
không s gây lên tình tr ng nhi u thông tin, khi n cho vi c th m đ nh c a ngân hàng
g p khó kh n. Không ch ngân hàng mà HSX c ng s g p khó kh n trong tình tr ng
v n đ a vào kinh doanh kém hi u qu , d g p r i ro. Vì v y, vi c xây d ng hành lang
pháp lý lành m nh, minh b ch s giúp cho vi c nâng cao hi u qu kinh doanh c a c
ngân hàng và HSX đ u đ c d dàng và thu n l i h n.
Môiătr

ng c nh tranh

L c l ng c nh tranh trong ngành ngân hàng ngày càng l n và m r ng. Nguy
c t các ngân hàng m i, nguy c t các ngân hàng ngo i có v n 100% n c ngoài
ngày càng t ng, nguy c b thay th do không làm hài lòng khách hàng mình…Y u t
này có tác đ ng m nh m đ n ch t l ng cho vay đ i v i HSX.
có đ c giá tr
th ng hi u c ng nh c s khách hàng, lòng trung thành c a khách hàng thì các ngân
hàng c n ph i không ng ng c ng c uy tín, th m nh c a mình. Không ng ng làm cho
khách hàng c a mình ngày càng hài lòng v i s n ph m c a mình,đ c bi t là ph i xây
d ng đ c m t th ng hi u b n v ng v i nh ng s n ph m và d ch v tài chính hi u
qu và khác bi t. Nh v y m i có th t n t i và phát tri n m t cách b n v ng trong
môi tr

ng c nh tranh gay g t hi n nay.

Môiătr

ng công ngh

Trong th i đ i toàn c u hóa và kinh t tri th c phát tri n m nh m , trong đi u
ki n khoa h c công ngh phát tri n nhanh chóng h n th i k tr c r t nhi u. Quá trình
chuy n giao công ngh gi a các qu c gia gia t ng cùng chi u v i s chuy n d ch các
v n đ u t gi a các qu c gia, các vùng, khu v c,...N u ngân hàng có công ngh l c
h u h n đ i th c nh tranh thì s m mu n c ng b đ i th c nh tranh đánh b t ra kh i
th tr ng. M t ngân hàng chú tr ng đ n công ngh c a mình s làm cho khách hàng
tin t

ng và t đó có th d dàng thu hút khách hàng m i hay lôi kéo khách hàng c a

đ i th c nh tranh.
Môiătr

ng t nhiên

Nh ng y u t do thiên nhiên gây ra nh : bão, l l t, h n hán, h a ho n, đ ng đ t,
d ch b nh,…là nh ng r i ro mà gây t n th t cho c ngân hàng và khách hàng. Nh ng
r i ro này đ u không đ c l ng tr c, r t khó đ d đoán c ng nh né tránh. Vì v y,
ngân hàng và HSX đ u ph i đ i m t và tìm bi n pháp kh c ph c. Ngân hàng s gi m
b t r i ro b ng cách chia s thi t h i v i các công ty b o hi m ho c nh n h tr t Nhà
n c.
22

Thang Long University Library


CH

NGă2. TH C TR NG CH Tă L

NG CHO VAY

IV IH

S N

XU T T I NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N
NÔNG THÔN VI T NAM - CHI NHÁNH T S N.
2.1. L ch s hình thành và quá trình phát tri n c a ngân hàng nông nghi p và
phát tri n Vi t Nam ậ chi nhánh T S n
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n c a ngân hàng nông nghi p và phát tri n
nông thôn Vi t Nam – chi nhánh T S n

NHNo&PTNT T S n nay là NHNo&PTNT th xã T S n đ

c thành l p t

ngày 01/07/1996, ti n thân là Phòng giao d ch c a chi nhánh huy n Tiên S n, t nh Hà
B c.
Khi m i ho t đ ng, NHNo&PTNT T S n đ t tr s chính t i ph ng ình
B ng - huy n T S n, chi nhánh T S n ban đ u ch có 27 cán b lãnh đ o và nhân
viên, k t qu ho t đ ng kinh doanh r t khiêm t n: Ngu n v n huy đ ng là 28 t đ ng,
d n là 19,5 t đ ng.
N m 1997, t nh B c Ninh đ c tái l p và n m 1999 huy n Tiên S n đ c tách
thành huy n T S n và Tiên Du, NHNo&PTNT T S n đ c nâng c p thành
NHNo&PTNT huy n T S n ho t đ ng trên đ a bàn 11 xã, th tr n c a huy n. Lúc
này t ng ngu n v n đ t h n 87 t đ ng, d n 39,2 t đ ng, ho t đ ng c a NHNo
huy n T S n t ng b

cđ

c m r ng và phát tri n.

T S n là m t đ a bàn có ti m n ng phát tri n kinh t c v th ng m i d ch v
và ti u th công nghi p v i nhi u làng ngh truy n th ng s n xu t s t thép a H i, đ
g m ngh
ng K , Phù Khê và H ng M c, d t T ng Giang, xây d ng
ng
Nguyên cùng ho t đ ng, t o s c c nh tranh l n trên th tr ng tài chính ti n t .
m
r ng quy mô ho t đ ng, t ng tính c nh tranh, t o thu n l i cho khách hàng khi giao
d ch, chi nhánh T S n đã thành l p thêm các phòng giao d ch, phân b đ u trong các
khu v c kinh t phát tri n.

Ngày 09/07/2003, phòng giao d ch Châu Khê đ

c thành l p v i c s khang

trang n m đ i di n UBND xã Châu Khê, T S n, B c Ninh.
Phòng giao d ch

ng K đ

c thành l p ngày 16/06/2004 t i

ng K , T S n,

B c Ninh. K t đó, đây là đi m giao d ch c a nhi u khách hàng khu v c
H ng M c và Phù Khê.

ng K ,

Ngày 01/06/2007, NHNo huy n T S n chuy n lên tr s m i t i khu trung
tâm c a T S n, d c qu c l 1A, ình B ng, T S n, B c Ninh. Lúc này phòng giao
d ch ông Ngàn đ c thành l p và đi vào ho t đ ng ngày 01/06/2007 t i 28 Minh
Khai, ông Ngàn, T S n, B c Ninh.
23


Hi n nay, chi nhánh T S n v i 1 tr s và 3 phòng giao d ch đã th c s rút
ng n đ c kho ng cách đ a lý gi a ngân hàng và khách hàng, t o đi u ki n thu n l i
cho khách hàng đ n giao d ch.
Tháng 9/2008, huy n T S n đ c chuy n thành th xã T S n, đi u này yêu c u
và đòi h i ho t đ ng ngân hàng nói chung, đ i v i chi nhánh T S n nói riêng c n

ph i nâng cao h n n a ch t l ng, hi u qu ho t đ ng, k p th i đáp ng yêu c u th c
hi n nhi m v chính tr , m c tiêu phát tri n kinh t xã h i c a đ a ph ng ngày càng
cao. Ngày 22/09/2009, H QT NHNo&PTNT Vi t Nam ra Quy t đ nh s
1300/Q /H QT-TCCB: i u ch nh Chi nhánh NHNo&PTNT TX T S n ph thu c
Chi nhánh NHNo&PTNT t nh B c Ninh v ph thu c NHNo&PTNT Vi t Nam và
chính th c đi vào ho t đ ng t 01/10/2009. ây là b c đ t phá quan tr ng v t ch c
đ Chi nhánh ch đ ng m r ng quy mô kinh doanh và qu ng bá m nh th ng hi u
c a NHNo Vi t Nam đ n v i đ a ph

ng và các vùng lân c n.

2.1.2. C c u t ch c và ch c n ng t ng phòng ban c a ngân hàng nông nghi p và
phát tri n Vi t Nam – chi nhánh T S n
C c u t ch c
C c u t ch c c a NHNo&PTNT Vi t Nam – Chi nhánh T S n g m có: 01
Ban giám đ c, phòng hành chính nhân s , phòng k ho ch kinh doanh, phòng k toán
ngân qu , phòng ch m sóc khách hàng, phòng quan h khách hàng, phòng ki m tra
ki m soát n i b và 03 phòng giao d ch trên đ a bàn th xã T S n. B máy c a chi
nhánh s đ c th hi n s đ sau:

24

Thang Long University Library


S ăđ 2.1. C ăc u t ch c c a NHNo&PTNT chi nhánh T S n
Ban Giám đ c

Phòng
Hành chính nhân s

Phòng
K ho ch kinh
doanh

Phòng
Giao d ch Châu Khê

Phòng
K toán ngân qu

Phòng

Phòng

Phòng Ki m tra

Ch m sóc khách hàng

Quan h khách hàng

ki m soát n i b

Phòng
Giao d ch ng K

Phòng
Giao d ch ông Ngàn

(Ngu n: Phòng hành chính nhân s )

25