Giáo trình Ngân hàng thương mại: Phần 2

CHƯƠNG IV: CHO VAY NGẮN HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

Mục tiêu của chương : Cung cấp cho người đọc các loại hình cho vay ngắn hạn của
ngân hàng thương mại và cách thức phân tích tình hình tài chính và phân tích phương
án sản xuất kinh doanh nhằm đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng trước khi quyết
định cho vay.
Cho vay ngắn hạn là các khoản cho vay có thời hạn đến 12 tháng. Ngân hàng
cho vay ngắn hạn nhằm đáp ứng các nhu cầu về vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch
vụ, phục vụ đời sống của khách hàng.
1. Cho vay kinh doanh

Việc cho vay kinh doanh của một ngân hàng tài trợ vốn kinh doanh cho nhiều
đối tượng khách hàng, nhưng quan trọng nhất vẫn là cho các doanh nghiệp. Các hình
thức cho vay được xem xét theo tính chất của việc cấp vốn, gồm hai loại chính: cho
vay bổ sung vốn lưu động và cho vay trên tài sản.
1.1. Cho vay bổ sung vốn lưu động

Cho vay bổ sung vốn lưu động của ngân hàng nhằm tài trợ thêm vốn lưu động
cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng. Khi vay tiền, người vay dùng
chính thu nhập thu được từ việc sử dụng vốn vay để trả nợ cho ngân hàng.


1.1.1 Quy trình cho vay

Bước 1: Tiếp nhận hồ sơ và thu thập các thông tin về khách hàng
Một khoản cho vay thường bắt đầu từ cuộc tiếp xúc giữa cán bộ tín dụng với
khách hàng có nhu cầu vay, qua đó cán bộ tín dụng tìm hiểu về lý do xin vay, nhu cầu
tín dụng của khách hàng. Trong quá trình này, khách hàng cũng được hướng dẫn về thủ
tục và hồ sơ vay vốn cần cung cấp cho cán bộ tín dụng. Khi một đơn xin vay được nộp,
cán bộ tín dụng sẽ đến cơ sở sản xuất kinh doanh của khách hàng để đánh giá vị trí,
hoạt động hay giá trị tài sản của khách hàng cũng như đặt các câu hỏi cần thiết để tìm

hiểu thêm về khách hàng. Cán bộ tín dụng cũng có thể tìm thêm các thông tin cần thiết
về tính cách, tinh thần trách nhiệm, tình hình thanh toán, hoạt động kinh doanh của
khách hàng ở các nguồn thông tin khác.
Bước 2: Thẩm định và lập báo cáo thẩm định
Khi toàn bộ các tài liệu cần thiết đã được cung cấp, cán bộ tín dụng sẽ tiến hành
đánh giá khách hàng, phân tích các báo cáo tài chính…nhằm đánh giá năng lực vay nợ,
uy tín của người vay, đánh giá các dòng tiền và các tài sản dự phòng của khách hàng có
đủ để trả nợ hay không. Kết quả phân tích sẽ được thể hiện trong một bản báo cáo tóm
tắt để gửi cho những người có thẩm quyền theo quy định của ngân hàng xem xét quyết
định.
Bước 3: Phê duyệt và ký hợp đồng
Sau khi được cấp thẩm quyền phê duyệt, nếu đơn xin vay của khách hàng được
chấp thuận, các thủ tục cần thiết sẽ được hoàn tất để các bên liên quan ký một hợp
đồng tín dụng hoàn chỉnh và hợp đồng đảm bảo tiền vay( nếu có).
Bước 4: Thực hiện hợp đồng
Cán bộ tín dụng sẽ hướng dẫn khách hàng làm các thủ tục cần thiết để rút vốn
vay theo các thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. Tiếp theo, cán bộ tín dụng phải luôn
theo dõi khoản vay này để đảm bảo rằng khách hàng sẽ thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi
như đã cam kết vào các thời điểm đã định. Cán bộ tín dụng sẽ phải kiểm tra công việc
kinh doanh của khách hàng theo định kỳ, vừa để đánh giá tình hình sử dụng vốn vay
vừa để xem xét các nhu cầu mới của khách hàng về dịch vụ của ngân hàng. Các khoản
cho vay có dấu hiệu đáng ngờ đều được xem xét cẩn trọng, để có biện pháp xử lý kịp
thời trước khi và sau khi có rủi ro xảy ra.
1.1.2.Hồ sơ tín dụng
1.1.2.1. Giấy đề nghị vay vốn

Giấy đề nghị vay vốn do khách hàng lập theo mẫu in sẵn của ngân hàng, trình
bày nhu cầu vay một cách khái quát, như: mục đích vay, nhu cầu vay, thời hạn vay, lãi
suất, biện pháp bảo đảm tiền vay.
1.1.2.2. Hồ sơ pháp lý

Đối với doanh nghiệp: Bao gồm cá tài liệu chứng minh về năng lực pháp luật,
năng lực hành vi dân sự, như: quyết định thành lập, giấy chứng nhận đăng ký kinh
doanh, điều lệ tổ chức và hoạt động; quyết định bổ nhiệm người điều hành, kế toán
trưởng; quy chế tài chính( đối với tổng công ty và các đơn vị thành viên); nghị quyết
của hội đồng quản trị hoặc hội đồng thành viên giao quyền cho giám đốc ký kết các tài
liệu, thủ tục liên quan đến vay vốn, cầm cố, thế chấp cho tổ chức tín dụng( nếu điều lệ
không quy định).
Các tài liệu này áp dụng đối với các doanh nghiệp vay vốn lần đầu hoặc doanh
nghiệp có sự thay đổi trong quá trình vay vốn. Các hồ sơ trên là bản chính hoặc bản sao
có công chứng. Doanh nghiệp phải xuất trình bản chính để cán bộ tín dụng đối chiếu,
kiểm tra, chỉ lưu lại bản sao.
Đối với hộ sản xuất kinh doanh: Giấy chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu; giấy
phép kinh doanh, giấy phép hành nghề( nếu có); các giấy tờ khác có liên quan trong
từng phương thức cho vay.
1.1.2.3. Hồ sơ tài chính khách hàng

Bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, thuyết minh báo cáo tài
chính, báo cáo lưu chuyển tiền tệ( 2, 3 năm liên tục gần nhất). Báo cáo tình hình sản
xuất kinh doanh lũy kế từ đầu năm. Các tài liệu liên quan khác như: biên bản góp vốn
điều lệ( đối với công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần), quyết định giao vốn(
đối với doanh nghiệp được Nhà Nước giao vốn) hoặc tài liệu thuyết trình khả năng tài
chính đối với doanh nghiệp tư nhân.
1.1.2.4. Hồ sơ khoản vay

Phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ và các tài liệu khác liên quan
Đối với khoản vay ngắn hạn bằng VND: Phương án sản xuất kinh doanh, kế
hoạch vay vốn trả nợ, các chứng từ chứng minh cho phương án vay vốn và trả nợ.
Đối với khoản vay bằng ngoại tệ: Doanh nghiệp phải gửi thêm các tài liệu,

chứng từ chứng minh nhu cầu vay bằng ngoại tệ theo quy đinh quản lý ngoại hối hiện
hành của Nhà Nước.
1.1.2.5. Hồ sơ bảo đảm tiền vay

Bản kê khai về tài sản bảo đảm tiền vay, các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu
hợp pháp và đầy đủ đối với tài sản bảo đảm, các văn bản chứng nhận giá trị tài sản bảo
đảm của các cơ quan thẩm định độc lập.
1.1.3. Điều tra thực tế khách hàng vay vốn

Sau khi tiếp nhận hồ sơ vay vốn, cán bộ tín dụng thường tiến hành một công
việc quan trọng: kiểm tra thực tế khách hàng vay. Kết quả của việc kiểm tra thường
được tổng hợp trong báo cáo kiểm tra thực tế.


Mục đích kiểm tra của ngân hàng: Thu thập các thông tin về hoạt động của
khách hàng và phương án vay vốn. Cán bộ tín dụng cần bổ sung thêm các thông tin đã
được trình bày trong báo cáo tài chính để đánh giá một cách chính xác nhất khả năng
tài chính của doanh nghiệp.
Nội dung kiểm tra của cán bộ tín dụng:
Xem xét về khả năng quản lý của khách hàng qua các nội dung như:
Cơ sở vật chất
Thái độ làm việc của nhân viên, công nhân
Người lãnh đạo và bộ máy quản lý
Thu thập tài liệu chi tiết về các khoản mục trong báo cáo tài chính:
Những số liệu cần thu thập thêm một cách chi tiết theo nội dung trong báo cáo
tài chính là:
Hàng tồn kho: gồm quy mô, chất lượng hàng tồn kho, khả năng bán. Nếu các số
liệu hàng tồn kho trong báo cáo tài chính quá lớn hoặc quá nhỏ, cán bộ tín dụng phải đi
sâu vào xem xét. Hàng tồn kho nhiều có thể là do doanh nghiệp đang khó khăn trong
việc bán hàng hoặc đang đầu cơ; hàng tồn kho ít có thể do doanh nghiệp không có

chính sách dự trữ hợp lý. Thời gian và chất lượng hàng dự trữ cũng được xem xét và
cần loại bỏ hàng ứ đọng trong việc phân tích.
Tài sản cố định: Cán bộ tín dụng cần xem xét về mức độ hiện đại, năng lực sản
xuất và khả năng sinh lời, khả năng bán của tài sản, nhất là năng lực sản xuất của tài
sản có đủ cho thực hiện các kế hoạch kinh doanh hay không.
Nợ phải thu: Cần tìm hiểu danh mục chi tiết về các khoản phải thu, để cho phép
phân biệt các khoản phải thu đáng nghi ngờ: Các khoản quá hạn, các khoản được ủy
thác hay nhượng lại cho người khác.
Tài sản lưu động khác: Cần chú ý các khoản mục có thể dùng để điều chỉnh chi
phí hoặc kết quả kinh doanh như chi phí chờ phân bổ, tài sản thiếu chờ xử lý…
Nợ phải trả: Quan tâm đến khối lượng và kỳ hạn tương ứng với phạm vi hoạt
động, sự đảm bảo bằng tài sản doanh nghiệp của các món nợ.
1.1.4. Thẩm định khách hàng và phương án vay vốn

Công việc này có thể được tiến hành ngay từ khi cán bộ tín dụng tiếp xúc với
khách hàng vay. Căn cứ vào các thông tin đã được tổng hợp, cán bộ tín dụng đánh giá
để xác định xem khách hàng có đủ điều kiện vay theo quy định không, từ đó đưa ra ý
kiến về việc cho vay đối với khách hàng.
1.1.4.1. Thẩm định phi tài chính


Việc đánh giá khách hàng tập trung vào làm rõ các vấn đề: Tư cách pháp nhân
và địa vị pháp lý( hồ sơ pháp lý), cách thức, khả năng, kinh nghiệm tổ chức quản lý và
điều hành, uy tín của khách hàng và người điều hành, uy tín, lợi thế kinh doanh và các
thông tin phi tài chính khác, quan hệ tín dụng đối với các tổ chức tín dụng…
1.1.4.2. Phân tích hiện trạng và triển vọng kinh doanh trong tương lai

Phân tích hiện trạng và triển vọng kinh doanh của doanh nghiệp nhằm đánh giá
tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp và xu hướng phát
triển trong tương lai.

1.1.4.3. Phân tích tình hình tài chính

- Mục đích
Đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, qua đó nhận xét về tiềm năng,
hiệu quả kinh doanh cũng như các rủi ro trong tương lai.
Xem xét những căn cứ cho việc đánh giá kế hoạch kinh doanh, kế hoạch vaytrả nợ của doanh nghiệp.
- Cơ sở
Căn cứ các báo cáo tài chính của doanh nghiệp, các thông tin khác thu lượm
được trong quá trình điều tra tín dụng.
Căn cứ các chuẩn mực đã được xây dựng: của ngành, của ngân hàng cho vay,
của NHNN
- Phương pháp
So sánh: xu hướng theo thời gian, tương quan trong cùng ngành…đưa ra kết
luận.
Cho điểm và xếp hạng doanh nghiệp.
Nội dung phân tích:
Thứ nhất: Phân tích khái quát tình hình tài chính thực hiện thông qua việc phân
tích kết cấu tình hình tài sản và nguồn vốn, báo cáo kết quả kinh doanh, phân tích diễn
biến nguồn vốn và sử dụng vốn, phân tích diễn biến và sử dụng vốn lưu động ròng.
Việc phân tích này có thể đánh giá khái quát tình hình, sự hợp lý trong việc tạo ra các
nguồn vốn và cách thức sử dụng vốn.
Thứ hai: Phân tích dựa vào các hệ số tài chính nhằm đánh giá thực trạng tài
chính của doanh nghiệp qua việc xem xét mối liên hệ giữa các hệ số.
(1) Khả năng tạo ra lợi nhuận
Vấn đề đầu tiên liên quan đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp là khả năng tạo
ra lợi nhuận. Một doanh nghiệp muốn trả được nợ, nó phải tạo ra mức doanh thu đủ bù


đắp các chi phí hoạt động. Một doanh nghiệp kinh doanh có lãi và khả năng tạo ra lợi
nhuận ổn định sẽ là cơ sở bền vững để mối quan hệ giữa ngân hàng với doanh nghiệp

ngày càng phát triển.
Chỉ tiêu đầu tiên phản ánh vấn đề này là tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu =
Chỉ tiêu này phản ánh mức lãi của những người chủ sở hữu doanh nghiệp. Có
hai vấn đề cần được xem xét về chỉ tiêu này, đó là: doanh nghiệp có lãi hay không, và
mức lãi này được tạo ra như thế nào, cách tạo ra lãi của doanh nghiệp có hợp lý, có
được duy trì một cách bền vững hay không.
Hiệu quả trong việc đầu tư vốn vào doanh nghiệp của người chủ sở hữu là kết
quả tổng hợp của ba hoạt động quản lý
Hiệu quả quản lý hoạt động kinh doanh( hoạt động bán hàng và quản lý chi phí)
Hiệu quả phân bổ và sử dụng tài sản
Hiệu quả trong việc sử dụng đòn bẩy tài chính
ROE =
Hiệu quả quản lý hoạt động kinh doanh
Kết quả quản lý hoạt động kinh doanh được thể hiện thông qua:
Tỷ suất lợi nhuận ròng =
Chỉ tiêu này phản ánh một đồng doanh thu thuần đem lại mấy đồng lợi nhuận,
nó phản ánh kết quả cuối cùng trong hoạt động kinh doanh. Kết quả này bị ảnh hưởng
bởi hai vấn đề: khả năng tiêu thụ sản phẩm và khả năng quản lý chi phí hoạt động.
Khả năng tiêu thụ sản phẩm
Lợi nhuận và khả năng trả nợ của doanh nghiệp trước hết bị ảnh hưởng bởi khả
năng bán hàng. Chỉ tiêu đánh giá gồm:
Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu = (
Chỉ tiêu này cho biết mức tăng trưởng doanh thu của doanh nghiệp có thỏa đáng
so với các chính sách và biện pháp thực hiện hay không, có theo kịp mức tăng trưởng
bình quân của ngành kinh doanh hay không. Mức tăng trưởng doanh thu ổn định và
được duy trì tỏng tương lai sẽ là một căn cứ tốt để đảm bảo cho các khoản vay của
ngân hàng.

Tỷ suất lợi nhuận gộp =
Tỷ suất này có thể cho biết vị thế, khả năng cnạh tranh của doanh nghiệp trong
ngành kinh doanh. Nếu tỷ suất lợi nhuận gộp của doanh nghiệp cao hơn mức bình
quân của ngành kinh doanh, có thể dôanh nghiệp có nguồn cung cấp nguyên vật liệu
thuận lợi hơn hoặc doanh nghiệp có ưu thế hơn trong việc tiêu thụ sản phẩm.
Hoạt động kiểm soát chi phí
Lợi nhuận của doanh nghiệp được tạo ra không chỉ bởi doanh nghiệp có bán
được hàng hay không, mà còn bị ảnh hưởng bởi việc kiểm soát các chi phí hoạt động.
Các chỉ tiêu:
Giá vốn hàng bán/ Doanh thu thuần
Chi phí tài chính/ Doanh thu thuần
Chi phí lãi vay/ Doanh thu thuần
Chi phí bán hàng/ Doanh thu thuần
Chi phí quản lý doanh nghiệp/ Doanh thu thuần
Hiệu quả hoạt động
Các chỉ tiêu này vừa phản ánh sự ảnh hưởng của nó đối với lợi nhuận của doanh
nghiệp khi thể hiện khả năng tận dụng và phân bổ các nguồn lực để tạo ra doanh thu,
vừa phản ánh hiệu quả của quá trình chuyển doanh thu thành tiền mặt, do vậy nó rất
quan trọng trong đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng vay. Các hệ số phản ánh
hiệu quả hoạt động gồm:
Hiệu suất sử dụng tổng tài sản =
Chỉ tiêu này là sự kết hợp hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn và dài hạn, phản
ánh doanh nghiệp có tạo ra được mức doanh thu thỏa đáng trên số vốn đầu tư vào các
tài sản hay không. Hiệu suất sử dụng tổng tài sản có thể được xem xét chi tiết qua việc
đánh giá hiệu suất sử dụng tài sản dài hạn và tài sản ngắn hạn.
Hiệu suất sử dụng tài sản dài hạn =
Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn để tạo ra doanh thu, đồng
thời nó phản ánh sức sản xuất của tài sản dài hạn. Do vậy việc đánh giá nó phải được
kết hợp với xem xét chất lượng, mức độ hiện đại của tài sản cố định. Cần chú ý hệ số
này tăng do bán tài sản lấy tiền hoặc không kịp thay thế, đổi mới tài sản cố định.

Vòng quay vốn lưu động =


Chỉ tiêu này phản ánh chu kỳ hoạt động của doanh nghiệp, phản ánh tổng hợp
tình hình sử dụng vốn lưu động. Việc đánh giá tùy thuộc vào lĩnh vực hoạt động, qui
mô hoạt động của khách hàng. Nếu số vòng quay tăng, có thể nói hiệu quả sử dụng vốn
lưu động tăng, nhưng nếu cao quá có thể là dấu hiệu của việc thiếu vốn lưu động. Hệ
số này có thể dùng để xác định thời hạn cho vay và các kỳ hạn nợ cụ thể.
Vòng quay hàng tồn kho =
Cho biết chu kỳ luân chuyển vật tư, hàng hóa bình quân và bao nhiêu vốn sẽ
được đầu tư vào hàng dự trữ để duy trì hoạt động bình thường của khách hàng. Giới
hạn của hệ số này tùy thuộc vào từng lĩnh vực, tính chất và quy mô hoạt động của
người vay. Nhìn chung, tỷ lệ này cao cho thấy doanh nghiệp đã giảm được đầu tư cho
hàng dự trữ, rút ngắn được thời gian chuyển đổi hàng dự trữ thành tiền, giảm bớt cơ
hội để hàng dự trữ bị ứ đọng, nếu cao quá có thể doanh nghiệp không có đủ hàng dự
trữ. Ngược lại, luân chuyển chậm có thể đặt doanh nghiệp vào tình trạng khó khăn về
tài chính trong tương lai, sản xuất không được kiểm soát tốt hoặc doanh nghiệp đầu cơ
hàng dự trữ.
Kỳ thu tiền bình quân =
Vòng quay các khoản phải thu bình quân =
Nếu các khoản phải thu được thu hồi nhanh thì vòng quay các khoản phải thu sẽ
cao, thời gian thu hồi nhanh, doanh nghiệp ít bị chiếm dụng vốn. Kỳ thu nọ bình quân
nhỏ có thể phản ánh các khoản phải thu đang được quản lý có hiệu quả, vốn đầu tư cho
các khoản phải thu ít hơn, chính sách thu nợ được đặt đúng vị trí. Nếu hiệu quả của nó
được duy trì, khả năng tạo ra tiền trong tương lai để trả nợ cũng sẽ thuận lợi. Nhưng
nếu kỳ thu nợ quá nhỏ, có thể do chính sách bán chịu quá chặt chẽ, hoặc doanh nghiệp
đang bị hạn chế về vốn kinh doanh.
Kỳ trả tiền bình quân =
Chỉ tiêu này cho biết mức độ hợp lý của số dư các khoản phải trả và khả năng
thanh toán nợ.

Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp rất quan trọng, nó
vừa phản ánh khả năng thanh toán, chính sách và hoạt động tín dụng của doanh nghiệp,
đồng thời thể hiện khả năng quản lý tài sản, năng lực hoạt động của doanh nghiệp hiện
tại cũng như tương lai.
Đòn bẩy tài chính


Nhóm hệ số này phản ánh khả năng sử dụng đòn bẩy tài chính để làm tăng thu
nhập cho chủ sở hữu doanh nghiệp, nhưng đồng thời cũng phản ánh mức độ rủi ro về
tài chính đối với những người cho vay.
Hệ số nợ =
Chỉ số này phản ánh mức độ vay nợ của doanh nghiệp, nó càng cao chứng tỏ sự
đảm bảo các khoản nợ của doanh nghiệp càng thấp.
Hệ số nợ so với vốn chủ sở hữu =
Tỷ lệ nợ dài hạn =
Tỷ lệ này đánh giá việc sử dụng các nguồn tài chính lâu dài của doanh nghiệp,
phản ánh sự vững chắc và ổn định về mặt tài chính trong sử dụng vốn thường xuyên
của doanh nghiệp.
Tỷ số nợ trên doanh thu =
Chỉ số này cho thấy sự hợp lý hay không trong việc sử dụng nợ để tạo ra doanh
thu, quy mô của nợ càng lớn so với doanh thu, gánh nặng nợ nần càng cao và để tăng
cường thu nhập, doanh nghiệp sẽ phải tìm cách hạn chế chi phí hoặc tìm kiếm nguồn
tài trợ có chi phí thấp.
Khả năng tạo ra tiền mặt
Khả năng tạo ra tiền mặt phản ánh việc doanh nghiệp có tạo ra đủ tiền để trả nợ
khi đến hạn hay không.
Để có nguồn tiền trả nợ, doanh nghiệp có thể sử dụng ba nguồn: dòng tiền mặt
từ doanh thu bán hàng, dòng tiền mặt từ bán tài sản, dòng tiền mặt từ vay nợ hoặc vốn
góp của chủ sở hữu. Trong đó ngân hàng phải coi nguồn tiền mặt từ doanh thu bán
hàng là nguồn chính bởi vì việc bán các tài sản có thể làm suy yếu năng lực hoạt động

của người vay.
Dòng tiền mặt từ thu nhập bán hàng được xác định:
Dòng tiền mặt = Lợi nhuận ròng + Các chi phí không bằng tiền + Thay đổi các
khoản phải trả - Thay đổi hàng tồn kho và các khoản phải thu
Việc đánh giá dòng tiền mặt của doanh nghiệp có thể dựa vào phân tích báo cáo
lưu chuyển tiền tệ, trong đó chú trọng vào dòng tiền từ hoạt động kinh doanh.
Để đánh giá chi tiết hơn về khả năng tạo ra tiền mặt, cần phải xem xét chi tiết
khả năng thu tiền từ các khoản phải thu. Điều này dựa trên việc phân tích, đánh giá thời
gian thu tiền( kỳ thu tiền bình quân) và bảng kê chi tiết các khoản phải thu lớn.


Khả năng thanh toán các món nợ hiện tại
Một doanh nghiệp, trước khi trả được các món nợ vay mới, nó cần phải thanh
toán được các món nợ hiện tại. Khả năng thanh toán các món nợ hiện tại được thể hiện
qua các hệ số khả năng thanh toán. Phân tích khả năng thanh toán cho biết khả năng
của doanh nghiệp trong việc tăng tiền mặt một cách kịp thời khi cần với chi phí hợp lý.
Một khách hàng có khả năng thanh toán thấp không chỉ phản ánh nguy cơ phải bỏ chi
phí lớn trong việc thanh toán nợ đến hạn, mà còn thể hiện tình trạng tài chính yếu, dễ
dẫn đến mất khả năng thanh toán.
Khả năng thanh toán ngắn hạn =
Hệ số này cho biết khách hàng có đủ tài sản ngắn hạn để đảm bảo trả cho các
khoản nợ ngắn hạn hay không. Tỷ lệ này từ 1 đến 2 là bình thường, nếu < 1 doanh
nghiệp có thể sẽ mất khả năng thanh toán, nếu cao quá có thể doanh nghiệp đã đầu tư
quá nhiều vốn cho tài sản ngắn hạn.
Khả năng thanh toán nhanh =
Hệ số này cho biết khả năng huy động các nguồn tiền trong thời gian ngắn để trả
nợ khi không còn thu nhập từ việc bán hàng. Hệ số này ở Việt Nam từ 0,5 đến 1 là bình
thường, nếu < 0,5 thì khách hàng có thể khó khăn trong thanh toán.
Khả năng thanh toán tức thời =
Hệ số này ở mức 0,1 đến 0,5 thì lượng tiền mặt tồn quỹ được duy trì ở mức bình

thường.
Nhìn chung các chỉ tiêu này thấp phản ánh: doanh nghiệp không đủ khả năng
thanh toán, không chủ động về tài chính: như không đủ tài sản hoạt động hoặc chi phí
huy động vốn cao, có thể là 1 dấu hiệu suy thoái, khủng hoảng. Nếu cao quá làm giảm
cơ hội tăng thu nhập cho doanh nghiệp.
Ngoài các hệ số phản ánh khả năng thanh toán chung của doanh nghiệp, một
khía cạnh khác về khả năng thanh toán cũng được xem xét tới, đó là khả năng trả nợ
gốc và lãi.
Hệ số thanh toán lãi vay =
Tỷ lệ hoàn trả lãi và gốc =
Tỷ lệ hoàn trả các khoản cố định =


Nhìn chung các tỷ lệ này càng cao, chứng tỏ các chủ nợ càng được bảo vệ tốt,
nếu nhỏ hơn 1 doanh nghiệp không tạo ra đủ thu nhập để trả nợ.
Các khoản phải trả bất thường trong tương lai
Các khoản phải trả bất thường không thường xuyên tới kết quả kinh doanh như:
Các khoản bảo hành, bảo đảm cho sản phẩm của doanh nghiệp; Các khoản phải trả liên
quan đến môi trường; các vụ kiện tụng, phạt vi phạm hợp đồng…
Các khoản này có thể làm cho doanh nghiệp phải chi trả trong tương lai và ảnh
hưởng đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp, vì vậy ngân hàng cần xem xét cẩn thận.
1.1.4.4. Thẩm định phương án sản xuất kinh doanh

1.1.4.5. Xác định khả năng rủi ro của khoản cho vay và các biện pháp phòng ngừa
2. Cho vay trên tài sản
2.1.Chiết khấu giấy tờ có giá

Chiết khấu giấy tờ có giá là việc tổ chức tín dụng mua giấy tờ có giá chưa đến
hạn thanh toán của khách hàng.
Ngân hàng thực hiện việc chiết khấu giấy tờ có giá cho mọi khách hàng. Đối

tượng chiết khấu giấy tờ có giá, bao gồm tín phiếu, kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, sổ tiết
kiệm, thương phiếu…
- Điều kiện của các giấy tờ có giá được nhận chiết khấu
Thuộc quyền sở hữu hợp pháp của khách hàng.
Còn thời hạn lưu hành phù hợp với thời gian chiết khấu được quy định.
Được phép chuyển nhượng khi cần thiết.
Được thanh toán theo quy định của tổ chức phát hành.
- Phương thức chiết khấu
Chiết khấu toàn bộ thời hạn còn lại của giấy tờ có giá: là phương thức mua hắn
giấy tờ có giá.
Chiết khấu có thời hạn: tổ chức tín dụng mua giấy tờ có giá theo thời hạn và giá
chiết khấu đồng thời kèm theo cam kết của khách hàng về việc mua lại giấy tờ có giá
vào ngày đến hạn chiết khấu.
- Quy trình nghiệp vụ chiết khấu
Khách hàng nộp đơn xin chiết khấu: Bản chính các chứng từ xin chiết khấu, đơn
xin chiết khấu, bảng kê các chứng từ chiết khấu.


Ngân hàng kiểm tra hồ sơ, điều kiện chiết khấu, thông báo cho khách hàng về:
các chứng từ được chiết khấu, sso tiền thanh toán cho khách hàng.
Khách hàng chuyển giao chứng từ có giá và nhận tiền.
Ngân hàng lưu giữ chứng từ có giá và thu nợ.
Số tiền thanh toán = Giá trị hiện tại của GTCG – Phí chiết khấu( nếu có)
Giá trị hiện tại của GTCG =
Giá trị đáo hạn là giá trị đến hạn thanh toán của chứng từ có giá bao gồm mệnh
giá và lãi chứng từ
Lãi suất chiết khấu theo quy định của ngân hàng.
Phí chiết khấu có thể được tính như lãi chiết khấu hoặc tính theo một tỷ lệ phần
trăm trên mệnh giá hoặc là một số tiền lãi cụ thể do ngân hàng qui định.
HỆ THỐNG CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG IV

1.Trình bày nội dung của nghiệp vụ chiết khấu. Phân tích ưu điểm của nghiệp vụ này
đối với ngân hàng thương mại.
2.Trình bày sự khác nhau giữa phương thức thấu chi, cho vay từng lần và cho vay theo
hạn mức tín dụng. Phân tích ưu điểm, nhược điểm của mỗi phươn thức cho vay đó.
3.Phân tích đặc điểm của tín dụng tiêu dùng.
4.Phân tích cơ sở để ngân hàng xác định mức cho vay và thời hạn cho vay.
5.Quy trình chiết khấu giấy tờ có giá có gì khác quy trình cho vay ngắn hạn?
6.Thế nào là cho vay theo hạn mức tín dụng? Cho vay theo hạn mức tín dụng được áp
dụng cho khách hàng nào? Việc xác định hạn mức tín dụng căn cứ vào những cơ sở
nào?
7.Thế nào là cho vay ngắn hạn bổ sung vốn lưu động thiếu hụt? Các phương pháp cho
vay ngắn hạn bổ sung vốn lưu động tạm thời thiếu hụt?
TÓM TẮT NỘI DUNG CHƯƠNG 4
Cho vay ngắn hạn là các khoản cho vay có thời hạn đến 12 tháng. Ngân hàng
cho vay ngắn hạn nhằm đáp ứng các nhu cầu về vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ,
phục vụ đời sống của khách hàng.
Việc cho vay kinh doanh của ngân hàng tài trợ vốn kinh doanh cho nhiều đối
tượng khách hàng. Các hình thức cho vay được xem xét theo tính chất của việc cấp
vốn, gồm hai loại chính: cho vay bổ sung vốn lưu động và cho vay trên tài sản. Cho
vay bổ sung vốn lưu động nhằm tài trợ thêm vốn lưu động cho các hoạt động sản xuất


kinh doanh của khách hàng. Khi vay tiền người vay dùng chính thu nhập từ việc sử
dụng vốn vay để trả nợ cho ngân hàng nên các yếu tố quan trọng mà ngân hàng tập
trung vào xem xét là: khả năng kinh doanh, tình hình tài chính, hiệu quả sử dụng vốn
vay của khách hàng. Cho vay trên tài sản bao gồm chiết khấu giấy tờ có giá, cho vay
trên bộ chứng từ hàng xuất, bao thanh toán.

CHƯƠNG V: CHO VAY TRUNG VÀ DÀI HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

Mục tiêu của chương: Cung cấp cho người đọc các nghiệp vụ cấp tín dụng trung dài
hạn của ngân hàng thương mại và các thức thẩm định dự đầu tư trước khi ra quyết định
cho vay.
Cho vay trung và dài hạn là các khoản cho vay có thời hạn trên 1 năm. Ở Việt Nam
hiện nay, các khoản cho vay trên 1 năm đến 5 năm được gọi là cho vay trung hạn, trên
5 năm gọi là cho vay dài hạn.
Khi cho vay trung và dài hạn cần chú ý một số điểm sau
Một là: Vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án, phương án.
Cho vay trung và dài hạn với thời hạn dài, độ rủi ro cao hơn so với cho vay ngắn
hạn, để giảm bớt rủi ro ngoài việc qui định vay phải có đảm bảo, ngân hàng cho vay
còn qui định khách hàng vay phải có vốn chủ sở hữu tham gia vào quá trình sản xuất,
kinh doanh và đời sống. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu tham gia vào tính chất của từng dự án,
mức độ rủi ro và hiệu quả của dự án. Ở Việt Nam, tùy theo từng ngân hàng qui định tỷ
lệ vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án.
Hai là: Thời hạn trả nợ, cách thanh toán nợ và nguồn trả nợ.
Thời hạn trả nợ vốn vay phụ thuộc vào tính chất, đặc điểm của dự án đầu tư,
nhưng thời hạn trả nợ cũng có thể rút ngắn trong trường hợp hiệu quả của dự án mang
lại cao. Khách hàng có thể trả nợ trước hạn nếu được sự đồng ý của ngân hàng cho vay.
Việc trả nợ trước hạn sẽ giúp ngân hàng thu được nợ chắc chắn nhưng đôi khi ảnh
hưởng đến kế hoạch sử dụng vốn của ngân hàng.
Nguồn trả nợ đối với khoản vay trung và dài hạn nhìn chung khác với cho vay
ngắn hạn. Các khoản cho vay trung và dài hạn được dùng chủ yếu cho nhu cầu mua
sắm tài sản cố định và tài sản lưu động thường xuyên, cho nên nguồn trả nợ chính của
khoản vay này là từ nguồn khấu hao và một phần lợi nhuận do dự án đầu tư mang lại.
Ba là: Giải ngân trong cho vay trung và dài hạn
Đối với khoản cho vay trung vài dài hạn có thể giải ngân một lần, hoặc nhiều
lần nhằm đảm bảo cho khách hàng vay đúng mục đích. Ngân hàng không cho rút vốn
khi các nhu cầu chi tiêu liên quan đến dự án chưa phát sinh.

Ngân hàng và khách hàng thỏa thuận rút hết toàn bộ tiền vay một lần trong
trường hợp vay để mua sắm máy móc, thiết bị. Đối với các tài sản hình thành trong một
thời gian dài thì việc giải ngân được thực hiện theo tiến độ công việc hoàn thành.
Bốn là: Lãi suất cho vay
Lãi suất cho vay trung và dài hạn thường cao hơn lãi suất cho vay ngắn hạn, có
thể là lãi suất cố định trong suốt thời kỳ vay vốn, cũng có thể là lãi suất biến đổi tùy
thuộc vào sự biến động của thị trường. Sự biến đổi của lãi suất có thể dựa trên lãi suất
cơ bản của ngân hàng, hoặc lãi suất liên ngân hàng của một số thị trường như: Libor,
Sibor.
1. Cho vay theo dự án đầu tư
1.1. Dự án đầu tư

Dự án đầu tư là một tập hồ sơ trong đó trình bày đầy đủ việc phải làm và chi phí
để làm việc đó.
- Đặc điểm
Có mục tiêu rõ ràng cần đạt tới khi thực hiện
Hoạt động của dự án có kế hoặch về tiến độ và trách nhiệm
Có tính bất ổn và chứa đựng nhiều rủi ro
1.2. Thẩm định dự án đầu tư

- Mục đích
Đánh giá chính xác về tính khả thi, tính hiệu quả và khả năng hoàn trả nợ của
DAĐT
Tham gia đóng góp ý kiến cho chủ đầu tư với mục đích nâng cao hiệu quả hoạt
động của dự án đầu tư
Xác định được số tiền cho vay tối đa, thời hạn cho vay, vấn đề đảm bảo tiền vay
- Trình tự và nội dung thẩm định:
Đánh giá tổng thể dự án đầu tư
+ Xem xét đánh giá sơ bộ các nội dung quan trọng của DADT.

Mục tiêu đầu tư của DADT
Mức độ cần thiết đầu tư và quy mô đầu tư
Đầu ra của PADT
Kế hoạch kinh doanh được thực hiện từ những nguồn nào


Thời gian dự kiến thực hiện DADT
+ Đánh giá tổng quan về nhu cầu sản phẩm của DADT
Mô tả sản phẩm
Tình hình nhu cầu thị trường về sản phẩm, dịch vụ đầu ra của DADT
Tình hình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ thay thế đến thời điểm thẩm định
Tổng nhu cầu trong tương lai về sản phẩm, dịch vụ đầu ra của DADT
Mức tiêu thụ gia tăng hằng năm của thị trường nội địa và khả năng sản xuất sản
phẩm
+ Đánh giá về cung sản phẩm
Tổng mức cung dự kiến và mức độ tăng trưởng về tổng cung sản phẩm, dịch vụ
này
Năng lực sản xuất và đáp ứng nhu cầu trong nước của DADT
+ Thị trường mục tiêu và khả năng cạnh tranh của sản phẩm
Thị trường nội địa: mẫu mã, chất lượng giá cả sản phẩm của phương án, dự án
so với các sản phẩm cùng loại trên thị trường, mức độ phù hợp với xu hướng thị hiếu
của người tiêu dùng
Thị trường nước ngoài: sản phẩm có đạt tiêu chuẩn để xuất khẩu hay không,
chất lượng, mẫu mã có những ưu thế như thế nào so với các sản phẩm cùng loại trên thị
trường dự kiến xuất khẩu, sản phẩm của Việt Nam đã xâm nhập được vào thị trường dự
kiến xuất khẩu chưa
+ Phương thức tiêu thụ và mạng lưới phân phối
Sản phẩm của phương án dự kiến được tiêu thụ theo phương thức nào
Mạng lưới phân phối ra sao, đã được phân phối chưa
+ Đánh giá khả năng cung cấp nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào của

PA/DADT
Cần bao nhiêu nguyên vật liệu đầu vào để phục vụ cho sản xuất
Các nhà cung cấp, khả năng cung ứng và mức độ tín nhiệm của họ
Biến động về giá mua, giá nhập khẩu, tỷ giá trong trường hợp nhập khẩu
+ Đánh giá, xem xét về phương diện kỹ thuật


Địa điểm xây dựng: Xem xét cơ sở hạ tầng hiện có của địa điểm đầu tư, thuận
lợi và khó khăn về giao thông, điện nước, thị trường tiêu thụ
Nguồn cung cấp nguyên vật liệu
Công nghệ, thiết bị có tiên tiến và phù hợp với trình độ hiện tại, tương lai
không, lý do lựa chọn công nghệ này…
+ Đánh giá về phương diện tổ chức quản lý dự án
Xem xét kinh nghiệm, trình độ tổ chức vận hành của chủ đầu tư dự án
Xem xét năng lực, uy tín của nhà thầu
Đánh giá nguồn nhân lực của dự án: số lượng, tay nghề, trình độ kỹ thuật, khả
năng cung ứng nguồn nhân lực…
+ Thẩm định tổng vốn đầu tư và tính khả thi phương án nguồn vốn
Tổng vốn đầu tư
Khi thẩm định tổng vốn đầu tư, cần xem xét các yếu tố làm tăng chi phí do trượt
giá, phát sinh thêm khối lượng, biến động tỷ giá.
Xác định nhu cầu vốn đầu tư theo tiến độ thực hiện dự án
Phải đánh giá được tiến độ thực hiện DA và nhu cầu cho từng giai đoạn, xem
xét tính hợp lý của từng nguồn vốn tham gia vào các giai đoạn.
+ Đánh giá hiệu quả về mặt tài chính của DA
Đánh giá về tính khả thi của nguồn vốn, cơ cấu vốn đầu tư
Đánh giá về thị trường và khả năng tiêu thụ sản phẩm
Đánh giá khả năng cung ứng vật tư, nguyên liệu đầu vào
Các chế độ thuế hiện hành
Các chỉ tiêu đánh giá:

NPV, IRR, ROA, ROE,PP…
1.3. Các chỉ tiêu cơ bản

Nhóm chỉ tiêu dự án: thời gian hoàn vốn, cơ cấu vốn, hiệu quả doanh thu, chi
phí
Nhóm chỉ tiêu do ngân hàng tính
Mức cho vay:
Nhu cầu vay vốn khách hàng = ∑ chi phí thực hiện dự án – VCSH – Vốn khác


∑ Chi phí thực hiện dự án = Chi phí xây lắp + Chi phí thiết bị + Chi phí khác
Khả năng cung ứng tín dụng của ngân hàng
Nguồn vốn cho vay trung và dài hạn của ngân hàng = NV huy động trung và dài
hạn + %NV ngắn hạn cho vay trung và dài han + Vốn tự có còn lại của NHTM – Dư
nợ trung và dài hạn
Vốn tự có còn lại = VTC – TSCD – Vốn liên doanh, liên kết
Khả năng giải ngân = Nguồn quỹ - DTBB đảm bảo khả năng thanh toán
Giới hạn tín dụng: dư nợ tối đa NHNN quy định, giá trị tsdb
Mức cho vay là nhỏ nhất của 3 nhân tố trên
Thời hạn cho vay = Thời gian thực hiện dự án + Thời gian trả nợ
Thời gian trả nợ = ∑ vốn vay/ nguồn trả nợ mỗi kỳ
Nguồn trả nợ mỗi kỳ = Khấu hao + Lợi nhuận + vốn khác
Dự án mới lợi nhuận mới được tính toán bộ
Dự án mở rộng lợi nhuận được tính giá trị tăng thêm so với trước
2. Cho thuê tài chính

Giao dịch thuê tài sản là một hợp đồng thương mại, trong đó người sở hữu tài
sản( người cho thuê) đồng ý cho một người nào đó( người đi thuê) được quyền sử dụng
tài sản trong một khoảng thời gian để đổi lấy một chuỗi thanh toán định kỳ. Chuỗi
thanh toán định kỳ thường có đặc tín của một dòng tiền đều, có thể được trả từng tháng

hay nửa năm( semi-annual), với đợt trả đầu tiên thường là ngay sau khi hợp đồng được
ký kết. Kết quả là dòng tiền thuê trong nghiệp vụ cho thuê là một dòng tiền đều đầu kỳ.
Tuy nhiên, cách thức chi trả tiền thuê có thể được thiết kế để phù hợp và đáp ứng được
nhu cầu của khách hàng. Ví dụ, một nhà sản xuất thuê một máy để sản xuất, thời gian
đầu thường là thời gian vận hành có tính thử nghiệm trước khi đi vào sản xuất đại trà.
Trong trường hợp này, người cho thuê có thể đồng ý với phương án theo đó khoản tiền
mà người đi thuê phải trả trong những năm đầu thấp hơn những năm sau đó.
Với hợp đồng thuê, công ty có một phươn án khác để có tài sản sử dụng thay vì
mua sắm tài sản. Hơn thế nữa, với việc quyết định thuê tài sản công ty cùng một lúc ra
hai quyết định đầu tư vừa quyết định nguồn vốn. Điều này giúp cho công ty đạt được
mục tiêu có tài sản sử dụng trong điều kiện hạn chế nguồn vốn.
2.1. Các loại thuê tài sản

Trong một giao dịch cho thuê, về pháp lý, người cho thuê có quyền sở hữu tài
sản, người đi thuê không có quyền sở hữu mà chỉ có quyền sử dụng tài sản trong thời
gian thuê. Dịch vụ đi kèm cũng rất khác nhau, đối với thuê tài chính có dịch vụ trọn gói


chịu trách nhiệm duy tu bảo dưỡng, mua bảo hiểm và thậm chí đóng thuế tài sản.
Ngược lại, đối với loại thuê tài sản không bao gồm dịch vụ, người đi thuê sẽ chịu trách
nhiệm duy tu bảo dưỡng và đóng thuế tài sản. Thông thường, thuê tài chính là loại thuê
tài sản không bao dịch vụ. Có nhiều hình thức thuê khác nhau được phân biệt căn cứ
vào tính chất của từng hợp đồng cho thuê.
2.1.1. Thuê hoạt động hay thuê vận hành

Một hợp đồng thuê hoạt động là một hợp đồng thuê ngắn hạn và người cho thuê
được quyền kết thúc hợp đồng trước thời hạn. Chi phí thuê thường bao hàm cả hao
mòn tài sản, chi phí bảo dưỡng, bảo hiểm và mức lợi nhuận của bên cho thuê. Chi phí
thuê thường cao vì bên cho thuê chịu nhiều rủi ro đối với sự lạc hậu và giảm giá trị của
thị trường tài sản.

2.1.2. Thuê tài chính

Thuê tài chính còn được gọi là thuê vốn, đơn giản vì đây là một phương pháp tài
trợ. Thông thường một hoạt động thuê tài chính được tiến hành qua các bước sau:
người đi thuê lựa chọn tài sản và thương lượng giá cả, sau đó sẽ thương lượng với một
công ty cho thuê tài sản. Công ty cho thuê với tư cách là người cho thuê sẽ mua tài sản
và chuyển thẳng tài sản đến bên thuê. Người đi thuê trong tình huống này giống như đi
vay một khoản nợ và ngược lại người cho thuê là người cho vay với tư cách là một chủ
nợ có bảo đảm. Cách khác là người đi thuê bán tài sản mà mình đang sở hữu cho bên
cho thuê, sau đó thuê lại tài sản này. Thường phương pháp này được áp dụng tỏng
ngành bất động sản…
Thuê tài chính là một hình thức vay vốn. Ký kết một hợp đồng thuê tài chính
giống như đi vay tiền. Khi một hợp đồng thuê tài chính được ký kết, người thuê lập tức
có một luồng tiền vào, do người thuê không phải bỏ tiền ra mua tài sản. Nhưng người
thuê cũng phải cam kết trả các khoản phí thuê quy định cụ thể trong hợp đồng thuê.
Người sử dụng lẽ ra có thể đi vay toàn bộ số tiền ngang với giá tài sản bằng hợp đồng
vay phải trả cả lãi lẫn gốc vốn cho chủ nợ. Chính vì vậy, dòng tiền của hợp đồng thuê
tài chính và vay nợ cũng tương tự nhau. Trong từng trường hợp, công ty đã vay tiền
mặt tại thời điểm ký kết và có nghĩa vụ trả lại tiền trong thời gian tiếp theo.
Các hợp đồng thuê tài chính cũng khác nhau về mảng dịch vụ do phía chủ cho
thuê cung cấp. Trong một hợp đồng thuê trọn dịch vụ hay thuê bao, chủ cho thuê sẽ
chịu trách nhiệm bảo trì và bảo hiểm trang thiết bị, đồng thời phải trả các loại thuế tài
sản phát sinh. Trong hợp đồng thuê trần, người thuê đồng ý thực hiện phần bảo trì, bảo
hiểm, và trả các khoản thuế đánh trên tài sản thuê. Thuê tài chính thường được ký kết
dưới dạng thuê trần.
Hầu hết hợp đồng thuê tài chính được ký kết để thuê các loại tài sản mới xuất
xưởng. Người thuê xác định và chọn lựa loại trang thiết bị, thu xếp với các công ty cho
thuê để họ mua đúng loại tài sản mình muốn từ hãng sản xuất, và ký một hợp đồng
thuê với công ty cho thuê. Đây gọi là thuê trực tiếp. Trong trường hợp khác, công ty
bán tài sản mình đang sở hữu và thuê lại tài sản này từ người mua. Giao dịch bán đi rồi

thuê lại này thường gặp trong lĩnh vực bất động sản. Ví dụ công ty T cần huy động tiền


mặt bằng bán một phân xưởng nhưng vẫn muốn tiếp tục sử dụng phân xưởng này.
Công ty T có thể thực hiện việc này bằng cách bán phân xưởng của mình cho một công
ty cho thuê để lấy tiền, đồng thời, ký lại một hợp đồng thuê dài hạn với chủ sở hữu mới
để được quyền tiếp tục sử dụng phân xưởng đó. Quyền sở hữu phân xưởng này về mặt
pháp luật được chuyển sang công ty cho thuê, nhưng quyền sử dụng phân xưởng vẫn
còn thuộc về công ty X.
Thông thường, để phân biệt một hợp đồng thuê có phải là thuê tài chính hay
không, người ta xem xét xem nội dung hợp đồng thuê có thể hiện một trong các yếu tố
sau đây hay không?
Quyền sở hữu tài sản được chuyển giao cho người thuê khi chấm dứt thời hạn
thuê.
Hợp đồng có quy định quyền chọn mua.
Thời hạn thuê tối thiểu bằng 75% thời gian hữu dụng của tài sản.
Hiện giá của các khoản tiền thuê phải lớn hơn 90% hoặc bằng giá thị trường của
tài sản tại thời điểm thuê.
Một hợp đồng thuê có một trong bốn yếu tố trên được xem là hợp đồng thuê tài
chính hay thuê vốn. Nếu không, được xem là thuê hoạt động.
Trong nghiệp vụ cho thuê tài sản nói chung hay cho thuê tài chính nói riêng,
khách hàng tiềm năng của ngân hàng chủ yếu là các doanh nghiệp hoặc công ty có nhu
cầu đầu tư hoặc mua sắm tài sản cố định nhưng có nhu cầu sử dụng tài sản không
thường xuyên hoặc khách hàng có nhu cầu sử dụng tài sản thường xuyên nhưng đang
kẹt nguồn vốn để đầu tư tài sản đó.
2.1.2.1. Đặc điểm

Cho thuê tài chính về bản chất là một hoạt động tín dụng, trong đó mục đích của
người cho thuê cũng giống như mục đích của người cho vay là thu lãi tiền vốn đầu tư,
còn mục đích của người đi vay cũng như người đi thuê là sử dụng vốn. Đặc điểm:

Hình thức cấp tín dụng của cho thuê tài chính là bằng tài sản, người đi thuê chỉ
có quyền sử dụng tài sản, định kỳ thanh toán tiền thuê theo thỏa thuận.
Thời hạn cho thuê thường chiếm phần lớn thời gian hoạt động của tài sản, trong
thời gian này người đi thuê không được hủy ngang hợp đồng. Hết thời hạn của hợp
đồng thuê, người thuê có thể được chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản hoặc tiếp tục
thuê theo thỏa thuận của hai bên.
Bên cho thuê dễ dàng kiểm tra việc sử dụng tài sản và đánh giá hiệu quả sử
dụng tài sản thuê, phát hiện sớm những rủi ro tiềm ẩn để có những biện pháp xử lý kịp
thời.
2.1.2.2.Các hình thức cho thuê tài chính chủ yếu


Giao dịch cho thuê tài chính rất đa dạng, có thể phân chia thành nhiều loại theo
các tiêu thức khác nhau:
Một là: Căn cứ vào số bên tham gia trong hợp đồng cho thuê tài chính.
a. Cho thuê tài chính có sự tham gia của 3 bên
Đa số các giao dịch cho thuê tài chính là thỏa thuận giữa 3 bên: Người đi thuê,
người cho thuê và nhà cung cấp. Hình thức thỏa thuận thuê tài chính này thường được
thực hiện dưới dạng hợp đồng thuê trả hết.
Trong hình thức giao dịch này, các bên liên quan có quyền và nghĩa vụ sau:
Bên cho thuê: Là công ty cho thuê tài chính, các đơn vị trực thuộc công ty cho
thuê tài chính và các chi nhánh ngân hàng được ủy thác thực hiện nghiệp vụ cho thuê.
Bên cho thuê có quyền và nghĩa vụ sau:
Xét duyệt tài trợ cho thuê
Xác nhận các chi tiết về giá cả tài sản từ phía người đi thuê và nhà cung cấp.
Thực hiện, ký kết hợp đồng cho thuê với người đi thuê và hợp đồng mua tài sản
đối với nhà cung cấp.
Thực hiện đầy đủ, đúng các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng.
Bên đi thuê: Là các tổ chức, cá nhân hoạt động tại Việt Nam trực tiếp sử dụng
tài sản thuê cho mục đích hoạt động của mình. Bên đi thuê có quyền và nghĩa vụ sau:

Lựa chọn, thỏa thuận với bên cung cấp về đặc tính kỹ thuật, chủng loại, giá cả,
các hình thức và thời hạn giao nhận, lắp đặt và bảo hành tài sản thuê.
Trực tiếp nhận tài sản thuê từ bên cung cấp theo thỏa thuận trong hợp đồng mua
tài sản.
Quyết định mua tài sản hoặc tiếp tục thuê sau khi kết thúc hợp đồng cho thuê tài
chính.
Nhà cung cấp:
Đàm phán với bên đi thuê về tài sản
Ký kết hợp đồng mua bán tài sản với bên cho thuê
Cung cấp dịch vụ sau bán hàng
b. Cho thuê tài chính có sự tham gia của hai bên
Đây là hình thức mà bên cho thuê sử dụng máy móc, thiết bị của họ tài trợ cho
người đi thuê. Bên cho thuê thường là nhà sản xuất, hoặc các tổ chức tài chính. Vốn tài
trợ hoàn toàn do bên cho thuê đảm nhiệm, bên cho thuê có thể mua lại thiết bị khi


chúng bị lạc hậu. Các nhà sản xuất thường sử dụng hình thức này để đẩy mạnh việc
tiêu thụ sản phẩm do họ sản xuất ra.
Bán và thuê lại là dạng đặc biệt của hình thức cho thuê tài chính có sự tham gia
của hai bên.
Bán và thuê lại là một thỏa thuận tài trợ tài chính mà theo đó bên đi thuê bán lại
tài sản của họ cho bên cho thuê đồng thời thuê lại chính tài sản đã bán. Đặc trưng chủ
yếu của hình thức này: bên đi thuê giữ lại quyền sử dụng tài sản, giao quyền sở hữu
pháp lý cho bên cho thuê, đồng thời nhận được tiền bán tài sản.
Hai là: Căn cứ vào tổng giá trị các khoản tiền thuê trong thời hạn cơ bản
Các giao dịch cho thuê tài chính được chia thành 2 loại hợp đồng:
- Hợp đồng cho thuê tài chính hoàn trả toàn bộ: Là hợp đồng mà bên cho thuê
nhận được tổng số tiền thuê trong thời hạn cơ bản của hợp đồng đủ bù đắp toàn bộ các
chi phí mua sắm tài sản, lãi vốn tài trợ, chi phí quản lý, hao mòn vô hình và lợi nhuận
hợp lý.

- Hợp đồng cho thuê tài chính hoàn trả từng phần: Là hợp đồng mà sau khi kết
thúc thời hạn cơ bản, tổng số tiền nhận được chưa hoàn trả đủ chi phí đã bỏ ra ban đầu.
Vì vậy để thu hồi vốn và có lợi nhuận, bên cho thuê sẽ phải cho thuê tiếp.
Ba là: Căn cứ vào tính chất của từng giao dịch cho thuê tài chính
Dựa vào tính chất của giao dịch cho thuê tài chính, có thể phân loại các thỏa
thuận cho thuê tài chính như sau:
- Nếu tiếp cận từ phương diện bên cho thuê, cho thuê tài chính gồm:
Cho thuê tài chính trực tiếp ( hợp đồng cho thuê tài chính hai bên)
Cho thuê tài chính gián tiếp ( hợp đồng cho thuê tài chính ba bên)
Cho thuê tài chính liên kết gồm nhiều bên tài trợ cho một người đi thuê
Cho thuê tài chính bắc cầu…
2..1.2.3. Tài sản cho thuê, số tiền cho thuê, thời hạn thuê và lãi suất cho thuê

- Tài sản cho thuê
Phương tiện vận chuyển thủy, bộ, hàng không.
Máy móc, thiết bị thi công.
Dây chuyền sản xuất.
Thiết bị gắn liền với bất động sản.
Trang thiết bị văn phòng, thiết bị điện tử, viễn thông…


Tài sản cho thuê phải đăng ký giao dịch có đảm bảo tại trung tâm theo quy định
hiện hành của pháp luật.
- Số tiền cho thuê
Số tiền cho thuê bằng giá mua và các chi phí có liên quan để hình thành và có
tài sản cho thuê.
Giá mua: Là giá được ghi trên hóa đơn bán hàng của bên cung ứng hoặc căn cứ
vào quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Đối với tài sản đã qua sử dụng thì căn cứ
vào giá trị còn lại trên sổ sách kế toán, hoặc giá do cơ quan giám định xác định( nếu
có) đồng thời xem xét thêm giá hiện hành trên thị trường tại thời điểm mua bán để thỏa

thuận.
Các chi phí có liên quan như: thuế, chi phí nhập khẩu, chuyển giao công nghệ…
- Thời hạn cho thuê:
Thời hạn cho thuê được tính từ khi bên thuê nhận tài sản thuê đến khi bên thuê
trả hết tiền thuê( kể cả thời gian gia hạn nếu có) theo hợp đồng đã ký kết.
Đối với tài sản mới thì thời gian cho thuê tối đa bằng thời gian thu hồi vốn của
dự án thuê nhưng không vượt quá thời gian khấu hao của tài sản đó theo văn bản pháp
luật hiện hành.
Đối với tài sản đã qua sử dụng thì thời hạn cho thuê phù hợp với tình trạng kỹ
thuật và công năng thực tế của tài sản đó nhưng không vượt quá thời hạn khấu hao còn
lại của tài sản đó theo quy định.
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG V

1.Phân biệt những đặc điểm của tín dụng trung dài hạn và tín dụng ngắn hạn.
2.Nêu những nội dung cơ bản của các hình thức cấp tín dụng trung và dài hạn.
3.Trình bày nghiệp vụ cho thuê tài chính của ngân hàng thương mại
TÓM TẮT NỘI DUNG CHƯƠNG V
Cho vay trung dài hạn là các khoản cho vay có thời hạn trên 1 năm. Khi cho vay trung
và dài hạn cần lưu ý các đặc điểm: do thời gian dài, độ rủi ro cao hơn so với cho vay
ngắn hạn, để giảm bớt rủi ro ngân hàng quy định khách hàng phải có vốn chủ sở hữu
tham gia vào quá trình sản xuất, thời hạn trả nợ phụ thuộc vào tính chất, đặc điểm của
dự án đầu tư, giải ngân một lần hoặc nhiều lần để đảm bảo khách hàng sử dụng tiền
vay đúng mục đích, lãi suất cho vay trung dài hạn thường cao hơn lãi suất cho vay
ngắn hạn. Cho vay trung dài hạn gồm cho vay theo dự án đầu tư và cho thuê tài chính.
Dự án đầu tư là tập hợp tài liệu trình bày một cách chi tiết và có hệ thống một chương
trình hành động và các chi phí tương ứng để đạt được những mục tiêu nhất định trong
tương lai. Trình tự thẩm định dự án đầu tư: đánh giá tổng thể dự án đầu tư, đánh giá
tổng quan về nhu cầu sản phẩm cho dự án đầu tư, đánh giá về cung sản phẩm, đánh giá

phương thức tiêu thụ và mạng lưới phân phối, đánh giá khả năng cung cấp nguyên vật
liệu, phương diện kỹ thuật, tổ chức quản lý, thẩm định tổng vốn đầu tư và tính khả thi
phương án nguồn vốn, đánh giá hiệu quả về mặt tài chính của dự án. Cho thuê tài chính
là một hoạt động tín dụng trung dài hạn của ngân hàng thương mại thông qua việc cho
thuê máy móc thiết bị phương tiện vận chuyển và các động sản khác trên cơ sở hợp
đồng cho thuê giữa bên cho thuê với bên thuê. Cho thuê tài chính có đặc điểm: hình
thức cấp tin dụng là bằng tài sản, thời hạn thuê thường chiếm phần lớn thời gian hoạt
động của tài sản, bên cho thuê dễ dàng kiểm tra việc sử dụng tài sản và đánh giá hiệu
quả sử dụng tài sản thuê. Giao dịch cho thuê tài chính rất đa dạng có thể chia theo
nhiều tiêu thức khác nhau. Căn cứ vào số bên tham gia trong hợp đồng cho thuê thì có
cho thuê tài chính có sự tham gia của ba bên và cho thuê tài chính có sự tham gia của
hai bên. Căn cứ vào tổng giá trị các khoản tiền thuê thì có hợp đồng cho thuê tài chính
hoàn trả toàn bộ và hợp đồng cho thuê tài chính hoàn trả từng phần.