chương 5 các học thuyết kinh tế của các nhà XHCN không tưởng tây âu thế kỷ XIX

CHƯƠNG V
CÁC HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CÁC NHÀ XHCN KHÔNG TƯỞNG
TÂY ÂU THẾ KỶ XIX


NỘI DUNG
• 1. Hoàn cảnh lòch sử và đặc điểm
• 2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu Saint
Simon( 1760 -1825)
• 3. Học thuyết kinh tế của Charles Fourier
( 1772 - 1832)
• 4. CNXH không tưởng Robert Owen ( 1771 –
1858 )


1. Hoàn cảnh lòch sử và đặc điểm
• a. Hoàn cảnh lòch sử ra đời:
• Ra đời gắn liền với sản xuất công nghiệp của
CNTB, với tình cảnh khổ cực của giai cấp
công nhân và nhân dân lao động.
• Phong trào công nhân chưa phát triển nên
việc chống sự bóc lột của CNTB mới chỉ thể
hiện dưới hình thức tư tưởng và sự mơ ước về
một xã hội tương lai tốt đẹp.


a. Hoàn cảnh lòch sử ra đời:
• Chủ nghóa xã hội không tưởng ra đời ở Pháp
và Anh với các đại biểu tiêu biểu là:
• Saint Simon ( 1760 -1825);

• Charles Fourier ( 1772 - 1832),
• Robert Owen ( 1771 - 1858).


b. Đặc điểm và những đóng góp chủ yếu:
Thứ nhất, họ kòch liệt phê phán CNTB và cần phải
thay thế bằng một xã hội mới tốt đẹp hơn.
Tính lòch sử của PTSX TBCN và chống lại
các quan điểm cho rằng CNTB tồn tại vónh viễn.


b. Đặc điểm và những đóng góp chủ yếu:
• Thứ hai, các nhà XHCN không tưởng có nhiều
phỏng đoán về CNXH.
• Nhưng không vạch ra con đường đi tới CNXH.
• Vì họ không thấy được vai trò của giai cấp vô
sản, vai trò của quần chúng nhân dân.


b. Đặc điểm và những đóng góp chủ yếu:
• Vì vậy, họ đã chủ trương xây dựng xã hội mới
bằng con đường không tưởng như tuyên
truyền, giác ngộ, mong chờ những người lương
thiện trong số những nhà tư bản giúp đỡ. …..
• CNXH không tưởng phản ánh giai đoạn chưa
chín muồi của phong trào đấu tranh giai cấp
của công nhân, khi phong trào đó chưa chuyển
từ tự phát sang tự giác.

2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)

• Saint Simon là người Pháp. Xuất thân trong
một gia đình quý tộc.
• Có nhiều tác phẩm như: ‘’ về hệ thống công
nghiệp ‘’ (1821). ; Giáp lý cương yếu của
những nhà công nghiệp ( 1824)….
• Những tư tưởng chủ yếu:


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Thứ nhất, sự vận động phát triển của xã hội loài
người là một quá trình lòch sử từ thấp đến cao,
đó là sự thay đổi của một giai đoạn lòch sử này
bằng một giai đoạn lòch sử khác.


các giai đoạn phát triển của lịch sử
Phát
triển
xã hội

Thế kỷ vàng

Thời kỳ hiện đại
Thời kỳ trung cổ
Thời kỳ nô lệ

Thời kỳ thơ ấu
Tiến trình lòch sử


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Thời kỳ hiện đại là thời kỳ CNTB, đây là thời
kỳ của giai cấp không sản xuất và ăn bám.
• Đây là thời kỳ quá độ đầy mâu thuẫn.
• Nó sẽ được thay thế bởi một thời kỳ mới, thời
kỳ hạnh phúc của con người, đó là thời kỳ thế
kỷ vàng. Đây là một tất yếu lòch sử.


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Thứ hai, đã hình dung một mô hình xã hội mới: là
một hệ thống công nghiệp.
• Xã hội CN sẽ phát triển trên cơ sở nền sản xuất
đại công nghiệp phát triển theo một kế hoạch cho
trước.
• Công nhân là người trực tiếp thực hiện kế hoạch.


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Trong xã hội mới, ông đặt ra nguyên tắc
”nghóa vụ lao động” cho tất cả mọi người, kể
cả nhà tư bản.
• Mục đích của xã hội mới là sản xuất những

sản phẩm cần thiết có ích để tạo điều kiện
cho con người phát triển toàn diện. XH bình
đẳng. Làm theo năng lực, trả cơng theo lao
động.


2. Những tư tưởng kinh tế chủ yếu của
Saint Simon( 1760 -1825)
• Tóm lại, tư tưởng của ông có ý nghóa nhất
đònh, đã đứng trên giác độ kinh tế để phê phán
CNTB và đã nêu lên được một số dự kiến về xã
hội tương lai.
• Nhưng tư tưởng của ông có tính chất không
tưởng bởi vì nó không vạch ra được con đường
và lực lượng xây dựng xã hội tương lai.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Charles Fourier là một nhà XHCN không tưởng,
Pháp, sinh ra trong một gia đình làm nghề mua
bán và bản thân ông là một thương gia.
• Có nhiều tác phẩm nổi tiếng như: “ Lý luận về
bốn giai đoạn và những số phận chung” (1808),
thế giới xã hội và công nghiệp….(1828)


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Những tư tưởng chủ yếu:

• “HỌC THUYẾT VỀ SỰ HAM THÍCH”. Con
người có bản chất hướng về cái gọi là sự ham
thích.
• 3 nhóm: nhóm ham thích vật chất, nhóm ham
thích tinh thần và ham thích cấp cao.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Sự nhiệt tình, sáng tạo và sự thi đua là những
ham thích cấp cao.
• Trong điều kiện của CNTB con người ta
thường bò giới hạn ở ham thích vật chất và
ham thích tinh thần nên người ta sẳn sàng
làm giàu bằng cách bóc lột.


các giai đoạn phát triển của lịch sử
Phát
triển
xã hội

Văn Minh
Gia trưởng

Dã man
Mơng muội
Tiến trình lòch sử

3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Giai đoạn văn minh là giai đoạn công nghiệp phát
triển và là giai đoạn lầm lẫn của con người. Đây là
giai đoạn của CNTB, trong đó tồn tại chế độ không
bình đẳng, chống nhân dân và vô nhân đạo, trong
xã hội đó có một lớp người sống đầy đủ, sung túc
bằng cách bóc lột lao động của dân chúng.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Fourier đã hình dung một xã hội mới với mô
hình đó là một xã hội bình đẳng, bao gồm các tổ
hợp người sản xuất được thành lập trên cơ sở tự
nguyện của mọi người. Đó là một xã hội không
có giai cấp và hài hoà, không có sự bần cùng,
không có sự bất bình đẳng và chiến tranh.


3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA
CHARLES FOURIER ( 1772 - 1832)
• Lao động trở thành sự cần thiết sống còn.
Không có sự khác biệt giữa lao động trí óc và
chân tay, thành thò và nông thôn. Động lực cơ
bản của lao động trong xã hội mới là thi đua
lao động tức là ham thích cấp cao của con
người, nhờ đó mà năng suất lao động tăng lên.

4. CNXH KHÔNG TƯỞNG
ROBERT OWEN ( 1771 – 1858 )
• Người Anh.
• Thứ nhất, tư tưởng về tổ chức các khoa học xã
hội: các khoa học xã hội có ý nghóa phương
pháp luận, là chìa khoá để phân tích các hiện
tượng xã hội.
• Chế độ tư hữu là nguyên nhân của tội phạm và
nghèo khổ. Con người chưa thể giải quyết gì
khi chưa thiết lập được sở hũu xã hội về tư liệu
sản xuất.


4. CNXH KHÔNG TƯỞNG
ROBERT OWEN ( 1771 – 1858 )
• Thứ hai, những nguyên lý của một thế giới lý
tưởng. Thế giới lý tưởng phụ thuộc về thể chế
chính trò. Muốn có Nhà nước lý tưởng cần phải
có một chính phủ hợp lý.


4. CNXH KHÔNG TƯỞNG
ROBERT OWEN ( 1771 – 1858 )
• Nhiệm vụ của chính phủ là thúc đẩy các quan
hệ sản xuất xã hội, lập các liên hiệp mẫu
mực từ 500 đến 2000 người có cơ sở nhất đònh
để sản xuất các loại sản phẩm khác nhau,
nuôi dưỡng và dạy dỗ trẻ em theo một nền
giáo dục thích hợp….làm cho mọi người đều
trở thành có ích cho xã hội.

4. CNXH KHÔNG TƯỞNG
ROBERT OWEN ( 1771 – 1858 )
Thứ ba, Owen tuyên truyền cho CNXH
thử nghiệm xây dựng một xí nghiệp kiểu
mẫu có tính chất XHCN, một liên minh
sản xuất XHCN và đề nghò nhà tư bản
cần phải bán tư liệu sản xuất cho công
đoàn. Những thí nghiệm của ông nhanh
chóng bò thất bại.