NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA VIỆC HỌC VĂN

Đổi mới phương pháp soạn bài và giảng dạy môn
văn
  
§ỉi míi ph¬ng ph¸p so¹n bµi m«n Ng÷ v¨n
Trung häc c¬ së

A-§Ỉt vÊn ®Ị:
Trong vµi n¨m gÇn ®©y chÊt lỵng häc bé m«n v¨n cđa häc sinh cã nhiỊu
gi¶m sót. Cã nhiỊu bµi v¨n cđa c¸c em khiÕn cho ThÇy C« gi¸o dë khãc dë
cêi v× nh÷ng sai sãt qu¸ c¬ b¶n nh sai chÝnh t¶ sai kiến thức, suy diễn theo
cảm tính, viết mà khơng hiểu những gì mình đã viết... Điều đó đã phần
nào phản ánh thực trạng dạy - học Văn trong trường phổ thơng đang ở
mức đáng báo động đòi hỏi các nhà quản lý giáo dục cần đưa ra những
giải pháp thích hợp để đổi mới quy trình dạy và học mơn Văn hiện nay.
Sở dĩ chất lượng học văn của học sinh kém như vậy là do các ngun nhân
chủ yếu sau: Giáo viên mặc dầu đã có ý thức đổi mới phương pháp dạy
học văn nhưng việc thực hiện chỉ mới mang tính chất hình thức, thử
nghiệm chứ chưa đem lại hiệu quả như mong
Ngồi ra, sự thiếu thốn về phương tiện thiết bị dạy học như: tranh, ảnh, sơ đồ,
dụng cụ nghe, nhìn để minh họa cho bài giảng, tài liệu tham khảo, các tác phẩm
văn học. Đó là chưa kể đến đời sống giáo viên tuy đã được cải thiện nhưng vẫn
gặp rất nhiều khó khăn chưa thể chun tâm cho việc giảng dạy. Số giáo viên
chưa đạt chuẩn vẫn còn nhiều lại thiếu tâm huyết với nghề nên đã có những ảnh
hưởng tiêu cực đến q trình dạy học văn.
Về phía học sinh, tồn tại lớn nhất là thói quen thụ động, quen nghe, quen
chép, ghi nhớ và tái hiện lại một cách máy móc, rập khn những gì giáo viên đã
giảng. Đa phần học sinh chưa có thói quen chủ động tìm hiểu, khám phá bài học.
Điều này đã thủ tiêu óc sáng tạo, suy nghĩ của người học, biến học sinh thành
những người quen suy nghĩ diễn đạt bằng những ý vay mượn, bằng những lời có
sẵn, lẽ ra phải làm chủ tri thức thì lại trở thành nơ lệ của sách vở. Người học
chưa có hào hứng và chưa quen bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của cá nhân

trước tập thể, cho nên khi phải nói và viết, học sinh cảm thấy khá khó khăn.
B-Mét sè ®ỉi míi
Gi¸o viªn: Ngun H÷u Phong

1


Đổi mới phương pháp soạn bài và giảng dạy môn
văn
  
Qua phân tích những ngun nhân nói trên, để nâng cao chất lượng dạy và học
văn trong nhà trường theo chúng tơi cần thực hiện tốt các giải pháp sau. Trước
hết, cần đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy và học. Giáo viên phải từng bước
chuyển từ phương pháp giảng dạy truyền thụ kiến thức một chiều sang phương
pháp dạy học mới, trong đó học sinh dưới sự tổ chức, gợi mở, dẫn dắt của giáo
viên tự mình chiếm lĩnh bài văn, tự rút ra những kết luận, những bài học cần
thiết cho mình với sự chủ động tối đa. Có như vậy, học sinh mới thấy hứng thú
và cảm thấy mình cũng là người “đồng sáng tạo” với tác giả, như quan điểm của
mỹ học tiếp nhận.
Thứ hai, giảm tải chương trình một cách hệ thống và đồng bộ. Hiện nay
chương trình Ngữ văn ở trường phổ thơng còn khá nặng. Học sinh phải học một
lúc nhiều mơn, mơn nào cũng quan trọng, vì vậy, các soạn giả sách giáo khoa
cần cân nhắc nên đưa vào sách những tri thức văn học tối thiểu và những tác
phẩm có giá trị tiêu biểu để học sinh có một cái nhìn tồn diện về văn học nước
nhà và thế giới, tránh tình trạng “cưỡi ngựa xem hoa” như hiện nay. Phân phối
chương trình mơn Văn cũng còn bất cập. Nhiều truyện ngắn, bài thơ q dài
nhưng phân phối chỉ 1-2 tiết cho 1 tác phẩm. Thời lượng là 90 thì đã mất 5 phút
ổn định trật tự, 15 phút kiểm tra bài cũ, chỉ còn 70 phút dạy bài mới thì làm sao
giáo viên và học sinh có thể khám phá hết những giá trị đặc sắc của tác phẩm.
Thứ ba, cần tăng cường ứng dụng cơng nghệ thơng tin vào q trình dạy học.

Cơng nghệ thơng tin sẽ mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương
pháp và hình thức dạy - học cho học sinh. Giáo viên có thể thực hiện việc giảng
dạy ở bất cứ khơng gian, thời gian nào. Học sinh có thể tự làm việc với máy vi
tính, tự tiếp cận, khai thác và xử lý thơng tin trên mạng Internet. Người học có
thể làm việc độc lập hay kết hợp với nhiều thành viên trong và ngồi lớp, ở một
hay nhiều quốc gia để thực hiện việc học tập của mình.
Nhờ sự phát triển của cơng nghệ thơng tin mà giáo viên và học sinh có thể tự
sử dụng nhiều phần mềm phục vụ cho q trình giảng dạy và học tập. Việc tổ
chức lưu trữ, đánh giá kết quả học tập của học sinh khách quan, chính xác và
thuận lợi hơn. Nhờ có máy tính mà việc thiết kế giáo án và giảng dạy trên máy
Gi¸o viªn: Ngun H÷u Phong

2


Đổi mới phương pháp soạn bài và giảng dạy môn
văn
  
tính trở nên sinh động hơn, tiết kiệm được nhiều thời gian hơn so với cách dạy
theo phương pháp truyền thống. Các kỹ thuật thao tác sử dụng cơng nghệ khá dễ
dàng.
Có soạn giảng theo hướng đởi mới như thế nào đi nữa, theo tơi, người dạy
Văn phải có vớn tri thức rợng, sâu và biết cách trùn tải kiến thức hay gợi mở ý
tưởng tới các em bằng lới nói chân thành, giản dị, trùn cảm. Trân trọng, u
thương, khún khích các em học tập bằng ánh mắt, giọng nói và cách xử lý tình
h́ng sư phạm khéo léo của mình. Học sinh sẽ thích học Văn hơn nếu các em có
được người thầy như thế.
Theo tơi để đổi mới phương pháp dạy học chúng ta cần chú ý các u cầu sau:
- Là kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong vận dụng các PPGD trong soạn
giảng và lên lớp.

- Là vận dụng cơng nghệ thơng tin một cách hợp lí và có tác dụng vào giảng dạy.
- Soạn giáo án theo thống nhất chung của tổ chun mơn, sở GD – ĐT.
+ Soạn Nội dung cần đạt.
+ Xác định các PPDH phù hợp để hướng dẫn HS tự học, tự tìm ra nội dung cần
đạt đó.
+ Xác định các vấn đề cần vận dụng CNTT, phương tiện hiện đại cần thiết vận
dụng và vận dụng có hiệu quả vào bài dạy.
+ Xác định các nội dung cần tích hợp, liên hệ mở rộng trong nội dung bài dạy.
+ Xây dựng hệ thống câu hỏi nêu vấn đề.
+ Xác định các vấn đề cần thảo luận nhóm.
+ Tính tốn thời gian thảo luận, chia sẻ thơng tin và phản hồi tích cực.
+ Xây dựng hệ thống bài tập trắc nghiệm, bài tập mở cho phù hợp với đối tượng
HS.
- Tùy thực tế dạy học mà tiến hành theo giáo án có linh hoạt.
- Lưu ý các tình huống có vấn đề của từng lớp dạy.
- Lưu ý các thơng tin phản hồi từ HS.
- Rút kinh nghiệm giảng dạy kịp thời…
- Lưu ý kĩ năng đặt câu hỏi khi lên lớp:
Gi¸o viªn: Ngun H÷u Phong

3


Đổi mới phương pháp soạn bài và giảng dạy môn
văn
  
+Lời văn dễ hiểu.
+Hỏi câu có hơn một câu trả lời đúng.
+Tăng cường loại câu hỏi: vì sao? Như thế nào?
+Khuyến khích HS chia sẻ câu trả lời với bạn theo hình thức cặp đơi.

+Gọi HS ngẫu nhiên.
+Chủ động lắng nghe.
+Tránh ngắt lời và sửa lỗi ngay tức thì.
+Hướng dẫn lại câu trả lời sai thật tế nhị….
Đổi mới PPDH là u cầu bắt buộc, do đó, giáo viên phải thực sự khơng
ngừng học hỏi, dám nghĩ dám làm, chấp nhận rủi ro và rút kinh nghiệm từ thất
bại.
Từ trước đến nay đa số giáo viên dạy mơn ngữ văn đều soạn bài và lên lớp
theo các bước đã quy định gồm:
I-Tìm hiểu chung
1-Tác giả, tác phẩm:
2-Đọc, tìm hiểu từ khó:
3-Bố cục
II-Phân tích:
Cách dạy như vậy làm cho Học sinh nhàm theo một khn mấu, nên có em
học sinh đã nói: “Hơm nào cũng tác giả tác phẩm” nên khơng có hứng thú học
văn. Vì vậy trong q trình soạn bài Tơi đã có nhiều thay đổi cho phù hợp với
tâm lý học sinh, đồng thời cũng phù hợp với thực tế.
Ví dụ khi dạy bài Thuế máu ta khơng cần đưa vào mục tác giả, tác phẩm mà
chỉ cần đặt câu hỏi về Bác và nối thêm một sơ thơng tin về các giái đoạn gọi tên
của Bác như Nguyễn Ái Quốc, Hồ chí Minh. Mục bố cục cũng vậy, sách giáo
khoa đã chia 3 phần rỏ ràng, khơng cần nhắc lại.
Khi dạy khơng nên nhất cứ phải theo sách giáo viên. Vì có những bài sách
giáo khoa chia chưa rỏ và thậm chí khơng phù hợp. Ví dụ bài Rơ-Bin-Xơn trên
đảo hoang, sách giáo khoa chia 4 đoạn nhưng ta chỉ cần chia 3 đoạn là phù hợp.

Gi¸o viªn: Ngun H÷u Phong

4

Đổi mới phương pháp soạn bài và giảng dạy môn
văn
  
Mặt khác khi soạn bài phải tham khảo nhiều giáo án ở phần thư viện bài giảng
điện tử để rút ra những cái hay của đồng nghiệp mà áp dụng vào bài soạn của
mình.
Tất cả những điều nêu ra đây để thấy rằng muốn đổi mới phương pháp soạn bài,
theo tơi, đầu tiên chúng ta phải đổi mới tư duy. Từ tư duy của người soạn sách
giáo khoa đến tư duy thầy cơ giáo, tư duy người dự giờ, tư duy nhà quản lý giáo
dục và cả tư duy trong việc đánh giá năng lực học sinh cũng phải đổi mới. Vì
nếu một bên hơ hào đổi mới, một bên cứng nhắc trong đánh giá, một bên ln có
tâm lý đối phó với phương pháp dạy mới, phương pháp học mới... th× viƯc d¹y
häc míi ®¹t hiƯu qu¶ cao.
Hå x¸, Ngµy 20 th¸ng 3 n¨m 2010
Ngêi viÕt

Ngun H÷u Phong

Gi¸o viªn: Ngun H÷u Phong

5