Mối tương quan giữa lạm phát và tăng trưởng kinh tế tại việt nam

B
TR

NGă

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

NGUY N DUY TIÊN

M IăT

NGăQUAN

GI A L MăPHỄTăVĨăT NGăTR

NG KINH T

T I VI T NAM

Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s : 60340201

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

NG

IăH

NG D N KHOA H C:

PGS.ăTS.ă OĨNăTHANHăHĨ

TP. H Chí Minh, n mă2015


L IăCAMă OAN
Tôiăcamăđoan lu năv nănƠyădoăchínhătôiăt tìm ki m thông tin, tài li u và th c
hi n nghiên c uăd
Các s li uăđ
đ tăđ

is h

ng d n c aăPGS.ăTS.ă oƠnăThanhăHƠ.

c s d ngătrongăđ tài nghiên c u này là trung th c; k t qu

c th hi năđúngăb n ch t c a s li u. M i thông tin trích d năđ uăđ

ngu n.
Ng

iăcamăđoan

Nguy n Duy Tiên

c ghi rõ

M CL C
M
CH

U .....................................................................................................................1
NGă1:ăC ăS

LÝ THUY T V L εăPHÁTăVÀăT NGăTR

NG KINH

T ................................................................................................................................4
1.1.

C ăS LÝ THUY T .....................................................................................4

1.1.1.

L m phát ........................................................................................................4

1.1.1.1. Khái ni m l m phát ........................................................................................4
1.1.1.2.

oăl

ng l m phát .........................................................................................5

1.1.1.3. Phân lo i l m phát ..........................................................................................6
1.1.1.4. Các nguyên nhân gây ra l m phát ..................................................................8

1.1.1.5. Ti n t và l m phát .......................................................................................12
1.1.1.6. Nh ng t n th t xã h i c a l m phát .............................................................13
1.1.2.

T ngătr

ng kinh t ......................................................................................18

1.1.2.1. Khái ni măt ngătr
1.1.2.2.

oăl

ng kinh t .....................................................................18

ngăt ngătr

ng kinh t .......................................................................18

1.1.2.3. Cácămôăhìnhăt ngătr
1.1.2.4. Vai trò c aăt ngătr

ng kinh t ..................................................................19
ng kinh t ....................................................................23

1.2.

M I QUAN H GI A L εăPHÁTăVÀăT NGăTR

1.3.

CÁC NGHIÊN C U TH C NGHI M V M I QUAN H GI A L M

PHÁT VÀăT NGăTR

NG KINH T .....23

NG KINH T ...................................................................25

1.3.1.

Trên th gi i .................................................................................................25

1.3.2.

T i Vi t Nam ................................................................................................29

K T LU NăCH

NGă1..........................................................................................30


CH

NGă 2:ă ε Iă T

NG QUAN GI A L M PHÁT VÀ T NGă TR

NG

KINH T T I VI T NAM .......................................................................................31
2.1.
TR
2.1.1.

TH C TR NG M Iă T

NGă QUANă GI A L M PHÁT VÀ T NGă

NG KINH T T I VI T NAM .....................................................................31
L măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t t i Vi t Nam ............................................31

2.1.1.1. Giaiăđo n 1986 ậ 1993 .................................................................................31
2.1.1.2. Giaiăđo n 1994 ậ 1998 .................................................................................33
2.1.1.3. Giaiăđo n 1999 ậ 2003 .................................................................................35
2.1.1.4. Giaiăđo n 2004 ậ 2007 .................................................................................37
2.1.1.5. Giaiăđo n 2008 ậ 2014 .................................................................................38
2.1.2.

Nh n xét th c tr ng ......................................................................................39

2.2.

PH

2.2.1.

D li u thu th p............................................................................................39

NGăPHÁPăNGHIểNăC U ...............................................................39

2.2.1.1. Xácăđ nh ch s đoăl

ng .............................................................................39

2.2.1.2. Thu th p d li u ...........................................................................................40
2.2.1.3. X lý d li u ................................................................................................41
2.2.1.4. Mô t d li u ................................................................................................41
2.2.2.

Phân tích m iăt

ngăquan ............................................................................41

2.2.2.1. Ki măđ nh tính d ng c a chu i th i gian ....................................................42
2.2.2.2. Ki măđ nhăđ ng liên k t ...............................................................................44
2.2.2.3. Mô hình hi u ch nh sai s d ng vector VECM ............................................45
2.2.2.4. Ki măđ nh m i quan h nhân qu ................................................................46
2.3.

K T QU NGHIÊN C U ..........................................................................48

2.3.1.

Thu th p và x lý d li u .............................................................................48


2.3.2.

Mô t th ng kê d li u .................................................................................51

2.3.3.

Ki măđ nh tính d ng ....................................................................................51

2.3.4.

Xácăđ nhăđ tr t iă u ..................................................................................53

2.3.5.

Ki măđ nhăđ ng liên k t Johansen ...............................................................56

2.3.5.1. Ki măđ nh trace ............................................................................................56
2.3.5.2. Ki măđ nh b ng t l hàm h p lý .................................................................56
2.3.6.

căl

ng mô hình hi u ch nh sai s d ng vector VECM ..........................57

2.3.7.

Ki măđ nh quan h nhân qu Granger .........................................................58

2.3.8.

Hàm ph n ng ..............................................................................................59

2.3.9.

Phơnărưăph

K T LU NăCH
CH

NGă3:ă

ngăsai .......................................................................................62
NGă2..........................................................................................64

XU T CÁC GI IăPHÁPăT NGăTR

NG KINH T VÀ KI M

SOÁT L M PHÁT T I VI T NAM .......................................................................67
3.1.

CÁC GI IăPHÁPăT NGăTR

3.1.1.

C i thi nămôiătr

NG KINH T T I VI T NAM..............67

ngăđ uăt ,ătháoăg khóăkh năchoădoanhănghi păđ nâng cao

n ngăl c c nh tranh qu c gia ....................................................................................67
3.1.2.

Táiăc ăc u n n kinh t ..................................................................................68

3.1.3.

y m nh h i nh p kinh t qu c t .............................................................70

3.2.

CÁC GI I PHÁP KI M SOÁT L M PHÁT T I VI T NAM ................74

3.2.1.

K t h p hi u qu chính sách tài chính và chính sách ti n t .......................74

3.2.2.

Ti t ki m, ch ng lãng phí ............................................................................74

3.2.3.

i u ch nh giá các m tăhƠngăc ăb n và d ch v công có s ph i h păđ ng b

gi a các ngành liên quan và l trình h p lý v th iăđi măt ngăgiá,ăm căt ngăgiá ....75
3.2.4.

Xây d ng mô hình d toánăng

ng hi u qu l m phát................................75


3.2.5.

Thông tin tuyên truy n hi u qu ..................................................................76

K T LU NăCH

NGă3..........................................................................................76

K T LU N NGHIÊN C U .....................................................................................78


DANH M影C CÁC KÝ HI烏U, CÁC CH頴 VI蔭T T溢T
ADB: Asian Development Bank ậ NgơnăhƠngăPhátătri năChơuăÁ
ADF: Augmented Dickey-Fuller Test ậ Ki măđ nhăgiaăt ngăDickey-Fuller
ASEAN: Association of Southeast Asian Nations ậ Hi pă h iă cácă Qu că giaă ôngă
Nam Á
CPI: Consumer Price Index ậ Ch ăs ăgiáăhƠngătiêuădùng.
ECI: Employment Cost Index ậ Ch ăs ăchiăphíăvi călƠm
ECM: Error Corection Model ậ εôăhìnhăhi uăch nhăsaiăs
EU: European Union ậ Liên minh Châu Âu
FTA: Free Trade Agreement ậ Hi păđ nhăTh

ngăm iăT ădo

GDP: Gross Domestic Product ậ T ngăs năph măqu căn i
GNP: Gross National Product ậ T ngăs năl

ngăqu căgia

IMF: International Monetary Fund ậ Qu ăTi năt ăQu căt
IRF: Impulse Response Function ậ HƠmăph nă ngăđ y
OLS: Ordinary Least Squares ậ Ph
thôngăth

ngă phápă

că l

ngă bìnhă ph

ngă nh ă nh tă

ng

PCI: Per Capita Income ậ T ngăs năph măbìnhăquơnăđ uăng
quơnăđ uăng

iăho căThuănh păbìnhă

i

PPI: Producer Price Index ậ Ch ăs ăgiáăhƠngăs năxu t
RCEP: Regional Comprehensive Economic Partnership ậ Hi păđ nhă

iătácăKinhăt ă

ToƠnădi năKhuăv c
SIC: Schwarz Information Criterion ậ Tiêuăchu năthôngătinăSchwarz
TPP: Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement ậ Hi păđ nhă
Kinhăt ăChi năl

căxuyênăTháiăBìnhăD

ng

VAR: Vector Autoregressive ậ (εôăhình)ăt ăh iăquyătheoăvector
VECM: Vector Error Corection Model ậ εôăhìnhăhi uăch nhăsaiăs ăd ngăvector
WB: World Bank ậ NgơnăhƠngăTh ăgi i
WTO: World Trade Organization ậ T ăch căTh

ngăm iăTh ăgi i

iătácă


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: S li u CPI và GDP t n mă1986ăđ n 2014 .............................................48
B ng 2.2: X lý s li u CPI và GDP t n mă1986ăđ n n mă2014 ...........................49
B ng 2.3: Mô t th ng kê d li u LnCPI và LnGDP ................................................51
B ng 2.4: K t qu ki măđ nh cho chu i LnCPI ........................................................51
B ng 2.5: K t qu ki măđ nh chu i LnGDP .............................................................52
B ngă2.6:ăXácăđ nhăđ dài c a tr cho các bi n LnGDP và LnCPI ..........................54
B ng 2.7: K t qu ki măđ nh s m i quan h đ ng liên k t b ng ki măđ nh Trace .56
B ng 2.8: K t qu ki măđ nh s m i quan h đ ng liên k t b ng t l hàm h p lý .56
B ng 2.9: K t qu ki măđ nh quan h nhân qu Granger .........................................58
B ngă2.10:ăTácăđ ng c a cú s căt ngătr

ng kinh t ................................................59

B ngă2.11:ăTácăđ ng c a cú s c l m phát .................................................................61
B ngă2.12:ăPhơnărưăph

ngăsaiăc a LnGDP .............................................................62

B ng 2.13:ăPhơnărưăph

ngăsaiăc a LnCPI ...............................................................63


DANH M C CÁC HÌNH V ,

TH

Hình 1.1: L m phát do c u kéo ...................................................................................9
Hình 1.2: L măphátădoăchiăphíăđ y............................................................................10
Hình 1.3: L m phát ................................................................................................11
Hình 1.4: M i quan h gi a l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t ...................................25

Hình 2.1: T l t ngătr

ng GDP và CPI t n mă1987ăđ năn mă1993 .....................31

Hình 2.2: T l t ngătr

ng GDP và CPI t n mă1993ăđ năn mă1998 .....................33

Hình 2.3: T l t ngătr

ng GDP và CPI t n mă1999ăđ năn mă2007 .....................35

Hình 2.4: T l t ngătr

ng GDP và CPI t n mă2004ăđ năn mă2007 .....................37

Hình 2.5: T l t ngătr

ng GDP và CPI t n mă2008ăđ năn mă2014 .....................38

Hìnhă2.6:ăTácăđ ng c a cú s căt ngătr

ng kinh t ..................................................60

Hìnhă2.7:ăTácăđ ng c a cú s c l m phát ...................................................................61
Hìnhă2.8:ăNguyênănhơnăthayăđ iăph

ngăsaiăc a LnGDP ........................................63

Hìnhă2.9:ăNguyênănhơnăthayăđ iăph

ngăsaiăc a LnCPI ..........................................64

Hình 2.10: T l t ngătr

ng GDP và CPI t n mă1986ăđ năn mă2014 ...................65

1

M

U

V năđ nghiên c u
Tr i qua g nă30ăn măth c hi năđ
i bi uă

h i, k t Ð i h i
n măth c hi n C

ng l iăđ i m i và xây d ng ch ngh aăxưă

ng C ng s n Vi t Nam L n VIă(n mă1986)ăvƠăh nă20ă

ng l nh xây d ng đ t n

c trong th i k quá đ lên ch ngh a xã

h i (n mă1991; b sung, phát tri năn mă2011)ăđ n nay, Vi tăNamăđưăthuăđ
thành t u to l n, h t s c quan tr ng. Th c hi năđ
t t ng quát là xây d ng n n kinh t th tr

c nh ng

ng l iăđ i m i, v i mô hình kinh

ngăđ nhăh

ng xã h i ch ngh a, đ tăn

taăđưăthoátăkh i kh ng ho ng kinh t ậ xã h i, t oăđ

c

c nh ng ti năđ c n thi tăđ

chuy n sang th i k phát tri n m i ậ th i k đ y m nh công nghi p hóa, hi năđ i hóa.
Songăđó, chúng ta luôn ph iăđ i m t v i thách th c v

năđ nh kinh t v ămô,

phát tri năch aăb n v ng, s c c nh tranh c a n n kinh t th p, hi u qu s d ng các
ngu n l căch aăcao, môiătr

ngăđangăb ô nhi m, b i chi ngân sách, n côngăt ngă

nhanh, thâm h t cán cân vãng lai,ầ đư đ y l m phát

Vi t Nam trong nh ngăn mă

g năđơyăt ngăr t cao. L m phát k t n mă1996ăđ nă2007ăđ

c gi

s ; nh ngăđ năn mă2008ăvƠăn mă2011, t căđ l m phát l năl

m c m t ch

t là 23, 12% và 18,

68%. Kinh t v ămôăb t n. Doăđó, Qu c h iăvƠăcácăc ăquanăChínhăph đưăvƠăđangă
coi ki m ch l m phát là m t trong nh ng nhi m v
T ngătr

uătiênăhƠngăđ u c a Chính ph .

ng kinh t b n v ng, ki m soát và duy trì l m phát

m c h p lý

luôn là m c tiêu kinh t v ămôăquanătr ngăhƠngăđ u c a các qu c gia. Tuy nhiên, gi a
l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t l i có m i quan h ph c t p, nhi u chi u và có th

thayăđ i theo th i gian. Vi c nh n bi t quy lu tăt

ngătácăgi a l măphátăvƠăt ngătr

ng

c l i gi iătrongăđi u ki n kinh t th tr

ng

Vi t Nam, trong b i c nh kinh t v ămôăch aăth c s

n

kinh t l i là bài toán không d tìmăđ
liên t c bi năđ i hi n nay.

đ nh, vi c nh n d ng quy lu tăvƠăl

ng hóa m i quan h gi a l măphátăvƠăt ngătr

kinh t lƠmăc ăs cho vi c ho chăđ nhăcácăchínhăsáchăv ămôăc aăNhƠăn
thuăhútăđ

ng

căđưăvƠăđangă

c s quan tâm c a nhi u nhà khoa h c, nhà ho chăđ nh chính sách. Bài

nghiên c u này không n m ngoài m că đíchă đó. K t qu đ tă đ

c nh m m că đích


2

chính kh ngăđ nh và ti n t i xác l p m i t

ngăquanăgi a l măphátăvƠăt ngătr

ng

kinh t t i Vi t Nam, t đó có th s d ng l m phát nh ălà m t trong các công c
qu n lý kinh t v ămô.
M c tiêu và câu h i nghiên c u
M c tiêu lý lu n và m c tiêu c a vi c nghiên c u nh m:
 δƠmărõăc ăs lý thuy t v l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t . Quaăđó,ăhi u rõ

t ng thành ph n c a v năđ , cung c p công c nh m gi i quy t nh ng m c tiêu nghiên
c u c th .
 Phân tích m iăt

ngăquanăgi a l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t trong các h c

thuy t kinh t . T đó,ăxác l păc ăs đ đánhăgiá,ăsoăsánhăv i k t qu nghiên c u.
 Miêu t th c tr ng m iăt

ngăquanăgi a l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t t i

Vi t Nam t n mă1986ăđ năn mă2014.
 Xácăđ nh vƠăl

ng hóa m i quan h gi a l m phát v i t ngătr

ng kinh t t i

Vi t Nam.


aăraănh ng ki n ngh v chính sách và phát tri n kinh t bao g m vi c

ki m soát l m phát.
K t qu nghiên c u này nh m tr l i các câu h i sau:
 Có m iăt

ngăquanăgi a l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t t i Vi t Nam hay

không?
 N u t n t i m iăt

ngăquanăgi a l măphátăvƠăt ngătr

thì m i quan h này là m t chi u hay hai chi u?ăδƠăt

ng kinh t t i Vi t Nam

ngăquanăthu n hay ngh ch?

M căđ tácăđ ngănh ăth nào?
 Chính ph c n có nh ng chính sách và bi n pháp nào trong vi c ki m soát
l m phát và phát tri n kinh t b n v ng?

iăt

ng và ph m vi

iăt

ng nghiên c u bao g m l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t , m iăt

ng


3

quan gi aăhaiăđ iăl

ng này trong tình hình c th t i Vi t Nam t n mă1986ăđ năn m

2014. Tuy nhiên, v năđ nghiên c uăc ngăxemăxétăđ n b i c nh l ch s kinh t trong
l năngoƠiăn
Ph

c.
ngăphápănghiênăc u

Nghiên c u d aăvƠoăph

ngăphápănghiênăc uăđ nh tính và đ nh l

ti p c n suy di n, gi i thích m iăt

ngăquanăgi a l măphátăvƠăt ngătr

thông qua m t s công c phân thích th ng kê và kinh t l
m m Eviews 8.1) v i d li uăđ nhăl

ng thu th păđ

ng, cách
ng kinh t

ng (h tr b ng ph n

cănh ălƠăki măđ nh s m i quan

h đ ng liên k t Johansen, l p mô hình sai s hi u ch nh d ng vector VECM gi a hai
bi n s ph n ánh l măphátăvƠăt ngătr

ng kinh t , cu i cùng b ngăcácăph

ki măđ nh nhân qu Granger, s d ng hàm ph n ngăvƠăphơnărưăph
đ nh m c đ

nhăh

ngăphápă

ngăsaiăđ xác

ng t i nhau c a hai bi n s kinh t này.

ụăngh aăth c ti n
K t qu nghiên c u s mangăýăngh aăv m t th ng kê và ph n ánh m i quan
h gi a l măphátăvƠăt ngătr
raăđ

ng kinh t trong ng n h n l n dài h n, t đóăcóăth đ aă

c m t s chính sách kinh t phù h p t i Vi t Nam trong nh ngăn măs p t i.


4

CH

NGă1:ăC ăS

LÝ THUY T V L MăPHỄTăVĨăT NGăTR

NG

KINH T
1.1.

C ăS

1.1.1.

L m phát

LÝ THUY T

1.1.1.1. Khái ni m l m phát
L măphátăđ

căđ nhăngh aălƠăs giaăt ngăliênăt c và kéo dài trong m c giá

chung.ă i u này không nh t thi tăcóăngh aăgiáăc c a m i hàng hóa và d ch v đ ng
th i ph iăt ngălênătheoăcùngăm t t l , mà ch c n m căgiáătrungăbìnhăt ngălên.ăδ m
phát v n có th x y ra khi giá c a m t s hàng hóa gi m, nh ngăgiáăc c a các hàng
hóa và d ch v khácăt ngăđ m nh.
L măphátăc ngăcóăth đ

căđ nhăngh aălƠăs suy gi m s c mua c aăđ ng ti n.

Trong b i c nh l m phát, m tăđ năv ti n t muaăđ

căngƠyăcƠngăítăđ năv hàng hóa

và d ch v h n.ăHayănóiăm t cách khác, trong b i c nh l m phát, chúng ta s ph i chi
ngày càng nhi u ti năh năđ mua m t gi hàng hóa và d ch v nh tăđ nh. N u thu
nh p b ng ti năkhôngăt ngăk p t căđ tr

t giá, thì thu nh p th c t , t c là s c mua

c a thu nh p b ng ti n s gi m. Do v y, thu nh p th c t t ngălênăhayăgi m xu ng
trong th i k l m phát ph thu căvƠoăđi u gì x y ra v i thu nh p b ng ti n, t c là các
cá nhân có nh năthêmăl
giáăhayăkhông.ăNg

ng ti năđưăgi m giá tr đ đ bùăđ p cho s giaăt ngăc a m c

i dân v n có th tr nên khá gi h năkhiăthuănh p b ng ti năt ngă

nhanhăh năt căđ t ngăgiá.
M tăđi u quan tr ng mà chúng ta c n nh n th c là l m phát không ch đ nă
thu n là s giaăt ngăc a m căgiáămƠăđóăph i là s giaăt ngăliênăt c và kéo dài trong
m c giá. N uănh ăch có m t cú s c xu t hi nălƠmăt ngăm c giá, thìăd

ngănh ăm c

giá ch đ t ng t bùng lên r i l i gi m tr l i m căbanăđ uăngayăsauăđó.ăHi năt
t ngăgiáăt m th iănh ăv yăkhôngăđ
cú s căth

ng có nhăh

phát. Vi c phân bi tăđ
v i s giaăt ngăliênăt căđ

ng

c g i là l m phát. Tuy nhiên, trong th c t m i

ngăkéoădƠiăđ i v i n n kinh t vƠădoăđóăcóăth gây ra l m
c các s ki n ch x y ra m t l nănh ngăcóă nhăh

ng kéo dài

c l p l i c a m c giá trong m i th i k cóăýăngh aăr t quan


5

tr ngăđ i v i vi căđi u hành các chính sách kinh t v ămô.ăChínhăph th
ch nhăchínhăsáchătr
tr

c các cú s c kéo dài, còn các m tăcơnăđ i t m th iăth

ng ch đi u
ngăđ th

ng t gi i quy t.
Tr

ng h păng

c l i c a l m phát là gi m phát, di n ra khi m c giá chung

liên t c gi m.ăKhiăđó, s c mua c aăđ ng n i t liên t căt ng.
oăl

1.1.1.2.

ng l m phát

đoăl

ng m c đ l m phát mà n n kinh t tr i qua trong m t th i k nh t

đ nh, các nhà th ng kê kinh t s d ng ch tiêu t l l măphátăđ

c tính b ng ph n

tr măthayăđ i c a m c giá chung. T l l m phát cho th i k tăđ

c tính theo công

th c sau:
If ă=ă
Trongăđó: If
Pt

Pt ăậăPtăậă1
ă×ă100
Ptăậă1

: T l l m phát
: Ch s giáăn măt

Pt ậ 1 : Ch s giáăn mătăậ 1
Có ba lo i ch s giáăđ

c s d ngăđ tính t l l m phát:

 Ch s giá hàng tiêu dùng (CPI): th hi n m c giá trung bình c a gi hàng
hóa và d ch v mà m t h giaăđìnhămuaă k này so v i k g c.
 Ch s giá hàng s n xu t (PPI): ph n ánh m c giá trung bình c a m t gi

hàng hóa mà m t doanh nghi p mua

k này so v i k g c.

 Ch s gi m phát theo GDP (Id): ph n ánh s thayăđ i c a m c giá trung bình
c a t t c hàng hóa và d ch v s n xu t
RõărƠngălƠăđ tínhăđ

n măhi năhƠnhă(n măt)ăsoăv iăn măg c.

c t l l m phát, tr

c h t các nhà th ng kê ph i quy t

đ nh s d ng ch s giáănƠoăđ ph n ánh m c giá. Tuy nhiên, n u m cătiêuălƠăxácăđ nh
nhăh

ng c a l m phátăđ n m c s ng, thì rõ ràng ch s giá tiêu dùng t ra thích h p

h n.ăTrongăth c t , các s li u công b chính th c v l m phát trên toàn th gi iăđ u


6

đ

cătínhătrênăc ăs CPI.

1.1.1.3. Phân lo i l m phát
L măphátăth

ngăđ

c phân lo i theo tính ch t ho c theo m căđ c a t l

l m phát. Vi c phân lo i l m phát theo tính ch t s đ

căđ c p khi bàn v tácăđ ng

c a l m phát, m c này s phân lo i l m phát theo m căđ c a t l l m phát. Theo
tiêu th c này các nhà kinh t th

ng phân bi t ba lo i l m phát: (1) l m phát v a ph i,

(2) l m phát phi mã và (3) siêu l m phát.
L m phát v a ph i
L m phát v a ph iăđ
th d đoánătr
phát
th

căđ

căvìăt

m c m t con s th

căđ cătr ngăb i m căgiáăt ngăch m và nhìn chung có
ngăđ i năđ nh.ă
ng đ

i v iăcácăn

căđangăphátătri n l m

c coi là v a ph i.ă óălƠăm c l m phát mà bình

ng n n kinh t tr iăquaăvƠăítăgơyătácăđ ng tiêu c căđ n n n kinh t . Trong b i

c nhăđó, m iăng

i v n s n sàng gi ti năđ th c hi n giao d ch và ký các h păđ ng

dài h n tính b ng ti n vì h tin r ng giá và chi phí c a hàng hóa mà h mua và bán s
khôngăđiăch ch quá xa.
L m phát phi mã
L m phát trong ph m vi hai ho c ba con s m tăn măth
phát phi mã. Vi t Nam và h u h tăcácăn
trung sang n n kinh t th tr

ngăđ

c g i là l m

c chuy năđ i t c ăch k ho ch hóa t p

ngăđ u ph iăđ i m t v i l m phát phi mã trong nh ng

n măđ u th c hi n c i cách.
Nhìn chung l măphátăphiămưăđ

c duy trì trong th i gian dài s gây ra nh ng

bi n d ng kinh t nghiêm tr ng. Trong b i c nhăđó, đ ng ti n b m t giá r t nhanh,
cho nên m iăng
M iăng

i ch gi l

iăcóăxuăh

ng ti n t i thi u v aăđ cho các giao d ch hàng ngày.

ng tích tr hàng hóa, mua b tăđ ng s n và chuy n sang s d ng

vàng ho c các ngo i t m nhăđ lƠmăph
tr l n và tíchăl yăc a c i.

ngăti n thanh toán cho các giao d ch có giá


7

Siêu l m phát
Siêu l măphátălƠătr
l m phát do nhà kinh t ng

ng h p l măphátăđ c bi tăcao.ă nhăngh aăc đi n v siêu
i M PhillipăCaganăđ aăraălƠăm c l m phát hàng tháng

t 50% tr lên. Trong khi l m phát 50% m t tháng có th không th c s gây năt
nh ngăn u t l l măphátănƠyăđ

ng,

c duy trì liên t c su t 12 tháng thì t l l m phát c

n măs lên t i kho ng 13.000%.ăTheoăđ nhăngh aănƠy, choăđ n nay th gi i m i tr i
qua 15 cu c siêu l m phát. M tătr
lƠăn

că

ng h păđ

c nghi nh n chi ti t v siêu l m phát

c sau Chi n tranh Th gi i Th nh t. Giá m t t báoăđưăt ngăt 0,3 mác

vào tháng 01/1921ălênăđ n 70.000.000 mác ch trongăch aăđ yăhaiăn măsau.ăGiáăc
c a các th khácăc ngăt ngăv i t căđ t

ngăt . T tháng 01/1922ăđ n tháng 11/1923,

ch s giáăđưăt ngăt 1 lên 10.000.000.000. Cu c siêu l m phát
c c t i n n kinh t

căđ n m cănóăth

làm n y sinh Ch ngh aă

ngăđ

căcóătácăđ ng tiêu

c coi là m t trong nh ng nguyên nhân

c Qu c xã và cu c Chi n tranh Th gi i Th hai.

Có m t s đi u ki năc ăb n gây ra siêu l m phát. Th nh t, các hi năt

ng

này ch xu t hi n trong các h th ng s d ng ti năphápăđ nh. Th hai, nhi u cu c siêu
l măphátăđưăcóăxuăh

ng xu t hi n trong th i gian sau chi n tranh, n i chi n, ho c

cách m ng, do s c ngăth ng v ngân sách chính ph . Vào nh ngăn mă1980, các cú
s c bên ngoài và cu c kh ng ho ng n c a th gi i th baăđưăđóngăvaiătròăquanătr ng
trong vi c gây ra siêu l m phát

m ts n

c M Latinh.

căđi m chung c a m i cu c siêu l m phát là s giaăt ngăquáăm c trong
cung ti n, đi uănƠyăth

ng b t ngu n t s c n thi t ph i tài tr cho thâm h t ngân

sách quá l n.ăH năn a, m t khi l măphátăcaoăđưăb tăđ u, tình hình thâm h t ngân sách
có th tr nên không th ki măsoátăđ

c: l m phát cao d năđ n gi m m nh ngu n thu

t thu tính theo ph nătr măsoăv i GDP, lƠmăt ngăthơmăh t ngân sách và chính ph
s ph i d a nhi uăh năvƠoăphátăhƠnhăti nămƠăđi uănƠyăđ năl
lênăcaoăh n.ăD a trên các b ng ch ng l ch s , d
dƠiăđ

t s đ y l m phát dâng

ngănh ălƠăthơmăh t ngân sách kéo

c tài tr b ng phát hành ti n trong kho ng t 10%ăđ n 12 % c a GDP s gây

ra siêu l m phát.


8

1.1.1.4. Các nguyên nhân gây ra l m phát
i u gì gây ra l m phát là m t câu h i ph bi n, song các nhà kinh t v n
còn nh ng b tăđ ng. Có nhi u lý thuy t gi i thích v nguyên nhân gây ra l m phát
mƠăd

iăđơyăs gi i thi u nh ng lý thuy t chính.
L m phát do c u kéo
L m phát do c u kéo x y ra do t ng c uăt ng, đ c bi t khi s năl

ho căv

ngăđưăđ t

t quá m c t nhiên. Th căraăđơyăc ngălƠăm tăcáchăđ nhăngh aăv l m phát

d a vào nguyên nhân gây ra l m phát: l măphátăđ

c coi là do s t n t i c a m t m c

c u quá cao. Theo lý thuy t này nguyên nhân c a tình tr ngăd ăc uăđ

c gi i thích

do n n kinh t chi tiêu nhi uăh năn ngăl c s n xu t.ăTuyănhiênăđ choăđ nhăngh aănƠyă
có s c thuy t ph c thì c n ph i gi i thích t i sao chi tiêu l i liên t c l năh năm c s n
xu t. Ti p theo s l năl

t xem xét các thành t c a t ng c u.

L m phát có th hình thành khi xu t hi n s giaăt ngăđ t bi n trong nhu c u
v tiêuădùngăvƠăđ uăt .ăCh ng h n, khi có nh ng làn sóng mua s m m iălƠmăt ngă
m nh tiêu dùng, giá c c a nh ng m t hàng này s t ng, làm cho l m phát dâng lên
vƠăng

c l i.ăT

ngăt , l măphátăc ngăph thu c vào s bi năđ ng trong nhu c uăđ u

t :ăs l c quan c aăcácănhƠăđ uăt ălƠmăt ngănhuăc uăđ uăt ăvƠădoăđóăđ y m căgiáăt ngă
lên. Trong nhi uătr
cácăch

ng h p, l măphátăth

ng b t ngu n t s giaăt ngăquáăm c trong

ngătrìnhăchiătiêuăc a chính ph . Khi chính ph quy tăđ nhăt ngăchiătiêuăchoă

tiêuădùngăvƠăđ uăt ănhi uăh năvƠoăc ăs h t ng, thì m c giá s t ng.ăNg
chính ph quy tăđ nh c t gi măcácăch

c l i, khi

ngătrìnhăchiătiêuăcôngăc ng, ho c các công

trìnhăđ uăt ăl năđưăk t thúc, thì m c giá s gi m.
L măphátăc ngăcóănguyênănhơnăt nhu c u xu t kh u. Tuy nhiên, hàng xu t
kh uătácăđ ng t i l m phátătrongăn
t ng, l
n

c theo m t cách khác: khi nhu c u xu t kh u

ng còn l iăđ cung ngătrongăn

c gi m và do v yălƠmăt ngăm c giá trong

c. Ngoài ra, nhu c u xu t kh u và lu ng v n ch yăvƠoăc ngăcóăth gây ra l m

phát, đ c bi t trong ch đ t giá h i đoáiăc đ nh, vìăđi u này có th là nguyên nhân


9

ng ti n cung ng1.ăTìnhăhìnhăng

d n t i s giaăt ngăl

xu t kh u và lu ng v năn

c l i s x y ra khi nhu c u

c ngoài ch y vào gi m do n n kinh t th gi i hay trong

P

AS0
E2

P2

AD2

P1
P0

E0
AD0

Y0

Y * Y2

AD1
Y

khu v c lâm vào suy thoái.
Hình 1.1: L m phát do c u kéo
Trongăđ th t ng cung ậ t ng c u, l m phát do c u kéo xu t hi n khi có s
d ch chuy n sang bên ph i c aăđ

ng t ng c u.ăNh ătrong Hình 1.1, s giaăt ngăc a

m t thành t nƠoăđóăc a t ng c u s làm d ch chuy năđ
Doăđ

ng t ng c u sang bên ph i.

ng t ng cung d c lên trong ng n h n, n n kinh t s có t căđ t ngătr

ng cao

h năvƠăth t nghi p th păh n, nh ngăđ ng th i l i ph iăđ i m t v i l m phát. Rõ ràng
l m phát do c u kéo s không ph i là v năđ mà th c ra còn c n thi t và có l i cho
n n kinh t n uănh ăn n kinh t còn nhi u ngu n l căch aăs d ngănh ătrongătr
h păđ
l

ng

ng t ng c u d ch chuy n t AD0 đ n AD1: l m phát s khá th p trong khi s n

ng và vi c làm s t ngăđángăk .ăNg

c l i, l m phát do c u kéo s tr thành v n

đ th c s n uănh ătoƠnăb ngu n l căđưăs d ng h tăvƠăđ
d cănh ătrongătr

ng h păđ

ng t ng cung tr nên r t

ng t ng c u d ch chuy n t AD1 đ n AD2.ăKhiăđó, s

giaăt ngăt ng c u ch y uăđ y l m phát dâng cao trong khi s năl

ng và vi călƠmăt ng

lên r t ít.

Trong h th ng t giá h iăđoáiăc đ nh, khi dòng v n t n c ngoài ch y vào s lƠmăt ngăcungăv ngo i t .
ng năc năđ ng n i t lên giá, ngơnăhƠngătrungă ngăc n tung n i t raăđ mua ngo i t . K t qu là d tr
ngo i t c aăngơnăhƠngătrungă ngăt ng, đ ng th i cung ti năc ngăt ng.

1


10

L măphátădoăchiăphíăđ y
L măphátăc ngăcóăth x y ra khi m t s lo iăchiăphíăđ ng lo tăt ngălênătrongă
toàn b n n kinh t .ăTrongăđ th t ng cung ậ t ng c u, m t cú s cănh ăv y s làm
đ

ng t ng cung d ch chuy n lên trên và sang bên trái. Trong b i c nhăđó, m i bi n

s kinh t v ămôătrongăn n kinh t đ u bi năđ ng theo chi uăh

ng b t l i: s năl

gi m, c th t nghi p và l măphátăđ uăt ng.ăChínhăvìăv y, lo i l măphátănƠyăđ

ng
cg i

là l măphátădoăchiăphíăđ y hay l m phát điăkèmăsuyăthoáiă(stagflation).
Ba lo iăchiăphíăth

ng gây ra l m phát là: ti năl

ng, thu gián thu và giá

nguyên li u nh p kh u.ăKhiăcôngăđoƠnăthƠnhăcôngătrongăvi căđ y ti năl

ngălênăcao,

các doanh nghi p s tìmăcáchăt ngăgiáăvƠăk t qu là l m phát xu t hi n.ăVòngăxoáyăđiă
lên c a ti năl

ngăvƠăgiáăc s ti p di n và tr nên nghiêm tr ng n u chính ph tìm

cách tránh suy thoái b ng cách m r ng ti n t .
Vi c chính ph t ngănh ng lo i thu tácăđ ngăđ ng th iăđ n t t c các nhà
s n xu tăc ngăcóăth gây ra l m phát.

đơy, thu gián thu (k c thu nh p kh u, các

lo i l phí b t bu c)ăđóngăm tăvaiătròăđ c bi t quan tr ng, vìăchúngătácăđ ng tr c ti p
t i giá c hàng hoá. N u so sánh v iăcácăn

c phát tri n là nh ngăn

tr c thu cao, chúng ta có th nh năđ nh r ng

cácăn

c có t l thu

căđangăphátătri n, n iămƠăthu

gián thu chi m t tr ng l n trong t ng ngu n thu t thu , thìăthayăđ i thu gián thu
d

ngănh ăcóătácăđ ng m nhăh năt i l m phát.
P

AS1
AS0

E1
P1
P0

E0
AD0
Y1

Y*

Y

Hình 1.2: L m phát do chi phí đ y


11

i v i các n n kinh t nh p kh u nhi u lo i nguyên, nhiên, v t li u thi t y u
mà n n công nghi pătrongăn

căch aăs n xu tăđ

c, thì s thayăđ i giá c a chúng (có

th do giá qu c t thayăđ i ho c t giá h iăđoáiăbi năđ ng) s có nhăh
tr ngăđ n tình hình l măphátătrongăn

c. N u giá c aăchúngăt ngăm nh trên th tr

th gi iăhayăđ ng n i t gi m giá m nh trên th tr
s n xu tătrongăn

ng quan
ng

ng tài chính qu c t , thì chi phí

c s t ngăm nh và l m phát s bùng n .

Nh ng y u t nêu trên có th tácăđ ng riêng r , nh ngăc ngăcóăth gây ra tác
đ ng t ng h p, làm cho l m phát có th t ngăt c. N u chính ph ph n ng quá m nh
thông qua các chính sách thích ng, thì l m phát có th tr nên không ki măsoátăđ
nh ă tìnhăhìnhă c a nhi uă n

c,

c công nghi p trong th pă niênă 1970ă vƠă đ u th p niên

1980.
L m phát
Trong các n n kinh t hi năđ i tr siêu l m phát và l m phát phi mã, l m phát
v a ph iăcóăxuăh

ng năđ nh theo th iăgian.ăHƠngăn m, m căgiáăt ngălênătheoăm t

t l khá năđ nh. T l l măphátănƠyăđ
phátăhoƠnătoƠnăđ

c d tínhătr

v các bi nădanhăngh aăđ

c. M iăng

c g i là t l l m phát .ă ơyălƠălo i l m
iăđưăbi tătr

căthanhătoánătrongăt

ngălai.
AS2

P
P2

E2

P1

E1

P0

E0

căvƠătínhăđ n khi th a thu n

AS1
AS0

AD0 AD1 AD2
Y*

Y

Hình 1.3: L m phát
Hình 1.3 cho th y l m phát
đ

x yăraănh ăth nào. C đ

ng t ng cung và

ng t ng c u cùng d ch chuy n lên trên v i t căđ nh ănhau.ăS năl

ngăluônăđ

c


12

duy trì

m c t nhiên, trong khi m căgiáăt ngăv i m t t l

năđ nh theo th i gian.

1.1.1.5. Ti n t và l m phát

Lý thuy t ti n t là cách gi i thích thuy t ph c nh t v ngu n g c sâu xa c a
hi năt

ng l măphát.ăT ăt

phát v c ăb n là hi năt

ngăc ăb n c a các nhà ti n t là lu năđi m cho r ng l m
ng ti n t . Tuy nhiên, nhi u tác gi khácăđưăđiăxaăh năvƠăđ

ra m t hình thái m nhăh năc a ch ngh aăti n t , đưăch ra m i quan h nhân qu tr c
ti p gi a cung ti n và l m phát.
Th c ra, k t lu n này d aătrênăhaiăđi u. Th nh t, các nhà ti n t cho r ng
l m phát gây ra b i s d ăth a t ng c u so v i t ng cung, và nguyên nhân c a s d ă
c u này là do có quá nhi u ti nătrongăl uăthông. N u cách gi iăthíchănƠyăđúngăv m t
l ch s , thì nó kh ngăđ nh r ng l m phát gây ra b i s c ép t phía c u, ch không ph i
t phía cung. Th hai, các nhà ti n t gi thi t r ng m i quan h nhân qu b t ngu n
t cung ng ti năđ n m c giá, ch không ph i ng
l

ng ti n cung ng.ă

V i gi thi t v th tr

c l i là giá c t ngălênălƠmăt ngă

hi u m i quan h đóăchúng ph iăxemăxétăc ăch lan truy n.
ng cân b ng, và b tăđ u t v trí cân b ng trên th tr

ng ti n

t , khiăđóăs giaăt ngătrongăcungă ng ti n t s d năđ n s m t cân b ng trên th tr
ti n t .ă

thi t l p tr ng thái cân b ng, m t ph n c a s ti năd ăth aăđ

mua hàng hoá và d ch v . Tuy nhiên, vì s l

ng hàng hoá và d ch v đ

cădùngăđ
căquiăđ nh

b i các ngu n l c khan hi m trong n n kinh t , doăđóăxu t hi năd ăc u trên th tr
hƠngăhoá.ă i u này, đ năl

ng

ng

t nó s gây áp l c làm giá c t ngălênăđ thi t l p tr ng

thái cân b ng m i trên th tr

ng hàng hoá. Trong mô hình t ng cung ậ t ng c u, s

giaăt ngăcungă ng ti n t s d năđ n s d ch chuy n sang bên ph i c aăđ
c uăvƠălƠmăt ngăm căgiáădoăđ

ng t ng

ng t ng cung th ngăđ ng trong dài h n.

i m kh iăđ u cho lý thuy t s l

ng là quan sát cho th yădơnăc ăgi ti n

ch y uăđ mua hàng hóa và d ch v . Gi s Y là m c s năl
ra trong m tăn măvƠăPălƠăgiáăc a m tăđ năv s năl

ng mà n n kinh t t o

ngăđi n hình, khiăđóăs đ ngăđ

c

traoăđ iătrongăn măb ng P × Y. Vì ti n trao tay khi giao d ch, chúng ta có th s d ng
thôngătinănƠyăđ d đoánăs l n mà m t t gi y b căđi năhìnhătraoătayătrongăn m.ăN u


13

chúng ta ký hi u V là t căđ chu chuy n, t c là s l n trung bình mà m t t gi y b c
đi năhìnhăđ

c s d ngăđ mua hàng hóa và d ch v trong m tăn m, và M là cung

ti n, thì s đ năv ti n t traoăđ iătrongăn măc n ph i b ng M × V. Do v y, chúng ta
cóăđ ng nh t th c:
M×V=P×Y

óălƠăph

ngătrìnhăs l

ng, b i vì nó ph n ánh m i quan h gi aăl

cung ngă(ε)ăvƠăGDPădanhăngh aă(P × Y).ăPh
t ngăl

ng ti n trong n n kinh t ph iăđ

m c giá ph iăt ng, s năl

c ph n ánh

ng cho th y s gia

m t trong ba bi n s khác:

ng ph iăt ng, ho c t căđ chu chuy n ti n t ph i gi m.

Nhìn chung, t căđ chu chuy n ti n t t
đó, l măphátă(Păt ng)ăch có th x yăraăkhiăl
s năl

ngătrìnhăs l

ng ti n

ngăđ i năđ nh theo th i gian. Khi

ng ti n cung ngă(ε)ăt ngănhanhăh nă

ng (Y): t căđ t ngăcungăti n càng cao thì t l l m phát càng cao (khi các

nhân t khácăkhôngăthayăđ i).ă

ng th i, các bi n pháp chính sách mà m tăn

cc n

th c hi năđ gi m l m phát chính là c t gi m t căđ cung ng ti n t .ăNh ăv y, theo
quanăđi m này, chính sách ti n t s là chính sách then ch t nh m ki m soát l m phát;
vƠăchínhăsáchătƠiăkhoáăc ngăcóăth
c a chính ph cóăxuăh

nhăh

ngăđ n l m phát b i vì thâm h t ngân sách

ngălƠmăt ngăcungăti n.

1.1.1.6. Nh ng t n th t xã h i c a l m phát
T iăsaoăng

i dân l i không thích l m phát? N uănh ăthuănh pădanhăngh aă

luônăt ngăcùngăv i m c giá, thì thu nh p th c t gi nguyênăkhôngăthayăđ i. Song
đi uănƠyăth

ng khó x y ra. Tính ch t c a l m phát có nhăh

th t mà l m phát gây ra cho xã h i. Theo tính ch tăng
d tínhătr

c và l măphátăkhôngăđ
i v i l măphátăđ

L măphátăhoƠnătoƠnăđ
nh ăd tính t tr
ti năl

c d tínhătr

c d tínhătr
c d tínhătr

ng quan tr ngăđ n t n

i ta phân bi t l măphátăđ

c

c.

c
călƠătr

c c a các tác nhân kinh t . Trong tr

ng h p l m phát x yăraăđúngă
ng h p này, m i kho n vay,

ngăc ngănh ăh păđ ng v các bi nădanhăngh aăkhácănhìnăchungăđ

căđi u


14

ch nh thích ng v i t căđ tr

t giá. Lo i l m phát này gây ra nh ng t n th t gì cho

xã h i?
Th nh t, l m phát ho tăđ ng gi ngănh ăm t lo i thu đánhăvƠoănh ngăng
gi ti năvƠăđ

i

c g i là thu l m phát. Tuy nhiên chúng ta c n th n tr ng phân bi t

thu l m phát v i thu đúcăti n.ăNh ăchúngătaăđưăbi t thâm h t ngân sách x y ra khi
chính ph chi nhi uăh năthuănh p t thu . Chính ph có th tài tr thâm h t b ngăđiă
vay ho c in ti n.ăT

ngăt nh ăthu , ti n m iăphátăhƠnhăc ngălƠăm t ngu n thu c a

chính ph b i vì chi phí phát hành ti n m i r t nh , trong khi chính ph có th s
d ng s ti năđóăđ mua hàng hóa và d ch v . Thu nh p mà chính ph nh năđ

cách in ti năđ

c g i là thu đúcăti n. Tuy nhiên, m t s ng

c b ng

i ph i tr cho kho n

thu nh păđóăc a chính ph . Th c ra, khi in ti n m i, chính ph đưăđánhăthu l m phát.
δ

ng ti năđ

c cung ng nhi uăh năth

ng gây ra l măphátăvƠădoăđóălƠmăgi m giá

tr c a nh ngăđ ng ti năđangăl uăhƠnh.
Có m tăđi u chúng ta c n nh n th căđúngălƠăb n thân thu không ph i là chi
phíăđ i v i xã h i, nó ch là s chuy n giao ngu n l c t các h giaăđìnhăsangăchoă
chính ph .ăNh ngăkinhăt h c vi mô l i ch ra r ng h u h t các lo i thu đ u làm cho
m iăng

iăcóăđ ngăc ăthayăđ iăhƠnhăviăđ tránh thu và gây bi n d ng các kích thích

này làm cho xã h i v iăt ăcáchăm t t ng th b t n th t. Gi ngănh ăcácălo i thu khác,
thu l măphátăc ngăgơyăraăt n th t cho xã h i b i vì m iăng

i lãng phí ngu n l c

khan hi m khi tìm cách tránh thu . L măphátălƠmăt ngălưiăsu tădanhăngh a, vƠădoăđóă
làm gi m c u ti n. N u bình quân m iăng
th

i gi ít ti năh n, h c năđ n ngân hàng

ngăxuyênăh năđ rút ti n. S b t ti n c a vi c gi ít ti năh năt o nên chi phí mòn

giày, vì vi căđ n ngân hàng nhi uăh nălƠmăchoă“giƠy”ăchóngămònăh n.ăTuyănhiên,
không nên hi u kho năchiăphíănƠyătheoăngh aăđenăc a nó: chi phí th c t b raăđ gi
ít ti năh năkhôngăch

ch giày nhanh mòn, mà là th i gian và s ti n l i ph i hy

sinh khi gi ít ti năh năậ cái không ph i tr khi không có l m phát.
Th hai, l m phát gây ra chi phí th căđ n.ă óălƠănh ng chi phí phát sinh do
các doanh nghi p có th ph i g i các catalogue m i cho khách hàng, phân ph i b ng


15

giá m i cho nhân viên bán hàng c a mình, các hi uă năc ngăph iăthayăđ i th căđ nă
m i, khi giá c thayăđ i. Vi cănƠyăđôiăkhiăc ngăt n kém.
Th ba, l m phát có th t o ra nh ngăthayăđ i không mong mu n trong giá
t

ngăđ i. Gi s m t doanh nghi p có phát hành catalogue ch thay đ i giá c m i

n măm t l nădoăphátăsinhăchiăphíăliênăquanăđ n vi c in và phân ph i catalogue, và gi
s các doanh nghi pă khácă thayă đ i giá c th

ngă xuyênă h n.ă N uă trongă n mă cácă

doanh nghi păkhácăt ngăgiáăbánăchoăcácăs n ph m c a h , thìăgiáăt

ngăđ i c a s n

ph m do doanh nghi p phát hành catalogue s gi m.ăNh ăchúngătaăđưăbi t kinh t vi
mô nh n m nhăđ n vai trò c aăgiáăt

ngăđ i trong vi c phân b các ngu n l c m t

cách có hi u qu . Trong ch ng m c mà l m phát gây ra s thayăđ i giá c khôngăđ u
vƠădoăđóălƠmăméoămóăgiáăt

ngăđ i, thì s c m nh c a th tr

S phân b sai l chănƠyăc ngăc năđ

ng t do s b h n ch .

c hi u là n i dung truy năđ t thông tin c a giá

c b suy y u.
Th t , l m phát có th lƠmă thayă đ iă ngh aă v n p thu c a các cá nhân
th

ng trái v iăýăđ nh c a nh ngăng

i làm lu t. Trên th c t , lu t thu th

ng không

tínhăđ nătácăđ ng c a l m phát, và do v y khi thu nh pădanhăngh aăt ng, m iăng

i

s ph i n p m c thu caoăh n, ngay c khi thu nh p th c t c a h khôngăthayăđ i và
do v y làm gi m thu nh p kh d ng c a h .ă i u này không khuy n khích m iăng

i

làm nhi u, làm t t và làm hi u qu .
L m phát có nhăh

ng ch y uăđ n hai lo i thu đánhăvƠoăthuănh p t ti t

ki m:
 Ti n lãi v n: là thu nh păcóăđ
Lãi v nădanhăngh aălƠăđ iăt

c t vi c bán m t tài s năcaoăh năgiáămua.

ng ch u thu . Gi s m tăng

i mua m t c phi u giá

20ăđ ng và bán nó v iăgiáă50ăđ ng. N u m căgiáăt ngăg păđôiătrongăth i gian s h u
c phi uăđó thì ch thuăđ

c m t kho n lãi v v n th c t lƠă10ăđ ng (b i vì th c ra

ph i bán c phi u v iăgiáă40ăđ ng thì m i hòa v n), nh ngăng

iăđó ph iăđóngăthu

trên kho n thu nh pădanhăngh aălƠă30ăđ ng, vì lu t thu khôngătínhăđ n l m phát.
 Ti nălưiădanhăngh a: c ngăb đánhăthu , cho dù m t ph n ti nălưiădanhăngh aă