PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN NGÂN HÀNG - TÀI CHÍNH

CHUYÊN ĐỀ
THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
Đề tài:

PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI
SỞ GIAO DỊCH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn

: PGS.TS. Trần Đăng Khâm

Sinh viên thực hiện

: Trần Ngọc Bích

MSSV

: CQ500188

Lớp

: Thị trường Chứng Khoán - K50


Chuyền đề tốt nghiệp

GVHD: PGS.TS Trần Đăng Khâm

HÀ NỘI - 2012

2

Sinh viên: Trần Ngọc Bích
Lớp: Thị trường Chứng khoán K50


MỤC LỤC
SƠ ĐỒ 1.1: QUY TRÌNH THANH TOÁN CHUYỂN TIỀN..................................12
SƠ ĐỒ 1.2: QUY TRÌNH THANH TOÁN NHỜ THU PHIẾU TRƠN..................13
SƠ ĐỒ 1.3: QUY TRÌNH NGHIỆP VỤ NHỜ THU KÈM CHỨNG TỪ...........14
SƠ ĐỒ 1.4: QUY TRÌNH THANH TOÁN L/C......................................................17
SƠ ĐỒ 2.1: CƠ CẤU TỔ CHỨC TẠI SỞ GIAO DỊCH VIETCOMBANK...........32
BẢNG 2.1: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB
.....................................................................................................................................33
BẢNG 2.2: CƠ CẤU DOANH THU CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB.........................34
BẢNG 2.3: CƠ CẤU CHI CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB..........................................35
BẢNG 2.4: TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VỐN CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB .........35
BẢNG 2.5: CƠ CẤU HUY ĐỘNG VỐN PHÂN LOẠI THEO ĐỐI TƯỢNG HUY
ĐỘNG.........................................................................................................................36
BẢNG 2.6: CƠ CẤU HUY ĐỘNG VỐN PHÂN LOẠI THEO KỲ HẠN HUY
ĐỘNG.........................................................................................................................37
BẢNG 2.7: CƠ CẤU VỐN HUY ĐỘNG PHÂN LOẠITHEO LOẠI TIỀN...........38
BẢNG 2.8: TÌNH HÌNH SỬ DỤNG VỐN CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB...........38
BẢNG 2.9: CƠ CẤU CHO VAY CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB...............................39
BẢNG 2.10: CƠ CẤU MẶT HÀNG CHÍNH ĐƯỢC THỰC HIỆN THANH TOÁN
TẠI SỞ GIAO DỊCH VCB........................................................................................41
BẢNG 2.11: DOANH SỐ THANH TOÁN XUÂT, NHẬP KHẨU TẠI SỞ GIAO
DỊCH VCB.................................................................................................................42

BẢNG 2.12: DOANH SỐ THANH TOÁN NHẬP KHẨU PHÂN LOẠI THEO
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN............................................................................44
BẢNG 2.13: DOANH SỐ TTXNK THEO TỪNG PHƯƠNG THỨC THANH
TOÁN.........................................................................................................................46
BẢNG 2.14: TỶ LỆ RỦI RO CỦA CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TẠI
SỞ GIAO DỊCH VCB................................................................................................47
BẢNG 2.15: SỐ MÓN THANH TOÁN THEO CÁC PHƯƠNG THỨC THANH
TOÁN.........................................................................................................................50


Chuyền đề tốt nghiệp

GVHD: PGS.TS Trần Đăng Khâm
ĐƠN VỊ: MÓN, %........50

NĂM...........................................................................................................................50
2009............................................................................................................................50
2010............................................................................................................................50
2011............................................................................................................................50
SỐ MÓN.....................................................................................................................50
TỶ TRỌNG................................................................................................................50
%.................................................................................................................................50
TĂNG TRƯỞNG.......................................................................................................50
%.................................................................................................................................50
SỐ MÓN.....................................................................................................................50
TỶ TRỌNG................................................................................................................50
%.................................................................................................................................50
TĂNG TRƯỞNG.......................................................................................................50
%.................................................................................................................................50
SỐ MÓN.....................................................................................................................50

TỶ TRỌNG................................................................................................................50
%.................................................................................................................................50
TĂNG TRƯỞNG.......................................................................................................50
%.................................................................................................................................50
SỐ MÓN TT L/C........................................................................................................50
5220............................................................................................................................50
14.52...........................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
6374............................................................................................................................50
14.09...........................................................................................................................50
22.................................................................................................................................50
6556............................................................................................................................50
14.19...........................................................................................................................50
26.................................................................................................................................50
2

Sinh viên: Trần Ngọc Bích
Lớp: Thị trường Chứng khoán K50


Chuyền đề tốt nghiệp

GVHD: PGS.TS Trần Đăng Khâm

SỐ MÓN TT NHỜ THU............................................................................................50
1347............................................................................................................................50
3.75.............................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
1773............................................................................................................................50
3.92.............................................................................................................................50

32.................................................................................................................................50
1937............................................................................................................................50
4.19.............................................................................................................................50
44.................................................................................................................................50
SỐ MÓN TT CHUYỂN TIỀN...................................................................................50
29372..........................................................................................................................50
81.73...........................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
37097..........................................................................................................................50
81.99...........................................................................................................................50
26.................................................................................................................................50
37708..........................................................................................................................50
81.62...........................................................................................................................50
28.................................................................................................................................50
TỔNG SỐ...................................................................................................................50
35939..........................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
45244..........................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
26.................................................................................................................................50
46201..........................................................................................................................50
100...............................................................................................................................50
29.................................................................................................................................50
3

Sinh viên: Trần Ngọc Bích
Lớp: Thị trường Chứng khoán K50

Chuyền đề tốt nghiệp

GVHD: PGS.TS Trần Đăng Khâm

BẢNG 2.17: DOANH SỐ THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ....................55

DANH MỤC SƠ ĐỒ
SƠ ĐỒ 1.1: QUY TRÌNH THANH TOÁN CHUYỂN TIỀNERROR: REFERENCE
SOURCE NOT FOUND
SƠ ĐỒ 1.2: QUY TRÌNH THANH TOÁN NHỜ THU PHIẾU TRƠN.......ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
SƠ ĐỒ 1.3: QUY TRÌNH NGHIỆP VỤ NHỜ THU KÈM CHỨNG TỪ....ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
SƠ ĐỒ 1.4: QUY TRÌNH THANH TOÁN L/C. ERROR: REFERENCE SOURCE
NOT FOUND
SƠ ĐỒ 2.1: CƠ CẤU TỔ CHỨC TẠI SỞ GIAO DỊCH VIETCOMBANK ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND

4

Sinh viên: Trần Ngọc Bích
Lớp: Thị trường Chứng khoán K50


Chuyền đề tốt nghiệp

GVHD: PGS.TS Trần Đăng Khâm

DANH MỤC BẢNG BIỂU
BẢNG 2.1: KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB

........................................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.2: CƠ CẤU DOANH THU CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB..............ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.3: CƠ CẤU CHI CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB......ERROR: REFERENCE
SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.4: TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VỐN CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB. ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.5: CƠ CẤU HUY ĐỘNG VỐN PHÂN LOẠI THEO ĐỐI TƯỢNG HUY
ĐỘNG.............................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.6: CƠ CẤU HUY ĐỘNG VỐN PHÂN LOẠI THEO KỲ HẠN HUY
ĐỘNG.............................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.7: CƠ CẤU VỐN HUY ĐỘNG PHÂN LOẠITHEO LOẠI TIỀN ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.8: TÌNH HÌNH SỬ DỤNG VỐN CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB....ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.9: CƠ CẤU CHO VAY CỦA SỞ GIAO DỊCH VCB...................ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.10: CƠ CẤU MẶT HÀNG CHÍNH ĐƯỢC THỰC HIỆN THANH TOÁN
TẠI SỞ GIAO DỊCH VCB............ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.11: DOANH SỐ THANH TOÁN XUÂT, NHẬP KHẨU TẠI SỞ GIAO
DỊCH VCB.....................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
5

Sinh viên: Trần Ngọc Bích
Lớp: Thị trường Chứng khoán K50


Chuyền đề tốt nghiệp

GVHD: PGS.TS Trần Đăng Khâm

BẢNG 2.12: DOANH SỐ THANH TOÁN NHẬP KHẨU PHÂN LOẠI THEO
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN.............ERROR: REFERENCE SOURCE NOT
FOUND
BẢNG 2.13: DOANH SỐ TTXNK THEO TỪNG PHƯƠNG THỨC THANH
TOÁN.............................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.14: TỶ LỆ RỦI RO CỦA CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TẠI
SỞ GIAO DỊCH VCB....................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.15: SỐ MÓN THANH TOÁN THEO CÁC PHƯƠNG THỨC THANH
TOÁN.............................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.16: CƠ CẤU DOANH THU CỦA CÁC PHƯƠNG THỨC THANH
TOÁN.............................................ERROR: REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.18: MỘT SỐ RỦI RO TẠI SGD VIETCOMBANK 2010............ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND
BẢNG 2.17: DOANH SỐ THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ........ERROR:
REFERENCE SOURCE NOT FOUND

6

Sinh viên: Trần Ngọc Bích
Lớp: Thị trường Chứng khoán K50


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

VCB : Vietcombank.
SGD

: Sở giao dịch.

NHNT : Ngân hàng Ngoại Thương.
NHNN : Ngân hàng nhà nước.
NHTM: Ngân hàng thương mại.
XNK : Xuất - nhập khẩu.
TTNK : Thanh toán nhập khẩu.
TTXK : Thanh toán xuất khẩu.
TTXNK: Thanh toán xuất - nhập khẩu.
TT

: Tăng trưởng.

TTrg : Tỷ trọng
TTQT : Thanh toán quốc tế.
NH

: Ngân Hàng.


LỜI MỞ ĐẦU
Trong quá trình toàn cầu hóa về kinh tế, hoạt động ngoại thương đóng vai trò
quan trọng đến sự phát triển của một quốc gia. Hoạt động ngoại thương có vai trò
tích cực trong việc thúc đẩy quá trình xây dựng, phát triển cũng như tái cơ cấu nền
kinh tế. Tuy nhiên, mọi vấn đề đều có hai mặt tích cực và hạn chế, hoạt động ngoại
thương cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, mà có thể đem lại ảnh hưởng không có lợi cho
các thành phần trong nền kinh tế. Sự tham gia của ngân hàng được cho là vô cùng
cần thiết, giúp giảm thiểu rủi ro trong hoạt động ngoại thương. Có thể thấy rằng, sự
tham gia của ngân hàng trong hoạt động ngoại thương rất đáng quan tâm.
Tại Việt Nam, vấn đề tham gia của các ngân hàng thương mại cũng đặc biệt
được nhà nước coi trọng. Đặc biệt là khi hoạt động ngoại thương giữ vai trò quan
trọng trong sự phát triển kinh tế ở Việt Nam. Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại

Thương Việt Nam là ngân hàng đầu tiên được nhà nước cho phép tiến hành các hoạt
động liên quan đến thanh toán quốc tế. Trong suốt quá trình phát triển, hoạt động
của mình ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam luôn giữ vững
vai trò dẫn đầu trong hoạt động thanh toán quốc tế, phục vụ hoạt động xuất, nhập
khẩu.
Trong số các chi nhánh của Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương
Việt Nam, Sở giao dịch được biết đến là chi nhánh giữ vai trò chủ chốt, đóng góp
lớn vào sự thành công của ngân hàng. Sau một thời gian thực tập và khảo sát thực tế
ở đây, cùng với cơ sở là những kiến thức đã tiếp thu được ở trường, em xin mạnh
dạn chọn đề tài “Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Sở giao dịch Ngân
hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam” làm chuyên đề thực tập.
Kết cấu của chuyên đề tốt nghiệp ngoài phần lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo bao gồm 3 chương:
Chương 1: Hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế của Sở giao dịch ngân
hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam .
Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Sở giao dịch
Ngân hàng cổ phần Ngoại Thương Việt Nam.


CHƯƠNG 1: HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.

Khái quát về Ngân hàng thương mại

Ngân hàng là một trong những tổ chức tài chính có vai trò quan trọng trong
nền kinh tế. Mối quan hệ giữa sự phát triển của nền kinh tế và ngân hàng là mối
quan hệ tác động hai chiều. Sự phát triển nền kinh tế là tiền đề, điều kiện của sự
hình thành và phát triển ngân hàng. Đồng thời, ngân hàng được xem là động lực

thúc đẩy phát triển của nền kinh tế.
Trên cơ sở lý thuyết, khái niệm ngân hàng thương mại được định nghĩa tùy
thuộc vào góc độ tiếp cận khác nhau như qua chức năng, các dịch vụ hoặc vai trò
của chúng trong nền kinh tế. Sau đây là một số những khái niệm về ngân hàng
thương mại:
Theo cách tiếp cận ngân hàng trên phương diện các dịch vụ mà chúng cung
cấp trong giáo trình Quản trị ngân hàng thương mại của PGS.TS Phan Thị Thu Hà
định nghĩa ngân hàng như sau: “ Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung cấp một
danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất – đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch
vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính so với bất kỳ một tổ chức kinh
doanh nào trong nền kinh tế.
Ngoài ra, theo luật các tổ chức tín dụng năm 2010, ngân hàng là loại hình tổ
chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng bao gồm nhận
tiền gửi, cấp tín dụng và cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản. Trong đó, ngân
hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân
hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng
năm 2010 nhằm mục tiêu lợi nhuận.
Đặc trưng của ngân hàng thương mại được thể hiện qua các hoạt động sau:
• Trung gian tài chính:
Ngân hàng thương mại thực hiện chức năng dẫn chuyển vốn từ người cầm vốn
tới người cần vốn. Một cách cụ thể hơn là ngân hàng thương mại thực hiện nhiệm
vụ huy động tiền gửi, tiết kiệm rồi chuyển tiết kiệm thành đầu tư. Thông qua đó,
ngân hàng vừa thực hiện dẫn chuyển vốn trong nền kinh tế vừa tạo thu nhập cho
bản thân ngân hàng qua việc thu phí và thu tiền lãi từ bên cần vốn.


• Tạo phương tiện thanh toán:
Chức năng này đã gắn liền với ngân hàng từ khi mới hình thành.Trước đây,
khi ngân hàng phát hành giấy nhận nợ đối với khách hàng, giấy tờ này đã trở thành
phương tiện thanh toán rộng rãi được nhiều người chấp nhận. Sau một thời gian,

giấy nhận nợ đã trở thành phương tiện thanh toán thay cho tiền kim loại và trở
thành tiền giấy. Tuy nhiên, sau này, việc tạo tiền giấy của các ngân hàng thương
mại chấm dứt, chức năng tạo phương tiện thanh toán được thể hiện qua việc khách
hàng có thể thanh toán cho các loại hàng hóa, dịch vụ nếu họ có số dư tài khoản tiền
gửi thanh toán trong ngân hàng. Chính từ việc cho vay , số dư tài khoản tiền gửi
thanh toán của khách hàng tăng lên, ngân hàng thương mại đã tạo ra phương tiện
thanh toán. Đó chính là chức năng tạo tiền của các ngân hàng thương mại.
• Trung gian thanh toán
Ngân hàng thương mại đóng vai trò thay mặt khách hàng để thanh toán cho
các hàng hóa, dịch vụ mà khách hàng sử dụng. Chức năng này luôn được ngân hàng
tập trung phát triển thông qua việc phát triển các công cụ thanh toán như séc, ủy
nhiệm chi, nhờ thu, thanh toán qua thẻ… và cung cấp mạng lưới thanh toán điện tử
quốc tế.
1.2. Hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng
thương mại
1.2.1.1. Khái niệm
Cơ sở hình thành hoạt động thanh toán quốc tế đó chính là hoạt động ngoại
thương. Sự vận động của hàng hóa trên thế giới đã kéo theo sự vận động của các
dòng tiền trong thanh toán. Do đó mà nhắc đến hoạt động ngoại thương là nhắc tới
hoạt động thanh toán quốc tế và ngược lại.
Thanh toán quốc tế là việc thực hiện nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về
tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức, cá
nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác, hay giữa quốc gia với các tổ chức
quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước liên quan.
Qua định nghĩa nêu trên, ta có thể thấy rằng, thanh toán quốc tế có ý nghĩa
quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của nền kinh tế cũng như các thành phần
kinh tế. Sự xuất hiện của ngân hàng thương mại đã góp phần tăng cường sự phát
triển của hoạt động thanh toán quốc tế. Trong thanh toán quốc tế, ngân hàng đóng

vai trò trung gian kết nối thanh toán giữa người mua và người bán. Các ngân hàng
tiến hành thanh toán theo yêu cầu của khách hàng, tư vấn, hướng dẫn, bảo vệ khách
hàng bằng những nghiệp vụ kỹ thuật thanh toán quốc tế nhằm hạn chế rủi ro cho
khách hàng. Ngoài ra, với những khách hàng không có đủ năng lực về vốn, ngân
hàng sẽ tài trợ cho hoạt động xuất nhập khẩu của khách hàng. Như vậy, ngân hàng
sẽ là người đứng ra hỗ trợ khách hàng thực hiện hoạt động thanh toán quốc tế.
1.2.1.2.

Đặc điểm của hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương
mại

Trên thực tế, đối với ngân hàng thương mại, thanh toán quốc tế là nghiệp vụ
ngoại bảng có tốc độ tăng trưởng cao. Nó mang lại cho ngân hàng doanh thu đáng
kể, cả về mặt số lượng tuyệt đối và tỷ trọng. Ngoài ra, đây còn là hoạt động mang
tới sự chắp nối và thúc đẩy hoạt động kinh doanh của các ngân hàng.
Tiến hành hoạt động thanh toán quốc tế đòi hỏi phải xác định những yếu tố
như đồng tiền, địa điểm, phương tiện, phương thức và thời gian. Do đây là hoạt
động liên quan đến các lãnh thổ và quốc gia khác nhau, đòi hỏi phải tuân theo
những quy định của từng quốc gia.
Hoạt động thanh toán quốc tế trong ngân hàng thương mại còn là hoạt động
tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đặc điểm vốn có của thanh toán quốc tế vốn chứa đựng nhiều
rủi ro, đó có thể là rủi ro tài chính, rủi ro chính trị, rủi ro tín dụng… Trong ngân
hàng thương mại, hoạt động thanh toán quốc tế cũng gặp phải những rủi ro kể
trên.Mỗi ngân hàng đều phải tự trang bị những phương thức để hạn chế và phòng
ngừa rủi ro.
1.2.2.
Các phương thức thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại
1.2.2.1. Phương thức chuyển tiền
• Khái niệm

Chuyển tiền là phương thức thanh toán, trong đó khách hàng (người chuyển
tiền) yêu cầu ngân hàng phục vụ mình chuyển một số tiền nhất định cho một người
khác (người hưởng lợi) theo một địa chỉ nhất định và trong một thời gian nhất định.
(Giáo trình Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương, tác giả PGS.TS Nguyễn Văn
Tiến).
• Quy trình nghiệp vụ


Sơ đồ 1.1: Quy trình thanh toán chuyển tiền

Ngân hàng trả tiền

(3)

(4)

fdfdfgdg
Người xuất khẩu

fdfdfgdg
Ngân hàng chuyển tiền

(2)

(1)

fdfdfgdgads
Người nhập khẩu

(1) Giao dịch thương mại.

(2) Viết đơn yêu cầu chuyển tiền.
(3) Chuyển tiền ra nước ngoài cho Ngân hàng.
(4) Ngân hàng chuyển tiền cho người hưởng lợi.
• Các bên tham gia
- Người yêu cầu chuyển tiền (Remitter): Là người đưa ra yêu cầu cho Ngân
hàng thay mặt mình để chuyển tiền ra nước ngoài.
- Người thụ hưởng (Benificiary): Là người được nhận số tiền chuyển tới thông
qua Ngân hàng.
- Ngân hàng nhận ủy nhiệm chuyển tiền (Remitting Bank): Là Ngân hàng
phục vụ người chuyển tiền, ở nước người yêu cầu chuyển tiền.
- Ngân hàng trả tiền (Paying Bank): Là Ngân hàng trực tiếp trả tiền cho người
thụ hưởng.
• Các hình thức chuyển tiền
Chuyển tiền bằng thư ( Mail Transfer – MT)
Là hình thức chuyển tiền mà trong đó yêu cầu chuyển tiền được thể hiện trong
nội dung của một bức thư, nội dung gồm: Họ và tên, địa chỉ, số tài khoản của người
hưởng thụ, cách thức Ngân hàng chuyển tiền hoàn lại tiền thanh toán cho Ngân
hàng thực hiện thanh toán.
Chuyển tiền bằng điện ( Telegraph transfer- T/T)
Là hình thức chuyển tiền mà trong đó lệnh chuyển tiền được thể hiện trong nội
dung 1 bức điện được gửi thông qua truyền tin của mạng viên thông như Swift


(Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication- Hiệp hội liên
lạc viễn thông quốc tế Tài chính Ngân hàng toàn thế giới).
1.2.2.2.

Phương thức thanh toán nhờ thu

• Khái niệm

Phương thức thanh toán nhờ thu là phương thức thanh toán, theo đó, bên bán
(nhà xuất khẩu) sau khi giao hàng hay cung ứng dịch vụ, ủy thác cho ngân hàng
phục vụ mình xuất trình bộ chứng từ thông qua ngân hàng đại lý cho bên mua (nhà
nhập khẩu) để được thanh toán, chấp nhận hối phiếu hay chấp nhận các điều kiện và
điều khoản khác (Giáo trình Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương, tác giả
PGS.TS Nguyễn Văn Tiến).
• Các bên tham gia
Người có yêu cầu ủy nhiệm thu: Người cung ứng dịch vụ.
Ngân hàng nhận ủy thác thu: Ngân hàng phục vụ bên bán.
Ngân hàng xuất trình: Là Ngân hàng thu hộ, thường là Ngân hàng đại lý hoặc chi
nhánh của Ngân hàng nhận ủy nhiệm thu (ở nước người mua).
Người trả tiền: Người nhập khẩu, người sử dụng dịch vụ được cung ứng được gọi
chung là bên mua.
• Các loại nhờ thu
 Nhờ thu trơn (Clean Collection)
Là phương thức trong đó bên bán ủy thác cho Ngân hàng phục vụ mình thu hộ
tiền từ người mua căn cứ vào hối phiếu do chính người bán lập. Các chứng từ
thương mại có liên quan đến giao dịch bên bán đã chuyển giao trực tiếp cho bên
mua, không qua Ngân hàng.(Theo giáo trình Nghiệp vụ thanh toán quốc tế của tác
giả PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thảo).

Quy trình nghiệp vụ nhờ thu phiếu trơn
Sơ đồ 1.2: Quy trình thanh toán nhờ thu phiếu trơn
Ngân hàng nhờ thu

4

Ngân hàng thu hộ

7

3

8
Người xuất khẩu

)

6

5

Người nhập khẩu


1(2)1

2

(1)
Ký kết hợp đồng mua bán, trong đó điều kiện thanh toán quy định áp
dụng phương thức “ Nhờ thu phiếu trơn”.
(2)
Người ủy thác (nhà xuất khẩu) gửi hàng hóa và bộ chứng từ thương
mại trực tiếp cho Người trả tiền (nhà nhập khẩu) Ngân hàng phục vụ người nhập
khẩu chuyển hối phiếu đòi tiền tới người nhập khẩu.
(3)
Nhà xuất khẩu gửi đơn yêu cầu nhờ thu cùng chứng từ tài chính cho
Ngân hàng nhờ thu để thu tiền từ nhà nhập khẩu.
(4)
Ngân hàng nhờ thu lập và gửi lệnh nhờ thu cùng chứng từ tài chính tới

Ngân hàng thu hộ để thu tiền từ nhà nhập khẩu.
(5)
Ngân hàng thu hộ thông báo lệnh nhờ thu để nhà nhập khẩu
- Trả tiền ngay (séc, kỳ phiếu, hối phiếu trả ngay) hoặc
- Ký chấp nhận hối phiếu (hối phiếu ký hạn); hoặc
- Chấp nhận các điều kiện và điều khoản khác.
(6)
Nhà nhập khẩu trả tiền ngay, hoặc chấp nhận trả tiền.
(7)
Ngân hàng thu hộ chuyển tiền nhờ thu, hoặc hối phiếu kỳ hạn đã chấp
nhận cho Ngân hàng nhờ thu.
(8)
Ngân hàng nhờ thu chuyển tiền nhờ thu, hoặc hối phiếu kỳ hạn đã
chấp nhận cho nhà xuất khẩu.
(Theo giáo trình Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương, tác giả PGS.TS
Nguyễn Văn Tiến).
 Nhờ thu kèm chứng từ (Documentary collection)
Là phương thức thanh toán, trong đó bên bán ủy nhiệm cho Ngân hàng thu hộ
tiền ở người mua không chỉ căn cứ vào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ
hàng hóa gửi kèm theo với điều kiện nếu người mua trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền
(đối với hối phiếu có kỳ hạn) sẽ trao bộ chứng từ cho người mua nhận hàng. (Theo
giáo trình Nghiệp vụ thanh toán quốc tế của tác giả PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thảo).
Quy trình nghiệp vụ nhờ thu kèm chứng từ
Sơ đồ 1.3: Quy trình nghiệp vụ nhờ
(3) thu kèm chứng từ
Ngân hàng nhờ thu

Ngân hàng thu hộ

(8)

(3)

(9)

(7)

(6)

(1)
Người xuất khẩu

Người nhập khẩu

(5)


(2)
(1)
Ký kết hợp đồng mua bán trong đó điều khoản thanh toán quy định áp
dụng phương thức “Nhờ thu kèm chứng từ”.
(2)
Nhà xuất khẩu gửi hàng hóa cho nhà nhập khẩu.
(3)
Nhà xuất khẩu lập đơn yêu cầu nhờ thu gửi cùng bộ chứng từ (bao
gồm chứng từ thương mại cùng chứng từ tài chính, nếu có) tới Ngân hàng nhờ thu.
(4)
Ngân hàng nhờ thu lập lệnh nhờ thu và gửi cùng bộ chứng từ tới Ngân
hàng nhờ thu.
(5)
Ngân hàng nhờ thu thông báo lệnh nhờ thu và xuất trình bộ chứng từ

cho nhà nhập khẩu.
(6)
Nhà nhập khẩu chấp hành lệnh nhờ thu bằng cách:
- Thanh toán ngay (hối phiếu trả ngay, séc hoặc kỳ phiếu)
- Chấp nhận hối phếu (hối phiếu kỳ hạn); hoặc
- Ký phát hành kỳ phiếu hoặc giấy nhận nợ.
(7)
Ngân hàng thu hộ trao bộ chứng từ thương mại cho nhà nhập khẩu.
(8)
Ngân hàng thu hộ chuyển tiền nhờ thu, hoặc hối phiếu chấp nhận,
hoặc ký phiếu hay giấy nhận nợ cho Ngân hàng nhờ thu.
(9)
Ngân hàng nhờ thu chuyển tiền nhờ thu, hoặc hối phiếu chấpnhận,
hoặc kỳ phiếu hay giấy nhận nợ cho nhà xuất khẩu.
(Theo giáo trình Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương, tác giả PGS.TS
Nguyễn Văn Tiến).
Điều kiện trao chứng từ:
- Điều kiện D/P: Là điều kiện thanh toán mà Ngân hàng thu hộ chỉ trao
chứng từ khi mà nhà nhập khẩu thanh toán hay thanh toán trả tiền ngay khi
chứng từ được xuất trình.
- Điều kiện D/P X days sight: Là quy tắc nhờ thu, lệnh nhờ thu quy
định trong khoảng thời gian X ngày kể từ ngày bộ chứng từ xuất trình, nhà nhập
khẩu trả tiền để đổi lấy bộ chứng từ.
- Điều kiện D/A: Là điều kiện thanh toán mà người nhập khẩu phải
chấp nhận thanh toán khi nhận được chứng từ. Tức người nhập khẩu phải ký
chấp nhận thanh toán hối phiếu sau một số ngày nhất định. Sau khi ký chấp
nhận, người nhập khẩu có thể cầm chứng từ đi nhận hàng.


1.2.2.3.

Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ (L/C-Letter of credit)

• Khái niệm
Là phương thức thanh toán của Ngân hàng cho người xuất khẩu nếu như họ
xuất trình được một bộ chứng từ thanh toán phù hợp với các điều khoản và điều
kiện L/C.
• Đặc điểm
Theo giáo trình Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương, tác giả PGS.TS
Nguyễn Văn Tiến, thanh toán tín dụng chứng từ có 5 đặc điểm cơ bản sau:
L/C là hợp đồng kinh tế hai bên
L/C là hợp đồng kinh tế độc lập chỉ của hai bên là Ngân hàng phát hành và nhà
xuất khẩu.
L/C độc lập với hợp đồng cơ sở và hàng hóa
L/C được hình thành trên cơ sở hợp đồng thương mại song nội dung của L/C
có giống với hợp đồng thương mại hay không, không làm thay đổi quyền lợi,
nghĩa vụ các bên.
L/C chỉ giao dịch bằng chứng từ và thanh toán chỉ căn cứ vào chứng
từ
Ngân hàng chỉ căn cứ vào chứng từ, kiểm tra việc xuất trình để quyết định
xem trên bề mặt chứng từ có tạo thành một xuất trình phù hợp không. Như
vậy, các chứng từ trong giao dịch L/C có giá trị đặc biệt quan trọng.
L/C yêu cầu tuân thủ chặt chẽ của bộ chứng từ
Do việc thanh toán chỉ căn cứ vào sự chính xác của bộ chứng từ nên yêu cầu
phải tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu về chứng từ.
L/C là công cụ thanh toán, hạn chế rủi ro
So sánh với hai phương thức nhờ thu và chuyển tiền, phương thức tín dụng
chứng từ hạn chế được rủi ro cho người nhập khẩu, người xuất khẩu và cả
ngân hàng thương mại.
• Các chức năng cơ bản của thư tín dụng

Theo giáo trình Nghiệp vụ thanh toán quốc tế của tác giả PGS.TS Nguyễn Thị
Thu Thảo, phương thức thanh toán quốc tế có những chức năng cơ bản sau:
Chức năng thanh toán: Bộ chứng từ xuất trình đòi tiền theo L/C có
chức năng xác nhận quyền sở hữu hàng hóa, là cơ sở để ngân hàng tiến hành
thanh toán.
Chức năng tín dụng: Thư tín dụng là văn bản thể hiện tín dụng do
ngân hàng cung cấp cho người nhập khẩu và cũng là sự cam kết của ngân hàng
với nhà xuất khẩu.
• Các điều khoản cơ bản trong thư tín dụng
Số hiệu, địa điểm, ngày mởthư tín dụng.
Tên và địa chỉ người nhập khẩu, người xuất khẩu.


Tên và địa chỉ của những Ngân hàng có liên quan đến việc thanh toán:
Ngân hàng phát hành, ngân hàng thông báo, ngân hàng trả tiền, ngân hàng xác
nhận, ngân hàng chiết khấu.
Số tiền của thư tín dụng, thời hạn hiệu lực, thời hạn trả tiền và thời
hạn giao hàng.
Các nội dung về hàng hóa như tên hàng, số lượng, trọng lượng…
Các nội dung liên quan đến vận tải, điều kiện giao nhận hàng, nơi gửi,
nơi nhận hàng, cách vận chuyển.
Những chứng từ cần xuất trình: Đây là nội dụng quan trọng của bộ hồ
sơ tín dụng chứng từ, nó là cơ sở chứng minh rằng người xuất khẩu hoàn thành
nghĩa vụ giao hàng và tuân thủ điều kiện ghi trong thư tín dụng.
Chữ ký của ngân hàng mở thư tín dụng
Các điều kiện khác.
• Các bên tham gia
Người yêu cầu mở L/C (Applicant for L/C): là bên mà L/C được phát
hành theo yêu cầu của họ.
Người thụ hưởng L/C (Beneficiary of L/C): là bên hưởng số tiền

thanh toán.
Ngân hàng phát hành (Issuing bank): là ngân hàng thực hiện phát
hành L/C theo đơn của Người yêu cầu.
Ngân hàng thông báo (Advising bank): là ngân hàng thực hiện thông
báo L/C cho người thụ hưởng theo yêu cầu của ngân hàng phát hành.
Ngân hàng xác nhận (Confirming bank): là ngân hàng bổ sung xác
nhận của mình vào L/C theo yêu cầu hay theo sự ủy quyền của ngân hàng phát
hành.
Ngân hàng được chỉ định (Nominated bank): là ngân hàng mà tại đó
L/C có trị giá thanh toán hoặc chiết khấu.
• Quy trình nghiệp vụ
Sơ đồ 1.4: Quy trình thanh toán L/C
(2)

Ngân hàng
Mở L/C
(1)

(7)

Ngân hàng

(5)

Thông báo L/C

(6)
(8)

(3)

Người nhập khẩu

(5)

(6)

Người xuất khẩu
(4)


(1)
Người nhập khẩu lập đơn gửi Ngân hàng phục vụ mình xin
mở thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng.
(2)
Ngân hàng mở L/C sẽ mở thư tín dụng và thông qua đại lý
của mình ở nước người xuất khẩu thông báo việc mở thư tín dụng và chuyển bản
chính của thư tín dụng cho người xuất khẩu.
(3)
Ngân hàng thông báo sẽ thông báo và chuyển giao bản
chính thư tín dụng cho người xuất khẩu.
(4)
Người xuất khẩu nếu chấp nhận thư tín dụng thì tiến hành
giao hàng, hoặc có thể đề nghị ngân hàng mở L/C sửa đổi, bổ sung thư tín dụng cho
phù hợp với nội dung hợp đồng rồi sau đó tiến hành giao hàng.
(5)
Sau khi giao hàng, người xuất khẩu lập bộ chứng từ theo
yêu cầu của thư tín dụng, sau đó xuất trình cho ngân hàng mở L/C xin thanh toán
thông qua ngân hàng thông báo.
(6)

Ngân hàng phát hành L/C kiểm tra bộ chứng từ, nếu thấy
phù hợp với quy định trong thư tín dụng thì tiến hành trả tiền cho người xuất khẩu.
Ngân hàng sẽ từ chối thanh toán nếu bộ chứng từ xuất trình không phù hợp.
(7)
Ngân hàng phát hành L/C chuyển giao bộ chứng từ cho
người nhập khẩu và yêu cầu thanh toán.
(8)
Người nhập khẩu kiểm tra bộ chứng từ, nếu thấy phù hợp
với quy định trong thư tín dụng thì hoàn trả tiền cho Ngân hàng phát hành L/C, nếu
không phù hợp thì có quyền từ chối trả tiền cho Ngân hàng.
• Các loại thư tín dụng
Căn cứ vào tính chất thông dụng, thư tín dụng được phân thành hai nhóm cơ
bản là Các thư tín dung (L/C) cơ bản và các thư tín dụng (L/C) đặc biệt. Trong đó,
Thư tín dụng cơ bản gồm 3 loại sau:
 L/C có thể hủy ngang: Là loại L/C mà nhà nhập khẩu có quyền yêu cầu ngân
hàng phát hành sửa đổi bổ sung hoặc huỷ bỏ bất cứ lúc nào mà không cần có sự
chấp thuận và thông báo trước của nhà xuất khẩu.


 L/C không thể hủy ngang: Là loại L/C mà sau khi đã mở thì ngân hàng phát
hành không được phép sửa đổi, bổ sung hay hủy bỏ trong thời hạn hiệu lực của
L/C nếu không có sự đồng ý của người thụ hưởng.
 L/C không hủy ngang có xác nhận: Là loại L/C không thể hủy bỏ và ngoài
ra, còn được xác nhận bởi một ngân hàng xác nhận theo yêu cầu của ngân hàng
phát hành.

Thư tín dụng đặc biệt gồm 6 loại sau:
 L/C chuyển nhượng: Là loại L/C không hủy ngang, trong đó, người thụ
hưởng có thể chuyển nhượng một phần hay toàn bộ nghĩa vụ thực hiện L/C cũng
như quyền đòi tiền của mình cho người khác.

 L/C giáp lưng: Là loại L/C mà được mở căn cứ vào một L/C chính có nội
dung gần giống L/C chính, được dùng để thế chấp.
 L/C tuần hoàn: Là loại L/C không thể hủy ngang mà sau khi sử dụng hết giá
trị của nó hoặc đã hết thời hạn hiệu lực thì nó lại có một giá trị như cũ và tiếp
tục được sử dụng một cách tuần hoàn trong một thời hạn nhất định cho đến khi
tổng giá trị hợp đồng được thực hiện (Theo giáo trình Thanh toán quốc tế và tài
trợ ngoại thương của tác giả PGS.TS Nguyễn Văn Tiến).
 L/C dự phòng: Là L/C được ngân hàng phục vụ nhà xuất khẩu phát hành
nhằm cam kết với nhà nhập khẩu sẽ hoàn trả lại số tiền đã đặt cọc, tiền ứng
trước và chi phí mở L/C cho nhà nhập khẩu.
 L/C đối ứng: Là L/C chỉ bắt đầu có hiệu lực khi L/C kia đối ứng với nó được
mở.
 L/C điều khoản đỏ: là L/C mà ngân hàng phát hành cho phép Ngân hàng
thông báo ứng trước cho người thụ hưởng để mua hàng hóa, nguyên liệu phục
vụ sản xuất hàng hóa theo L/C đã mở. Điều này, cần hiểu là tiền ứng trước được
lấy từ tài khoản của người mở, nghĩa là tín dụng thương mại, mà không phải là
tín dụng của Ngân hàng thông báo hay Ngân hàng phát hành. Ngân hàng thông
báo chỉ thực hiện các thủ tục theo điều khoản của L/C mà không cam kết hoặc
chịu trách nhiệm về số tiền đó (Theo giáo trình Thanh toán quốc tế và tài trợ
ngoại thương của tác giả PGS.TS Nguyễn Văn Tiến).
1.2.2.4.

Một số văn bản quy định quy tắc sử dụng các phương thức thanh toán
quốc tế

- Quy tắc thống nhất về nhờ thu (The ICC Uniform rules for collectionsURC): Bản URC hiện hành là URC 522 được sửa đổi năm 1995, có hiệu lực


1/1/1996, xuất bản số 522. Bao gồm những quy định về hình thức, nội dung nhờ
thu, hình thức xuất trình, nghĩa vụ, trách nhiệm các bên liên quan, điều kiện thanh

toán, quy định về tiền lãi, lệ phí và các chi phí. Tổng cộng các quy định của URC
522 gồm 26 điều.
- Quy tắc thực hành thống nhất tín dụng chứng từ (The Uniform Customs and
practice for documentary credits- UCP) là một bộ các quy định về việc ban hành và
sử dụng thư tín dụng. UCP ra đời vào năm vào năm 1993 và được các chuyên gia
đánh giá là bộ UCP là bộ quy tắc (thông lệ quốc tế) tư nhân thành công nhất trong
lĩnh vực thương mại (Theo Wikipedia). UCP được các ngân hàng và các bên tham
gia thương mại áp dụng ở trên 175 quốc gia, tổng giá trị thương mại thông qua sử
dụng UCP đạt hơn 1.000 tỷ USD mỗi năm. Bản UCP hiện hành là UCP 600 được ra
đời sau 3 năm soạn thảo và chỉnh lý, ngày 25 tháng 10 năm 2006 Uỷ ban Ngân hàng
của Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) đã thông qua Bản Quy tắc thực hành thống
nhất về tín dụng chứng từ mới (UCP 600) thay thế cho Bản Quy tắc thực hành
thống nhất về tín dụng chứng từ cũ (UCP 500). UCP 600 này có hiệu lực từ ngày
01 tháng 7 năm 2007. (Theo Wikipedia). UCP 600 có một số thay đổi cơ bản so với
bản UCP 500 như sau:
 Thứ nhất, UCP 600 đã bổ sung nhiều định nghĩa và giải thích thuật ngữ
mới để làm rõ nghĩa của các thuật ngữ còn gây tranh cãi trong bản UCP
500.
 Thứ hai, thuật ngữ “thời gian hợp lý” (reasonable time) cho việc từ chối
hoặc chấp nhận các tài liệu đã được thay thế bằng khoảng thời gian cố định
là “05 ngày làm việc ngân hàng”.
 Thứ ba, UCP 600 bổ sung thêm các quy định mới cho phép chiết khấu tín
dụng thư chậm trả.
 Thứ tư, theo UCP 600, các ngân hàng có thể chấp nhận tài liệu bảo hiểm có
các nội dung dẫn chiếu đến các điều khoản miễn trừ (exclusion clause).
( Theo Wikipedia).
- Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế dùng để kiểm tra chứng từ trong
phương thức tín dụng chứng từ (“International Standard Banking Practice for the
Examination of Documents Under Documentary Credits- ISBP) dùng để kiểm tra
chứng từ theo thư tín dụng phiên bản số 681, do ICC ban hành năm 2007. ISBP 681

cụ thể hóa những quy định của UCP600, thể hiện sự nhất quán với UCP cũng như
các quan điểm và các quyết định của ủy Ban Ngân Hàng của ICC. Văn bản này
không sửa đổi UCP, mà chỉ giải thích rõ ràng cách thực hiện UCP đối với những
người làm thực tế liên quan đến tín dụng chứng từ. (Theo Wikipedia).


1.2.3. Đánh giá hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại
Quan niệm về hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế có một số những khác
biệt cơ bản tùy theo đối tượng đánh giá. Đối với ngân hàng, hoạt động thanh toán
quốc tế được xem là hiệu quả nếu như đem lại lợi nhuận cho hoạt động kinh doanh
của ngân hàng và phát triển về số lượng, chất lượng dịch vụ thanh toán quốc tế. Từ
phía khách hàng, hoạt động thanh toán quốc tế đạt hiệu quả khi đáp ứng được như
cầu đa dạng của khách hàng, giảm thiểu chi phí về thời gian, hạn chế được rủi ro,
đem lại an toàn và chi phí thấp cho khách hàng. Hiệu quả của hoạt động thanh toán
quốc tế, nhìn nhận từ góc độ nền kinh tế, khi các hoạt động thanh toán quốc tế được
diễn ra thông qua hệ thống ngân hàng. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro, tăng cường
tính minh bạch cho hoạt động thanh toán quốc tế của nền kinh tế.
Một trong những nhân tố dùng để đánh giá hiệu quả của hoạt động thanh toán
quốc tế đó là sự phát triển về quy mô. Đối với ngân hàng, phát triển quy mô hoạt
động là cơ sở để phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh. Các ngân hàng có quy
mô hoạt động thanh toán quốc tế lớn thường thu hút được số lượng khách hàng
đông đảo hơn, sử dụng dịch vụ tại ngân hàng. Bởi lẽ, quy mô là nhân tố đảm bảo về
yếu tố an toàn và chất lượng dịch vụ đối với khách hàng. Do đó, việc mở rộng về
quy mô có ý nghĩa quan trọng đối với ngân hàng, khách hàng và cả nền kinh tế nói
chung. Các ngân hàng được khuyến khích mở rộng về quy mô đi kèm với hiệu quả
hoạt động nhằm tạo ra một hệ thống ngân hàng hoạt động bền vững, an toàn, qua đó
giúp nền kinh tế hoạt động hiệu quả hơn.
Hoạt động thanh toán quốc tế còn được đánh giá qua nhân tố phát triển về đối
tượng. Đối với một ngân hàng thương mại, hoạt động thanh toán quốc tế được đánh
giá đạt hệu quả khi ngân hàng mở rộng được đối tượng tham gia hoạt động này.

Các ngân hàng luôn cố gắng mở rộng các hình thức dịch vụ về cả chất lượng
và số lượng để thu hút cũng như đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng khách hàng
sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế, khách hàng có thể là các doanh nghiệp, tổ chức
hay cá nhân. Ngoài ra, đối tượng trong hoạt động thanh toán quốc tế không chỉ
dừng lại ở các khách hàng trong nước mà còn cả những khách hàng nước ngoài.
Thông qua sự thành công trong việc đa dạng hóa đối tượng khách hàng sử dụng
dịch vụ thanh toán quốc tế của ngân hàng cho thấy uy tín và chất lượng hoạt động
thanh toán quốc tế cả ngân hàng đang được hoàn thiện để đáp ứng được những đòi
hỏi, tiêu chuẩn khắt khe chung của quốc tế. Việc phát triển đối tượng khách hàng sẽ
góp phần vào sự phát triển về quy mô cũng như phát triển của hoạt động thanh toán
quốc tế tại ngân hàng. Đồng thời góp phần vào việc đáp ứng nhu cầu đa dạng của
khách hàng.


Phát triển về phạm vi nằm trong những nhân tố để xem xét và đánh giá hiệu
quả hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng. Phạm vi phát triển càng rộng khắp
là yếu tố giúp giảm thiểu thời gian giao dịch cũng như hỗ trợ việc đáp ứng nhu cầu
đa dạng trong giao dịch của khách hàng. Đặc biệt, trong hoạt động thanh toán quốc
tế, những ngân hàng có phạm vị hoạt động rộng khắp kể cả trong nước cũng như
trên thế giới thu hút được số lượng khách hàng lớn hơn so với những ngân hàng
khác. Do khách hàng nhận thấy sự thuận lợi và nhanh chóng khi sử dụng dịch vụ
thanh toán quốc tế tại những ngân hàng này. Ngoài ra, không phải bất cứ ngân hàng
nào cũng có thể xây dựng được một phạm vi hoạt động rộng khắp, điều này đòi hỏi
sự phát triển nhất định về quy mô, kinh nghiệm của ngân hàng. Với phạm vi hoạt
động rộng khắp, hoạt động thanh toán quốc tế được diễn ra nhanh chóng, an toàn
hơn thông qua đó giúp tăng cường hiệu quả hoạt động của nền kinh tế.
Phương thức trong hoạt động thanh toán quốc tế gồm ba phương thức cơ bản
đó là phương thức chuyển tiền, phương thức nhờ thu và phương thức thanh toán tín
dụng chứng từ. Đối với từng phương thức riêng lẻ lại có nhiều những hình thức
thanh toán đặc thù riêng. Do đó, khách hàng có rất lựa chọn trong việc sử dụng các

phương thức thanh toán quốc tế. Tuy nhiên, không phải bất kỳ ngân hàng nào cũng
có thế đáp ứng đầy đủ tất cả các phương thức trong thanh toán quốc tế. Bởi lẽ, các
phương thức thanh toán quốc tế vốn rất phức tạp, đòi hỏi ngân hàng tham gia phải
có kiến thức vững chắc cũng như những biện pháp phòng ngừa rủi ro thích hợp.
Bên cạnh đó, phát triển theo hướng đa dạng các phương thức cũng giúp cho ngân
hàng đa dạng đối tượng khách hàng, đồng thời hỗ trợ cho việc mở rộng quy mô
cũng như phạm vi hoạt động. Ngoài ra, việc đa dạng hóa các phương thức trong
hoạt động thanh toán quốc tế, cũng góp phần giảm thiểu rủi ro cho khách hàng và
các hoạt động thanh toán quốc tế diễn ra trong nền kinh tế.
Nhân tố tiếp theo giúp đánh giá hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế đó là
chất lượng và hiệu quả hoạt động. Tăng trưởng về quy mô đi kèm với phát triển về
hiệu quả và chất lượng giúp ngân hàng phát triển một cách bền vững. Sự hiệu quả
trong hoạt động thanh toán quốc tế được đánh giá thông qua những kết quả thu về
từ lượng vốn đầu tư cho phát triển hoạt động này. Chất lượng hoạt động thanh toán
quốc tế là nhân tố luôn được khách hàng quan tâm. Chất lượng hoạt động thanh
toán quốc tế được ngân hàng chú ý thông qua một số công tác như giảm thiểu rủi ro
và thời gian trong hoạt động thanh toán quốc tế. Thông qua sự đầu tư hệ thống
công nghệ và hệ thống quản trị, ngân hàng thương mại cố gắng đạt đến hiệu quả cao
và chất lượng tốt trong hoạt đông thanh toán quốc tế. Phát triển về quy mô đi kèm
với chất lượng và hiệu quả giúp cho hoạt động thanh toán quốc tế trong toàn hệ


thống ngân hàng tiến tới sự phát triển bền vững, đảm bảo cho sự phát triển lành
mạnh của nền kinh tế.
• Một số chỉ tiêu phản ánh thị phần TTQT của Ngân hàng thương mại.
Thị phần hoạt động thanh toán quốc tế.
 Thị phần TTQT=Doanh số hoạt động của Ngân hàng/Doanh số
thanh toán quốc tế của cả hệ thống ngân hàng
Ngoài ra, thị phần thanh toán quốc tế còn có thể được tính bằng công
thức sau:

 Thị phần TTQT= Doanh số TT XNK của Ngân hàng/Kim ngạch
xuất khẩu của quốc gia.
Có được công thức này là do hầu hết các giao dịch thanh toán quốc tế đều
được thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng.
Hoạt động thanh toán quốc tế còn được đánh giá thông qua việc xem xét thị
phần hoạt động thanh toán xuất và nhập khẩu một cách riêng rẽ, thông qua hai công
thức sau:
• Thị phần thanh toán xuất khẩu:
 Thị phần TTXK=Doanh số TTXK của Ngân hàng/Doanh số
TTXK của hệ thống ngân hàng.
Hay Doanh số TTXK của Ngân hàng/Kim ngạch xuất khẩu.
 Thị phần TTNK= Doanh số TTNK của Ngân hàng/Doanh số
TTNK của hệ thống ngân hàng
Hay
Thị phần TTNK= Doanh số TTNK của Ngân hàng/Kim ngạch nhập
khẩu.
Đánh giá về thị phần thanh toán quốc tế của ngân hàng, ta cũng có thể đem so
sánh với thị phần của đối thủ cạnh tranh có cùng quy mô hoạt động, để xem xét tính
hiệu quả của hoạt động tại ngân hàng.Đồng thời, so sánh với đối thủ cạnh tranh
cũng giúp ta đánh giá được lợi thế cạnh tranh của ngân hàng mình.Để từ đó tìm ra
giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động.
• Sau đây là số chỉ tiêu đánh giá về tính cạnh tranh:
Thị phần tương đối TTXNK=Doanh số TTXNK của Ngân hàng/Doanh số
TTXNK của đối thủ
Ngoài những chỉ tiêu đánh giá về thị phần của ngân hàng trong hoạt động
thanh toán quốc tế, ta còn cần đánh giá những chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động như:
• Doanh thu từ hoạt động TTQT:
Doanh thu này có được từ khoản thu phí khi ngân hàng đứng ra thực hiện
nghiệp vụ thanh toán quốc tế cho khách hàng.
• Chi phí từ hoạt động TTQT:

Bao gồm những chi phí để liên quan tới hoạt động thanh toán quốc tế.