Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh động của công ty TNHH thương mại dịch vụ phú chung trên thị trường phụ gia nhựa việt nam

B
TR

NGă

GIÁOăD CăVẨă ẨO T O

I H C KINH T THẨNHăPH

H

CHệăMINH

___________________________

V

M TS

GI IăPHÁPăNỂNGăCAOăN NGăL C

C NHăTRANHă
TH

NGăCHệăCỌNG

NG C AăCỌNGăTYăTNHHă

NGăM I D CH V PHỎăCHUNGăTRểNă

TH TR

NG PH GIA NH A VI T NAM

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

TP H Chí Minh - 2015


B
TR

NGă

GIÁOăD CăVẨă ẨO T O

I H C KINH T THẨNHăPH

H

CHệăMINH

___________________________

V

M TS

GI IăPHÁPăNỂNGăCAOăN NGăL C

C NHăTRANHă

TH

NGăCHệăCỌNG

NG C AăCỌNGăTYăTNHHă

NGăM I D CH V PHỎăCHUNGăTRểNă

TH TR

NG PH GIA NH A VI T NAM

Chuyên ngành: Qu n tr kinh doanh (H

ng ngh nghi p)

Mư ngành: 60340102
LU NăV NăTH CăS ăKINHăT
NG

IH

NG D N KHOA H C:

TS. B O TRUNG
TP H Chí Minh - 2015


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan lu n v n là k t qu nghiên c u c a riêng tôi, không sao

chép c a b t k ai khác. N i dung c a lu n v n có tham kh o và s d ng các tài
li u, thơng tin có liên quan đ

c đ ng trên các báo, các trang Web đ

thích theo danh m c tài li u tham kh o lu n v n.
Tác gi lu n v n.

c li t kê chú


M CL C
TRANG PH BỊA
L IăCAMă OAN
M CL C
DANH M CăHỊNHăV
DANH M C CÁC B NG
DANH M C T
PH N M

VI T T T

U .................................................................................................... 1

1.

Lí do ch n đ tƠi ....................................................................................... 1

2.

M cătiêuănghiênăc u ................................................................................. 2
iăt

3.

ngănghiênăc u ............................................................................... 2

4.

Ph măviănghiênăc u .................................................................................. 2

5.

Ph

6.

ụăngh aăth căti năc aăđ ătƠi ..................................................................... 3

CH

ngăphápănghiênăc u ......................................................................... 2

NG 1: C

S

Lụ THUY T V N NG L C C NH TRANH

NG

C A DOANH NGHI P ........................................................................................ 4
1.1

N ngăl c c nhătranhăvƠăl i th c nh tranh.............................................. 4

1.1.1 C nh tranh và n ng l c c nh tranh .......................................................... 4
1.1.2 L i th c nh tranh ................................................................................... 5
1.2

Ngu n l c c a doanh nghi p .................................................................... 7

1.2.1 Lý thuy t v ngu n l c ........................................................................... 7
1.2.2 Các ngu n l c t o l i th cho doanh nghi p (VRIN) ............................... 8


1.3

LỦăthuy tăn ngăl c c nhătranhăđ ng ....................................................... 9

1.3.1 M t s nghiên c u liên quan đ n n ng l c c nh tranh đ ng .................. 10
1.3.2 Mơ hình nghiên c u và ch s đánh giá các nhân t n ng l c c nh tranh
đ ng ............................................................................................................. 12
CH

NG 2: TH C TR NG N NG L C C NH TRANH

CỌNG TY TNHH TM DV PHỎ CHUNG TRểN TH TR

NG C A

NG PH GIA

NH A VI T NAM .............................................................................................. 21
2.1

T ng quan v th tr

ng ph gia nh a ................................................. 21

2.1.1 Ph gia nh a: ........................................................................................ 21
2.1.2 Th tr
2.2

ng ph gia nh a: ...................................................................... 22

Gi i thi uăs ăl

2.2.1 S l

c v CôngătyăPhúăChung ............................................. 24

c v cơng ty Phú Chung ............................................................... 24

2.2.2 T ch c phịng ban ................................................................................. 24
2.2.3 Ho t đ ng s n xu t - kinh doanh: ........................................................... 25
2.2.4 K t qu ho t đ ng kinh doanh: ............................................................. 25
2.3

Môiătr

ng c nh tranh c aăcôngătyăPhúăChungătrênăth tr

ng ph gia

nh a Vi t Nam ................................................................................................. 27
2.3.1 Khách hàng........................................................................................... 27
2.3.2

i th c nh tranh ................................................................................ 28

2.3.3 Nhà cung c p ........................................................................................ 32
2.4
tr

Phơnătíchăn ngăl c c nhătranhăđ ng c aăCôngătyăPhúăChungătrênăth
ng ph gia nh a Vi t Nam........................................................................ 33

2.4.1 N ng l c ch đ ng ti n công ................................................................ 33


2.4.2 N ng l c m o hi m............................................................................... 35
2.4.3 N ng l c đáp ng khách hàng ............................................................... 36
2.4.4 Ph n ng v i đ i th c nh tranh ........................................................... 38
2.4.5 Kh n ng thích ng v i môi tr
2.4.6 Ch t l

ng v mô ............................................ 39

ng m i quan h ........................................................................ 42

2.4.7 N ng l c sáng t o ................................................................................. 43
2.4.8 Danh ti ng doanh nghi p ...................................................................... 44
CH

NG 3: GI I PHÁP NỂNG CAO N NG L C C NH TRANH

C A CỌNG TY TNHH TM DV PHỎ CHUNG TRểN TH TR

NG

NG PH

GIA NH A VI T NAM ..................................................................................... 47
3.1ăM cătiêuăvƠăc ăs ăđ ăxu tăgi iăpháp .......................................................... 47
3.1.1 M c tiêu đ xu t gi i pháp: .................................................................... 47
3.1.2 C s đ xu t gi i pháp .......................................................................... 48
3.2 M t s gi iăphápănơngăcaoăn ngăl c c nhătranhăđ ng c aăcôngătyăTNHHă
TMăDVăPhúăChungătrênăth tr

ng ph gia nh a Vi t Nam......................... 49

3.2.1 Gi i pháp 1: Xây d ng mơ hình qu n lý d án cho cơng ty TNHH TM
DV Phú Chung................................................................................................ 49
3.2.2 Gi i pháp 2: Nâng cao n ng l c đáp ng khách hàng và ch t l

ng m i

quan h ........................................................................................................... 52
3.2.3 Gi i pháp 3: Nâng cao n ng l c ph n ng đ i th c nh tranh................ 57
3.2.4 Gi i pháp 4: Nâng cao kh n ng thích ng v i môi tr

ng v mô ......... 60

3.2.5 Gi i pháp 5: N ng cao danh ti ng doanh nghi p ................................... 62
3.3

M t s ki n ngh đ i v iăChínhăph ...................................................... 64


3.3.1 V vi c đào t o ngu n nhân l c: ............................................................ 64
3.3.2 T ng c

ng đ u t s n xu t nh a nguyên li u ........................................ 65

3.3.3 Hồn thi n chính sách h tr doanh nghi p v a và nh .......................... 65
K T LU N .......................................................................................................... 67
PH L C 1
PH L C 2
PH L C 4
PH L C 5
PH L C 6
PH L C 7
PH L C 8
PH L C 9
PH L C 10
PH L C 11
PH L C 12
PH L C 13
PH L C 14
PH L C 15

DANH M C HỊNH V
Hình 1.1 Mơ hình các y u t quy t đ nh c a l i th c nh tranh
Hình 1.2 Ngu n l c đ t VRIN và l i th c nh tranh c a doanh nghi p
Hình 2.1 T l th tr

ng ph gia nh a th gi i tính theo giá tr theo giá tr 2013

Hình 2.2 T l th tr

ng ph gia nh a th gi i tính theo s n l

ng n m 2013

Hình 2.3 S đ t ch c cơng ty TNHH Phú Chung
Hình 2.4 So sánh v n và doanh thu c a ba công ty ph gia nh a n m 2014
Hình 2.5 M t s s n ph m ph gia đ c thù c a cơng ty Phú Chung
Hình 2.6 Doanh thu c a nhóm s n ph m m i c a công ty Phú Chung
Hình 2.7

ánh giá c a KH v n ng l c ch đ ng c a cơng ty PC

Hình 2.8

ánh giá c a KH v n ng l c m o hi m c a Phú Chung

Hình 2.9 Quy trình ti p nh n và gi i quy t thơng tin c a khách hàng c a Phú Chung
Hình 2.10 Phân công công vi c qua h th ng Insight.ly c a cơng ty Phú Chung
Hình 2.11

ánh giá c a KH v n ng l c đáp ng KH c a cơng ty Phú Chung

Hình 2.12

ánh giá c a KH v n ng l c ph n ng v i đ i th c nh tranh

Hình 2.13 Tình hình bi n đ ng khách hàng qua các n m c a cơng ty Phú Chung
Hình 2.14

ánh giá c a KH v n ng l c thích ng v i mơi tr

Hình 2.15

ánh giá c a KH v ch t l

ng v mô c a PC

ng m i quan h v i PC

Hình 2.16 M t s lo i máy móc s n xu t và thí nghi m c a cơng ty Phú Chung
Hình 2.17

ánh giá c a KH v n ng l c sáng t o c a cơng ty Phú Chung

Hình 2.18

ánh giá c a KH v danh ti ng c a công ty Phú Chung

Hình 3.1 Quy trình qu n lý d án
Hình 3.2 K ho ch phát tri n s n ph m màu lịng
Hình 3.6 Quy trình phân tích đ i th c nh tranh

DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1 Các ch s c u thành các nhân t

nh h

ng n ng l c c nh tranh đ ng

B ng 2.1 Doanh thu và l i nhu n c a công ty Phú Chung t n m 2012 – 2014
B ng 2.2 T tr ng doanh thu theo ngành s n xu t t n m 2011 – 2013
B ng 2.3 T tr ng doanh thu theo ch ng lo i ph gia t n m 2011 – 2013
B ng 2.4 Các đ n v cung c p nguyên li u ch y u cho công ty Phú Chung


DANH M C T
PC:

Phú Chung

KH:

Khách hàng

DN:

Doanh nghi p

VI T T T

DNV&N: Doanh nghi p v a và nh
CSDL:

C s d li u

PP:

Polypropylene (Nh a PP)

HDPE:

High Density Polyethylene (M t lo i nh a PE)

LDPE:

Low Density Polyethylene (M t lo i nh a PE)

LLDPE: Linear Low Density Polyethylene (M t lo i nh a PE)
BVMT:

B o v môi tr

CRM:

Customer Relationship Management (Qu n tr m i quan h khách hàng)

PPA:

Polymer Processing Aid (Ch t tr gia công cho nh a)

UV:

UltraViolet (Tia c c tím)

AO:

Antioxidant (Ch t kháng lưo hóa)

VRIN:

Valuable, Rare, Inimitable, Non-substitutable (Có giá tr , hi m, khó b t

ch

c, không th thay th )

ng


1

PH N M
1.

U

Lí do ch n đ tƠi

Trong b i c nh tồn c u hóa hi n nay, b t c m t doanh nghi p nào khi
tham gia vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh trong c ch th tr

ng đ u ph i

ch u tác đ ng c a các quy lu t kinh t khách quan, trong đó có quy lu t c nh
tranh. Theo quy lu t này, m i doanh nghi p mu n t n t i và phát tri n đ
trên th tr

c

ng thì ph i khơng ng ng n l c áp d ng khoa h c k thu t đ

nâng cao ch t l

ng, gi m giá thành s n ph m… Mu n nh

v y, doanh

nghi p ph i có đ

c nh ng ngu n l c đ m nh đ có th t o ra nh ng l i th

so v i đ i th c nh tranh. Vì v y, có th nói yêu c u c p bách đ i v i các
doanh nghi p là ph i phát hi n ra các ngu n l c t o ra l i th c nh tranh r i
t đó duy trì và phát tri n nh m đ m b o l i th c nh tranh b n v ng trong
t

ng lai, giúp cho doanh nghi p đ ng v ng trên th tr

ng n i đ a tr

cs

t n công c a các đ i th c nh tranh.
M c dù n n kinh t Vi t Nam th i gian qua có nhi u bi n đ ng, nh ng
ngành nh a v n gi v ng t c đ t ng tr

ng b n v ng, bình quân t 20% đ n

25% hàng n m (Theo Hi p h i nh a Thành ph H Chí Minh – VSPA).
Cùng song song phát tri n v i ngành nh a, ngành ph gia hóa ch t ph c v
ngành nh a c ng có nh ng b

c phát tri n nhanh v c quy mô s l

ch ng lo i phong phú. Và s c nh tranh trên th tr

ng l n

ng ph gia nh a ngày

càng gia t ng, v i s tham gia c a các công ty, t p đoàn kinh t l n c a th
gi i nh

Dupont, Connell Bros., Brenntag, Clariant, DirectChem, DPC...

cùng v i s l n m nh không ng ng c a các cơng ty hóa ch t trong n

c nh

Nh a Á Châu, Tân Hùng C , Thành L c,…
Công ty TNHH TM DV Phú Chung là m t đ n v ho t đ ng trong l nh
v c cung c p ph gia nh a cho th tr

ng n i đ a. V i tu i đ i h n 7 n m,

công ty Phú Chung đư d n t o l p m t v trí nh t đ nh trên th tr

ng, nh ng

theo lưnh đ o cơng ty thì v trí này hồn tồn khơng b n v ng. Trong môi


2

tr

ng c nh tranh hi n nay, công ty Phú Chung luôn xác đ nh đ t n t i và

phát tri n đ

c thì cơng ty ph i khơng ng ng phát tri n các ch ng lo i s n

ph m m i và hoàn thi n ph
đ ng trên th tr

ng th c ti p c n th tr

ng.

có m t ch

ng, địi h i cơng ty Phú Chung ph i tìm ra đ

ngu n l c riêng bi t t o đ

c nh ng

c l i th cho công ty, đ ng th i nh ng ngu n l c

này ph i có kh n ng liên t c phát tri n và m r ng đ đáp ng đ
đ ng nhanh chóng c a th tr

c v i bi n

ng ph gia nh a, đây c ng là lý do đ h c viên

đ ng ký ch n đ tài: “M t s gi i pháp nâng cao n ng l c c nh tranh đ ng
c a Công ty TNHH TM DV Phú Chung trên th tr

ng ph gia nh a Vi t

Nam”.
M cătiêuănghiênăc u

2.

ánh giá th c tr ng n ng l c c nh tranh đ ng c a công ty THH TM DV

-

Phú Chung trên th tr

ng ph gia nh a Vi t Nam.

xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao n ng l c c nh tranh đ ng c a

-

công ty TNHH Phú Chung trong th i gian t i.
iăt

3.

ngănghiênăc u

Nghiên c u n ng l c c nh tranh đ ng c a Công ty TNHH TM DV Phú
Chung.
Ph măviănghiênăc u

4.

Công ty TNHH TM DV Phú Chung.
5.
-

Ph

ngăphápănghiênăc u

Ph

ng pháp nghiên c u:

+ Ph

ng pháp đ nh tính: xác đ nh các y u t c a ma tr n hình nh c nh

tranh; xác đ nh các y u t

nh h

ng đ n n ng l c c nh tranh đ ng c a

công ty Phú Chung.
+ Ph

ng pháp đ nh l

ty Phú Chung

ng: kh o sát n ng l c c nh tranh đ ng c a công


3

it

-

ng kh o sát: các doanh nghi p là khách hàng c a cơng ty Phú

Chung.
-

Ph

ng pháp phân tích và x lý s li u: th o lu n tay đơi, ph

th ng kê mơ t , phân tích đ nh l
6.

ng pháp

ng và t ng h p.

ụăngh aăth căti năc aăđ ătƠi
Hi n nay, đư có r t nhi u đ tài nghiên c u v nâng cao n ng l c c nh

tranh c a doanh nghi p. Tuy nhiên, các đ tài vi t v n ng l c c nh tranh
trong l nh v c tiêu dùng và h

ng đ n khách hàng cá nhân, nh ng có r t ít đ

tài vi t v các s n ph m công nghi p và h

ng đ n khách hàng t ch c.

c

bi t ch a có m t đ tài nào nghiên c u v n ng l c c nh tranh c a các doanh
nghi p trong l nh v c cung c p các lo i ph gia cho ngành công nghi p nh a
(ph gia nh a).
Vì v y, tác gi s th c hi n nghiên c u này đ xác đ nh rõ n ng l c
c nh tranh đ ng c a công ty Phú Chung, xác đ nh nh ng y u t

nh h

ng

đ n n ng l c c nh tranh c a m t công ty cung c p ph gia nh a và đ a ra
nh ng gi i pháp phù h p đ nâng cao n ng l c c nh tranh c a công ty.
7. B c c c a lu năv n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, tài li u tham kh o và ph l c, k t c u lu n v n
đ

c chia làm 3 ch

ng nh sau:

Ch

ng 1: C s lý thuy t v n ng l c c nh tranh đ ng c a doanh nghi p

Ch

ng 2: Th c tr ng n ng l c c nh tranh đ ng c a công ty TNHH TM DV

Phú Chung trên th tr

Ch

ng ph gia nh a Vi t Nam

ng 3: M t s gi i pháp nâng cao n ng l c c nh tranh đ ng c a công ty

TNHH TM DV Phú Chung trên th tr

ng ph gia nh a Vi t Nam


4

CH

NGă1:ăC ăS ăLụăTHUY T V ăN NGăL CăC NHăTRANHă

NGă

C AăDOANHăNGHI P
1.1 N ngăl c c nhătranhăvƠăl i th c nh tranh
1.1.1 C nhătranhăvƠăn ngăl c c nh tranh
a. C nh tranh:
Thu t ng “C nh tranh” đ
v c nh kinh t , th
xuyên đ
ph

c s d ng r t ph bi n hi n nay trong nhi u l nh

ng m i, lu t, chính tr , quân s , sinh thái, th thao; th

ng

c nh c t i trong sách báo chuyên môn, di n đàn kinh t c ng nh các

ng ti n thông tin đ i chúng và đ

c s quan tâm c a nhi u đ i t

ng, t nhi u

góc đ khác nhau, d n đ n có r t nhi u khái ni m khác nhau v “c nh tranh”:
-

Theo t đi n Ti ng Vi t, c nh tranh là hành đ ng ganh đua, đ u tranh ch ng
l i các cá nhân hay các nhóm, các lồi vì m c đích giành đ
s ng còn, giành đ

c s t n t i,

c l i nhu n, đ a v , s kiêu hưnh, các ph n th

ng hay

nh ng th khác (Nguy n Nh Ý, 1999).
-

Theo Michael Porter (1980), c nh tranh ( c p đ doanh nghi p) là vi c đ u
tranh ho c giành gi t t m t s đ i th v khách hàng, th ph n hay ngu n l c

c a các doanh nghi p. Tuy nhiên, b n ch t c a c nh tranh ngày nay không
ph i tiêu di t đ i th mà chính là doanh nghi p ph i t o ra và mang l i cho
khách hàng nh ng giá tr gia t ng cao h n ho c m i l h n đ i th đ h có
th l a ch n mình mà khơng đ n v i đ i th c nh tranh.

b. N ng l c c nh tranh:
N ng l c c nh tranh là m t khái ni m quan tr ng liên quan đ n s s ng còn
c a doanh nghi p. Tuy nhiên, hi n nay các nhà kinh t h c v n ch a có s th ng
nh t rõ ràng v vi c đ nh ngh a khái ni m này.
-

Theo T đi n ti ng Vi t, n ng l c c nh tranh là kh

n ng giành th ng l i

trong cu c c nh tranh c a nh ng hàng hóa cùng lo i trên cùng m t th tr
tiêu th .

ng


5

Theo Michael Porter (1996) , n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p là kh

-

n ng khai thác và s d ng các u th , các n ng l c đ c đáo c a mình đ có
th đ ng v ng tr

c các áp l c c nh tranh nh : đ i th c nh tranh, khách

hàng, nhà cung c p và s n ph m thay th .
Theo Lê Công Hoa (2006), n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p là th hi n

-

th c l c và l i th c a doanh nghi p so v i đ i th c nh tranh trong vi c th a
mưn t t nh t các đòi h i c a khách hàng đ thu l i ngày càng cao h n. Nh
v y, n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p tr
l c c a doanh nghi p.
không ch đ

c h t ph i đ

c t o ra t th c

ây là các y u t n i hàm c a m i doanh nghi p,

c tính b ng các tiêu chí v cơng ngh , tài chính, nhân l c, t

ch c qu n tr doanh nghi p m t cách riêng bi t mà c n đánh giá, so sánh v i
các đ i tác c nh tranh trong ho t đ ng trên cùng m t l nh v c, cùng m t th
tr

ng. S là vô ngh a n u nh ng đi m m nh và đi m y u bên trong doanh

nghi p đ

c đánh giá không thông qua vi c so sánh m t cách t

ng ng v i

các đ i tác c nh tranh. Trên c s các so sánh đó, mu n t o nên n ng l c
c nh tranh, đòi h i doanh nghi p ph i t o ra và có đ

c các l i th c nh tranh

cho riêng mình. Nh l i th này, doanh nghi p có th tho mưn t t h n các
đòi h i c a khách hàng m c tiêu c ng nh lôi kéo đ

c khách hàng c a đ i

tác c nh tranh.
1.1.2 L i th c nh tranh
a. Khái ni m l i th c nh tranh:
Theo Michael Porter (1996), l i th c nh tranh chính là giá tr mà doanh nghi p
mang đ n cho khách hàng, giá tr đó v

t q chi phí dùng đ t o ra nó. Giá tr mà

khách hàng s n sàng đ tr , và ng n tr vi c đ ngh nh ng m c giá th p h n c a
đ i th cho nh ng l i ích t

ng đ

ng hay cung c p nh ng l i ích đ c nh t h n là

phát sinh m t giá cao h n.
Khi m t doanh nghi p có đ

c l i th c nh tranh, doanh nghi p đó s có cái mà

các đ i th khác khơng có, ngh a là doanh nghi p ho t đ ng t t h n đ i th , ho c
làm đ

c nh ng vi c mà các đ i th khác không th làm đ

c. L i th c nh tranh là


6

nhân t c n thi t cho s thành công và t n t i lâu dài c a doanh nghi p. M t khác,
mu n t o nên n ng l c c nh tranh, đòi h i doanh nghi p ph i t o ra và có đ

c

nh ng l i th c nh tranh c a riêng mình. Do v y mà các doanh nghi p đ u mu n c
g ng phát tri n l i th c nh tranh, tuy nhiên đi u này th
nh ng hành đ ng b t ch

ng r t d b xói mịn b i

c c a đ i th .

Mu n t o ra l i th c nh tranh thì doanh nghi p ph i t o ra giá tr cho khách
hàng b ng cách t o ra giá tr gia t ng cho s n ph m hay d ch v c a doanh nghi p.
b. Cách th c t o l i th c nh tranh
Theo James Craig và Robert Grant, l i th c nh tranh đ

c t o ra theo mơ hình

sau

Hình 1.1: Mơ hình các y u t quy t đ nh c a l i th c nh tranh
(Ngu n: James Craig và Robert Grant (1993), "Strategy Management")
Mơ hình này là s k t h p c quan đi m c a t ch c công nghi p (Industrial
Organization Economics - IO) và quan đi m d a trên ngu n l c (Resource Based
View - RBV).
xác đ nh các y u t thành công then ch t, là ngu n g c bên ngoài c a l i th
c nh tranh, tr

c h t ph i phân tích mơi tr

ng v mơ và c nh tranh ngành. Ti p

theo, phân tích ngu n l c và ki m toán n i b công ty s xác đ nh các ngu n g c
bên trong c a l i th c nh tranh, đó là nh ng ngu n l c có giá tr , các ti m l c tiêu
bi u, nh ng n ng l c c t lõi và khác bi t c a cơng ty, t đó nh n d ng đ

c các l i

th c nh tranh v ngu n l c.
Theo Barney (1991), đ t o ra l i th c nh tranh b n v ng thì ngu n l c ph i có
giá tr , nó bao hàm nh ng đ c đi m nh hi m có, có th t o ra giá tr khách hàng,
có th b t ch

c và thay th nh ng khơng hồn tồn.

7

Trong m t ngành ph thu c l n vào xu th công ngh nh ngành ch t o máy
bi n th , thì các ngu n l c khơng th b t ch

c hoàn toàn l i th

ng b các cơng

ngh m i thay th và có th s b m t toàn b giá tr . Do v y, l i th c nh tranh b n
v ng là nh ng l i th đ l n đ t o s khác bi t, đ lâu dài tr
c a môi tr

c nh ng bi n đ i

ng kinh doanh và ph n ng c a đ i th , tr i h n đ i th trong nh ng

thu c tính kinh doanh h u hình có nh h

ng đ n khách hàng.

1.2 Ngu n l c c a doanh nghi p
1.2.1 LỦăthuy t v ngu n l c
Lý thuy t v ngu n l c c a doanh nghi p t p trung vào phân tích c nh tranh
d a vào các y u t bên trong, đó là ngu n l c c a doanh nghi p. Ngu n l c c a
doanh nghi p th hi n nhi u d ng khác nhau. Chúng ta có th chia chúng ra thành hai
nhóm: h u hình và vơ hình. Ngu n l c h u hình bao g m ngu n l c v tài và v t
ch t h u hình. Ngu n l c v tài chính nh v n t có và kh n ng vay v n c a doanh
nghi p. Ngu n v t ch t h u hình bao g m nh ng tài s n s n xu t h u hình c a doanh

nghi p có th đem l i l i th v chi phí s n xu t nh qui mơ, v trí, tinh vi v k
thu t, tính linh ho t c a nhà máy s n xu t, c a trang thi t b , nguyên v t li u đ u
vào,... Ngu n l c vơ hình bao g m cơng ngh , danh ti ng, và nhân l c c a doanh
nghi p. Ngu n l c v công ngh bao g m s h u trí tu , b ng phát minh, sáng ch ,...
Ngu n l c v danh ti ng bao g m vi c s h u nhưn hi u n i ti ng v d ch v , ch t
l

ng, đ tin c y, thi t l p đ

c m i quan h t t v i khách hàng, nhà cung, ngân

hàng, chính quy n,... Ngu n l c v nhân s bao g m ki n th c, k n ng c a nhân
viên, kh n ng thích h p c a nhân viên v i tính linh ho t trong chi n l

c, lịng trung

thành c a nhân viên, …
Lý thuy t v ngu n l c cho r ng ngu n l c c a doanh nghi p chính là y u t
quy t đ nh đ n l i th c nh tranh và k t qu kinh doanh c a doanh nghi p, d a trên
ti n đ là các doanh nghi p trong cùng m t ngành th

ng s d ng nh ng chi n l

kinh doanh khác nhau và không th d dàng sao chép đ

c vì chi n l

c

c kinh doanh

ph thu c vào chính ngu n l c c a doanh nghi p đó. Khác v i mơ hình n m l c
c nh tranh c a Porter, lý thuy t ngu n l c v c nh tranh t p trung vào các y u t


8

bên trong c a doanh nghi p. Nh v y, lý thuy t ngu n l c t p trung vào n i l c c a
doanh nghi p b sung cho lý thuy t v c nh tranh d a vào kinh t h c IO.
Lý thuy t ngu n l c có nhi u đi m t
đư đ

c p trên đây. M t là, s

ng đ ng v i nh ng lý thuy t c nh tranh

khác bi t c a doanh nghi p trong mơ hình

Chamberlin, IO và Schumpeter là c s cho lý thuy t ngu n l c c a doanh nghi p.
Tuy nhiên, gi ng v i mơ hình Chamberlin và IO, lý thuy t ngu n l c d a
trên s

cân b ng, khơng t p trung vào q trình đ ng c a th tr

ng

1.2.2 Cácăngu n l c t o l i th cho doanh nghi p (VRIN)
Theo Barney (1991), m t ngu n l c t o nên l i th cho doanh nghi p trong
c nh tranh ph i th a mưn 4 đi u ki n sau: (1) giá tr , (2) hi m, (3) khó b t ch
(4) không th thay th , đ

c,

c g i t t là VRIN (Valuable, Rare, Inimitable, Non-

substitutable).
1.2.2.1. Ngu n l c có Giá tr
Theo Barney (1991), ngu n l c có giá tr s mang đ n l i th c nh tranh cho
doanh nghi p, ngu n l c đó ph i cho phép doanh nghi p th c hi n đ
l

c các chi n

c kinh doanh c i thi n n ng su t và hi u qu ho t đ ng c a công ty (efficiency

and effectiveness). T đó giúp cho doanh nghi p t n d ng đ
các m i đe d a hi n h u trong môi tr

c c h i và trung l p

ng kinh doanh c a doanh nghi p.

1.2.2.2. Ngu n l c Hi m
C ng theo Barney (1991), m t ngu n l c có giá tr mà có m t
nghi p khác thì khơng đ
mà ch có

các doanh

c xem là ngu n l c hi m. Ngu n l c hi m là ngu n l c

doanh nghi p này đ

c doanh nghi p s d ng trong chi n l

c t o ra

giá tr cho doanh nghi p, đem l i l i th c nh tranh doanh nghi p.
1.2.2.3. Ngu n l c Khó b t ch

c

Theo Barney (1986a,1986b), ngu n l c khó b b t ch
ho c c ba nhân t sau: (1) doanh nghi p có đ
ki n x y ra

c khi có m t trong ba

c ngu n l c đó nh vào m t s đi u

m t th i đi m đ c bi t nào đó, (2) m i liên h gi a nh ng ngu n l c


9

đó v i n ng l c c nh tranh c a công ty m t cách ng u nhiên, (3) ngu n l c đó có liên
quan đ n m t hi n t

ng xư h i, v

t quá kh n ng ki m soát và nh h

ng c a doanh

nghi p.
1.2.2.4. Ngu n l c không th thay th
Theo Barney (1991), yêu c u quan tr ng đ i v i ngu n l c c a doanh nghi p đ
ngu n l c đó t o ra l i th c nh tranh cho doanh nghi p đó là nh ng ngu n l c
khơng th b thay th b ng nh ng ngu n l c có giá tr thay th t

ng đ

ng v m t

chi n l c.
Bên c nh đó, theo Barney và Tyler (1990), kh n ng thay th di n ra d
hình th c, tr

c tiên, ngu n l c đó khơng th b t ch

th b ng m t ngu n l c t
l ct

cđ

c nh ng có th đ

i hai
c thay

ng t khác mà nó cho phép doanh nghi p s d ng ngu n

ng t này v n th c hi n đ

c các chi n l

c c a doanh nghi p. Hình th c th

hai là nhi u ngu n l c khác nhau có th là thay th mang tính chi n l

c. Theo

Pearce, Freeman và Robinson (1987), đ i v i doanh nghi p này, ngu n l c A (ví d
là l c l
có đ

ng lưnh đ o tài n ng) là ngu n l c đ c tr ng mà doanh nghi p khác khơng

c, nh ng doanh nghi p B v n có th m nh đ i v i ngu n l c B (ví d đó là kh

n ng lên k ho ch r t t t) c a mình và t đó ngu n l c B c a doanh nghi p B v n
có th c nh tranh v i ngu n l c A c a doanh nghi p A.
G à
Ngu n l c
doanh nghi p

Hi m
K
K

L i th c nh tranh b n

à

à
à

c

v ng c a doanh nghi p

thay th

Hình 1.2: Ngu n l c đ t VRIN và l i th c nh tranh c a doanh nghi p
(Ngu n: Barney, J.B, 1991)
1.3 LỦăthuy tăn ngăl c c nhătranhăđ ng
Trong th c t , môi tr

ng kinh doanh ln bi n đ ng địi h i doanh nghi p

ph i chèo lái các ngu n l c c a mình đ thích ng và t n t i, chính vì v y lý thuy t


10

ngu n l c c a doanh nghi p liên t c đ
tr

c phát tri n và đ

c m r ng trong th

ng đ ng và hình thành nên lý thuy t n ng l c c nh tranh đ ng.
N ng l c c a doanh nghi p là kh n ng c a doanh nghi p s d ng hi u qu

ngu n l c đ đ t đ

c m c tiêu kinh doanh. Theo Teece DJ, Pisano G & Shuen A

(1997), n ng l c c nh tranh đ ng đ

c đ nh ngh a là “kh n ng tích h p, xây d ng

và đ nh d ng l i nh ng ti m n ng c a doanh nghi p đ đáp ng v i thay đ i c a
mơi tr

ng kinh doanh”.

Theo Nguy n
th

ình Th và Nguy n Th Mai Trang (2008), ngu n l c vơ hình

ng khó phát hi n và đánh giá nh ng chúng th

v ng và th a các đi u ki n VRIN nên chúng th

ng t o ra l i th c nh tranh b n
ng là n ng l c c nh tranh đ ng

c a doanh nghi p. T đó duy trì và nâng cao n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p
trên th tr

ng.

1.3.1 M tăs ănghiênăc uăliênăquanăđ năn ngăl căc nhătranhăđ ng
V i nh ng lý thuy t nêu trên, các nhà nghiên c u trên th gi i v n đang khám
phá ra các y u t t o nên ngu n l c đ ng c a doanh nghi p và đ ra mơ hình nghiên
c u đ đánh giá n ng l c c nh tranh đ ng c a doanh nghi p. Sau đây chúng ta cùng
đi m qua m t s nghiên c u này:
Các nhà nghiên c u James M. Sinkula, William E.Barker và Thomas
Noordewier (1997) c a tr
t đ nh h

ng đ i h c Vermont đư nghiên c u s tác đ ng c a y u

ng h c h i đ n chi n l

c marketing mà doanh nghi p s d ng. Nghiên

c u phân tích ba thành ph n c b n c u t o nên đ nh h

ng h c h i là cam k t c a

doanh nghi p v i vi c h c h i c a các thành viên, chia s t m nhìn v i các thành
viên trong doanh nghi p và có t t

ng ti p thu nh ng đi u m i t ho t đ ng qu n

tr đi u hành doanh nghi p. K t qu phân tích t h i quy tuy n tính đư kh ng đ nh

có s

nh h

ng tr c ti p c a đ nh h

ng h c h i đ n s thay đ i các chi n l

marketing mà doanh nghi p đang s d ng. Vi c nâng cao đ nh h
làm t ng giá tr c a doanh nghi p.

ng h c h i s

c


11

Theo nghiên c u c a nhóm các nhà nghiên c u Trang T.M.Nguy n, Nigel J.
Barett và Tho D.Nguyen (2004) v m i quan h gi a y u t ch t l

ng m i quan

h , trao đ i thông tin và s nh y c m v v n hóa c a doanh nghi p xu t kh u Vi t
Nam v i đ i tác

Châu Á và Châu Âu, đ duy trì và nâng cao ch t l

ng m i quan

h v i đ i tác, doanh nghi p ph i quan tâm đ n s khác bi t trong v n hóa và s
chia s thông tin. Nghiên c u c ng đi sâu vào vi c phân tích s
t ch t l

nh h

ng mà y u

ng m i quan h đ n s h p tác lâu dài gi a bên xu t kh u và bên nh p

kh u. Tác gi s d ng mơ hình v i gi thuy t cho r ng có s t n t i m i quan h
ng m i quan h v i hai nhân t này, v i kích th

gi a ch t l

c m u ng u nhiên n=

288 doanh nghi p Vi t Nam trong đó s đ i tác t Châu Âu chi m 134 và t Châu
Á chi m 154. K t qu ki m tra cho th y ch t l

ng m i quan h có nh h

ng đ n

s h p tác kinh doanh lâu dài c a doanh nghi p và c hai nhân t khác bi t v n hóa
và chia s thơng tin góp ph n r t quan tr ng đ i v i vi c phát tri n m i quan h
gi a hai bên.
M t nghiên c u khác t Vi t Nam, các nhà nghiên c u Nguy n
Nguy n Mai Trang (2009) đư th c hi n vi c đo l

ình Th và

ng m t s y u t t o thành n ng

l c c nh tranh đ ng c a các doanh nghi p trên đ a bàn thành ph H Chí Minh
b ng ph

ng pháp đ nh l

ng. Tác gi nghiên c u b n y u t t o nên n ng l c c nh

tranh đ ng doanh nghi p là đ nh h

ng kinh doanh, đ nh h

marketing và n ng l c sáng t o và m c đ

nh h

ng h c h i, n ng l c

ng c a các y u t này đ i v i k t

qu kinh doanh c a doanh nghi p.
M t s nghiên c u khác v các y u t có kh n ng t o nên ngu n n ng l c
c nh tranh đ ng c a doanh nghi p nh đ nh h

ng th tr

ng và đ nh h

ng h c

h i c a doanh nghi p c a Celuch KG, Kasouf CJ và Peruvemba V. (2002), n ng l c
sáng t o c a Hult GTM, Hurley RF và Knight GA (2004), ch t l
đ nh h

ng toàn c u, h p tác qu c t , kh n ng ph n ng v i th tr

ng m i quan h ,
ng qu c t ,…


12

1.3.2. Mơăhìnhănghiênăc uăvƠăch ăs ăđánhăgiáăcácănhơnăt ăn ngăl căc nhătranhă
đ ngă
T c s k th a t nghiên c u c a Nguy n

ình Th và Nguy n Th Mai

Trang (2009), đ tài lu n v n này s d ng mơ hình c a các tác gi đ đánh giá n ng
l c c nh tranh đ ng c a m t doanh nghi p v i b n bi n đ c l p bao g m:
- N ng l c Marketing
- N ng l c sáng t o
-

nh h

ng kinh doanh

- Danh ti ng doanh nghi p
Các nhân t hay bi n đ
c a các nhân t này đ

c l y t các nghiên c u tr

c đây, nh ng n i dung

c c u thành d a trên vi c xem xét các đ nh ngh a c a chính

nhân t đó và các nghiên c u liên quan. Và đây c ng là c s đ xây d ng các bi n
quan sát d
1.3.2.1

i d ng câu h i trong b ng câu h i nghiên c u c a đ tài này.
nh ngh a các nhân t

a. N ng l c Marketing
Theo Homburg C., Grozdanovic M. và Klarmann M. (2007), marketing là
ch c n ng có trách nhi m th a mưn nhu c u c a khách hàng đ đ t đ
c a doanh nghi p. Vì v y, n ng l c marketing c a doanh nghi p đ
là, thông qua vi c liên t c theo dõi và đáp ng đ
tr

c m c tiêu
c th hi n, m t

c v i nh ng thay đ i c a th

ng, bao g m khách hàng, đ i th c nh tranh và môi tr

ng v mô. Hai là doanh

nghi p ph i luôn n l c t o d ng m i quan h t t v i các đ i tác kinh doanh nh
nhà cung c p, khách hàng, nhà phân ph i và chính quy n. Do v y ch t l

ng m i

quan h gi a các thành viên trong quá trình kinh doanh nh doanh nghi p và nhà
cung c p, doanh nghi p và kênh phân ph i, doanh nghi p và khách hàng, doanh
nghi p và chính quy n có liên quan, … đóng vai trị quan tr ng trong vi c đánh giá
n ng l c marketing c a doanh nghi p.


13

Nguy n

ình Th và Nguy n Th Mai Trang (2009) cho r ng vi c đánh giá

n ng l c marketing c a doanh nghi p đ

c th c hi n thông qua b n thành ph n c

b n sau:
1.

áp ng khách hàng, th hi n quan kh n ng ph n ng c a doanh nghi p
v i nh ng thay đ i v nhu c u c a khách hàng.

2.

Ph n ng v i đ i th c nh tranh, g i t t là ph n ng c nh tranh, th hi n
s ph n ng c a doanh nghi p đ i v i các ho t đ ng kinh doanh c a đ i
th c nh tranh.

3.

Thích ng v i mơi tr

ng v mơ, g i t t là thích ng mơi tr

vi c doanh nghi p theo dõi s thay đ i c a môi tr
c h i và rào c n kinh doanh
4.

ng v mô đ n m b t

.

ng m i quan h v i đ i tác, g i t t là ch t l

Ch t l

m c đ doanh nghi p đ t đ

ng, th hi n

c ch t l

ng quan h , th hi n

ng m i quan h v i khách hàng,

nhà cung c p, nhà phân ph i và các c p chính quy n có liên quan.
Lý thuy t v đ nh h

ng th tr

ng c a Slater SF & Narver JC (1990) c ng

ch ra r ng đáp ng v i s thay đ i c a khách hàng và đ i th c nh tranh và môi
tr

ng v mô là đi m then ch t d n đ n thành công c a doanh nghi p (có giá tr ).
áp ng th tr

ng là m t y u t v n hóa doanh nghi p mà không ph i t t c doanh

nghi p nào c ng có (hi m) và m i doanh nghi p d a vào ngu n l c c a mình có
nh ng cách th c đáp ng th tr
ch

c doanh nghi p khác đ

không đáp ng đ

ng khác nhau. Doanh nghi p này không th b t

c (không d dàng b t ch

c s thay đ i c a th tr

(không th thay th đ

cđ

c). Tuy nhiên, n u

ng thì doanh nghi p s b đào th i

c). Vì v y, kh n ng đáp ng th tr

ng th a mưn các thu c

tính VRIN nên đây là m t y u t c a n ng l c c nh tranh đ ng doanh nghi p.
Th c ti n đư cho th y l i nhu n c a doanh nghi p thu đ

c ch y u t khách

hàng hi n có, tuy v y khơng ph i doanh nghi p nào c ng có th th c hi n đ
(không th thay th và b t ch

cđ

c). Ch t l

c

ng m i quan h có quan h t l

thu n v i k t qu kinh doanh c a doanh nghi p (hi m và có giá tr ). Vì v y, ch t


14

l

ng m i quan h th a mưn các tiêu chí VRIN và là y u t t o nên n ng l c c nh

tranh đ ng c a doanh nghi p.
Tóm l i, các y u t t o nên n ng l c Marketing đ u đáp ng yêu c u c a
VRIN, hay nói cách khác, b n y u t n ng l c thu c ho t đ ng marketing: đáp ng
khách hàng; ph n ng c nh tranh; thích ng mơi tr

ng; ch t l

ng quan h , là

nh ng y u t t o thành n ng l c c nh tranh đ ng c a doanh nghi p.
b. N ng l c sáng t o
Theo Damanpour F. (1991), n ng l c sáng t o nói lên kh n ng c a doanh
nghi p đ xu t quá trình s n xu t m i, s n ph m m i hay là ý t

ng m i nh m làm

t ng l i th c nh tranh c a doanh nghi p. Doanh nghi p ph i không ng ng c i ti n
và phát tri n các s n ph m m i đáp ng yêu c u c a khách hàng và ph i là ng
tiên phong trên th tr

ng.

Doanh nghi p v i đ nh h

ng kinh doanh cao luôn luôn theo dõi th tr

phát hi n nh ng c h i và rào c n kinh doanh.
th tr

doanh cao thì kh n ng đáp ng th tr

ng kinh

ng càng cao. H n n a các doanh nghi p có

ng kinh doanh ln ch đ ng và tiên phong trong đ xu t và th c hi n

nh ng ý t
tr

ng đ

i u này làm t ng kh n ng đáp ng

ng c a doanh nghi p. Hay nói cách khác, doanh nghi p có đ nh h

đ nh h

i

ng, s n ph m, quá trình ho t đ ng m i, dù là đ đáp ng cho mơi

ng bên trong bên ngồi doanh nghi p hay là đ t o l i th tiên phong. Vì v y,

đ nh h

ng kinh doanh làm t ng n ng l c sáng t o c a doanh nghi p. C hai y u t

n ng l c sáng t o và đ nh h

ng kinh doanh là nh ng y u t có giá tr , hi m, khơng

th thay th và không th b t ch

cđ

c nh tiêu chí VRIN đ ra. Do đó, chúng là

y u t quan tr ng đ làm thay đ i n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p.
c.

nh h

ng kinh doanh

Có nhi u quan đi m v đ nh h
nghiên c u v đ nh l
quy t đ nh chi n l

ng kinh doanh c a doanh nghi p, các nhà

ng trong kinh doanh th

ng d a vào lý thuy t v qui trình

c và xây d ng khái ni m đ nh h

doanh nghi p v i hai thành ph n chính:

ng kinh doanh

c p đ


15

1. N ng l c ch đ ng trong kinh doanh, g i t t là n ng l c ch đ ng: là n ng

l c c a doanh nghi p trong vi c d báo nh ng thay đ i v nhu c u c a th
tr

ng (trong t

ng lai) và kh n ng ch đ ng đáp ng v i nh ng yêu c u

này.
2. N ng l c ch p nh n m o hi m trong kinh doanh, g i t t là n ng l c m o

hi m: là kh n ng doanh nghi p đ xu t v s n xu t s n ph m m i, quá

trình s n xu t m i hay nh ng ý t

ng m i đ làm t ng l i th c nh tranh

c a doanh nghi p.
Theo Thelma Quince & Hugh Whittaker (2003), n ng l c ch p nh n m o
hi m đ

c đo l

ng qua vi c doanh nghi p chi tiêu cho ho t đ ng R&D hay đào

t o nhân viên dài h n đ ph c v cho nhu c u phát tri n trong t

ng lai ho c kiên

đ nh theo đu i các d án kinh doanh l n, r i ro và l i nhu n cao. Hành đ ng b o v
quy n s h u trí tu cho các phát minh c a doanh nghi p, duy trì và thâm nh p vào
m t phân khúc th tr

ng m i đ m r ng k t qu kinh doanh c a chính doanh

nghi p là bi u hi n c a n ng l c ch đ ng c a doanh nghi p.
d. Danh ti ng doanh nghi p
Danh ti ng c a doanh nghi p t lâu đ

c xem là y u t s ng cịn và thành

cơng trong th gi i kinh doanh. Kreps (1990) (đ

c trích d n b i Hongbin Cai và

Ichiro Obara, 2008) phát bi u danh ti ng c a doanh nghi p ngày càng tr nên quan
tr ng trong lý thuy t hi n đ i v s phát tri n c a doanh nghi p. Còn Tadelis (1999,
2002), Mailath và Samuelson (2001), Marvel và Ye (2004) ch ng minh danh ti ng
c a doanh nghi p là m t d ng tài s n có giá tr kinh doanh cao. Bên c nh đó Klein
và Leffler (1981) và Horner (2002) đư ch ra danh ti ng doanh nghi p đ
d ng t chính n ng l c c nh tranh c a doanh nghi p đó trên th tr
danh ti ng c a doanh nghi p có nh h

c t o

ng. Nh v y,

ng r t nhi u đ n ho t đ ng kinh doanh c a

doanh nghi p.
Theo nh nghiên c u c a Hongbin Cai và Ichiro Obara (2008), danh ti ng
doanh nghi p có đ
tr

c t ch t l

ng và m t khi ch t l

ng s n ph m mà doanh nghi p cung c p trên th

ng s n ph m không đ t nh đư cam k t doanh nghi p s n