CHƯƠNG 6 đặc tả yêu cầu ND và PHÂN TÍCH NGHIỆM vụ

Prepared by MSc Luong manh Ba

Chương VI: Đặc tả yêu cầu ND và
phân tích nhiệm vụ
Đặc tả yêu cầu ND và phân tích nhiệm vụ là 2
giai đoạn quan trọng trong phát triển HCI
Nội dung
6.1 Đặc tả yêu cầu ND
6.2 Công cụ
6.3 Phân tích nhiệm vụ
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 1


Prepared by MSc Luong manh Ba

6.1 Đặc tả yêu cầu ND
6.1.1 Đặc tả chức năng: hệ thống làm gì
6.1.2 Đặc tả dữ liệu: cấu trúc hệ thống, dữ liệu cho
xử lý thành công = > cấu trúc hội thoại
6.1.3 Đặc tả tính dùng được: mức độ chấp nhận của
ND và đáp ứng của hệ thống.

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 2

6.2. Công cụ

Prepared by MSc Luong manh Ba

• Data Flow Diagram - DFD: để mô tả chức năng. Hệ
thống phân thành nhiều mức khác nhau.
• Entity Relationship Diagram- ERD: để mô tả dữ liệu
• Công cụ đặc tả tính dùng được: khả năng học, tính
mềm dẻo, . . .

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 3


Prepared by MSc Luong manh Ba

6.3. Phân tích nhiệm vụ (Task Analysis)
• Vai trò: Tập các kỹ thuật miêu tả cái ND làm, biểu diễn các
mô tả, các dự đoán và đánh giá hệ thống => Hiểu cách thức
ND thực hiện nhiệm vụ với một HT hiện tại

• Thí dụ “Lau nhà”
- Lấy máy hút bụi
- Lắp các phụ tùng
- Lau nhà

- Khi ngăn chứa đầy, tháo và đổ vào thùng rắc
- Lau xong: tháo cất máy

=> Tri thức cần biết: máy hút bụi, phụ tùng, . . .
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 4


Prepared by MSc Luong manh Ba

6.3. Phân tích nhiệm vụ (tiếp)
• Một số thuật ngữ:
- Goal (mục đích): còn gọi là nhiệm vụ ngoài => trạng
thái của Hệ thống mà ND muốn thực hiện. Mục đích
được thực hiện bởi: công cụ, phương pháp, kỹ thuật,
thiết bị.
- Task (nhiệm vụ): gọi là nhiệm vụ trong. Các hoạt
động được yêu cầu, được sử dụng và cần thiết cho
mục đích
- Action (hành động): được coi như một nhiệm vụ
song không tạo ra một vấn đề phải giải quyết.
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 5

Prepared by MSc Luong manh Ba

Một số thuật ngữ (tiếp)
Thí dụ: các công việc để viết một bức thư với MS
WORD
Task
Goals
Viết 1 lá thư

Viết

In

.......

Phương pháp, Công
cụ, Kỹ thuật

HUT, Falt. of IT

.......

........
.......

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 6

Prepared by MSc Luong manh Ba

Kỹ thuật Phân tích nhiệm vụ
• Phân rã : Chia nhiệm vụ thành các nhiệm vụ con
• Kỹ thuật dựa vào tri thức: ND hiểu gì về nhiệm vụ
và nó được tổ chức ra sao?
• Phân tích dựa vào mô hình quan hệ thực thể: mối
quan hệ giữa các thực thể, hành động và ND trong
quá trình thực hiện.

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 7


Prepared by MSc Luong manh Ba

6.3.1 Kỹ thuật phân rã
(Task decomposition)
- Có từ 20 năm trước. Là một trong những dạng nổi
tiếng nhất của TA
- Mục đích: mô tả cái mà ND phải thực hiện thành
các nhiệm vụ con và thứ tự của các n/v con
- Biểu diễn dưới dạng sơ đồ hay văn bản các mức
thao tác và các kế hoạch.
Các mức thao tác không theo thứ tự; Plan chỉ ra thứ
tự.

- Thí dụ
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 8


Prepared by MSc Luong manh Ba

Cấu trúc HTA cho soạn thảo 1 văn bản
Plan 0: thực hiện 1,2,
sau đó 3,4,5 . . .

1. Khởi tạo MS
Word

0. Goals
Viết 1 lá thư dùng MS
WORD

2. Nhập DL

3. Định dạng
VB

4. Hiệu chỉnh

5. Lưu VB

Plan 3: phù hợp y/c
Plan 2: phù hợp y/c

2.1 Nhập từ
Bàn phím

HUT, Falt. of IT

3.1 Định dạng 3.2 Định dạng 3.3 Định dạng
Ký tự
đoạn
toàn bộ

2.2 Nạp từ tệp

2.3 Bổ sung

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 9

.............


Prepared by MSc Luong manh Ba

Biểu diễn dạng văn bản(tiếp)
- Miêu tả phân cấp:
Mức 0: . . . . . . . . . . .
Mức 1

Mức 2
Mức 3
Mức 3.1
Mức 3.2
.......

Mức 4
.......
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 10


Prepared by MSc Luong manh Ba

Biểu diễn dạng văn bản(tiếp)
- Miêu tả plan:

Plan 0: các nhiệm vụ: . . . .
Plan 1: thực hiện 1, 2,3, 5 nếu đk thì thực
hiện 4
Plan 2: các nhiệm vụ: . . . .
.......

- Luật kết thúc: khi nào kết thúc công việc?

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 11


Prepared by MSc Luong manh Ba

Hiệu chỉnh
• Tinh chỉnh: Cho mô tả ban đầu ( Text/Diagram) =>
kiểm thử/ tăng cường?
• Nguyên tắc: dùng Heuristics
- dưạ vào cặp hành động
- cấu trúc lại
- cân bằng
- khái quát hoá

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 12


Prepared by MSc Luong manh Ba

Các kiểu plan
- chuỗi cố định: thí dụ 1.1{1.2{1.3
- lựa chọn: thí dụ if the pot is full 2
- Đợi sự kiện: thí dụ when kettle boils 1.4
- Chu trình

- Thời gian phân chia do 1; at the same time : : :
- Trộn

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 13


Prepared by MSc Luong manh Ba

-

6.3.2 Phân tích nhiệm vụ theo nhận
thức
Là kỹ thuật phân tích theo biểu diễn tri thức mà ND

có hoặc cần phải có để hoàn thành mục đích
- Cơ sở: dựa vào lý thuyết nhận thức các hành động
có tính vật lý, thí dụ như nhấn phím, di chuyển
chuột, trao đổi có tính suy nghĩ hay hành động nhận
thức
- Mô hình: mô hình xử lý thông tin con người, lý
thuyết phức tập nhận thức.

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 14


Prepared by MSc Luong manh Ba

Phân tích nhiệm vụ theo mô hình
tri thức (How to do it)
- Cơ sở: dựa vào ánh xạ nhiệm vụ - hành động. Nhiệm
vụ được dùng, hành động thực hiện => GOMS là
mô hình thích hợp nhất
- Việc thực hiện GOMS được chia thành nhiều mức
trìu tượng khác nhau
- 3 tính chất của GOMS:
+ GOMS mô tả một tập các phương pháp để thực
hiện nhiệm vụ
+ Mức độ nhiệm vụ cơ sở (unit task)
+ Mức độ hành động (Keystroke)
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 15


Prepared by MSc Luong manh Ba

Thí dụ Quản lý tệp của PC-MSDOS và
MACINTOSH
• Users goal

–1. Xoá 1 tệp
–3. Chuyển 1 tệp

HUT, Falt. of IT

2. Xoá 1 thư mục
4. Chuyển 1 thư mục

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 16


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS
File manipulation methods - 1
• Phương pháp thực hiện mục đích xoá 1 tệp
•
Step 1 Chọn lệnh ERASE từ tệp lệnh
•
Step 2 Nghĩ tên TM và tên tệp
•
Step 3 Nhập lệnh và thực hiện lệnh
•
Step 4 Kết thúc
• Phương pháp thực hiện mục đích chuyển 1 tệp
•
Step 1 Thực hiện sao 1 tệp
•

Step 2 Thực hiện xoá 1 tệp
• Step 3 Kết thúc
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 17


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS
File manipulation methods - 1 (tiếp)
• Phương pháp thực hiện mục đích sao 1 tệp
• Step 1 Chọn lệnh COPY từ tệp lệnh
• Step 2 Nghĩ tên TM và tên tệp nguồn
• Step 3 Nghĩ tên TM và tên tệp đích
• Step 4 Nhập lệnh và thực hiện lệnh
• Step 5 Kết thúc

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 18


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS

File manipulation methods - 2
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Phương pháp thực hiện mục đích xoá 1 TM
Step 1 Xoá tất cả các tệp trong TM
Step 2 Xoá TM
Step 3 Kết thúc
Phương pháp thực hiện mục đích xoá mọi tệp
Step 1 Chọn lệnh ERASE từ tệp lệnh
Step 2 Nghĩ tên TM
Step 3 Nhập tên TM: *.*
Step 4 Nhập lệnh và thực hiện lệnh
Step 5 Kết thúc

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 19


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS
File manipulation methods - 2(tiếp)
• Phương pháp thực hiện mục đích chuyển TM
• Step 1 Chọn lệnh RD từ tệp lệnh
• Step 2 Nghĩ tên TM và nhập
• Step 3 Nhập lệnh và thực hiện lệnh
• Step 4 Kết thúc

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 20


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS
File manipulation methods - 3
• Phương pháp thực hiện mục đích chuyển 1 TM
• Step 1 Thực hiện sao TM
• Step 2 Thực hiện xoá TM
• Step 3 Kết thúc
• Phương pháp thực hiện mục đích sao 1 TM
• Step 1 TạoTM mới
• Step 2 Sao mọi tệp sang TM mới
• Step 3 Kết thúc
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 21


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS
File manipulation methods - 3 (tiếp)
Phương pháp thực hiện mục đích tạo 1 TM
Step 1 Chọn lệnh MD trong tập lệnh
Step 2 Nghĩ và nhập tên TM
Step 3 Thực hiện lệnh
Step 4 Kết thúc

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 22


Prepared by MSc Luong manh Ba

PC-MSDOS
File manipulation methods - 3 (tiếp)
Phương pháp thực hiện mục đích sao mọi tệp

Step 1 Chọn lệnh COPY từ tệp lệnh
Step 2 Nghĩ tên TM nguồn

Step 3 Nhập *.* trong vùng nguồn
Step 4 Nghĩ tên TM đích
Step 5 Nhập *.* trong vùng đích
Step 6 Thực hiện lệnh
Step 7 Kết thúc
HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 23


Prepared by MSc Luong manh Ba

Macintosh
Specific file manipulation methods
• Phương pháp thực hiện mục đích xoá 1 tệp
• Step 1 Gắp tệp bỏ vào thùng rác
• Step 2 Kết thúc
• Phương pháp thực hiện mục đích chuyển 1 tệp
• Step 1 Gắp tệp bỏ vào nơi đến
• Step 2 Kết thúc

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 24

Prepared by MSc Luong manh Ba

Macintosh
Specific file manipulation methods (tiếp)
• Phương pháp thực hiện mục đích xoá 1 TM
• Step 1 Gắp TM bỏ vào thùng rác
• Step 2 Kết thúc
• Phương pháp thực hiện mục đích chuyển 1 TM
• Step 1 Gắp TM bỏ vào nơi đến
• Step 2 Kết thúc

HUT, Falt. of IT

 Dept. of SE, 2002

HCI - Two. 25