NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ

Tiết 33: Tập làm văn

NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I. Mức độ cần đạt
- Hiểu đặc điểm, ý nghĩa và tác dụng của ngôi kể trong văn bản tự sự (ngôi thứ nhất và
ngôi thứ ba).
- Biết cách lựa chọn và thay đổi ngôi kể thích hợp trong văn tự sự.
II. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng
1. Kiến thức
- Khái niệm ngôi kể trong văn tự sự.
- Sự khác nhau giữa ngôi kể thứ ba và ngôi kể thứ nhất.
- Đặc điểm riêng của mỗi ngôi kể.
2. Kĩ năng
- Lựa chọn và thay đổi ngôi kể thích hợp trong văn bản tự sự.
- Vận dụng ngôi kể vào đọc - hiểu văn bản tự sự
III. Chuẩn bị
- Giáo viên: SGK, SGV, tham khảo tài liệu, soạn giáo án, bảng phụ…
- Học sinh: Chuẩn bị trước bài mới.
IV. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
GV kiểm tra việc chuẩn bị bài ở nhà của học sinh.
3. Bài mới
Giới thiệu bài (1 phút)
Tiết học trước chúng ta đã luyện nói trước lớp hai đề, đó là đề nào?
- Giới thiệu về bản thân mình.
- Giới thiệu về gia đình mình.
Khi kể em xưng hô như thế nào, ngôi thứ mấy…
Trong khi kể các em thường không thống nhất ngôi kể và không xác định được
ngôi kể. Tiết học này sẽ giúp các em khi kể, khi nào thì xưng tôi (ngôi thứ nhất), khi nào
thì kể theo ngôi thứ ba, mỗi ngôi kể có ưu thế như thế nào, nó có liên quan đến sắc thái

biểu hiện tình cảm của bài văn như thế nào?
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Hoạt động 1 (20 phút)
Gọi HS đọc phần đầu
? Thế nào là ngôi kể ?
HS đọc kỹ các đoạn văn.

HS đọc
- Ngôi kể là vị trí giao tiếp
mà người kể sử dụng khi kể
chuyện.
? Khi kể người kể xưng như - Người kể xưng “tôi, ta,

Nội dung
I. Ngôi kể và vai trò của
ngôi kể trong văn tự sự.


thế nào thì gọi là kể theo mình, em…”
ngôi thứ nhất?
? Kể như thế nào là kể theo - Người kể giấu mình, gọi
ngôi thứ ba?
sự vật bằng tên của chúng,
kể như người ta kể.
1. Đọc 2 đoạn văn
Gọi HS đọc 2 đoạn văn

Học sinh đọc
2. Tìm hiểu

? Ở đoạn 1 người kể có
xưng tên mình ra không,
người kể này có mặt ở
những nơi nào?

- Đ1: Người kể giấu mình,
người kể lúc có mặt ở cung
vua lúc có mặt ở tại công
quán sau lại có mạt ở cung
vua.
? Vậy đoạn 1 được kể theo - Kể theo ngôi thứ ba.
- Đoạn 1: Kể theo ngôi thứ
ngôi nào?
ba. Người kể giấu mình
không biết ai kể, nhưng
người kể có mặt ở khắp mọi
? Đoạn 2 được kể theo ngôi - Kể theo ngôi thứ nhất. Vì nơi.
nào? Vì sao em nhận ra người kể hiển diện xưng
được điều đó?
“tôi”.
- Đoạn 2: Kể theo ngôi thứ
nhất. Người kể hiển diện
xưng “tôi”.
? Trong đoạn 2 người xưng - Là Dế Mèn, không phải
“tôi” là Dế Mèn hay là tác tác giả (Tô Hoài).
giả?
Giảng: Ở học kì II các em sẽ - Ngôi thứ ba.

được học văn bản “Bài học - Ngôi thứ nhất “tôi” chỉ kể
đường đời đầu tiên” trích được những gì “tôi” biết mà
“Dế Mèn phiêu lưu kí” của thôi.
nhà văn Tô Hoài. Tô Hoài
đã mượn thế giới loài vật để
kể chuyện, cho Dế Mèn kể
về cuộc đời mình…
- Đoạn 2 người xưng “tôi”
là Dế Mèn.
? Trong 2 ngôi kể trên (ngôi - Ngôi thứ ba kể tự do hơn
thứ nhất và ngôi thứ ba)
ngôi kể nào có thể kể tự do
không bị hạn chế?
? Ngôi kể nào chỉ kể những - Ngôi thứ nhất
điều mình biết, mình thấy,
mình nghĩ…?
- Ngôi thứ ba có thể kể tự do
hơn ngôi thứ nhất.
? Trong đoạn văn 2 đổi ngôi - Học sinh đổi ngôi kể
kể thứ nhất thành ngôi kể


thứ ba tức thay “tôi” vào Dế
mèn, em có đoạn văn như
thế nào?
GV sửa: để tránh lặp từ ta
có thể thay từ Dế Mèn bằng
một số các đại từ thay thế
khác như: nó, cậu ta…
GV đọc đoạn văn thay.

? Khi thay đôi ngôi kể như - Đoạn văn không thay đổi
vậy em thấy đoạn văn có nhiều, chỉ làm cho người kể
thay đổi nhiều không?
giấu mình.
- Đoạn 2: đổi thành ngôi kể
thứ ba, đoạn văn không thay
đổi nhiều, chỉ làm người kể
giấu mình.
? Có thể đổi ngôi kể thứ ba - Rất khó đổi ngôi kể, vì
trong đoạn 1 thành ngôi kể khó tìm 1 người ở khắp mọi
thứ nhất, xưng “tôi” được nơi.
- Đoạn 1 khó đổi ngôi kể, vì
không? Vì sao?
khó tìm người có mặt khắp
GV chốt: Khi kể chuyện các
mọi nơi.
em cần lựa chọn ngôi kể cho
phù hợp, vì mỗi ngôi kể có
một ưu thế riêng
- Kể theo ngôi thứ nhất:
người kể có thể chuyện xảy
ra ở khắp mọi nơi, sự việc
mang tính khách quan
hơn…
- Kể theo ngôi thứ nhất:
người kể kể những điều
mình thấy, mình trải qua,
mình suy nghĩ nên manh
tính chủ quan hơn…
3. Ghi nhớ: SGK tr 89

Bảng phụ lưu ý

HS đọc ghi nhớ SGK
HS đọc

Hoạt động 2 (23 phút)
.
GV cho HS đọc đoạn văn. ?
Thay từ “tôi” thành từ “Dế Học sinh đọc
Mèn”?
Học sinh làm, trình bày
Gọi 1 đến 2 HS thay đổi
ngôi kể.
GV nhận xét, sửa.

II. Luyện tập
Bài tập 1 : Đổi ngôi kể thứ
nhất thành ngôi thứ ba, nhận
xét.


? Ngôi kể thứ ba trong đoạn
văn trên giúp cho đoạn văn - Đoạn văn có sắc thái
như thế nào?
khách quan hơn
Bài tập 2 : Đôi ngôi kể thứ
ba thành ngôi thứ nhất, nhận
xét.
Tương tự như bài tập 1: GV
cho HS đọc đoạn văn

Học sinh đọc
? Thay từ “tôi” vào các từ Học sinh thay, trình bày
“Thanh”; “chàng”.
? Ngôi thứ nhất đem lại điều
gì khác cho đoạn văn?
- Ngôi kể “tôi” tô đậm thêm
sắc thái tình cảm cho đoạn
GV phát phiếu học tập cho văn.
các nhóm
Học sinh sinh thảo luận, tìm
xem đoạn được kể theo ngôi
GV nhận xét
nào và đổi ngôi kể.
Học sinh trình bày
Bài tập 3, 4:
? Truyện “Cây bút thần” kể
theo ngôi nào, vì sao như - Kể theo ngôi thứ ba. Vì
vậy?
người kể ở đây giấu mình,
không biết ai kể, nhưng
người kể lại có mặt ở khắp
? Vì sao trong các truyện mọi nơi…
truyền thuyết, truyện cổ tích - Vì đây là loại truyện dân
người ta hay kể chuyện theo gian mang yếu tố tưởng
ngôi thứ ba mà không kể tượng hoang đường, kể
theo ngôi thứ nhất?
chuyện xảy ra ở khắp mọi
nơi…
Bài tập 5:
? Khi viết thư em sử dụng

ngôi kể nào?
- Ngôi thứ nhất.

4. Củng cố, dặn dò (1 phút)
- Củng cố lại phần ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba.
- Xem lại các ví dụ trong bài học; học thuộc ghi nhớ; làm các bài tập còn lại.
- Đọc, soạn trước bài: Ông lão đánh cá và con cá vàng.