MỘT số BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG dạy TRẺ kể CHUYỆN

MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 5 – 6
TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG DẠY TRẺ KỂ CHUYỆN
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói:
“Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho một nền giáo dục tốt”.
Đúng vậy! Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo
dục quốc dân. Chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ ở trường
mầm non tốt hay không nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của trẻ sau
này.
Việc chăm sóc giáo dục trẻ ở độ tuổi mầm non là điều kiện tạo cho trẻ
phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần. Đặc biệt qua hoạt động dạy trẻ
kể chuyện sẽ thu hút sự chú ý của trẻ hơn. Và thông qua hoạt động này giúp
cho ngôn ngữ của trẻ thêm phong phú, từ đó mà vốn từ của trẻ cũng được
tăng lên.
Như chúng ta đã biết, ngôn ngữ không chỉ là phương tiện để giao tiếp,
mà nó còn giúp cho con người phát triển về trí tuệ, về tình cảm thẩm mỹ (nói
hay, nói đẹp...). Tuy nhiên, nhận thức của một số bậc phụ huynh học sinh về
việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ còn hạn chế. Một bộ phận phụ huynh quan
niệm rằng: Trẻ 5-6 tuổi đến trường phải được học viết, học đọc, học tính
toán...để chuẩn bị vào lớp 1. Việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong giai đoạn
này vì thế chưa được phụ huynh quan tâm đúng mực.
Hơn nữa thành phố Thanh Hoá chúng ta mới được công nhận là đô thị
loại I, là trung tâm văn hoá chính trị của cả Tỉnh. Vinh dự cho địa phương
Quảng Tâm được sát nhập về Thành phố Thanh Hoá vào tháng 7 năm 2012.
Để thực hiện mục tiêu của Thành phố về xây dựng đô thị văn minh-công dân
thân thiện và thực hiện việc viết chuẩn nói chuẩn tiếng phổ thông là một việc
làm cần thiết và không thể thiếu đối với một giáo viên mầm non.
1

Song là một xã ngoại thành, xa trung tâm, và do thói quen của người
dân còn nói tiếng địa phương nhiều, đặc biệt là các từ: biết-bít, về-viền, đâumô, sao-răng, làm-mần... Nó đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc giao tiếp của
trẻ: Trẻ đến trường còn nói tiếng địa phương nhiều, khả năng giao tiếp của trẻ
còn nhiều hạn chế, vốn từ chưa được phong phú, nói còn tự do (không đủ
câu...), không chuẩn tiếng phổ thông.
Từ những lí do trên và với mong muốn phát triển ngôn ngữ cho trẻ, tôi
mạnh dạn đi sâu nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ
cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy trẻ kể chuyện ”.
II. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:
1. Thực trạng:
a. Thuận lợi
Năm học 2014 - 2015 tôi được phân công chủ nhiệm nhóm lớp 5- 6 tuổi
với tổng số 35 cháu. Trong đó 17 cháu nữ, 18 cháu nam. Ở độ tuổi này trẻ đạt
yêu cầu về phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ, và
tình cảm xã hội, biết cảm thụ cái hay cái đẹp trong cuộc sống xung quanh trẻ.
Đó là một thuận lợi lớn để tôi rèn luyện phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Hoạt động kể chuyện là một hoạt động thu hút sự chú ý của trẻ. Thông
qua hoạt động với nhiều thể loại truyện, nhiều hình thức tổ chức, đồ dùng đồ
chơi phong phú, sẽ kích thích trẻ tích cực tham gia vào hoạt động một cách
hứng thú và có hiệu quả nhất.
Ban giám hiệu thường xuyên xây dựng các hoạt động cho giáo viên dự
theo kế hoạch từng tháng, tổ chức các hoạt động đối chứng chuyên đề...vận
dụng và áp dụng phương pháp mới vào tổ chức hoạt động giáo dục Mầm non.
Là một giáo viên trẻ, luôn có chí hướng phấn đấu vươn lên, có tinh thần
ham học hỏi, có trách nhiệm và đầy lòng nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, bản
thân tôi xác định được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát triển
ngôn ngữ cho trẻ là thực sự cần thiết.
b. Khó khăn
Địa phương là một trong những xã mới sát nhập về thành phố, là xã
ngoại thành, xa trung tâm...Lại là một xã thuần nông với hơn 60% gia đình

sống bằng nghề nông nghiệp, điều kiện kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, nên
dẫn đến một số phụ huynh nhận thức còn chưa đúng đắn về mục tiêu của
2


chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Thời gian phụ huynh quan tâm
giành cho trẻ không được nhiều...
Với những khó khăn như thế tôi phải dần dần khắc phục, sửa đổi và
hướng dẫn trẻ phát triển ngôn ngữ một cách đúng đắn và có hiệu quả nhất qua
giao tiếp và tập cho trẻ làm quen văn học thông qua thể loại truyện kể.
2. Kết quả thực trạng:
Trước khi áp dụng các biện pháp mới tôi đã lập ra bảng khảo sát chất lượng
đầu năm đối với trẻ và đã có kết quả như sau:
Bảng khảo sát chất lượng đầu vào (Tháng 9/2014)
TT

1
2
3
4
5

Khả năng phát âm
Vốn từ
Nói đúng ngữ
pháp, nói mạch lạc
Khả năng giao tiếp
Khả năng kể chuyện
và đóng kịch

35
35
35

Kết quả được khảo sát
Đạt
Trung
Tốt
Khá
bình
Số Tỉ
Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ
trẻ lệ
trẻ %
trẻ %
trẻ lệ
%
%
5 14.3 8
22.8 20 57.1 2 5.8
6 17.1 10 28.6 16 45.7 3 8.6
3 8.6 7
20
21 60
4 11.4

35
35

5

2

14.3 7
5.8 4

20
19 54.3 4 11.4
11.4 18 51.4 11 31.4

Qua khảo sát thực tế, kết quả cho thấy số trẻ khá giỏi về ngôn ngữ còn
thấp. Từ những vấn đề trên, tôi đã thực hiện một số biện pháp cải tiến phương
pháp giúp cho ngôn ngữ của trẻ hoàn thiện một cách tốt nhất.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Các giải pháp thực hiện:
1. Tìm hiểu đặc điểm tâm lý của trẻ.
2. Xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ.
3. Tạo môi trường học tập, rèn luyện cho trẻ.
4.Thay đổi hình thức gây hứng thú cho trẻ tham gia vào các hoạt động
5. Dạy trẻ kể chuyện sáng tạo (qua tranh ảnh, rối, video...)
3


6. Tập cho trẻ đóng kịch
7. Thông qua các hoạt động trong ngày và mọi lúc mọi nơi
8. Phối kết hợp với phụ huynh cùng phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
II. Các biện pháp tổ chức thực hiện:
1. Tìm hiểu đặc điểm tâm lý của trẻ:
Trẻ ở độ tuổi này rất thích nghe các câu chuyện cổ tích, thần thoại, thích
được thể hiện theo tính cách cũng như ngôn từ của những nhân vật trong các
câu chuyện mà trẻ được nghe, được xem... Vì vậy, tôi luôn lựa chọn những

câu chuyện phù hợp với tâm lý của trẻ để đưa vào hoạt động nhằm thu hút
sự chú ý của trẻ.
Là người gần gũi với trẻ trong các hoạt động vui chơi cũng như học ở
trên lớp, ngay từ đầu năm học tôi luôn theo dõi quan sát từng trẻ để nắm bắt
đặc điểm tâm sinh lý và khả năng ngôn ngữ của từng cháu: như cháu nào
hoạt bát, nhanh nhẹn, cháu nào còn nhút nhát, rụt rè; cháu nào nõi rõ, nói
chuẩn, cháu nào còn hạn chế về ngôn ngữ... Bởi vì vấn đề tâm lý có ảnh
hưởng lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Từ đó sẽ có những biện pháp
tích cực nhất và hiệu quả nhất để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi vốn từ của trẻ khoảng từ 1300-2000 từ. Câu trẻ
dùng đã chính xác và dài hơn trẻ ở độ tuổi 3-4 tuổi, 4-5 tuổi. Tuy nhiên tôi
nhận thấy, ở độ tuổi này mặc dù trẻ đã phát âm tốt hơn, rõ hơn, ít ê a, ậm ừ,
nhưng trẻ phát âm chưa chuẩn như là các từ láy: chiêm chiếp, liêm-liếp...; trẻ
vẫn nói tiếng địa phương và phát âm sai những âm khó, những từ có 2-3 âm
tiết như :hiếu-híu, hươu- hiu, sách - xách...Trẻ sử dụng chủ yếu là các loại
danh từ và động từ, thể loại từ khác trẻ có sử dụng nhưng không chiếm ưu
thế.
Trong qua trình chăm sóc nuôi dưỡng, và giáo dục trẻ tôi đã nắm rõ tâm
sinh lý của trẻ hơn, qua đó tôi đã có những biện pháp tích cực nhất và hiệu
quả nhất để phát triển ngôn ngữ cho trẻ như: phân luồng học sinh, rút ngắn
khoảng cách tâm lý giữa các trẻ trong lớp, hay tạo các tình huống để trẻ được
nói nhiều hơn.
Ví dụ: + Trong các giờ ngoại khóa hay giải lao, khi tổ chức sinh
nhật cho bạn trong lớp. Tôi khuyến khích các cháu gửi lời chúc sinh nhật tới
bạn, hay hát tặng bạn...
2. Xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ.
4


Sau khi tìm hiểu kĩ và nắm rõ về đặc điểm tâm lý trẻ. Tôi đã tiến hành

xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ vào các hoạt động theo năm, tháng,
như sau:
Tháng 9-10 bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển thính giác âm
vị ( Cho trẻ nghe những bài hát , câu chuyện, ca dao..) tôi tạo điều kiện cho
trẻ tập trung chú ý luyện khả năng thính giác thông qua các bài tập trò chơi:
(Tai ai thính, ai đoán giỏi) sửa sai cho trẻ về lỗi phát âm.
Tháng 11-12 tôi tập trung vào tăng vốn từ nói diễn cảm, rõ ràng ,giải
thích nghĩa của từ khó , cho trẻ các bài tập luyện cơ quan phát âm thích hợp :
Bà bảo bé, bé búp bê, bé hồng, bé bé, búp bê ngoan nào. Phát triển vốn từ cho
trẻ thông qua trò chơi: đố con gì kêu, đố ai kể được nhiều nhất, đố ai nhanh,
đố ai đoán giỏi, đố ai nói ngược.
Tháng 1-2 tôi đào sâu vấn đề luyện trí nhớ thông qua các bài thơ,
đồng dao,đặc biệt về những câu chuyện kể nôi cuốn và hấp dẫn gợi cho trẻ sử
dụng câu đơn giản, đủ nghĩa.
Tháng 2+3+4+5: tôi xây dựng những trò chơi giúp cho trẻ nói đúng
ngữ pháp, nói mạch lạc, ví dụ: Nói theo mẫu câu như câu truyện “ Cây khế”
người anh tham lam chiếm hết ruộng vườn, nhà cửa, trâu bò ,của cha mẹ để
lại. Ví dụ “Câu truyện Tích chu” Bà biến thành chim vì....trẻ nói bà muốn bà
đi tìm nước uống, hoặc tích chu ham chơi không lấy nước cho bà ...cô lưu ý
thay đổi mẫu câu khác nhau từ câu đơn giản đến câu phức tạp, từ câu phức tạp
đến câu đơn giản, đặt câu từ kết nối tuyện để trẻ có khả năng nói đúng ngữ
pháp, phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ - Một khi đã có một số vốn
từ phong phú trẻ sẽ tự tin kể chuyện, đóng kịch một cách hứng thú hơn.
3. Tạo môi trường học tập, rèn luyện cho trẻ.
Với trẻ mỗi ngày đến trường là một ngày vui, trẻ vừa “học mà chơichơi mà học”. Nên tôi luôn chú ý tới việc tạo một môi trường thật thoải mái
nhưng cũng đầy thú vị cho trẻ, cả trong và ngoài lớp học.
5


* Không gian, môi trường học tập.

Căn cứ vào mục tiêu giáo dục của từng chủ đề, đồng thời tận dụng tối đa môi
trường không gian xung quanh lớp học, tôi khai thác các thiết bị, đồ dùng sẵn
có, bổ sung thêm thiết bị, đồ dùng tự làm, diện tích phòng học, các nguyên
liệu, hiện vật của các chủ đề để bố trí sắp xếp các học cụ, đội hình nhưng vẫn
bảo đảm tính liên kết, dẫn dắt để tạo cho trẻ môi trường phong phú giúp trẻ
phát huy trí tưởng tượng…
Với giờ làm quen văn học, thể loại truyện kể mà trọng tâm là dạy trẻ
kể chuyện sáng tạo, thì tôi luôn tận dụng không gian lớp học để trưng bày các
dụng cụ phục vụ cho hoạt động kể chuyện như: khung sân khấu, sắp đặt tranh
và các con rối sao cho trẻ dễ sử dụng, kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn.

Góc sách truyện
- Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể, cách
sử dụng máy chiếu, tranh, sách tranh, rối, mô hình... một cách linh hoạt, để
giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm văn học đó là một cách dễ hiểu nhất.
* Làm đồ dùng dạy học và đồ chơi
Để kích thích và tạo thêm hứng thú cho trẻ thì việc: Làm đồ dùng dạy học
(các loại rối, trang phục, mô hình...) và đồ chơi vẫn luôn thu hút sự chú ý của
trẻ. Đảm bảo chủ đề nào thì đồ dùng đồ chơi phải luôn phù hợp với từng chủ
đề đấy.
6


Đó là tôi sử dụng các nguyên liệu mở như: thanh trẻ, bìa cứng, gỗ, hộp
xốp, đất ... để làm thành những con vật xinh xắn, trẻ cũng có thể sử dụng
được để khi cằm các con rối hay khoác lên người những bộ trang phục được
thiết kế độc đáo, trẻ sẽ kể được nhiều câu chuyện theo ý thích, gợi mở cho trẻ
tưởng tượng khi kể chuyện sáng tạo.
Hay tận dụng các nguyên liệu vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương như:
sách báo, lịch cũ, ống lon, chai nhựa, xốp, vải vụn, cành cây khô để làm đồ

chơi, quần áo cũ biến tấu thành quần áo của các nhân vật để trẻ nhập vai được
tốt hơn.Câu chuyện trẻ sẽ kể dựa theo hình thức khác nhau, thu hút trẻ tham
gia hoạt động nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Ví dụ: Kể chuyện “Cô bé quàng khăn đỏ’’, để gây hứng thú cho trẻ tôi
chuẩn bị một sân khấu mini, các con rối được làm bằng vải vụn được cải biên
màu sắc rực rỡ trưng bày xung quanh, quần áo cho nhân vật...
4. Thay đổi hình thức gây hứng thú cho trẻ tham gia vào các hoạt động
(sử dụng giáo án điện tử, tạo sân khấu mini...)
- Với điều kiện phát triển khoa học kỹ thuật hiện đại như ngày nay, việc ứng
dụng các phương tiện hiện đại trong giảng dạy luôn được tôi sử dụng thường
xuyên (không lạm dụng), nhằm gây hứng thú trong việc lĩnh hội kiến thức
cho trẻ, giúp trẻ tập trung chú ý vào bài, kích thích sự tò mò, ham tìm tòi
khám phá của trẻ.
Ví dụ: Khi học truyện: Sự tích Hồ Gươm (Chủ đề: Quê hương-Đất
nước-Bác Hồ). Tôi xây dựng trên PowerPoint hình ảnh về những cảnh đẹp
xung quanh Hồ Gươm, của Thủ đô Hà Nội. Như thế trẻ được khám phá một
cách rõ nét nhất.
Hay với câu chuyện Qủa bầu tiên. Tôi lựa chọn cho trẻ xem Clip dựng về
câu chuyện. Qua đây trẻ sẽ cảm nhận được ngôn ngữ biểu cảm rõ ràng nhất,
từ đó mà trẻ sẽ học được ngôn từ cũng như ngữ điệu giọng một cách chính
xác nhất.
- Ngoài ra, để trẻ thêm hứng thú, đồng thời giúp trẻ thêm tự tin, mạnh dạn
trong qua trình tham gia hoạt động. Tôi không ngừng sáng tạo trong việc thiết
kế các sân khấu mini sao cho phù hợp với từng câu truyện, từng chủ đề và
không gian lớp học. Qua đó sẽ giúp trẻ tham gia một cách tích cực hơn và
thoái mái diễn đạt ngôn từ cũng như sắc thái biểu cảm được rõ nét hơn.
5. Dạy trẻ kể chuyện sáng tạo (qua tranh ảnh, rối, video...)
7

Đây là giải pháp lấy trẻ làm nòng cốt và phát huy tính sáng tạo cho trẻ
rất cao. Với hoạt động này, tùy vào từng câu chuyện và chủ đề, tôi thường
chuẩn bị cho trẻ tranh minh họa hoặc bằng clip trên màn hình chiếu. Tôi sẽ
giới thiệu các nhân vật trong tranh (clip) và kể chuyện theo thứ tự các bức
tranh đó. Sau đó, tôi khuyến khích các bé kể câu chuyện theo trí tưởng tượng
của bản thân mà trẻ hiểu. Trẻ có thể thay đổi trật tự các bức tranh hay nội
dung câu chuyện để trẻ kể theo sự sáng tạo suy nghĩ của mình.
Trong quá trình giảng dạy tôi luôn quan tâm đến những trẻ còn nhút nhát,
rụt rè, thiếu tự tin, thường xuyên gần gũi tạo cho trẻ cảm giác an toàn, không
sợ sệt, vui vẻ, tự tin, mạnh dạn khi thực hiện …

Trẻ kể chuyện sáng tạo bằng tranh
Ngoài ra, tận dụng các hình ảnh trên mảng tường mà đầu năm Nhà trường
và nhóm lớp đã trang trí. Tôi gợi ý cho trẻ kể những câu chuyện đầy thú vị và
sáng tạo qua những mảng tranh tường đó. Và kết quả rất bất ngờ là những câu
chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong không gian to đã giúp trẻ dễ
tri giác, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu chuyện đó. Từ đó trẻ biết vận dụng
những kiến thức vào kể chuyện sáng tạo một cách dễ dàng.

8


Trẻ kể chuyện sáng tạo qua các mảng tranh tường
Để có thể làm được điều này tôi đã chuẩn bị cho trẻ: cách diễn đạt, cách hiểu
vấn đề... việc này sẽ giúp bé tự tin hơn khi rèn luyện cho trẻ tính sáng tạo và
trình bày sáng tạo của mình trước đám đông.
6. Tập cho trẻ đóng kịch
Có thể nói đây là giải pháp mà tôi tâm đắc nhất. Bởi tập cho trẻ đóng kịch
kể chuyện qua tác phẩm văn học là một phương pháp phát triển ngôn ngữ cho
trẻ mang lại kết quả cao nhất. Điều này giúp phát huy được tính tích cực cá

nhân-tự tin-độc lập-sáng tạo-hình thành tư duy-khả năng ghi nhớ, những tình
cảm tốt đẹp, tạo cho trẻ có khả năng hoạt động nghệ thuật.
Để giải pháp này đạt được kết quả như mong đợi. Trước tiên tôi lựa chọn
tác phẩm phù hợp với trẻ (cả về nội dung và nghệ thuật):
+ Đảm bảo về tính giáo dục: tình yêu quê hương đất nước, tình yêu gia đính,
cách đối nhân xử thế, giúp đỡ bạn bè...
+ Tác phẩm không quá nhiều nhân vật (cũng không quá ít), nội dung phải có
kịch tính-xung đột-mâu thuẫn giữa các nhân vật
Ví dụ: Câu chuyện“Chú Dê đen”. Có ba nhân vật chính (dê đen, dê trắng
và chó sói). Kịch tích của câu chuyện ở đoạn đối đáp giữa Dê đen và chó Sói.
+ Tính cách nhân vật phải rõ ràng-phù hợp.
Ví dụ: Câu chuyện “Qủa bầu tiên”. Cậu bé hiền lành, tốt bụng, yêu quý
chăm sóc bảo vệ các loài vật. Lão địa chủ thì: tham lam, độc ác.
9


+ Ngôn từ phải ngắn gọn, dễ hiểu để trẻ diễn đạt đủ câu đú ý (không đơn
điệu), giàu hình ảnh....
Tiếp đó, tôi rèn cho trẻ kỹ năng thể hiện ngôn ngữ và hành động của nhân vật.
+ Khi đối thoại giữa các nhân vật phải rõ ràng, mạch lạc, đầy đủ câu (chủ
ngữ-vị ngữ). Tôi loại bỏ đi những từ như: Tao, mi, mày... thay vào đó là
những câu từ phù hợp,nhưng vẫn không làm thay đổi ngữ điệu cũng như tính
cách nhân vật.
Ví dụ: Trong câu chuyện “Chú Dê đen”, có đoạn đối thoại giữa Dê
Trắng với chó Soi: “Dê kia. Trên đầu mày có gì” - thì tôi chuyển thành “Dê
kia. Trên đầu ngươi có gì”. Hay giữa Dê đen và chó Sói: “ Dê kia mày đi
đâu-Tao đang đi tìm kẻ nào hay gây sự đây” – thì tôi chuyển thành: “ Dê kia
đi đâu! -Ta đang đi tìm kẻ nào hay gây sự đây”.
+ Trong quá trình trẻ thể hiện, tôi chú ý sửa sai cho những trẻ nói nhanh-nói
lắp-nói ngọng-tiếng địa phương...

+ Đi liền với ngôn ngữ là cử chỉ điệu bộ-nét mặt.... Điều này cũng giúp trẻ thể
hiện một cách thoải mái và tự tin hơn.

Trẻ đóng kịch Cô bé quàng khăn đỏ trên sân khấu mini.
Cuối cùng tôi sử dụng triệt để các yếu tố phụ trợ: trang phục, hóa trang,
cảnh trí, âm thanh. Để hoạt động sinh động hơn, lôi cuốn và thu hút trẻ hơn.
Giúp cho những trẻ còn nhút nhát, rụt rè cũng hứng khởi và muốn tham gia
đóng kịch cùng với các bạn.
10


7. Thông qua các hoạt động trong ngày và mọi lúc mọi nơi
Như chúng ta đã biết, 2/3 thời gian trong ngày của trẻ là ở trường, khoảng
thời gian này trẻ được tiếp xúc với cô và các bạn. Vì thế, tôi luôn lồng ghép
vào các hoạt động cũng như tận dụng thời gian để giúp trẻ phát triển ngôn
ngữ một cách tốt nhất.
+ Thông qua giờ đón và trả trẻ: hình thành ngôn ngữ cho trẻ ngay từ những
hoạt động đơn giản đầu tiên trong ngày.
Đó là khi trẻ đến lớp, trẻ biết chào cô, chào bạn, biết tạm biệt bố mẹ; biết
chào hỏi cả những phụ huynh của các bạn khác. Và trẻ trả lời đầy đủ câu khi
cô hỏi một số câu hỏi như: con ăn sáng chưa? Sáng nay con ăn gì?...
Hay trẻ trả lời những câu hỏi của bố mẹ một cách rõ ràng, tự tin trong giờ
đón trẻ: hôm nay con ăn được mấy bát cơm?; Hôm nay con tham gia những
hoạt động gì?... Hoặc trẻ tự tin “khoe” những “thành tích” mà mình đạt được
trong ngày hôm nay.
Qua đó, tôi quan sát và chú ý gợi ý, nhắc nhở với một số cháu còn hạn chế
về khả năng diễn đạt ngôn ngữ khi giao tiếp mọi người.
+ Thông qua hoạt động học có chủ định:
Hình thành cho trẻ thói quen biết giơ tay khi phát biểu ý kiến, biết nói đủ
câu khi trả lời cô.

Bổ sung một số bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển thính giác âm
vị, bằng cách: cho trẻ nghe những bài hát, câu chuyện, ca dao.. Ngoài ra tôi
chú trọng đến vấn đề luyện trí nhớ thông qua các bài thơ, đồng dao, đặc biệt
về những câu chuyện kể lôi cuốn và hấp dẫn gợi cho trẻ sử dụng câu đơn
giản, đủ nghĩa.
+ Thông qua các trò chơi.
Trò chơi có tác dụng rất lớn đối với trẻ, trò chơi nhằm thu hút sự chú ý, nó
giúp cho trẻ tham gia một cách hào hứng, thoải mái và khắc sâu những kiến
thức đã thu lượm được trong bài học, đồng thời mở rộng ra tất cả những kiến
thức về đời sống xung quanh một cách hợp lý. Đặc biệt, giao tiếp trong khi
chơi kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tích cực.
Vì thế, tôi lựa chọn các trò chơi sao cho phù hợp với trẻ theo kế hoạch từng
chủ đề; nhất là chú trọng lồng ghép các trò chơi dân gian.

11


Ví dụ: cháu Nhật Hà lên “khoe” với cô: mẹ con ở nhà cứ hay nói “Cái cốc
ở mô rồi nhỉ”. Con bảo mẹ phải nói “Cái cốc ở đâu rồi nhỉ?”. Giờ mẹ con đã
nói đúng rồi cô ạ.
Hình thành cho trẻ một số kỹ năng như giao tiếp, thích nghi, khám phá thế
giới xunh quanh, kỹ năng tự chăm sóc bản thân, kỹ năng tạo niềm vui, tự bảo
vệ mình; kỹ năng làm việc nhóm, và kỹ năng tự giải quyết một số tình huống
phù hợp với lứa tuổi.
Ví dụ 2: Với kỹ năng tự phục vụ mình, trẻ tự mặc và thay quần áo, xếp
quần áo, để chúng đúng nơi quy định. Hay với kỹ năng tự bảo vệ mình (vệ
sinh răng miệng, vệ sinh cơ thể...), tôi trò chuyện với trẻ về cách rửa tay sạch,
trẻ sẽ tự tin khi thực hiện những bước rửa tay sạch ...
Tạo cho trẻ môi trường hoạt động gần gũi, thực tế để trẻ thoải mái trong
quá trình tiếp thu và ghi nhớ kiến thức.

Ví dụ 1: Hoạt động ngoài trời: Quan sát vườn cổ tích
Tôi tích cực trò chuyện với trẻ về nội dung mà trẻ đang được quan sát. Bên
cạnh đó tôi gợi ý cho trẻ về những hình ảnh trong vườn cổ tích (có liên quan
đến một số câu chuyện, bái hát...), và để trẻ suy nghĩ xem những hình ảnh đó
gợi cho trẻ nhớ tới câu chuyện gì, và trẻ có thể cùng nhau kể lại, hoặc hát bài
hát có nhắc đến nội dung đó...

Trẻ kể chuyện Cây Khế tại Vườn Cổ Tích

12


Ví dụ 2: Trong giờ ăn: tôi hỏi trẻ về các món ăn, các đồ dùng cần có
trong bữa ăn, các loại thực phẩm thuộc nhóm thực phẩm gì, ăn xong các bạn
phải làm gì ... Cứ như thế sẽ giúp cho trẻ không những bổ sung thêm kiến
thức mà còn tăng thêm vốn từ cho trẻ.
Cứ như thế, thông qua nhiều hoạt động được tổ chức theo một thời khóa biểu
nhất định hàng tuần, nề nếp thói quen của trẻ có tiến bộ rõ rệt, giúp trẻ tập
trung chú ý và cảm thấy hứng thú - hoạt động tích cực hơn.
8. Phối kết hợp với phụ huynh cùng phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Thông qua các cuộc họp phụ huynh tuyên truyền phụ huynh phối kết hợp
trong việc nói chuẩn tiếng phổ thông. Thông qua các hoạt động trong ngày
của trẻ giúp phụ huynh nâng cao nhận thức và hiểu rõ tác dụng của việc phát
triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua việc phối hợp với phụ huynh để thực
hiện có hiệu quả.
Ngoài việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các hoạt động trên lớp.
Tôi trao đổi kĩ với phụ huynh cùng chú ý phát triển ngôn ngữ cho trẻ khi trẻ ở
nhà: sửa sai ngay cho trẻ khi trẻ nói chưa đủ câu, nói chưa chuẩn tiếng phổ
thông... Hay khuyến khích trẻ “sửa sai” khi bố mẹ, ông bà... nói chưa chuẩn

tiếng phổ thông.
- Làm bảng tin về chương trình dạy theo chủ đề trong tuần để phụ huynh biết
và phối hợp cùng với giáo viên rèn thêm cho trẻ ở nhà, dạy trẻ nói đủ câu,
đúng ngữ pháp.
- Tổ chức giao lưu giữa lớp với phụ huynh...và mời phụ huynh tham gia dự
một số hoạt động dạy mẫu của giáo viên về lĩnh vực Phát triển ngôn ngữ cho
trẻ thông qua bộ môn kể chuyện.
- Thường xuyên trao đổi cho phụ huynh biết về chủ đề mà trẻ đang học, đồng
thời vận động phụ huynh sưu tầm, ủng hộ các nguyên vật liệu, sách báo, tranh
ảnh, đồ dùng, đồ chơi…có liên quan đến chủ đề đó, và cùng với giáo viên
tham gia vào công việc trang trí – tạo môi trường học mở cho trẻ.
- Khuyến khích phụ huynh kể chuyện cho trẻ nghe, cung cấp kinh nghiệm
sống cho trẻ, dành thời gian để tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói. Tránh
không nói tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngôn ngữ
không chính xác.
13


- Qua một thời gian bằng việc tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh tôi thấy
các cháu đã tiến bộ vượt bậc, ngôn ngữ phát triển tốt, vốn từ hay-đúng và
chuẩn tiếng phổ thông đã tăng lên đáng kể.
C. KẾT LUẬN
1. Kết quả nghiên cứu.
Bảng khảo sát chất lượng đầu vào
TT

1
2
3
4

5

Khả năng phát âm
Vốn từ
Nói đúng ngữ pháp,
nói mạch lạc
Khả năng giao tiếp
Khả năng kể chuyện
và đóng kịch

35
35

Kết quả được khảo sát
Đạt
Trung
Tốt
Khá
bình
Số Tỉ
Số Tỉ
Số Tỉ
Số Tỉ lệ
trẻ lệ
trẻ lệ
trẻ lệ
trẻ %
%
%
%

5 14.3 8 22.8 20 57.1 2 5.8
6 17.1 10 28.6 16 45.7 3 8.6

35

3

8.6

7

20

21 60

4

11.4

35

5

14.3

7

20

19 54.3

4

11.4

35

2

5.8

4

11.4 18 51.4 11 31.4

So s¸nh víi b¶ng kh¶o s¸t chÊt lîng ®Çu vào. Sau khi sử dụng một số
giải pháp trên, ngôn ngữ mạch lạc của trẻ ở cuối năm học đạt hiệu quả đáng
kể:
Bảng khảo sát chất lượng cuối năm

1
2
3

Khả năng phát âm 35
Vốn từ
35
Nói đúng ngữ 35

Kết quả được khảo sát

Đạt
Trung
Tốt
Khá
bình
Số Tỉ
Số Tỉ
Số Tỉ
Số Tỉ
trẻ lệ
trẻ lệ
trẻ lệ
trẻ lệ
%
%
%
%
28
80
5 14.3 2 5.7 0
0
30 85.7 4 11.4 1 2.9 0
0
28
80
5 14.3 2 5.7 0
0
14

4
5

pháp, nói mạch lạc
Khả năng giao tiếp 35
Khả
năng
kể
chuyện và đóng 35
kịch

25

71.4

8

22.9

2

5.7

0

0

20

57.1

10

28.6

5

14.3

0

0

Nhìn vào bảng khảo sát trên bản thân tôi cảm thấy vui mừng và thật
hạnh phúc khi mục tiêu mình đưa ra đạt kết quả rất tốt. Chất lượng của các
cháu đã thay đổi rõ rệt. Niềm vui đó cũng nhận được sự đồng cảm từ các bậc
phụ huynh, các bạn đồng nghiệp. Tất cả phụ huynh trong lớp ®· ñng hé vµ
tham gia làm đồ dùng đồ chơi cho các cháu từ những nguyên vật liệu khác
nhau, phục vụ môn văn học và trò chơi phát triển ngôn ngữ, góp phần giúp
ngôn ngữ của trẻ phát triển một cách tốt nhất và trẻ sẽ hứng thú khi học môn
văn học.
2. Bài học kinh nghiệm:
Từ những kết quả trên tôi rút ra bài học kinh nghiệm khi dạy trẻ phát
triển ngôn ngữ qua bộ môn truyện kể.
- Giáo viên cần cã ng«n ng÷ chuÈn x¸c, coi ngôn ngữ là một phương
tiện giáo dục chủ đạo. Giáo viên phải thật sự kiên trì, yêu nghề mến trẻ, coi
trẻ như con của mình.
- Giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo, tích cực học hỏi, tìm tòi khám phá
ra những hình thức cũng như phương pháp để có những giờ dạy lôi cuốn và
hấp dẫn nhất. Luôn bồi dưỡng, trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng phát âm

chuẩn cho trẻ, vì kỹ năng này đóng một vị trí rất quan trọng trong cuộc sống
hàng ngày của trẻ, giúp trẻ có thêm nhiều vốn từ mới làm giàu cho kho tàng
kiến thức của trẻ.
- Phối hợp với phụ huynh sưu tầm tranh ảnh, các đồ dùng, đồ chơi đẹp,
đảm bảo tính thẩm mỹ và khoa học, thu hút được trẻ vào ho¹t ®éng .
Trên đây là một số biện pháp hữu ích của tôi, cá nhân tôi xoay quanh
nội dung phát triển ngôn ngữ nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ m¹ch lạc qua
bộ môn làm quen văn học thể loại chuyện kể. Tôi đã nghiên cứu ngay từ lớp
học của mình vµ t«i thÊy tất cả những gì áp dụng với trẻ đều phù hợp. Đó là
15


việc làm nhỏ của tôi để góp phần xây dùng trường Mầm Non xã nhà ngày
càng phát triển, tạo niềm tin cho cán bộ và nhân dân địa phương và đặc biệt là
sự tin tưởng của các bậc phụ huynh đối với nghành học Mầm non. Bản thân
tôi thấy phấn khởi trước việc làm của mình có tác dụng tác động tới trẻ dù ở
hoàn cảnh nào.
3. Đề xuất kiến nghị :
- Đề nghị với Nhà trường tổ chức nhiều hơn nữa các hội thi cho trẻ có lồng
ghép bộ môn văn học (đóng kịch, kể truyện...) đặc biệt là kỹ năng “giao tiếp”,
nhằm phát huy khả năng “nói” cho trẻ.
- Phòng Giáo dục và Đào tạo Thành phố hỗ trợ về cơ sở vật chất, trang thiết
bị dạy học như: máy tính, máy chiếu…cho giáo viên thực hiện và áp dụng tốt
phương pháp mới trong công tác giảng dạy, gây sự hứng thú cho trẻ nhằm đạt
hiệu quả học tập của trẻ đạt chất lượng cao để ®¸p øng với mục tiêu giáo dục.
Trên đây là một số biện pháp nhỏ trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ
5-6 tuổi, rất mong được hội đồng khoa học, các b¹n đồng nghiệp ®ãng gãp ý
kiÕn để tôi có nhiều kinh nghiệm h¬n n÷a trong quá trình chăm sóc, nuôi
dưỡng giáo dục trẻ đạt kết quả cao.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 11 năm 2015
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.

Người làm SKKN

16