Phân tích tình hình tài chính tại công ty cổ phần xây lắp và cơ khí cầu đường

CH

NGă

C ăS

LÝ LU N V PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH
NGHI P

T n quan

1.1.

phân tích tài chính doanh nghi p

1.1.1. Khái ni m phân tích tài chính doanh nghi p
Phân tích tài chính doanh nghi p là m t khâu c b n trong tài chính doanh
nghi p, c quan h ch t ch v i c c ho t đ ng kh c c a doanh nghi p.
Phân

á

m

qua
doanh
đ đ

doanh
đ

đ sâu nghiên
đ

tiêu trên
thông qua
doanh

g

dung,

so

m
đ đ

đ
tiêu m
ra

[1, tr.4]

Phân tích tài chính doanh nghi p là vi c k t h p s d ng m t t p h p các khái
ni m, công c , ph ng pháp đ thu th p và x lý thông tin k toán và các thông tin
qu n lý khác, nh m đ nh giá tình hình tài chính, ti m l c c ng nh m c đ r i ro và
hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Tr ng tâm c a phân tích tài
chính doanh nghi p là phân tích các báo cáo tài chính và các ch tiêu đ c tr ng tài
chính thông qua m t h th ng các ph

ng pháp, công c và k thu t phân tích. T đ

giúp c c đ i t ng quan tâm đ n doanh nghi p t các góc đ khác nhau, v a c th
đ nh giá toàn di n, t ng h p, khái quát, l i v a xem xét m t cách chi ti t ho t đ ng tài
chính doanh nghi p.
1.1.2. Vai trò và m c tiêu c a phân tích tài chính doanh nghi p
Phân tích tài chính có vai trò đ c bi t quan tr ng trong công tác qu n lý tài chính
doanh nghi p. Trong ho t đ ng kinh doanh theo c ch th tr ng có s qu n lý c a
Nhà n c, c c doanh nghi p thu c các lo i hình s h u khác nhau đ u bình đ ng tr c
pháp lu t trong vi c l a ch n ngành ngh , l nh v c kinh doanh. Do đ , phân tích tài
chính doanh nghi p là m i quan tâm c a nhi u nh m đ i t ng khác nhau nh nhà
qu n tr doanh nghi p, các nhà đ u t , các c đông, các ch n , các khách hàng, các t
ch c tín d ng, c c c quan Nhà n c, ng i lao đ ng nên vai tr c a phân tích tài
chính doanh nghi p v i m i đ i t

ng là khác nhau. C th :

i v i nhà qu n tr doanh nghi p:
t qu c a phân tích tài chính doanh
nghi p là c s đ c c nhà qu n tr t đ nh gi hi u qu qu n l kh n ng sinh l i, kh
n ng thanh to n và vi c cân b ng thu chi c a doanh nghi p trong giai đo n đ qua.
ng th i đâ c ng là công c đ ki m tra, ki m so t ho t đ ng trong doanh nghi p và
là c s cho nh ng d đo n tài chính và đ nh h ng qu t đ nh c a nhà qu n tr doanh
nghi p trong ho t đ ng kinh doanh, đ u t , tài tr trong t ng lai.
1


i v i các nhà đ u t vào doanh nghi p:

i v i các nhà đ u t , m i quan

tâm hàng đ u c a h là th i gian hoàn v n, m c sinh lãi và s r i ro. Vì v y, h c n
các thông tin v đi u ki n tài chính, tình hình ho t đ ng, k t qu kinh doanh và ti m
n ng t ng tr ng c a c c doanh nghi p. Trên c s phân tích các thông tin v tình
hình ho t đ ng, v k t qu kinh doanh hàng n m, các nhà đ u t s đ nh giá đ c kh
n ng sinh l i và tri n v ng phát tri n c a doanh nghi p, t đ đ a ra nh ng quy t đ nh
phù h p.
i v i các ch n c a doanh nghi p: Phân tích tài chính đ c c c t ch c tín
d ng và nhà cung c p s d ng đ đ nh gi kh n ng tr n c a doanh nghi p. C c đ i
t

ng nà xem x t kh n ng thanh toán c a doanh nghi p trên hai khía c nh là ng n

h n và dài h n. N u là nh ng kho n cho vay ng n h n, h đ c bi t quan tâm đ n kh
n ng thanh toán nhanh c a doanh nghi p, ngh a là kh n ng ng phó c a doanh nghi p
đ i v i c c kho n n khi đ n h n tr . N u là nh ng kho n cho vay dài h n, h quan
tâm đ n kh n ng sinh l i c a doanh nghi p. B ng c ch cân nh c c c u t trên, h
đ a ra qu t đ nh cho va ha không cho va , kí k t h p đ ng thanh to n tr ch m ha
thanh to n tr nga
i v i ng

i u nà s làm gi m r i ro trong c c ho t đ ng tín d ng.
i lao đ ng trong doanh nghi p: Bên c nh các nhà đ u t , nhà qu n

lý và các ch n , ng i lao đ ng trong doanh nghi p c ng r t quan tâm t i các thông
tin tài chính c a doanh nghi p b i v k t qu ho t đ ng c a doanh nghi p s tác đ ng
tr c ti p t i kho n thu nh p nh l ng, th ng c a h . Ngoài ra, đ i v i m t s ng i
lao đ ng tham gia góp v n vào doanh nghi p, có quy n l i và trách nhi m g n v i
doanh nghi p th phân tích tài chính l i càng đ ng vai tr quan tr ng.
i v i các c quan qu n lý Nhà n c (c quan thu , đ n v ki m toán…):
Thông qua k t qu phân tích tài chính, các c quan qu n lý Nhà n c s đ nh giá,

ki m tra, ki m soát các ho t đ ng kinh doanh, ho t đ ng tài chính ti n t c a doanh
nghi p v i chính sách, qu đ nh c a ph p lu t và tình hình h ch toán chi phí, giá
thành, tình hình th c hi n ngh a v v i Nhà n

c và khách hàng c a doanh nghi p.

1.1.3. Quy trình phân tích tài chính doanh nghi p
b

Quy trình ti n hành phân tích tài chính doanh nghi p đ
c d i đâ :
B

c th c hi n theo các

c 1: Thu th p thông tin

Thông tin là y u t quan tr ng quy t đ nh ch t l ng phân tích. Thông tin nhà
phân tích c n thu th p bao g m thông tin n i b doanh nghi p và thông tin bên ngoài.

2

Thang Long University Library


B

c 2: X ă Ủă h n ă n

Giai đo n ti p theo c a phân tích tài chính là qu tr nh x l thông tin đ thu th p

đ c. Trong giai đo n nà , nhà phân tích s d ng t p h p các khái ni m, ph ng ph p
x lý, công c v i thông tin c c g c đ nghiên c u ph c v tính to n c c ch tiêu
phân tích theo m c tiêu đ đ t ra. X lý thông tin là quá trình s p x p các thông tin
theo nh ng m c tiêu nh t đ nh nh m tính to n so s nh v i n m tr c ha trung b nh
ngành. T đ đ a ra đ nh gi , x c đ nh đi m m nh đi m y u, ngu ên nhân đ nhà
qu n l đ a ra c c d đo n và qu t đ nh.
B

c 3: D ăđ ánă Ơăr ă

y ăđ nh

Nhà phân tích d báo ho t đ ng n m ti p theo, th i gian t i c a doanh nghi p.
T k t qu phân tích trên đ a ra qu t đ nh thích h p.
i v i nhà đ u t là qu t
đ nh đ u t ha rút v n, v i nhà qu n tr doanh nghi p là quy t đ nh tài chính, kh c
ph c nh ng đi m y u và đ ra đ nh h ng ho t đ ng th i gian t i, v i ng i cho vay
là quy t đ nh c p v n ha thu h i v n vay.
1.1.4.

gu n thông tin s d ng trong phân tích tài chính

Thông tin t các báo cáo tài chính
B ng cân đ i k toán
B ng cân đ i k toán là báo cáo tài chính t ng h p, ph n ánh t ng quát giá tr tài
s n hi n có và ngu n hình thành tài s n c a doanh nghi p t i m t th i đi m nh t đ nh.
Do đ , các s li u ph n ánh trên b ng cân đ i k toán đ c s d ng làm tài li u ch
y u khi phân tích t ng tài s n, ngu n v n và k t c u tài s n, ngu n v n.
Thông qua quy mô tài s n đ th y đ c s bi n đ ng c a tài s n gi a các th i
đi m, t đ bi t đ c tình hình đ u t c a doanh nghi p. Thông qua c c u tài s n đ

đ nh giá đ c đi m c a ho t đ ng kinh doanh đ phù h p v i ngành ngh ch a, t đ
đ a ra các quy t đ nh đ u t thích đ ng. M t khác, thông tin v c c u ngu n v n s
cho bi t kh n ng huy đ ng v n c a nhà qu n tr ph c v cho ho t đ ng kinh doanh,
đ ng th i c ng th y đ

c trách nhi m c a doanh nghi p đ i v i t ng ngu n v n.

Báo cáo k t qu kinh doanh
Báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh là báo cáo tài chính t ng h p ph n ánh t ng
quát tình hình và k t qu kinh doanh trong k c a doanh nghi p, bao g m các ch tiêu v
doanh thu, chi phí và l i nhu n c a ho t đ ng kinh doanh và các ho t đ ng khác.
S li u trên báo cáo k t qu kinh doanh đ c s d ng đ tính toán các ch tiêu v
kh n ng sinh l i, tình hình th c hi n ngh a v v i nhà n c v các kho n ph i n p.
Cùng v i s li u trên b ng cân đ i k toán, s li u trên b ng báo cáo k t qu kinh doanh
đ c s d ng đ tính toán hi u qu s d ng v n, các ch tiêu v t su t l i nhu n
3


Báo cáo l u c uy n ti n t
Báo cáo l u chuy n ti n t là báo cáo tài chính t ng h p, ph n ánh quá trình hình
thành và s d ng l ng ti n phát sinh trong k báo cáo c a doanh nghi p. Thông tin
v l u chuy n ti n c a doanh nghi p giúp cho các đ i t ng s d ng báo cáo tài chính
có c s đ đ nh giá kh n ng t o ra các kho n ti n và s d ng các kho n ti n đ trong
ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. C th :
 Cung c p thông tin đ đ nh giá kh n ng t o ra ti n, các kho n t
ti n và nhu c u c a doanh nghi p trong vi c s d ng các kho n ti n.

ng đ

ng

 Cung c p thông tin đ phân tích đ nh giá v th i gian c ng nh m c đ ch c
ch n c a vi c t o ra các kho n ti n trong doanh nghi p.
 Cung c p thông tin v các ngu n ti n hình thành t các ho t đ ng kinh doanh,
ho t đ ng đ u t tài chính đ đ nh giá nh h
hình tài chính c a doanh nghi p.

ng c a các ho t đ ng đ đ i v i tình

 Cung c p thông tin đ nh giá kh n ng thanh toán và xác đ nh nhu c u ti n c a
doanh nghi p trong k ho t đ ng ti p theo.
Thông tin bên khác
S t n t i, phát tri n c ng nh quá trình suy thoái c a doanh nghi p ph thu c
vào nhi u y u t nên nh ng thông tin đ phân tích tài chính không th ch gi i h n
vi c nghiên c u nh ng báo cáo tài chính mà ph i t p h p đ y đ các thông tin liên
quan đ n tình hình tài chính c a doanh nghi p, nh thông tin v tr ng thái n n kinh t ,
chính sách ti n t , thu khóa, các thông tin v l nh v c ngành ngh kinh doanh mà
doanh nghi p đang ho t đ ng, các thông tin v pháp lý đ i v i doanh nghi p
T ng t n l ên quan đ n tìn

ìn k n t n

: Thông tin v t ng tr

ng, suy thoái

kinh t ; thông tin v lãi su t ngân hàng, trái phi u kho b c, t giá ngo i t ; thông tin v t l
l m phát; các chính sách kinh t l n c a Chính ph , chính sách chính tr , ngo i giao c a nhà
n c...
T ng t n t Ềo ngàn n : M c đ và yêu c u công ngh c a ngành, m c đ c nh

tranh và quy mô c a th tr ng, tính ch t c nh tranh c a th tr ng, m i quan h gi a
doanh nghi p v i nhà cung c p và kh ch hàng, nh p đ và xu h
ngành
Thông tin v đ c đ m o t đ ng c a doanh nghi p n
l

c ho t đ ng c a doanh nghi p (chi n l

ng v n đ ng c a

: M c tiêu và chi n

c tài chính và chi n l

c kinh doanh); đ c

đi m quá trình luân chuy n v n trong các khâu kinh doanh t ng lo i hình doanh
nghi p; tính th i v , tính chu k trong ho t đ ng kinh doanh; và m i liên h gi a
doanh nghi p v i nhà cung c p, khách hàng, ngân hàng.
4

Thang Long University Library


1.1.5. P
Ph

ng pháp phân tích tài chính doanh nghi p
n ă há ă ă ánh

Ph ng ph p so s nh đ c s d ng ph bi n nh t và là ph ng ph p ch y u trong
phân tích tài chính đ đ nh k t qu , x c đ nh v trí và xu h ng bi n đ i c a ch tiêu phân
tích.
Có nhi u ph ng th c so sánh và s d ng ph
m c đích và yêu c u c a vi c phân tích.

ng th c nào là tu thu c vào

So sán theo th i gian
Phân tích tài chính theo th i gian chia theo kho ng ng n h n và dài h n. Th i gian
ng n h n th ng đ c tính v i m c 3 n m liên ti p. Phân tích doanh nghi p trong kho ng
nà s nhìn ra đ c s bi n đ ng t ng ha gi m v s l ng tuy t đ i c ng nh t ng đ i.
c c i nh n rõ h n v xu h ng c ng nh xu th ho t đ ng c a doanh nghi p, phân
tích tài chính dài h n trong th i gian t 5-10 n m s đ p ng đ c nhu c u đ v i vi c
phân tích c b n v i các ch tiêu nh RO , ROE, EPS và đ th t
h

ng ng các th i kì.

 So sánh gi a s th c hi n trong k nà v i s th c hi n k tr c đ th y rõ xu
ng tha đ i v tài chính doanh nghi p. nh gi s t ng tr ng ha th t lùi trong

ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p.
 So sánh gi a s th c hi n v i ch tiêu trong k ho ch đ th y rõ m c đ hoàn
thành k ho ch c a doanh nghi p.
 So sánh theo chi u d c đ xem x t t tr ng c a t ng ch tiêu so v i t ng th , so
sánh chi u ngang c a nhi u k đ th đ c s bi n đ i c v s l ng t ng đ i và
tuy t đ i c a m t ch tiêu nào đ qua c c niên đ k toán liên ti p.
So sánh theo không gian
So sánh gi a s li u c a doanh nghi p v i s li u trung bình ngành c a các

doanh nghi p khác đ đ nh giá tình hình tài chính c a doanh nghi p mình t t hay x u,
đ c hay ch a đ c. Bên c nh đ , phân tích doanh nghi p mình v i các doanh nghi p
c nh tranh, t đó s đinh v v th c a doanh nghi p mình.
đ

áp d ng ph ng pháp so sánh c n ph i đ m b o các đi u ki n có th so sánh
c c a các ch tiêu:
 C ng đ n v so s nh: th ng nh t v m t ch t l

ng c ng nh s l

ng, n i

dung c c u c a các ch tiêu.
 Cùng b n ch t so sánh: v đi u ki n t

ng đ ng và ch n g c so sánh


thu t so s nh: hi không so s nh đ c b ng các ch tiêu tuy t đ i thì có th
so sánh b ng các ch tiêu t ng đôí. B i v , trong th c t phân tích, c m t s tr ng
5


h p, vi c so sánh các ch tiêu tuy t đ i không th th c hi n đ

c ho c không mang

m t ý ngh a kinh t nào c , nh ng n u so sánh b ng các ch tiêu t
toàn cho ph p và ph n ánh đ y đ , đúng đ n hi n t

ng đ i thì hoàn

ng nghiên c u.

Trong phân tích so sánh có th s d ng s bình quân, s tuy t đ i và s t ng
đ i. S bình quân ph n ánh m t chung nh t c a hi n t ng, b qua s phát tri n không
đ ng đ u c a các b ph n c u thành hi n t ng đ , hay nói cách khác, s bình quân đ
san b ng m i chênh l ch v tr s c a các ch tiêu... S bình quân có th bi u th d i
d ng s tuy t đ i ho c d i d ng s t ng đ i (t su t). Khi so sánh b ng s bình quân
s th y m c đ đ t đ c so v i bình quân chung c a t ng th , c a ngành, xây d ng
các đ nh m c kinh t k thu t.
Phân tích b ng s tuy t đ i cho th y rõ kh i l ng, quy mô c a hi n t ng kinh
t . Các s tuy t đ i đ c so sánh ph i có cùng m t n i dung ph n nh, c ch tính to n
x c đ nh, ph m vi, k t c u và đ n v đo l ng. S tuy t đ i đ c tính b ng công th c:
y = y1 - y0
Trong đ : y1 là tr s c a ch tiêu phân tích
y0 là tr s c a ch tiêu g c
y là tr s so sánh
ng đ i đ so sánh có th đ nh giá đ

S d ng s t

c s tha đ i k t c u c a

hi n t ng kinh t , đ c bi t có th liên k t các ch tiêu không gi ng nhau đ phân tích
so sánh. So sánh t ng đ i là t l ph n tr m c a ch tiêu trong kì phân tích so v i ch
tiêu g c, theo công th c:
v1 – v0
v

=

x

100%

y0
Tuy nhiên s t

ng đ i không ph n nh đ

c th c ch t bên trong c ng nh quy

mô c a hi n t ng kinh t . Vì v y, trong nhi u tr
đ ng th i c s tuy t đ i và s t ng đ i.
Ph

ng h p khi so sánh c n k t h p

n ă há ăt s

Ph ng ph p t s là ph ng ph p truy n th ng đ c áp d ng ph bi n trong
phân tích tài chính. ây là ph ng ph p trong đ các t s đ c s d ng đ phân tich
(các t s đ n đ

c thi t l p b i chi tiêu này so v i ch tiêu khác). Ph

tích t s d a trên ý ngh a chu n m c các t l c a đ i l

ng ph p phân

ng tài chinh trong các quan

h tài chính. S bi n đ i các t s là s bi n đ i các đ i l ng tài chính. V nguyên
t c, ph ng pháp t s yêu c u ph i xác đinh các ng ng, các đ nh m c, đ nh n x t,

6

Thang Long University Library


đ nh giá tình hình tài chính doanh nghi p, trên c s so sánh các t l c a doanh
nghi p v i giá tr c c t l tham chi u.
Trong phân tích tài chính doanh nghi p, các t l tài chính đ c phân thành các
nhóm t l đ c tr ng, ph n ánh nh ng n i dung c b n theo các m c tiêu ho t đ ng
c a doanh nghi p.
là các nhóm t l v kh n ng thanh toán, nhóm t l v c c u
v n và ngu n v n, nhóm t l v n ng l c ho t đ ng kinh doanh, nhóm t l v kh
n ng sinh l i.
i nhóm t l l i bao gôm nhi u t l ph n ánh riêng l , t ng b ph n c a ho t
đ ng tài chính trong m i tr ng h p khác nhau, tu theo giác đ phân tích, ng i phân
tích l a ch n các nhóm ch tiêu khác nhau đ ph c v m c tiêu phân tích c a mình.
Ch n đúng c c t s và ti n hành phân tích các t s đ s ph t hi n đ c t nh h nh
tài chính. Phân tích t s cho ph p phân tích so s nh d c gi a c c ngành c ng n m và
phân tích so s nh ngang gi a c c n m ho c phân tích ch tiêu theo m c đích riêng.
Ph

n ă há ă hơnă

hăD

n

Ph

ng pháp phân tích Dupont là m t công c đ n gi n nh ng vô cùng hi u qu

cho phép nhà phân tích có th nhìn khái quát đ

c toàn b các v n đ c b n c a

doanh nghi p, t đ đ a ra các quy t đ nh đúng đ n. Hi u đ n gi n phân tích Dupont
là phân tích thành ph n c a s đo l i nhu n thành các t s c u thành.
Phân tích Dupont là k thu t đ c s d ng đ phân tích kh n ng sinh l i c a
m t doanh nghi p b ng c ch tích h p nhi u y u t c a báo cáo thu nh p v i b ng cân
đ i k toán. Trong phân tích tài chính, nhà phân tích th ng v n d ng ph ng ph p
nà đ phân tích m i liên h gi a các ch tiêu tài chính. C th các t s tài chính đ c
trình bày d ng phân s . Do đ m i t s tài chính s t ng hay gi m tùy thu c vào hai
nhân t : m u s và t s c a phân s đ . M t khác các t s tài chính còn nh h

ng

l n nhau nên m t t s tài chính c th l i đ c khai tri n thành m t vài t s tài chính
khác. Thông qua vi c t m hi u s t ng gi m, m i liên h đ ng bi n, ngh ch bi n gi a
c c ch tiêu thành ph n đ phát hi n ra nh ng nhân t
ch tiêu c n phân tích theo m t trình t nh t đ nh.

nh h

ng đ n s bi n đ ng c a

Ph ng ph p phân tích Dupont c
ngh a r t l n trong vi c qu n tr doanh
nghi p. ô h nh nà không ch đ nh gi hi u qu kinh doanh m t c ch sâu s c và toàn
di n mà c n đ nh gi nh ng u t nh h ng đ n hi u qu kinh doanh m t c ch đ
đ và kh ch quan. T o c s đ đ ra c c gi i ph p nh m nâng cao hi u qu ho t đ ng
kinh doanh c a doanh nghi p trong t ng lai.

7


1.2.

N i dung phân tích tài chính doanh nghi p

1.2.1. Phân tích b ng cân đ i k toán
Phân tích nhăh nhă Ơ ă nă

ă

nhăn h

u tiên, ti n hành so s nh quy mô t ng tài s n đ th y đ c s bi n đ ng c a
t ng tài s n gi a các th i đi m, t đ bi t đ c tình hình đ u t c a doanh nghi p. Sau
đ đ nh gi kh i qu t c c u t ng tài s n thông qua vi c tính toán t tr ng c a t ng
lo i tài s n trong t ng tài s n, qua đ nh n x t v m c đ ph h p c a c c u tài s n
v i ngành ngh kinh doanh c a doanh nghi p. T tr ng c a t ng b ph n tài s n chi m
trong t ng s tài s n đ

c xác đ nh nh sau:
Giá tr c a t

T tr ng c a t ng b ph

× 100
T ng tài s n

B c ti p theo là ti n hành phân tích ngang, t c là so sánh m c t ng, gi m c a
các ch tiêu tài s n trên b ng cân đ i k to n thông qua s tuy t đ i và t ng đ i gi a
cu i k v i đ u k ho c nhi u th i đi m liên ti p. B c nà giúp nh n bi t các nhân t
nh h

ng và x c đ nh m c đ

nh h

ng đ n s bi n đ ng v c c u tài s n. T đ

đ a ra các nh n xét v quy mô t ng kho n m c thành ph n c a tài s n là t ng hay
gi m, đ ng th i l gi i cho bi n đ ng t ng ho c gi m đ c ng nh phân tích nh
h ng c a bi n đ ng nà đ n k t qu và hi u qu kinh doanh.
Phơnă

hă nhăh nhăn

nă

nă

ă

nhăn h

Vi c phân tích t nh h nh ngu n v n c ng ti n hành t

ng t nh phân tích t nh

h nh tài s n.
u tiên, c n tính to n và so sánh tình hình bi n đ ng gi a các k v i
nhau. T tr ng c a t ng b ph n ngu n v n chi m trong t ng s ngu n v n đ c xác
đ nh nh sau:
Giá tr c a t
T tr ng c a t ng b ph n ngu n v n =

× 100
T ng ngu n v n

Sau đ , nhà phân tích ti p t c ti n hành phân tích ngang, t c là so sánh s bi n
đ ng gi a các th i đi m c a các ch tiêu ngu n v n trên b ng cân đ i k toán. Qua đ
bi t đ c tình hình huy đ ng v n, n m đ c các nhân t nh h
h ng c a các nhân t đ n s bi n đ ng c a c c u ngu n v n.
Phân tíc m

quan

cân đ

ng và m c đ

nh

g a tà s n và ngu n v n

C c tài s n trong doanh nghi p đ

c chia thành 2 lo i TSNH và TSDH.

thành nên 2 lo i tài s n nà ph i c c c ngu n v n tài tr t
v n ng n h n và ngu n v n dài h n.

h nh

ng ng, bao g m ngu n

8

Thang Long University Library


Ngu n v n ng n h n là ngu n v n mà doanh nghi p s d ng trong kho ng th i
gian d

i m t n m, g m c c kho n n ng n h n, c c kho n chi m d ng v n c a nhà

cung c p, ng i lao đ ng ha Nhà n c và c c kho n n ph i tr ng n h n kh c.
Ngu n v n dài h n là ngu n v n mà doanh nghi p s d ng lâu dài cho ho t đ ng kinh
doanh, bao g m ngu n v n ch s h u, c c kho n va n trung, dài h n và c c kho n
ph i tr dài h n kh c.
phân tích m i quan h cân đ i gi a tài s n và ngu n v n, th

ng s d ng ch

tiêu v n l u đ ng r ng. V n l u đ ng r ng là s chênh l ch gi a TSNH và ngu n v n
ng n h n.
đ

–

VL R d ng, ph n nh doanh nghi p đang s d ng toàn b ngu n v n ng n h n
và m t ph n ngu n v n dài h n đ tài tr cho TSNH. i u nà làm gi m r i ro thanh
to n nh ng đ ng th i c ng làm gi m kh n ng sinh l i v chi phí tài chính mà doanh
nghi p ph i b ra cao.
VL R âm, hàm

r ng doanh nghi p ph i s d ng toàn b ngu n v n dài h n và

m t ph n ngu n v n ng n h n đ tài tr cho TSDH. Tu gi m đ

c chi phí tài chính do

chi phí hu đ ng v n th p song doanh nghi p ph i đ i m t v i r i ro thanh to n cao.
VL R b ng 0 đ ng ngh a v i vi c doanh nghi p đang s d ng chi n l c qu n
l v n dung h a, d ng ngu n v n ng n h n tài tr cho TSNH, d ng ngu n v n dài h n
tài tr cho TSDH. i u nà v a đ m b o kh n ng sinh l i, l i v a ng n ng a r i ro
thanh to n cho doanh nghi p.
1.2.2. Phân tích báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh
Khi phân tích báo cáo k t qu kinh doanh có th phân tích qua ba m c l n v t nh
h nh doanh thu, t nh h nh chi phí và t nh h nh l i nhu n.
Phân tíc tìn

L nl

ìn doanh thu

t so s nh c c ch tiêu v doanh thu b n hàng và cung c p d ch v , doanh

thu ho t đ ng tài chính và thu nh p kh c thông qua s tu t đ i và t ng đ i gi a k
này và k tr c ho c nhi u k v i nhau. Qua đ rút ra nh n x t v t nh h nh tiêu th
s n ph m c a doanh nghi p. Doanh thu b n hàng và cung c p d ch v th ng c qu
mô l n nh t và c ng là ch tiêu ph n nh hi u qu t ch c s n xu t, phân ph i, b n
hàng c a doanh nghi p. Phân tích t nh h nh doanh thu giúp c c nhà qu n tr th đ c
u nh c đi m trong qu tr nh t o doanh thu và x c đ nh c c u t làm t ng, gi m
doanh thu. T đ lo i b ho c gi m t c đ ng c a c c u t tiêu c c, đ m nh và ph t
hu
u t tích c c c a doanh nghi p nh m nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh.

9


Phân tíc tìn

ìn chi p í

T t c c c kho n chi phí đ u là d ng ti n ra c a doanh nghi p. Gi v n hàng b n
th ng là kho n chi phí l n nh t trong doanh nghi p. Do đ vi c ki m so t gi v n
hàng b n thông qua theo dõi và phân tích t ng b ph n c u thành c a n là r t c
ngh a. V vi c gi m t l gi v n hàng b n trên doanh thu s làm t ng kh n ng c nh
tranh và kh n ng sinh l i c a doanh nghi p. Ngoài ra, chi phí l i va c ng là kho n
m c c n chú tr ng trong phân tích v n ph n nh t nh h nh công n c a doanh nghi p.
Nh v , n u chi phí b ra qu l n ho c t c đ t ng c a chi phí l n h n t c đ t ng

c a doanh thu th ch ng t doanh nghi p đang s d ng ngu n l c không hi u qu .
Phân tíc tìn

ìn l

n u n

L i nhu n là ch tiêu t ng h p bi u hi n k t qu c a qu tr nh S D. L i nhu n
cao cho th doanh nghi p ho t đ ng t t, ít r i ro và ng c l i. Thông qua phân tích
m i quan h gi a t ng doanh thu, t ng chi phí và l i nhu n đ t đ c c a doanh
nghi p, s đ nh gi đ c chính x c hi u qu kinh doanh và kh n ng sinh l i cho ch
s h u.
t h p nh ng nh n x t và đ nh gi rút ra t ba ph n doanh thu, chi phí và l i
nhu n đ làm rõ xu h

ng bi n đ ng c a k t qu S

D và đ a ra các qu t đ nh qu n

l , qu t đ nh tài chính ph h p nh t.
1.2.3. Phân tích báo cáo l u chuy n ti n t
Báo cáo l u chuy n ti n t là m t trong nh ng báo cáo tài chính t ng h p ph n
ánh vi c hình thành và s d ng l ng ti n phát sinh sau m t k ho t đ ng c a doanh
nghi p. Phân tích b o c o l u chuy n ti n t t p trung vào ba lu ng ti n chính là: L u
chu n ti n thu n t ho t đ ng kinh doanh, l u chu n ti n thu n t ho t đ ng đ u t
và l u chu n ti n thu n t ho t đ ng tài chính.
Tr ng h p l u chuy n ti n thu n t ho t đ ng kinh doanh âm (thu < chi), nó th
hi n quy mô đ u t c a doanh nghi p m r ng, vì đâ là k t qu c a s ti n chi ra đ
mua nguyên v t li u d tr hàng t n kho, chi th ng xu ên
thu n t ho t đ ng kinh doanh d ng thì ng c l i.

N u l u chuy n ti n

Tr ng h p l u chuy n ti n thu n t ho t đ ng đ u t âm (thu < chi), nó th hi n
quy mô đ u t c a doanh nghi p m r ng, vì đâ là k t qu c a s ti n chi ra đ đ u t
tài s n c đ nh, góp v n liên doanh N u l u chuy n ti n thu n t ho t đ ng đ u t
d

ng thì ng
Tr

c l i.

ng h p l u chuy n ti n thu n t ho t đ ng tài chính âm (thu < chi), nó th

hi n quy mô đ u t ra bên ngoài c a doanh nghi p m r ng, vì đâ là k t qu c a s

10

Thang Long University Library


ti n chi ra đ mua c phi u, chi tr n g c va
đ ng tài chính d

ng thì ng

N u l u chuy n ti n thu n t ho t

c l i.

N u lu ng ti n t ho t đ ng kinh doanh l n h n hai lu ng ti n c n l i t c là ho t
đ ng mang l i ti n ch
u cho doanh nghi p là ti n t ho t đ ng kinh doanh. Vi c
phân tích b o c o l u chu n ti n t có ý ngh a quan tr ng trong vi c xác đ nh xu
h ng t o ra ti n c a các ho t đ ng trong doanh nghi p và làm ti n đ cho vi c l p d
toán ti n trong k t i.
Vi c phân tích b o c o l u chu n ti n t c ng c n tính t tr ng c a t ng kho n
m c LCTT trên t ng LCTT và đ

c xác đ nh nh sau:
Giá tr c a t

LCTT

T tr ng c a t ng b ph n LCTT =

× 100
T ng LCTT

1.2.4. Phân tích ch tiêu tài chính
Nhóm ch tiêu v kh n n ă h nhă án
 Kh n n thanh toán ng n h n ph n ánh kh n ng chuy n đ i m t b ph n
tài s n thành ti n đ trang tr i các kho n n ng n h n.

c tính to n d a trên công

th c sau:
T
H s kh

nh n=

× 100
T ng n ng n h n

ụ ngh a: cho bi t m t đ ng n ng n h n đ

c đ m b o b ng bao nhiêu đ ng tài

s n ng n h n.
N u h s này l n h n 1 ch ng t doanh nghi p có v n l u đ ng r ng d ng, t c
là doanh nghi p đ d ng m t ph n ngu n v n dài h n tài tr cho TSNH, do đ tình
hình tài chính c a doanh nghi p lành m nh, an toàn và n đ nh. N u h s th p, kéo
dài có th d n đ n tình tr ng doanh nghi p b ph thu c tài chính, nh h ng không t t
đ n ho t đ ng kinh doanh. Nh v y, h s này càng l n thì kh n ng thanh toán n
ng n h n c a doanh nghi p càng t t, đâ c ng là nhân t làm t ng tính t ch trong
ho t đ ng tài chính.
Tuy nhiên, n u h s thanh toán ng n h n quá cao s làm gi m hi u qu ho t
đ ng v doanh nghi p đ đ u t quá nhi u vào TSNH hay nói cách khác vi c qu n lý
TSNH không hi u qu (quá nhi u ti n m t nhàn r i, n ph i thu ch ng ch t hay hàng
t n kho đ ng). Ví d nh m t doanh nghi p n u d tr nhi u hàng t n kho thì s có
h s kh n ng thanh toán ng n h n cao, mà ta đ bi t hàng t n kho là tài s n khó
chuy n đ i thành ti n, đ c bi t là hàng t n kho t n đ ng, kém ph m ch t. Vì th trong
11


nhi u tr

ng h p, h s kh n ng thanh toán ng n h n không ph n ánh chính xác kh

n ng thanh toán c a doanh nghi p.
Tóm l i, tính h p lý c a h s này ph thu c vào ngành ngh kinh doanh, h s
này cao v i các ngành ngh có TSNH chi m t tr ng cao trong t ng tài s n và ng c
l i. H s này m c 2 - 3 đ c xem là t t.
 Kh n n thanh toán nhanh
Nh đ phân tích trên, hàng t n kho kém thanh kho n h n vì ph i m t th i gian
và chi phí tiêu th m i có th chuy n thành ti n. Nh m ph n ánh trung th c h n kh
n ng thanh toán ngay các kho n n ng n h n c a doanh nghi p nên h s kh n ng
thanh to n nhanh ra đ i, b ng c ch lo i tr hàng t n kho ra kh i t ng TSNH.
H s kh
thanh toán nhanh

– Hàng t n kho

T
=

× 100
T ng n ng n h n

N u doanh nghi p có h s kh n ng thanh toán nhanh nh h n 1, nó s không
đ kh n ng thanh toán ngay l p t c toàn b các kho n n ng n h n. H s này th p,
kéo dài cho th y d u hi u r i ro tài chính xu t hi n, nguy c phá s n s x

ra. H này

càng cao ch ng kh n ng thanh toán n ng n h n c a doanh nghi p càng t t.
t đi m c n chú là h s nà cao quá và kéo dài c ng không t t, có th do
doanh nghi p đ ng tài s n, d n đ n hi u qu s d ng v n gi m. Ngoài ra, n u h s

này nh h n h n so v i h s thanh toán ng n h n thì đi u đ có ngh a là tài s n ng n
h n c a doanh nghi p đang ph thu c quá nhi u vào hàng t n kho. Và doanh nghi p
c n c nh ng bi n ph p đ đi u ch nh c c u TSNH h p l h n.
 Kh n n thanh toán t c th i
Trên quan đi m đ nh gi kh n ng thanh to n nga l p t c c c kho n n ng n
h n mà không c n ph t sinh chi phí th i gian ch đ n th i đi m đ o h n ha c c chi
phí thu h i n c a c c kho n ph i thu ng n h n nên h s kh n ng thanh to n t c
th i ra đ i.
Ti n và các kho

H s kh
thanh toán t c th i

đ

=

n
× 100

T ng n ng n h n

H s kh n ng thanh to n t c th i cho bi t m t doanh nghi p có th tr đ
các kho n n c a mình nhanh đ n đâu, vì ti n và các kho n t
tài s n có tính thanh kho n cao nh t.
th

ng đ

c

ng ti n là nh ng

H s nà th ng nh h n 1, t c là l ng ti n m t d tr trong doanh nghi p
ng nh h n c c ngh a v thanh to n c c kho n n ng n h n c a doanh nghi p.
12

Thang Long University Library


Nh ta đ bi t, đ ti n tr thành t b n, đ ti n c th sinh ra ti n th ti n ph i đ
đ a vào l u thông, ph i đ

cđ

c

vào n n kinh t . V i m c tiêu t i đa h a gi tr tài

s n c a ch s h u nên doanh nghi p ít khi b qua c h i sinh l i đ đ m b o h s
thanh to n ti n m t nà .
Nhóm ch tiêu v kh n n ă


mc

tiêu v k

n lý tài s n

n ng qu n l

àng t n kho

 S vòng quay hàng t n kho:
Là tiêu chu n đ đ nh gi hi u qu s d ng công c d ng c , ngu ên v t li u...
trong kho và ho t đ ng tiêu th s n ph m c a doanh nghi p. Ch tiêu này cho bi t s
l n bình quân mà hàng t n kho luân chuy n trong k hay th i gian hàng hóa n m trong
kho tr c khi đ c bán ra.
S vòng quay hàng
t n kho

Giá v n hàng bán
=
Hàng t n kho

H s này cao cho th y t c đ quay vòng c a hàng hóa trong kho là nhanh, t c là
doanh nghi p bán hàng thu n l i và hàng t n kho không b đ ng nhi u. Tuy nhiên,
h s này quá cao c ng không t t vì nh v y có ngh a là l ng hàng d tr trong kho
không nhi u, n u nhu c u th tr ng t ng đ t ng t thì r t có kh n ng doanh nghi p b
m t khách hàng và b đ i th c nh tranh giành th ph n.
ng th i, d tr nguyên v t
li u đ u vào cho khâu s n xu t không đ có th khi n dây chuy n s n xu t b đ nh tr .
Bên c nh đ , n u s vòng quay hàng t n kho th p ch ng t hàng t n kho

đ ng

nhi u, s n ph m không tiêu th đ c do không đ p ng êu c u c a th tr ng d n
đ n tình th khó kh n v tài chính c a doanh nghi p trong t ng lai. Vì v y, s vòng
quay hàng t n kho c n ph i phù h p đ đ m b o m c đ s n xu t và đ p ng đ c

nhu c u c a khách hàng.
 Th i gian luân chuy n hàng t n kho trung bình
T v ng quay hàng t n kho, ta tính đ
qua hàng t n kho qua công th c sau:

c s ngà trung b nh th c hi n m t v ng

Th i gian luân ch n kho trung b nh cho bi t kho ng th i gian c n thi t đ doanh
nghi p c th tiêu th đ c h t s l ng hàng t n kho c a mình (bao g m c hàng hoá
c n đang trong qu tr nh s n xu t).
360
Th i

=
S vòng quay hàng t n kho

13


Ch s nà càng l n càng b c l nh ng

u k m c a doanh nghi p trong khâu

tiêu th hàng h a ho c đ nh tr xu t ngu ên v t li u cho s n xu t. Thông th

ng n u

ch s này m c th p th c ngh a là doanh nghi p ho t đ ng khá t t. Tu nhiên,
m c nào là th p, m c nào là cao ta c n so s nh t ng ng ch tiêu nà c a doanh
nghi p v i c c doanh nghi p kh c trong ngành đ đ a ra k t lu n.



mc

t êu v k

n ng qu n l các k o n p

t u

 S vòng quay các kho n ph i thu
S vòng quay các kho n ph i thu ph n ánh t c đ chuy n đ i các kho n ph i thu
thành ti n và các kho n t

ng đ

ng ti n.
Doanh thu thu n

S vòng quay các
kho n ph i thu

=
Ph i thu khách hàng

ụ ngh a: cho bi t các kho n ph i thu ph i quay kho ng bao nhiêu vòng trong m t
k báo cáo nh t đ nh đ đ t đ c doanh thu trong kì đ . â là m t ch tiêu ph n nh
chính sách tín d ng mà doanh nghi p đang áp d ng đ i v i khách hàng. Th t v y,
quan sát s vòng quay kho n ph i thu s cho bi t chính sách bán hàng tr ch m và tình
hình thu h i n c a doanh nghi p.

Ch tiêu này càng l n ch ng t t c đ thu h i n c a doanh nghi p càng nhanh
đ ng th i c ng cho th doanh nghi p ít b chi m d ng v n (ít ph i c p tín d ng cho
khách hàng và n u c p tín d ng thì ch t l ng tín d ng cao). Nh ng n u s vòng quay
quá l n có th khi n doanh nghi p s t gi m doanh s bán hàng do s c h p d n trên th
tr ng gi m so v i các đ i th cung c p th i gian tín d ng th ng m i dài h n. C ng
là không t t khi v ng qua qu nh v đi u đ ch ng t doanh nghi p b chi m d ng
v n l n gâ thi u h t v n trong S D, bu c ph i hu đ ng v n t bên ngoài.
 Th i gian thu n trung bình:
đ

bi t s ngày bình quân mà doanh nghi p c n đ thu h i đ
c hàng, ta s d ng công th c sau:
Th i gian thu n trung
bình

c n sau khi bán

360
=
S vòng quay các kho n ph i thu

Ch tiêu này đ nh gi t c đ thu h i n c a doanh nghi p. Nh n th r ng v ng
qua c c kho n ph i thu càng l n th th i gian thu n trung b nh càng nh và ng c l i.
Nên n u ch tiêu nà cao c ngh a là doanh nghi p b chi m d ng v n trong thanh to n,
14

Thang Long University Library


kh n ng thu h i v n ch m, doanh nghi p c n c bi n ph p đ c i thi n. N u ch tiêu

nà th p ch ng t doanh nghi p đang ki m so t ch t ch c c kho n n c n thu h i.
C n chú r ng, th i gian thu n trung bình ph thu c vào quy mô c a doanh
nghi p và đ c thù c a t ng ngành ngh kinh doanh. Nên khi xem x t ch tiêu nà , c n
t m hi u chính s ch tín d ng c a doanh nghi p đ i v i kh ch hàng và chi n l c kinh
doanh trong th i gian t i c a doanh nghi p.


mc

tiêu qu n l các k o n p

tr

 S vòng quay các kho n ph i tr
đ nh gi m c đ hoàn thành ngh a v đ i v i c c kho n ph i tr c a doanh
nghi p, ta s d ng ch tiêu s v ng qua c c kho n ph i tr .
n hàng bán+ Chi phí bán hàng và qu n lý
=
Ph i tr

i

+

ng, thu ph i n p

Ch tiêu s vòng quay các kho n ph i tr ph n ánh kh n ng chi m d ng v n
ng n h n c a doanh nghi p đ i v i nhà cung c p, ng i lao đ ng và c quan Nhà
n c. N u s vòng quay các kho n ph i tr n m nay nh h n n m tr c ch ng t
doanh nghi p chi m d ng v n trong th i gian dài h n và thanh toán ch m h n n m

tr c. Ng c l i, n u ch tiêu này n m nay l n h n n m tr c ch ng t doanh nghi p
chi m d ng v n trong th i gian ng n h n và thanh toán nhanh h n n m tr c.
Vi c chi m d ng v n c a c c ch th kh c c th s giúp doanh nghi p gi m đ c
chi phí v v n, đ ng th i th hi n uy tín trong quan h thanh to n đ i v i nhà cung c p
và s tín nhi m c a ng i lao đ ng. Tu nhiên, c ng c n l u r ng n u s vòng quay
các kho n ph i tr quá nh (các kho n ph i tr l n), s ti m n r i ro v kh n ng thanh
kho n và có th nh h ng không t t đ n x p h ng tín d ng c a doanh nghi p.
 Th i gian tr n trung bình
T s v ng qua c c kho n ph i tr , ta tính đ
công th c sau:
Th i gian tr n
trung bình

c th i gian tr n trung b nh qua

360
=
S vòng quay các kho n ph i tr

Là ch tiêu th hi n s ngà trung b nh mà doanh nghi p c n đ tr ti n cho nhà
cung c p. H s nà th hi n m i quan h gi a doanh nghi p và nhà cung c p. H s
này cao t c là doanh nghi p c quan h t t v i nhà cung c p và c kh n ng k o gi n
th i gian tr ti n cho ng i b n. Ng c l i h s nà th p ngh a là doanh nghi p ph i

15


tr ti n cho ng

i b n trong th i gian ng n sau khi nh n hàng, không đ

c uđ iv

c c đi u kho n thanh to n.
 C

tiêu v k

n ng qu n l t n và các k o n t

ng đ

ng t n

 Th i gian luân chuy n v n b ng ti n trung bình
tính to n kho ng th i gian t lúc thanh to n ti n hàng cho nhà cung c p t i
khi thu đ c ti n ng i mua là bao lâu, ta s d ng ch tiêu th i gian luân chu n v n
b ng ti n trung b nh. Tính đ c qua công th c sau:
Th i gian luân
chuy n v n b ng ti n
trung bình

=

Th i gian thu
n trung bình

+

Th i gian luân

chuy n hàng t n
kho trung bình

–

Th i gian tr n
trung bình.

Ý ngh a c a ch tiêu này là m t đ ng mà doanh nghi p chi ra th trung b nh bao
nhiêu ngà thu h i l i đ c.
H s này càng cao thì l ng ti n m t c a doanh nghi p càng khan hi m cho
ho t đ ng s n xu t kinh doanh và cho các ho t đ ng khác nh đ u t . N u h s này
nh thì t c là kh n ng qu n lý v n ng n h n c a doanh nghi p t t. Tu nhiên khi
phân tích ch tiêu c ng c n chú t i đ c đi m l nh v c ngành ngh ho t đ ng c a
doanh nghi p đ đ a ra đ


mc

c nh n đ nh chính x c nh t.

tiêu qu n l tà s n chung

 Hi u su t s d n ă Ơ ă nă Ơ ăh nă
đ nh giá hi u qu s d ng tài s n dài h n c a doanh nghi p, ta s d ng ch
tiêu sau:
Hi u su t s d

Doanh thu thu n
=

Tài s n dài h n

Ch tiêu nà cho bi t 1 đ ng TSDH tham gia vào quá trình s n xu t kinh doanh
s t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu thu n. Ch tiêu này càng l n cho th y hi u qu s
d ng TSDH c a doanh nghi p càng cao và ng c l i. Do đ , đ nâng cao ch tiêu nà ,
doanh nghi p nên c t gi m c c TSDH th a ho c nh ng TSDH s d ng không hi u
qu . Vi c nà giúp doanh nghi p ph t huy và khai th c t i đa n ng l c s n xu t hi n
c c a TSDH, đ ng th i giúp doanh nghi p ti t ki m c c kho n chi phí b o d ng,
s a ch a.
 Hi u su t s d ng tài s năn

năh n

Hi u su t s d ng TSNH cho bi t m t đ ng TSNH c a doanh nghi p t o ra đ
bao nhiêu đ ng doanh thu thu n.
16

Thang Long University Library

c


Doanh thu thu n

Hi u su t s d

=

ng n

Tài s n ng n h n

Ch tiêu này càng cao cho th y hi u qu s d ng TSNH c a doanh nghi p càng
t t, TSNH đ ng g p nhi u vào vi c t o ra doanh thu thu n và làm t ng kh n ng sinh
l i cho doanh nghi p. Ng c l i, n u ch tiêu nà th p, ph n nh doanh nghi p s
d ng TSNH ch a hi u qu , chính s ch d tr kho không ph h p, thành ph m kh tiêu
th và kho n ph i thu l n. Thông qua ch tiêu nà nhà phân tích đ ra c c bi n ph p
qu n l TSNH n i riêng và t ng tài s n n i chung đ nâng cao hi u qu ho t đ ng và
t ng kh n ng sinh l i cho doanh nghi p.
 Hi u su t s d n ă n ă Ơ ă n
hi đ nh gi hi u qu s d ng tài s n n i chung, b qua s kh c bi t v tr ng
th i v t l , gi tr , v th i gian s d ng, th ch tiêu hi u su t s d ng t ng tài s n
th

ng đ

c tr ng d ng.
Hi u su t s d ng
t ng

Doanh thu thu n
=
T ng tài s n

Hi u su t s d ng t ng tài s n đo l ng 1 đ ng tài s n tham gia vào quá trình s n
xu t kinh doanh s t o ra bao nhiêu đ ng doanh thu. Ch s nà càng cao đ ng ngh a
v i vi c s d ng tài s n c a doanh nghi p vào c c ho t đ ng SXKD càng hi u qu .
Tuy nhiên mu n có k t lu n chính xác v m c đ hi u qu c a vi c s d ng tài s n
c a m t doanh nghi p chúng ta c n so sánh v i hi u su t s d ng t ng tài s n bình
quân c a ngành.

Nhóm ch tiêu v kh n n ă

n lý n

 T s n
Ngu n v n c a doanh nghi p đ

c hình thành t VCSH và các kho n n ph i

tr . T s n là ch s quan tr ng ph n ánh c c u n trong ngu n v n kinh doanh c a
doanh nghi p, đ c tính theo công th c:
T ng n
T s n

=
T ng tài s n

T s này cho bi t trong m t đ ng tài s n hi n t i c a doanh nghi p đ

c tài tr

kho ng bao nhiêu đ ng là n ph i tr , ha n c ng ph n nh m t đ ng ngu n v n
đ c hình thành t bao nhiêu đ ng n .

17


Qua t s n ta bi t đ

c kh n ng t ch tài chính c a doanh nghi p. T s này

nh ch ng t doanh nghi p vay ít, đi u nà hàm

doanh nghi p có kh n ng t ch tài

chính cao. Song nó c ng cho th doanh nghi p ch a t n d ng vi c khai thác đ n b y
tài chính, t c là ch a s d ng cách huy đ ng v n b ng hình th c vay n . Ng c l i, t
s nà qu cao hàm doanh nghi p không có th c l c tài chính mà ch y u đi vay đ
có v n kinh doanh, khi n m c đ r i ro c a doanh nghi p cao h n. Tu nhiên mu n
bi t t s nà cao ha th p ta c n so s nh v i t s trung b nh ngành. T s n th ng
n m trong kho ng t 50

– 70%.

 S l n thu nh p trên lãi vay (T s kh n n tr lãi)
Là m t t s tài chính đo l ng kh n ng s d ng l i nhu n thu đ
kinh doanh đ tr lãi các kho n va c a doanh nghi p.
S l n thu nh p trên
lãi vay

Thu nh

c t quá trình

c thu và lãi vay

=
Lãi vay

T s này cho bi t doanh nghi p có th s d ng bao nhiêu đ ng thu nh p tr

c

thu và lãi vay đ chi tr cho lãi vay trong k .
N u t s l n h n 1 th doanh nghi p hoàn toàn có kh n ng tr lãi vay. N u nh
h n 1 thì ch ng t ho c doanh nghi p đ vay quá nhi u so v i kh n ng c a mình,
ho c doanh nghi p kinh doanh kém đ n m c l i nhu n thu đ
lãi vay.

c không đ đ chi tr

C n chú ý là s l n thu nh p trên l i va ch cho bi t kh n ng tr ph n lãi c a
kho n đi vay, ch không cho bi t kh n ng tr c ph n g c l n ph n lãi ra sao. i v i
ph n l n doanh nghi p th s l n thu nh p trên l i vay trong ph m vi t 4 - 5 đ c coi
là r t m nh. T l n m trong 3 - 4 s đ
ro c th x

ra trong t

c coi là m c b o v thích h p tr

c nh ng r i

ng lai.

Nhóm ch tiêu v kh n n ă nhă i
Kh n ng sinh l i c a doanh nghi p là tiêu th c đ đ nh gi hi u qu kinh doanh
cu i cùng c a doanh nghi p trong m t th i k nh t đ nh. Và là c n c thông tin quan
tr ng đ đ a ra c c quy t đ nh đ u t nh m m r ng th ph n giúp cho doanh nghi p
phát tri n b n v ng.

 T su t sinh l i trên doanh thuă h

nă(ROS)

Kh n ng t o ra doanh thu cho doanh nghi p là chi n l c dài h n, nó quy t đ nh
vi c t o ra l i nhu n và nâng cao hi u qu kinh doanh. Song m c tiêu cu i cùng c a
nhà qu n tr không ph i là doanh thu mà là l i nhu n sau thu . Do v y đ t ng l i
nhu n sau thu c n ph i duy trì t c đ t ng c a doanh thu nhanh h n t c đ t ng c a
18

Thang Long University Library


chi phí, khi đ m i có s t ng tr

ng b n v ng. M t khác ch tiêu này c ng th hi n

trình đ ki m soát chi phí c a doanh nghi p nh m t ng s c nh tr nh trên th tr
ch tiêu này đ

ng,

c xác đ nh nh sau:

T su t sinh l

L i nhu n sau thu
=

× 100

Doanh thu thu n

ụ ngh a: trong m t k phân tích, doanh nghi p thu đ c 100 đ ng doanh thu
thu n th t o ra đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n sau khi hoàn thành c c ngh a v thu
cho Nhà n c.
Ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu ki m soát chi phí càng t t, đ là nhân t
giúp doanh nghi p m r ng th tr ng, t ng doanh thu. Ch tiêu này th p cho th y
doanh nghi p c n t ng c ng ki m soát chi phí c a các b ph n.
 T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA)
Ch tiêu nà là th c đo đ nh gi hi u qu s d ng tài s n trong vi c t o ra l i
nhu n cho doanh nghi p, đ c tính to n b ng công th c sau:
T su t sinh l
s n (ROA)

L i nhu n sau thu
=

× 100
T ng tài s n

Ch tiêu này cho bi t trong m t k phân tích doanh nghi p b ra 100 đ ng tài s n
đ u t thì thu đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu . Ch tiêu này càng cao ch ng t
hi u qu s d ng tài s n t t, đ là nhân t giúp doanh nghi p đ u t theo chi u r ng
nh xây nhà x ng, mua thêm máy móc thi t b , m r ng th ph n tiêu th
N u ch
tiêu nà th p, doanh nghi p c n xem x t l i c c u tài s n đ t m ra đi m b t h p l ,
tr nh gâ l ng phí c ng nh đ c i thi n ch tiêu nà trong t ng lai.
 T su t sinh l i trên v n ch s h u (ROE)
T su t sinh l i trên VCSH là ch tiêu ph n nh kh n ng sinh l i c a VCSH n i
riêng và kh n ng sinh l i c a toàn b ngu n v n c a doanh nghi p n i chung. Thông

qua ch tiêu nà đ đ nh gi kh n ng sinh l i và hi u qu s d ng v n, hi u qu
SXKD c a doanh nghi p. T su t sinh l i trên VCSH đ c x c đ nh theo công th c:
T su t sinh l i trên v n
ch s h u (ROE)

L i nhu n sau thu
=

× 100
V n ch s h u

Ch tiêu này cho bi t, trong m t k phân tích doanh nghi p đ u t 100 đ ng
VCSH thì thu đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n sau thu . Ch tiêu này càng cao ch ng t
hi u qu s d ng VCSH c a doanh nghi p là t t, góp ph n nâng cao kh n ng đ u t
19


c a ch doanh nghi p. â là nhân t giúp doanh nghi p t ng quy mô VCSH, c đ

c

thêm ngu n tài tr d i dào ph c v cho ho t đ ng kinh doanh.
1.2.5. Phân tích tài chính Dupont
Phân tích hi u qu s d ng tài s n thông qua mô hình Dupont
Mô hình tài chính Dupont là m t trong các mô hình th

ng đ

c v n d ng đ

phân tích hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p trong m i quan h m t thi t gi a
các y u t đ u vào và k t qu đ u ra. Y u t đ u vào c a doanh nghi p th hi n b ng
các tài s n đ u t . K t qu đ u ra c a doanh nghi p đ

c ph n nh qua ch tiêu doanh

thu thu n, l i nhu n sau thu . M c đích c a mô hình tài chính Dupont là phân tích kh
n ng sinh l i c a m t đ ng tài s n mà doanh nghi p s d ng d i s nh h ng c th
c a nh ng b ph n tài s n, chi phí, doanh thu. Thông qua phân tích, giúp cho các nhà
qu n tr đ a ra các quy t đ nh nh m đ t đ c t su t sinh l i mong mu n. Trong phân
tích theo mô h nh Dupont, ta c :

Hay:
ROA = ROS × Hi u su t s d ng t ng tài s n (SOA)
D a vào mô hình tài chính chi ti t này, ta l n l t xem x t c c ch tiêu thành
ph n nh h ng t i ch tiêu t su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA).
đi u ch nh
t ng RO , ta c n nâng cao hi u su t s d ng t ng tài s n SO và t su t sinh l i
trên doanh thu (ROS).
(SOA) là th ng s c a doanh thu thu n chia cho
toàn b tài s n c a doanh nghi p. Hi u su t s d ng t ng tài s n càng cao ch ng t s c
s n xu t c a các tài s n càng nhanh, đ là nhân t đ t ng s c sinh l i c a tài s n. Hi u
su t s d ng t ng tài s n b nh h ng b i nh ng ch tiêu m u s và t s c a phân
s c u thành lên n :
Doanh thu thu n càng l n, hi u su t s d ng t ng tài s n càng l n.
T ng tài s n càng nh , hi u su t s d ng t ng tài s n càng l n.
Tu nhiên, trên th c t doanh thu thu n và t ng tài s n có quan h m t thi t v i
nhau nên hai ch tiêu này th ng quan h cùng chi u, khi t ng tài s n t ng thì t ng
doanh thu thu n c ng t ng. V v đ t ng hi u su t s d ng t ng tài s n thì c n phân
tích các nhân t có liên quan đ n doanh thu thu n, t ng tài s n nh chi phí gi v n, chi

phí qu n l b n hàng ha k ho ch khai th c, mua s m m i tài s n. T đ phát hi n
các m t tích c c, tiêu c c c a t ng ch tiêu đ có bi n pháp nâng cao hi u su t s d ng
t ng tài s n, góp ph n nâng cao hi u qu kinh doanh.
20

Thang Long University Library


T su t sinh l i c a doanh thu thu n (ROA) là th

ng s c a l i nhu n sau thu

trên doanh thu thu n. Trên c s đ , doanh nghi p mu n t ng s c sinh l i c a doanh
thu c n có các bi n pháp gi m chi phí b ng cách phân tích nh ng u t c u thành đ n
t ng chi phí đ có bi n pháp phù h p. ng th i tìm m i bi n pháp đ nâng cao doanh
thu, gi m các kho n gi m tr .
Khi nghiên c u kh n ng sinh l i c a tài s n c ng c n quan tâm đ n m c t ng
c a VCSH b i hi u su t s d ng t ng tài s n và s c sinh l i c a doanh thu thu n là 2
u t không ph i lúc nào c ng t ng n đ nh. M t khác đ t ng l i nhu n trong t ng
lai c ng c n ph i đ u t thêm. Vi c t ng VCSH ph thu c vào l i nhu n thu n và
chính sách phân ph i l i nhu n c a doanh nghi p. Do v y c n ph i k t h p t ng
VCSH và t ng nh ng ngu n tài tr t bên ngoài.
Tóm l i, phân tích hi u qu s d ng tài s n c a doanh nghi p d a vào mô hình
tài chính Dupont đ đ nh giá đ y đ hi u qu trên m i ph ng di n.
ng th i phát
hi n ra c c u t nh h ng đ n hi u qu s d ng tài s n đ t đ có các bi n pháp
nâng cao l i nhu n cho doanh nghi p.
Phân tích hi u qu s d n ă nă h ă ăh

ăh n ă

ă

ăh nhăD

n

Công th c Dupont là m t công c đ n gi n nh ng vô cùng hi u qu cho phép
nhà phân tích có th nhìn khái quát đ c toàn b các v n đ c b n c a doanh nghi p
t đ đ a ra các quy t đ nh đúng đ n. ng d ng trong phân tích t su t sinh l i trên
v n ch s h u (ROE), ch tiêu quan tr ng nh t trong phân tích hi u qu ho t đ ng
c a doanh nghi p, ta c d ng khai tri n ROE nh sau:
E

Ax

y tài chính

Hay:
A

ROE = ROS × Hi u su t s d ng t ng tài s
Vi t d
ROE

=

i d ng công th c c th :
=

×

×

Nh v y, qua khai tri n ROE có th th y ch tiêu này đ c c u thành b i ba
y u t chính là t su t sinh l i trên doanh thu (ROS), hi u su t s d ng t ng tài s n và
đ n b y tài chính. i u đ có ngh a là đ t ng hi u qu s n xu t kinh doanh (t c là gia
t ng ROE) doanh nghi p có 3 s l a ch n c b n là t ng m t trong ba y u t trên.
Th nh t doanh nghi p có th gia t ng kh n ng c nh tranh nh m nâng cao
doanh thu và đ ng th i ti t gi m chi phí nh m gia t ng t su t sinh l i trên doanh thu
(ROS).
21


Th hai doanh nghi p có th nâng cao hi u qu kinh doanh b ng cách s d ng t t
h n c c tài s n s n có c a mình nh m nâng cao hi u qu s d ng t ng tài s n. Hay nói
m t cách khác là doanh nghi p c n t o ra nhi u doanh thu h n t nh ng tài s n s n có,
thông qua vi c v a t ng qu mô doanh thu thu n, v a s d ng ti t ki m và h p lý t ng
tài s n.
Th ba doanh nghi p có th nâng cao hi u qu kinh doanh b ng cách nâng cao
đ n b y tài chính hay nói cách khác là vay n thêm v n đ đ u t SXKD. Chú r ng
ch khi m c l i nhu n trên t ng tài s n c a doanh nghi p cao h n m c lãi su t cho vay
thì vi c vay ti n đ đ u t c a doanh nghi p m i hi u qu . B ng c ch tác đ ng t i c
c u tài chính c a doanh nghi p thông qua đi u ch nh t l n vay và t l v n ch s
h u cho phù h p v i n ng l c ho t đ ng, s giúp doanh nghi p c i thi n ch tiêu ROE.
Khi áp d ng công th c Dupont vào phân tích ROE, c n ti n hành so sánh ch tiêu
ROE c a doanh nghi p qua các n m. Sau đ phân tích xem xét s t ng tr ng ho c t t
gi m c a ch tiêu này qua các n m b t ngu n t nguyên nhân nào trong ba nguyên
nhân k trên, t đ đ a ra nh n đ nh và d đo n xu h ng c a ROE trong các n m sau.
1.3.

Các nhân t

nh h

ng đ n tình hình tài chính c a doanh nghi p

1.3.1. Nhân t ch quan
Tr nh đ c a các nhà qu n tr trong doanh nghi p là m t y u t bên trong doanh
nghi p c
ngh a qu t đ nh đ n ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p. Trong n n kinh
t hàng hóa nhi u thành ph n v n hành theo c ch th tr ng, b t k m t doanh nghi p,
t c c kinh doanh nào đ u ph i l a ch n cho doanh nghi p, t ch c kinh doanh c a
mình m t c c u t ch c qu n lý riêng. Th c t cho th y nhi u doanh ngi p t ch c làm
n thua l , phá s n, phát tri n ch m đ u do c c u t ch c qu n l ch a h p l , ch a
phù h p v i th c ti n. Vì v

đ t ra cho các doanh nghi p, t ch c là làm sao tìm cho

mình m t c c u t ch c qu n lý h p lý. Vì khi có m t c c u t ch c qu n lý h p lý thì
m i cho phép s d ng t t các ngu n l c, giúp cho vi c ra các quy t đ nh đúng đ n và t
c c th c hi n hi u qu các quy t đ nh đ , đi u hòa ph i h p các ho t đ ng nh m đ t
đ c m c đích chung đ ra.
Doanh nghi p có quy mô càng l n, càng ph c t p thì ho t đ ng c a doanh
nghi p c ng ph c t p theo. Do đ c c nhà qu n lý c n đ a ra m t mô h nh c c u qu n
lý h p l sao cho đ m b o qu n l đ c toàn b ho t đ ng c a doanh nghi p đ ng th i
ph i làm sao đ b máy qu n lý không c ng k nh và ph c t p v m t c c u. C n đ i
v i các doanh nghi p v a và nh thì b máy qu n lý ph i tinh t , g n nh đ d thay
đ i phù h p v i tình hình s n xu t kinh doanh, t đ nâng cao hi u qu s n xu t kinh
doanh c ng nh t ng c ng n ng l c tài chính cho doanh nghi p.

22

Thang Long University Library


làm đ

c đi u đ , c c nhà l nh đ o ph i nhìn nh n đ

c kh n ng c a t ng

nhân viên và b trí h vào các công vi c phù h p, t o đi u ki n đ h phát huy l c b n
thân. Qua kinh nghi m công vi c, nhân viên s v ng vàng h n và d n gánh vác b t
trách nhi m cho l nh đ o, đ m b o cho ho t đ ng nh p nhàng c a b máy doanh
nghi p. Bên c nh đ , doanh nghi p c n l p h th ng ki m soát k ho ch m t cách hi u
qu , khuy n khích t ng phòng ban t ki m so t, đ ng th i xây d ng b n mô t công
vi c rõ ràng đ m i nhân viên t ch n ch nh mình. Doanh nghi p c ng ph i thúc đ y
s chia s thông tin gi a các cá nhân và các b ph n trong doanh nghi p, ph i l y s
ph i h p nh p nhàng gi a các phòng ban làm m t trong nh ng c s đ đi u ch n s
đ t ch c.
Ng i l nh đ o trong t ch c s n xu t kinh doanh là r t quan tr ng. S đi u hành
qu n lý ph i k t h p đ c t i u c c u t s n xu t, gi m chi phí không c n thi t,
đ ng th i n m b t đ c c h i kinh doanh, đem l i s phát tri n cho doanh
nghi p.Tr nh đ tay ngh c a ng i lao đ ng: n u công nhân s n xu t c tr nh đ tay
ngh cao phù h p v i tr nh đ dây chuy n s n xu t thì vi c s d ng máy móc s t t
h n, khai th c đ c t i đa công su t thi t b làm t ng n ng su t lao đ ng, t o ra ch t
l ng s n ph m cao. i u này ch c ch n s làm tình hình tài chính c a doanh nghi p
n đ nh.
Chi n l c phát tri n, đ u t c a doanh nghi p: b t c m t doanh nghi p nào khi
kinh doanh đ u đ t ra cho mình k ho ch đ phát tri n thông qua các chi n l c.

tình hình tài chính c a doanh nghi p đ c phát tri n n đ nh thì các chi n l c kinh
doanh ph i đúng h ng, ph i cân nh c thi t h n v c c chi n l c này có th làm bi n
đ ng l n l ng v n c a doanh nghi p.
Tr nh đ k thu t s n xu t: đ i v i doanh nghi p c tr nh đ s n xu t cao, công
ngh hi n đ i s ti t ki m đ c nhi u chi phí s n xu t, t đ h giá thành s n ph m,
t ng s c c nh tranh trên th tr ng. Nh ng ng c l i tr nh đ k thu t th p, máy móc
l c h u s làm gi m doanh thu, nh h

ng đ n tài chính c a doanh nghi p.

M i ngành ngh kinh doanh kh c nhau c đ c đi m kinh t - k thu t riêng có
nh h ng không nh đ n n ng l c tài chính c a doanh nghi p. Do nh ng đ c đi m đ
chi ph i đ n t tr ng đ u t cho c c lo i tài s n trong doanh nghi p, nhu c u v n l u
đ ng Bên c nh đ , m i ngành ngh kinh doanh l i ch u t c đ ng kh c nhau tr c
nh ng bi n đ ng c a n n kinh t v mô.
i v i nh ng doanh nghi p s n xu t nh ng s n ph m có chu kì kinh doanh
ng n thì nhu c u v n l u đ ng gi a các th i k trong n m không c bi n đ ng l n,
doanh nghi p c ng th ng xu ên thu đ c ti n bán hàng nên d dàng đ m b o cân đ i
thu chi, c ng nh đ m b o nhu c u v n l u đ ng. C n đ i v i nh ng doanh nghi p
23


s n xu t s n ph m có chu kì kinh doanh dài thì nhu c u v n l u đ ng l n h n. Nh ng
doanh nghi p ho t đ ng trong ngành th

ng m i d ch v thì v n l u đ ng chi m t

tr ng cao h n, t c đ chu chuy n v n l u đ ng c ng nhanh h n so v i nhành công
nghi p, nông nghi p
1.3.2. Nhân t khách quan

Y u t l m phát: Khi n n kinh t có l m phát m c đ cao thì vi c tiêu th s n
ph m c a doanh nghi p g p kh kh n khi n cho tình tr ng tài chính c a doanh nghi p
g p c ng th ng. N u doanh nghi p không áp d ng bi n pháp tích c c thì có th còn b
th t thoát v n kinh doanh. L m ph t c ng làm cho nhu c u v n kinh doanh t ng lên và
tình hình tài chính doanh nghi p không n đ nh.
Các y u t th i v c ng làm nh h ng đ n tình hình ho t đ ng c a doanh
nghi p và khi n cho các t s tài chính c khu nh h ng thay đ i b t th ng. Ch ng
h n vào mùa v hàng t n kho t ng lên cao h n b nh th ng nên n u s d ng t s
vòng quay hàng t n kho t ng lên cao h n b nh th ng n u s d ng t s vòng quay
hàng t n kho s th y doanh nghi p có v ho t đ ng kém hi u qu .
Lãi su t th tr
nghi p. Lãi su t th tr

ng: Là y u t t c đ ng l n đ n ho t đ ng tài chính c a doanh
ng nh h

ng đ n c h i đ u t , đ n chi phí s d ng v n và

c h i hu đ ng v n c a doanh nghi p. M t khác, lãi su t th tr ng còn nh h ng
gián ti p đ n tình hình s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Khi lãi su t th tr ng
t ng cao, th ng i ta c xu h ng ti t ki m nhi u h n tiêu d ng, đi u đ h n ch đ n
vi c tiêu th s n ph m, nh h

ng đ n ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p.

Tình tr ng c a n n kinh t : M t n n kinh t đang trong qu tr nh t ng tr ng thì có
nhi u c h i cho doanh nghi p đ u t ph t tri n, t đoa đ i h i doanh nghi p ph i tích
c c áp d ng các bi n ph p hu đ ng v n đ đ p ng yêu c u đ u t . Ng
kinh t đang trong t nh tr ng suy thoái thì doanh nghi p khó có th t m đ
đ đ ut .

c l i, n n
cc h it t

Chính sách kinh t và tài chính c a nhà n c v i doanh nghi p: nh c c chính
s ch đ u t , chính s ch thu ; chính sách xu t kh u, nh p kh u, ch đ kh u hao tài s n
c đ nh

đâ là

u t t c đ ng l n đ n các v n đ tài chính doanh nghi p.

Th tr ng tài chính và h th ng các trung gian tài chính: ho t đ ng c a doanh
nghi p g n li n v i th tr ng tài chính, n i mà doanh nghi p có th hu đ ng gia t ng
v n, đ ng th i có th đ u t c c kho n tài chính t m th i nhàn r i đ t ng thêm m c
sinh l i c a v n ho c có th d dàng h n th c hi n đ u t dài h n gián ti p. S pát tri n
c a th tr ng làm đa d ng hóa các công c và các hình th c hu đ ng v n cho doanh
nghi p, ch ng h n nh s xu t hi n và phát tri n c a hình th c thuê tài chính, s hình
24

Thang Long University Library


thành và phát tri n c a th tr
nh h

ng ch ng kho n

Ho t đ ng c a các trung gian tài chính

ng l n đ n ho t đ ng tài chính c a doanh nghi p. S l n m nh c a các trung

gian tài chính s cung c p các d ch v tài chính ngà càng phong phú đa d ng h n cho
doanh nghi p. S c nh tranh lành m nh gi a các trung gian tài chính t o đi u ki n t t
h n cho doanh nghi p ti p c n, s d ng ngu n v n tín d ng v i chi phí th p.

25