Phân dạng và cách giải đầy đủ nhất este

Các d ng bài toán Este

Ch

Your dreams – Our mission

ng 1:

ESTE – LIPIT

A. Công th c t ng quát

 Este đ c t o b i axit cacboxylic no, đ n ch c m ch h và ancol no, đ n ch c, m ch h (este no, đ n ch c,
m ch h ): CmH2m+1COOCm’H2m’+1 hay CnH2nO2 (m ≥ 0; m’ ≥ 1; n ≥ 2 ).
 Este đa ch c đ c t o b i axit cacboxylic đa ch c và ancol đ n ch c: R(COOR’)n
 Este đa ch c đ c t o b i axit cacboxylic đ n ch c và ancol đa ch c: (RCOO)nR’
 Este đa ch c đ c t o b i axit cacboxylic đa ch c và ancol đa ch c (cùng có n nhóm ch c): R(COO)nR’
 Tóm l i, có th đ t CTTQ c a este : CxHyOz (x, z ≥ 2; y là s ch n, y ≤ 2x)

B. Các d ng bài t p và các chú ý khi gi i bài t p
D ng 01: Bài toán v ph n ng thu phân este

1. Thu phân m t este đ n ch c
- Trong môi tr ng axit: Ph n ng x y ra thu n ngh ch
H+, to

RCOOH + R’OH
RCOOR’ + HOH
- Trong môi tr ng ki m (ph n ng xà phòng hoá): Ph n ng m t chi u, c n đun nóng
t
RCOOH + R’OH

RCOOR’ + NaOH →
 M t s nh n xét :
 N u nNaOH ph n ng = nEste ⇒ Este đ n ch c.
 N u RCOOR’ (este đ n ch c), trong đó R’ là C6H5- ho c vòng benzen có nhóm th
⇒ nNaOH ph n ng = 2neste và s n ph m cho 2 mu i, trong đó có phenolat:
VD: RCOOC6H5 + 2NaOH → RCOONa + C6H5ONa + H2O
 N u nNaOH ph n ng = α.neste (α > 1 và R’ không ph i C6H5- ho c vòng benzen có nhóm th ) ⇒ Este đa ch c.
 N u ph n ng thu phân este cho 1 anđehit (ho c xeton), ta coi nh ancol (đ ng phân v i andehit) có nhóm
–OH g n tr c ti p vào liên k t C=C v n t n tai đ gi i và t đó ⇒ CTCT c a este.
 N u sau khi th y phân thu đ c mu i (ho c khi cô c n thu đ c ch t r n khan) mà mmu i = meste + mNaOH
thì este ph i có c u t o m ch vòng (lacton):
0

O
C=O +

NaOH

HO-CH2CH2CH2COONa

 N u g c hidrocacbon c a R’, m t nguyên t C g n v i nhi u g c este ho c có ch a nguyên t
halogen thì khi th y phân có th chuyên hóa thành andehit ho c xeton ho c axit cacboxylic
t
C2H5COOCHClCH3 + NaOH →
C2H5COONa + CH3CHO
0

VD:

CH3-COO

CH + NaOH

CH3-COO

CH3-COO Na + HCHO

 Bài toán v h n h p các este thì nên s d ng ph

ng pháp trung bình.

 Bài 1: Th c hi n ph n ng xà phòng hoá ch t h u c X đ n ch c v i dung d ch NaOH thu đ c m t mu i Y
và ancol Z.
t cháy hoàn toàn 2,07 gam Z c n 3,024 lít O2 (đktc) thu đ c l ng CO2 nhi u h n kh i l ng
n c là 1,53 gam. Nung Y v i vôi tôi xút thu đ c khí T có t kh i so v i không khí b ng 1,03. CTCT c a X là:
A. C2H5COOCH3
B. CH3COOC2H5
C. C2H5COOC3H7
D. C2H5COOC2H5
Gi i :
- Theo đ bài: X đ n ch c, tác d ng v i NaOH sinh ra mu i và ancol ⇒ X là este đ n ch c: RCOOR’.
M t khác: mX + mO2 = mCO2 + m H 2O ⇒ 44. nCO2 + 18. n H 2O = 2,07 + (3,024/22,4).32 = 6,39 gam
Và 44. nCO2 - 18. n H 2O = 1,53 gam ⇒ nCO2 = 0,09 mol ; n H 2O = 0,135 mol

n H 2O > nCO2 → Z là ancol no, đ n ch c, m ch h có công th c: CnH2n+1OH (n ≥ 1)
T ph n ng đ t cháy Z ⇒

n H 2O
nCO2

=

n + 1 0,135
=
⇒ n = 2.
n
0,09

Y có d ng: CxHyCOONa → T: CxHy+1 ⇒ MT = 12x + y + 1 = 1,03.29

x = 2
⇒ C2H5COOC2H5 → đáp án D
y = 6

→ 

 Bài 2: un 20,4 gam m t ch t h u c A đ n ch c v i 300 ml dung d ch NaOH 1 M thu đ c mu i B và h p
ch t h u c C. Cho C ph n ng v i Na d thu đ c 2,24 lit H2 (đktc). Nung B v i NaOH r n thu đ c khí D có t
kh i đ i v i O2 b ng 0,5. Khi oxi hóa C b ng CuO đ c ch t h u c E không ph n ng v i AgNO3/NH3. Xác
1




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

đ nh CTCT c a A?
B. CH3COO-CH(CH3)2

C. C2H5COOCH2CH2CH3 D. C2H5COOCH(CH3)2
A. CH3COOCH2CH2CH3
Gi i:
Ch t C tác d ng v i Na sinh ra khí H2 ⇒ C là ancol. Oxi hóa C ra E không ph n ng v i AgNO3 ⇒ C không là
ancol b c 1. Các đáp án cho A là este đ n ch c. V y B là mu i c a Na.
Nung B v i NaOH r n t o ra D có MD = 32.0,5 = 16. V y D là CH4 ⇒ G c R trong D là CH3-.
t công th c c a A là RCOOR’
CH3COOR’ + NaOH → CH3COONa + R’OH
R’OH + Na → R’ONa + H2
Ta có: n H 2 = 0,1 mol ⇒ nAncol = 2.0,1 = 0,2 mol
nNaOH = 0,3 mol > nAncol ⇒ NaOH d , este ph n ng h t.
⇒ nEste = nAncol = 0,2 mol ⇒ Meste = 20,4/0,2 = 102
⇒ R’ = 102 – 59 = 43 ⇒ g c R’ là C3H7- và ancol b c 2 ⇒ đáp án B đúng
 Bài 3: X là m t ch t h u c đ n ch c có M = 88. N u đem đun 2,2 gam X v i dung d ch NaOH d , thu đ c
2,75 gam mu i. Công th c c u t o thu g n c a ch t nào sau đây phù h p v i X:
A. HCOOCH2CH2CH3.
B. CH3CH2CH2COOH.
C. C2H5COOCH3.
D. HCOOCH(CH3)2.
Gi i:
* Nh n xét: V i l p lu n X là ch t h u c no, đ n ch c, ph n ng v i dung d ch NaOH nên X là axit ho c este
(lo i kh n ng là phenol vì Mphenol ≥ 94 > 88 ( M C6 H 5OH = 94)).

V nguyên t c ta có th gi i đ tìm ra k t qu ( áp án B).
Tuy nhiên, n u l u ý m t chút ta có th tìm ra đáp án mà không c n l i gi i:
Do X đ n ch c ph n ng v i NaOH d nên nmu i = nX. Mà l i có mmu i > mX nên Mmu i > MX
V y R’ < MNa = 23. V y R’ ch có th là H- ho c CH3-. V y ch có đáp án B đúng.
!L u ý: + N u đ bài cho bi t X (có th là axit ho c este, có công th c RCOOR’) ph n ng v i NaOH, mà
mmu i > mX thì R’ < MNa = 23. R’ ch có th là H- ho c CH3+ N u cho rõ X là este mà có mmu i > meste thì nó ph i là este c a ancol CH3OH (MR’ = 15, R’ là CH3-)
VD: Cho 4,2 g este đ n ch c no E tác d ng h t v i dung d ch NaOH ta thu đ c 4,76 g mu i natri. V y công

th c c u t o c a E có th là:
A CH3 –COOCH3
B. HCOOCH3
C. CH3COOC2H5
D. HCOOC2H5
Gi i:
Ta th y: Khi th y phân este mà mmu i >meste, v y g c R’ là CH3- ⇒ lo i đáp án C và D
Vì RCOOR’ → RCOONa
Theo ph ng pháp t ng gi m kh i l ng: C 1 mol este ph n ng thì kh i l ng mt ng = 23 – 15 = 8
Kh i l ng t ng th c t là 4,76 – 4,2 = 0,56 g
⇒ neste = nmu i = 0,56/8 = 0,07 (mol) ⇒ Mmu i = 4,76/0,07 = 68
⇒ R = 68 – 67 = 1 (R là H). V y đáp án B đúng.
 Bài 4: X là m t este no đ n ch c, có t kh i h i đ i v i CH4 là 5,5. N u đem đun 2,2 gam este X v i dung
d ch NaOH (d ), thu đ c 2,05 gam mu i. Công th c c u t o thu g n c a X là:
( kh i B – 2007)
C. CH3COOC2H5
D. HCOOCH(CH3)2.
A. C2H5COOCH3.
B. HCOOCH2CH2CH3.
Gi i:
neste = 2,2/88 = 0,025 mol
Meste = 5,5.16 = 88
⇒ nEste = nmu i = 0,025 mol ⇒ Mmu i = 2,05/0,025 = 82
⇒ R=82 – 67 = 15 ⇒ R là CH3- ⇒ áp án C đúng
* Chú ý: Ta có th dùng ph ng pháp lo i tr đ tìm đáp án:
T đ bài: meste > mmu i ⇒ X không th là este c a ancol CH3OH ⇒ đáp án A lo i.
T ph n ng th y phân ta ch xác đ nh đ c CTPT c a các g c R và R’ mà không th xác đ nh đ c c u t o
c a các g c do đó B và D không th đ ng th i đúng do đó ta lo i tr ti p B và D.
V y ch có đáp án C phù h p
 Bài 5: Cho 20 gam ch t h u c X (ch ch a C, H, O và m t lo i nhóm ch c) có t kh i h i so v i O2 b ng

3,125, tác d ng v i 0,3 mol NaOH. Cô c n dung d ch sau ph n ng thu đ c 23,2 gam bã r n. CTCT c a X có th
là:
A. CH3COOCH=CH-CH3. B. C2H5COOCH=CH2.
C. CH2CH=CHCOOCH3.
D. CH2=CHCOOC2H5.
Gi i:
* Nh n xét: T các đáp án ta th y chúng đ u là este.
t công th c este là RCOOR’
Meste = 3,125.32 = 100 ⇒ neste = 20/100 = 0,2 mol ⇒ nNaOH p = neste = 0,2 mol
⇒ nNaOH d = 0,3 – 0,2 = 0,1 mol
mNaOH = 0,1.40 = 4 g
2




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

⇒ mmu i = 23,2 – 4 = 19,2 g ⇒ Mmu i = 19,2/0,2 = 96 ⇒ R = 96 – 67 = 29 ⇒ R là C2H5V y đáp án ch có th là B.
* Chú ý: N u không xét s chuy n hóa c a ancol không b n ta có th công th c ancol là RCOOR’ (ho c chi ti t
h n đ t công th c X là RCOOCxHy).
RCOOCxHy + NaOH
RCOONa + CxHy+1O C x H y +1O
Áp d ng BTKL: meste + mNaOH (ban đ u) = mbã r n + m C x H y +1O ⇒ m C x H y +1O = 20 + 40.0,3 – 23,2 = 8,8 g
n C x H y +1O = nX = 0,2 mol ⇒ M C x H y +1O = 8,8/0,2 = 44
⇒ 12x + y = 27 ⇒  x = 2 ⇒ g c Hidrocacbon R’: –CH=CH2 ⇒ ch có đáp án B phù h p.
y = 3

 Bài 6: un nóng 0,1 mol este no, đ n ch c m ch h X v i 30 ml dung d ch 20% (D = 1,2 g/ml) c a m t
hiđroxit kim lo i ki m A. Sau khi k t thúc ph n ng xà phòng hoá, cô c n dung d ch thì thu đ c ch t r n Y và
4,6 gam ancol Z, bi t r ng Z b oxi hoá b i CuO thành s n ph m có kh n ng ph n ng tráng b c.
t cháy ch t
r n Y thì thu đ c 9,54 gam mu i cacbonat, 8,26 gam h n h p CO2 và h i n c. Công th c c u t o c a X là:
A. CH3COOCH3
B. CH3COOC2H5
C. HCOOCH3
D. C2H5COOCH3
Gi i :
X là este no, đ n ch c, m ch h : CnH2n+1COOCmH2m+1 ( 0 ≤ n; 1 ≤ m)
Ta có: nX = nAOH (p ) = nZ = 0,1 mol ⇒ MZ = 14m + 18 = 4,6 = 46 ⇒ m = 2
0,1

M t khác:
nA =

7,2
30.1,2.20 = 2. 9,54 ⇒ M = 23 → A là Na ⇒ n
A
NaOH (ban đ u) =
= 0,18 mol
40
100.( M A + 17)
2 M A + 60

C H COONa : 0,1 mol
O2 ,t 0
Y  n 2 n +1
+

→
NaOH d ­: 0,18 − 0,1 = 0,08 mol
V y:

Na 2 CO 3

CO 2
H O
 2

mY + m O 2 (p /­) = m Na 2 CO3 + m CO 2 + m H 2 O

Hay 0,1(14n+68) + 0,08.40 + (3n + 1) .0,1.32 = 9,54 + 8,26 ⇒ n = 1 ⇒ X : CH3COOCH3 → đáp án A
2
2. Thu phân h n h p các este
 Bài 7: M t h n h p A g m 2 este đ n ch c X, Y (MX < My). un nóng 12,5 gam h n h p A v i m t l ng
dung d ch NaOH v a đ thu đ c 7,6 gam h n h p ancol no B, đ n ch c có kh i l ng phân t h n kém nhau 14
đvC và h n h p hai mu i Z.
t cháy 7,6 gam B thu đ c 7,84 lít khí CO2 (đktc) và 9 gam H2O. Ph n tr m kh i
l ng c a X, Y trong h n h p A l n l t là:
A. 59,2%; 40,8%
B. 50%; 50%
C. 40,8%; 59,2%
C. 66,67%; 33,33%
Bài gi i :
T đ bài ⇒ A ch a 2 este c a 2 ancol đ ng đ ng k ti p
t công th c chung c a ancol là C n H 2 n +1 OH

nCO 2 = 7,84/22,4 = 0,35 mol; nH 2O = 9/18 = 0,5 mol ⇒ nB = n H 2 O - n CO 2 = 0,5 – 0,35 = 0,15 mol
⇒ n =

nCO2
nB

C H OH : 0,1 mol
= 2,33. V y B  2 5
C 3 H 7 OH : 0,05 mol

t công th c chung c a hai este là RCOO R ′ ⇒ neste = nNaOH = nmu i = nY = 0,15 mol
⇒ mZ = 12,5 + 0,15.40 – 7,6 = 10,9 g ⇒ M muèi = M R + 67 =

10,9
=72,67 ⇒ M R = 5,67
0,15

Nh v y trong hai mu i có m t mu i là HCOONa
Hai este X, Y có th là:
HCOOC 3 H 7
HCOOC 2 H 5
ho c (II) 
(I) 
C x H y COOC3 H 7
C x H y COOC 2 H 5
- tr
- tr

x = 1
ng h p (I) ⇒ 
y = 3
ng h p (II) ⇒ 12x + y = 8 ( lo i)

3




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

X : HCOOC 2 H 5 : 59,2%
V y A
→ đán án A
Y : CH 3 COOC 3 H 7 : 40,8%
3. Thu phân este đa ch c
+
R(COOR’)n + nNaOH → R(COONa)n + nR’OH , nancol = n.nmu i
+
(RCOO)nR’ + nNaOH → nRCOONa + R’(OH)n , nmu i = n.nancol
+
R(COO)nR’ + nNaOH → R(COONa)n + R’(OH)n, nancol = nmu i
 Bài 8: Cho 0,01 mol m t este X c a axit h u c ph n ng v a đ v i 100 ml dung d ch NaOH 0,2 M, s n
ph m t o thành ch g m m t ancol Y và m t mu i Z v i s mol b ng nhau. M t khác, khi xà phòng hoá hoàn toàn
1,29 gam este đó b ng m t l ng v a đ là 60 ml dung d ch KOH 0,25 M, sau khi ph n ng k t thúc đem cô c n
dung d ch đ c 1,665 gam mu i khan. Công th c c a este X là:
B. C4H8(COO)2C2H4
C. C2H4(COOC4H9)2
D. C4H8(COO C2H5)2
A. C2H4(COO)2C4H8
Gi i:
Ta có: nZ = nY ⇒ X ch ch a ch c este

S nhóm ch c este là:

n NaOH 0,1.0,2
=
= 2 ⇒ CT c a X có d ng: R(COO)2R’
nX
0,01

T ph n ng th y phân: naxit = nmu i = 1 nKOH = 1 .0,06.0,25 = 0,0075 mol

2
2
1
,
665
= 222 ⇒ MR = 56 → R là: -C4H8⇒ M mu i = MR + 83.2 =
0,0075
Meste = 1,29 = 172  R + 2.44 + R’ = 172 ⇒ R’ = 28 (-C2H4-)
0,0075

V y X là: C4H8(COO)2C2H4 → đáp án B.
 Bài 9: un nóng 7,2 gam este X v i dung d ch NaOH d . Ph n ng k t thúc thu đ c glixerol và 7,9 gam h n
h p mu i. Cho toàn b h n h p mu i đó tác d ng v i H2SO4 loãng thu đ c 3 axit h u c no, đ n ch c, m ch h
Y, Z, T. Trong đó Z, T là đ ng phân c a nhau, Z là đ ng đ ng k ti p c a Y. Công th c c u t o c a X là:
CH2
OCOCH2CH2CH3
A. CH2 OCOC2H5
B.
CH

C.

OCOCH2CH2CH3

CH

OCOC2H5

CH2

OCOCH(CH3)2

CH2

OCOCH(CH3)2

CH2

OCOCH2CH2CH3

CH

OCOCH(CH3)2

CH2

OCOC2H3

A ho c B

D.

Gi i :
Vì Y, Z là đ ng đ ng k ti p và Z, T là đ ng phân c a nhau
⇒ có th đ t công th c chung c a este X: C3H5(OCO C n H 2 n +1 )3
(1)

C3H5(OCO C n H 2 n +1 )3 + 3NaOH → 3 C n H 2 n +1 COONa + C3H5(OH)3

Theo (1), ta có : nmu i = 3neste 

7,2
41 + 3(45 + 14 n )

.3 =

7,9
14 n + 68

Y : C 2 H 5 COOH

⇒ n = 2,67 ⇒ CTCT các ch t: Z : CH CH CH COOH

3
2
2

→ đáp án D

T : CH(CH ) COOH
3 2


D ng 02: Bài toán v ph n ng este hoá.

RCOOH + R'-OH

H2SO4, t0

RCOOR' + H2O

c đi m c a ph n ng este hoá là thu n ngh ch nên có th g n v i các d ng bài toán:
 Tính h ng s cân b ng K:

Kcb =

RCOOR' H2O
RCOOH R'OH

 Tính hi u su t ph n ng este hoá:

H=
 Tính l

l­îng este thu ®­îc theo thùc tÕ . 100%
l­îng este thu ®­îc theo lÝ thuyÕt

ng este t o thành ho c axit cacboxylic c n dùng, l

4

ng ancol …




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

* Chú ý: N u ti n hành ph n ng este hóa gi a m t ancol n ch c v i m axit cacboxylic đ n ch c thì s este t i
n(n − 1) n(n + 1)

=
, m=n
n +
(Có th ch ng minh các công th c này v m t toán h c)
đa có th thu đ c là: 
2
2
m + 2(m − 1)(n − 1) , m < n
 Bài 1: H n h p A g m axit axetic và etanol. Chia A thành ba ph n b ng nhau.
+ Ph n 1 tác d ng v i Kali d th y có 3,36 lít khí thoát ra.
+ Ph n 2 tác d ng v i Na2CO3 d th y có 1,12 lít khí CO2 thoát ra. Các th tích khí đo đktc.
+ Ph n 3 đ c thêm vào vài gi t dung d ch H2SO4, sau đó đun sôi h n h p m t th i gian. Bi t hi u su t c a
ph n ng este hoá b ng 60%. Kh i l ng este t o thành là bao nhiêu?
A. 8,80 gam
B. 5,20 gam
C. 10,56 gam

D. 5,28 gam
Bài gi i:
a = 0,1 mol
n A = a + b = 2 n H 2 = 0,3 mol
CH COOH : a mol
⇒ 
⇒ 
H n h p A  3
a = 2 n CO 2 = 0,1 mol
b = 0,2 mol
C 2 H 5 OH : b mol
Vì a < b (⇒ hi u su t tính theo axit) ⇒ s mol este th c t thu đ c: n = 0,1.60% = 0,06 mol
⇒ Kh i l ng este th c t thu đ c: m = 0,06.88 = 5,28 gam → đáp án D
 Bài 2:
đ t cháy hoàn toàn 1 mol axit cacboxylic đ n ch c X c n đ 3,5 mol O2. Tr n 7,4 gam X v i l ng
đ ancol no Y (bi t t kh i h i c a Y so v i O2 nh h n 2). un nóng h n h p v i H2SO4 làm xúc tác. Sau khi
ph n ng hoàn toàn thu đ c 8,7 gam este Z (trong Z không còn nhóm ch c nào khác). Công th c c u t o c a Z
là:
B. C2H3COOCH2CH2OCOC2H3
A. C2H5COOCH2CH2OCOC2H5
C. CH3COOCH2CH2OCOCH3
D. HCOOCH2CH2OCOH
Bài gi i:
y
y
Ph n ng cháy: CXHyO2 + (x + -1)O2 → xCO2 + H2O
(1)
4
2
Theo (1), ta có : x +

y
y
-1= 3,5  x +
= 4,5 ⇒
4
4

x = 3 ⇒ X : C2H5COOH

y = 6

Ancol no Y : CnH2n+2-m (OH)m (1 ≤ m ≤ n) ⇒ este Z : (C2H5COO)mCnH2n+2-m
⇒ Meste = 73m + 14n + 2 – m =
M t khác d Y

O2

8,7
.m hay 14n + 2 = 15m
0,1

(2)

< 2 hay 14n + 2 + 16m < 64 ⇒ 30m + 2 < 64 (vì m ≤ n)  m < 2,1

n=2
T (2) ⇒ 
→ ancol Y : C2H4(OH)2
m

=
2

⇒ Z : C2H5COOCH2CH2OCOC2H5 → đáp án A.

D ng 03: Bài toán v ph n ng đ t cháy este
- t công th c c a este c n tìm có d ng: CxHyOz ( x, z ≥ 2; y là s ch n; y ≤ 2x )

y z
y
t0
− )O2 →
xCO2 + H 2 O
4 2
2
 N u đ t cháy este A mà thu đ c n H 2O = nCO2 ⇔ Este A là este no, đ n ch c, m ch h

Ph n ng cháy: C x H y O z + ( x +

 N u đ t cháy axit cacboxylic đa ch c ho c este đa ch c, s có t 2 liên k t π tr lên ⇒ n H 2O < nCO2
 Ph n ng đ t cháy mu i CnH2n+1COONa: 2CnH2n+1COONa + (3n+1)O2 → Na2CO3 + (2n+1)CO2 + (2n+1)H2O
 Bài 1:
t cháy hoàn toàn m t l ng h n h p hai este X, Y, đ n ch c, no, m ch h c n 3,976 lít oxi (đktc)
thu đ c 6,38 gam CO2. Cho l ng este này tác d ng v a đ v i KOH thu đ c h n h p hai ancol k ti p và 3,92
gam mu i c a m t axit h u c . Công th c c u t o c a X, Y l n l t là
A. C2H5COOC2H5 và C2H5COOC3H7
B. C2H5COOCH3 và C2H5COOC2H5
C. CH3COOCH3 và CH3COOC2H5
D. HCOOC3H7 và HCOOC4H9
Bài gi i :

t công th c trung bình c a 2 este X, Y là: CnH2n+1COO C m H 2 m +1
Vì X, Y đ u là este đ n ch c, no, m ch h

nên: n H 2O = nCO2 = 6,38/44 = 0,145 mol

⇒ meste + mO2 = 44. nCO2 + 18. n H 2O ⇒ meste = 3,31 gam
Ta có : mO (trong este) = meste – mC – mH = 3,31 – 12.0,145 – 2.1.0,145 = 1,28 g
5




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

⇒ nO = 1,28/16 = 0,08 mol ⇒ neste = 0,04 mol
⇒ nmu i = neste = 0,04 mol ⇒ Mmu i = 14n + 84 = 3,92/0,04 = 98 ⇒ n = 1
M t khác: M este = 3,31/0,04 = 82,75 ⇒ 12.1 + 46 + 14 m = 82,75 ⇒ m = 1,77
V y: X là CH3COOCH3 và Y là CH3COOC2H5 → đáp án C
 Bài 2: t cháy 0,8 gam m t este X đ n ch c đ c 1,76 gam CO2 và 0,576 gam H2O. Cho 5 gam X tác d ng
v i l ng NaOH v a đ , cô c n dung d ch sau ph n ng đ c 7 gam mu i khan Y. Cho Y tác d ng v i dung d ch
axit loãng thu đ c Z không phân nhánh. Công th c c u t o c a X là:
O

O
C

C

O

O

O

C
CH
B.
A.
Bài gi i :
Công th c X: CxHyO2 ( 2 ≤ x; y ≤ 2x )

C.

3

Theo đ bài: mc =

D. CH2=CH-COOC2H5

O

0,576.2
1,76.12
= 0,064 gam ⇒ mO (X) = 0,256 gam
= 0,48 gam; mH =
44
18

⇒ x : y : 2 = 0,04 : 0,064 : 0,016 = 5 : 8 : 2
⇒ Công th c c a X: C5H8O2
Vì X là este đ n ch c (X không th là este đ n ch c c a phenol) ⇒ nX = nY = nz = nNaOH = 0,05 mol
Ta có : mX + mNaOH (p ) = 5 + 0,05.40 = 7 gam = mmu i Y
⇒ E là este m ch vòng → đáp án C
D ng 04: Bài toán h n h p este và các ch t h u c khác ( ancol, axit cacboxylic, ...)
Khi đ u bài cho 2 ch c h u c khi tác d ng v i NaOH ho c KOH mà t o ra:
+ 2 mu i và 1 ancol thì có kh n ng 2 ch t h u c đó là
♣ RCOOR’ và R’’COOR’ có nNaOH = nR’OH
♣ Ho c: RCOOR’ và R’’COOH có nNaOH > nR’OH
+ 1 mu i và 1 ancol có nh ng kh n ng sau
♣ RCOOR’ và ROH
♣ Ho c: RCOOR’ và RCOOH
♣ Ho c: RCOOH và R’OH
+ 1 mu i và 2 ancol thì có nh ng kh n ng sau
♣ RCOOR’ và RCOOR’’
♣ Ho c: RCOOR’ và R’’OH
*
c bi t chú ý: N u đ nói ch t h u c đó ch có ch c este thì không sao, nh ng n u nói có ch c este thì
chúng ta c n chú ý ngoài ch c este trong phân t có th có thêm ch c axit ho c ancol!
 Bài 1: H n h p A g m ba ch t h u c X, Y, Z đ n ch c đ ng phân c a nhau, đ u tác d ng đ c v i NaOH.
un nóng 13,875 gam h n h p A v i dung d ch NaOH v a đ thu đ c 15,375 gam h n h p mu i và h n h p
ancol có t kh i h i so v i H2 b ng 20,67. 136,50C, 1 atm th tích h i c a 4,625 gam X b ng 2,1 lít. Ph n tr m
kh i l ng c a X, Y, Z (theo th t KLPT g c axit t ng d n) l n l t là:
A. 40%; 40%; 20%
B. 40%; 20%; 40%
C. 25%; 50%; 25%
D. 20%; 40%; 40%
Bài gi i :
Ta có : n X =

4,625
1.2,1
= 74
= 0,0625mol ⇒ MX =
0,082(273 + 136,5)
0,0625

M t khác: X, Y, Z đ n ch c, tác d ng đ

c v i NaOH ⇒ X, Y, Z là axit ho c este

x = 3
⇒ CTPT d ng: CxHyO2, d dàng ⇒ 
y = 6

n A = a + b + c = 0,1875mol
X : C 2 H 5 COOH : a mol

32 b + 46 c

⇒
V y A
= 20,67
Y : CH 3 COOCH 3 : b mol ⇒ d ancol / H 2 =
+
2
(
b
c

)
Z : HCOOC H : c mol

2
5

m muèi = 96a + 82 b + 68c = 15,375gam

a = 0,075

b = 0,0375 → đáp án B
c = 0,075


D ng 05: Bài toán xác đ nh các ch s c a ch t béo: ch s axit, ch s xà phòng hoá, ch s este, ch s iot...
làm các bài t p d ng này, c n n m v ng các khái ni m sau:
 Ch s axit (aaxit): là s mg KOH c n đ trung hoà axit béo t do có trong 1 gam ch t béo
 Ch s xà phòng hoá (axp): là s mg KOH c n đ xà phòng hoá glixerit và trung hoà axit béo t do có trong 1 g
ch t béo
 Ch s este (aeste): là s mg KOH c n đ xà phòng hoá glixerit c a 1 gam ch t béo
6




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

 Ch s iot (aiot): là s gam iot có th c ng vào n i đôi C=C c a 100 gam ch t béo

 Ch s peoxit (apeoxit): là s gam iot đ c gi i phóng t KI b i peoxit có trong 100 gam ch t béo.
 Bài 1:
xà phòng hoá 35 kg triolein c n 4,939 kg NaOH thu đ
ch t béo trên là:
A. 7
B. 8
C. 9
Bài gi i :

c 36,207 kg xà phòng. Ch s axit c a m u
D. 10

36,207.1000
= 119,102 mol ⇒ nNaOH (dùng đ xà phòng hoá) = 119,102 mol
304
4,939.1000
⇒ nNaOH (đ trung hoà axit béo t do) =
− 119,102 = 4,375mol
40

Theo đ bài: nRCOONa (xà phòng) =

⇒ nKOH (đ trung hoà axit béo t do) = 4,375 mol
⇒ mKOH (trong 1 g ch t béo) =
→ ch s axit = 7 → đáp án A

4,375.56
.1000 = 7mg
35000

 Bài 2: M t lo i ch t béo có ch s xà phòng hoá là 188,72 ch a axit stearic và tristearin.
trung hoà axit t
do có trong 100 g m u ch t béo trên thì c n bao nhiêu ml dung d ch NaOH 0,05 M
A. 100 ml
B. 675 ml
C. 200 ml
D. 125 ml
Bài gi i :
axp = 188,72.10-3 ⇒
ph n ng v i 100 g ch t béo c n mKOH = 188,72.10-3 .100 = 18,872 g

18,872
= 0,337(mol ) ⇒ nNaOH = 0,337 mol
56
n NaOH = n axit + 3n tristearin = 0,337mol
n axit = 0,01mol
⇒ 
⇒ 
m chÊtbÐo = 284 n axit + 890 n tristearin = 100g n tristearin = 0,109 mol

⇒ nKOH =

V y: Trong 100 g m u ch t béo có 0,01 mol axit t do ⇒ nNaOH (p ) = 0,01 mol
⇒ Vdd NaOH = 200 ml → đáp án C

C. Bài t p v n d ng
I. Hoàn thành s đ ph n ng

Câu 1. Vi t các ph ng trình ph n ng d i d ng t ng quát và l y VD hoàn thành các ph n ng sau:
1. Este + NaOH → 1 mu i + 1 ancol

2. Este + NaOH → 1 mu i + 2 ancol
3. Este + NaOH → 2 mu i + 1 ancol
4. Este + NaOH → n (phân t ) mu i + m (phân t ) ancol
5. Este + NaOH → 1 mu i + 1 andehit
6. Este + NaOH → 1 mu i + 1 xeton
7. Este + NaOH → 2 mu i + n c.
8. Este + NaOH → 2 mu i + 1 ancol + n c
9. Este + NaOH → 1 s n ph m duy nh t
Câu 2. Hoàn thành các ph n ng theo s đ sau (d i d ng công th c c u t o).
1. C3H4O2 + NaOH → (A) + (B)
2. (A) + H2SO4 (loãng) → (C) + (D)
3. (C) + AgNO3 + NH3 + H2O → (E) + Ag ↓ + NH4NO3
4. (B) + AgNO3 + NH3 + H2O → (F) + Ag ↓ + NH4NO3
Câu 3. Hoàn thành các s đ ph n ng sau:

II. Bài t p tr c nghi m

Bài 1: Thu phân 11,18 gam este X đ n ch c, m ch h (có xúc tác axit) đ n khi ph n ng hoàn toàn thu đ c
h n h p hai ch t h u c Y và Z. Cho Y, Z ph n ng v i dung d ch AgNO3/NH3 d thu đ c 56,16 gam Ag. Công
th c c u t o c a X là:
C. HCOOCH=CHCH3
D. HCOOCH2CH=CH2
B. CH3COOCH=CH2
A. HCOOC(CH3)=CH2
7




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

Bài 2: Este X no đ n ch c đ lâu ngày b thu phân m t ph n t o ra 2 ch t h u c Y và Z. Mu n trung hoà l ng
axit t o ra t 13,92 gam X ph i dùng 15 ml dung d ch NaOH 0,5 M.
xà phòng hoá l ng este còn l i ph i
dùng thêm 225 ml dung d ch NaOH 0,5 M. N u oxi hoá Y s đ c m t anđehit có m ch phân nhánh. Khi hoá h i
0,4 gam Z đ c th tích b ng th tích c a 0,214 gam O2. Công th c este X là:
A. CH3COOCH2CH2CH2CH3
B. CH3COOCH2CH(CH3)2
C. CH3COOCH(CH3)CH2CH3
D. C2H5COOCH2CH(CH3)2
Bài 3: Xà phòng hoá 3,52 gam este X đ c t o ra t axit đ n ch c và ancol đ n ch c b ng dung d ch NaOH v a
đ đ c mu i Y và ancol Z. Nung nóng Y v i oxi thu đ c 2,12 gam Natri cacbonat, khí CO2 và h i n c. Ancol
Z đ c chia làm hai ph n b ng nhau. Ph n 1 cho tác d ng v i Na v a đ thu đ c khí H2 có s mol b ng ½ s
mol ancol ph n ng và 1,36 gam mu i. Ph n 2 cho tác d ng v i CuO d , nung nóng đ c ch t h u c T có ph n
ng tráng b c. Công th c c u t o c a X là:
A. HCOOC2H5
C. CH3COOC2H5
D. C2H5COOCH3
B. CH3COOCH=CH2
Bài 4: Xà phòng hoá este X đ n ch c, no ch thu đ c m t ch t h u c Y ch a Na. Cô c n, sau đó thêm
NaOH/CaO r i nung nóng thu đ c m t ancol Z và m t mu i vô c . t cháy hoàn toàn ancol này thu đ c CO2
và h i n c theo t l v th tích là 2 : 3. Công th c phân t c a este X là:
A. C4H6O2
D. C3H4O2
B. C3H6O2
C. C2H4O2
Bài 5: Hai este đ n ch c X, Y là đ ng phân c a nhau. Khi hoá h i 7,77 gam X thu đ c th tích h i đúng b ng
th tích c a 3,36 gam O2 (đo cùng đi u ki n). Công th c c u t o thu g n c a X, Y l n l t là:

A. HCOOC2H5 và CH3COOCH3
B. C2H3COOC2H5 và C2H5COOC2H3
C. HCOOCH2CH2CH3 và CH3COOC2H5
D. C2H5COOCH3 và HCOOCH(CH3)2
Bài 6: Xà phòng hoá hoàn toàn 9,7 gam h n h p hai este đ n ch c X, Y c n 100 ml dung d ch NaOH 1,5 M. Sau
ph n ng, cô c n dung d ch thu đ c h n h p hai ancol đ ng đ ng k ti p và m t mu i duy nh t. Công th c c u
t o thu g n c a 2 este là:
A. H-COO-CH3 và H-COO-CH2CH2CH3.
B. CH3COO-CH3 và CH3COO-CH2CH3.
D. H-COO-CH3 và H-COO-CH2CH3.
C. C2H5COO-CH3 và C2H5COO-CH2CH3.
Bài 7: H n h p A g m ba ch t h u c đ n ch c X, Y, Z. Cho 4,4 gam h n h p A ph n ng v a đ v i 250 ml
dung d ch NaOH 0,2 M. Cô c n dung d ch thu đ c 4,1 gam m t mu i khan và thu đ c 1,232 lít h i m t ancol
duy nh t ( 27,30C; 1 atm). Công th c c a X, Y, Z l n l t là:
A. CH3COOH; CH3CH2OH; CH3COOC2H5
B. HCOOH; CH3CH2OH; HCOOC2H5
C. C2H5COOH; CH3CH2OH; C2H5COOC2H5
D. CH2 =CH-COOH; CH3CH2OH; CH2 =CH-COOC2H5
Bài 8: Hoá h i 2,64 gam h n h p hai este X, Y đ ng phân c a nhau thu đ c th tích h i b ng th tích c a 0,84
gam khí nit
cùng đi u ki n, nhi t đ , áp su t. N u đun h n h p X, Y v i m t l ng dung d ch NaOH d đ n
khi ph n ng hoàn toàn, thu đ c 2,32 gam h n h p hai mu i c a hai axit k ti p nhau trong dãy đ ng đ ng.
Công th c c u t o c a X, Y l n l t là:
A. HCOOC3H7 và CH3COOC2H5
B. HCOOC3H7 và HCOOC3H7
C. HCOOC3H7 và CH3COOC2H3
D. C A, B đ u đúng
Bài 9: H n h p X g m 2 ch t h u c m ch h , ch a cùng m t lo i nhóm ch c hoá h c. Khi đun nóng 47,2 gam
h n h p X v i l ng d dung d ch NaOH thì thu đ c m t ancol đ n ch c và 38,2 gam h n h p mu i c a 2 axit
h u c đ n ch c, k ti p nhau trong dãy đ ng đ ng. M t khác, n u đ t cháy h t 9,44 gam h n h p X c n v a đ

12,096 lít khí O2, thu đ c 10,304 lít khí CO2. Các khí đo đktc. Công th c c u t o c a các ch t trong X là:
A. HCOOCH2-CH=CH2 và CH3COOCH2-CH=CH2
B. CH3COOCH2-CH=CH2 và C2H5COOCH2-CH=CH2
C. CH2=CHCOOCH2CH3 và CH3CH=CHCOOCH2CH3 D. CH2=CHCOOCH3 và CH3CH=CHCOOCH3
Bài 10: un nóng 7,66 gam h n h p A g m X, Y là hai ch t h u c đ n ch c, có cùng lo i nhóm ch c, v i 95 ml
dung d ch NaOH 1 M. Sau khi ph n ng x y ra hoàn toàn, cô c n dung d ch thu đ c h n h p hai mu i c a hai
axit k ti p nhau trong dãy đ ng đ ng và m t ancol Z, có t kh i so v i không khí b ng 1,59. Ph n tr m kh i
l ng c a X, Y l n l t là:
A. 48%; 52%
B. 45,60%; 54,40%
C. 50%; 50%
D. 48,30%; 51,70%
Bài 11: H n h p X g m hai este đ n ch c, là đ ng phân c a nhau. cùng đi u ki n v nhi t đ , áp su t, t kh i
h i c a X so v i không khí là 3,03. N u xà phòng hoá hoàn toàn 22 gam X b ng 250 ml dung d ch KOH 1,25 M
(H = 100%) thu đ c dung d ch Y. Cô c n dung d ch Y thu đ c 29,75 gam ch t r n khan. Cho l ng ch t r n tác
d ng v i axit HCl d thu đ c h n h p hai axit k ti p nhau trong dãy đ ng đ ng. Thành ph n % v kh i l ng
các este trong h n h p X l n l t là:
A. 50%; 50%
B. 60%; 40%
C. 45; 65%
D. 75%; 25%
Bài 12: X là este m ch h do axit no A và ancol no B t o ra. Khi cho 0,2 mol X ph n ng v i NaOH thu đ c
32,8 gam mu i.
đ t cháy 1 mol B c n dùng 2,5 mol O2. Công th c c u t o c a X là:
A. (C2H5COO)2C2H4.
B. (HCOO)2C2H4.
C. (CH3COO)2C2H4.
D. (HCOO)3C3H5.
Bài 13: Cho h p ch t X (ch a C, H, O), có m ch C không phân nhánh, ch ch a m t lo i nhóm ch c tác d ng v a
h t 91,5 ml dung d ch NaOH 25% (D = 1,28 g/ml). Sau khi ph n ng x y ra hoàn toàn thu đ c dung d ch Y ch a

m t mu i c a axit h u c , hai ancol đ n ch c, no đ ng đ ng liên ti p đ trung hoà hoàn toàn dung d ch Y c n
8




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

dùng 153 ml dung d ch HCl 4 M. Cô c n dung d ch sau khi trung hoà thì thu đ c h n h p hai ancol có t kh i
h i so v i H2 là 26,5 và 47,202 gam h n h p mu i khan. H p ch t X có công th c c u t o là:
A. C3H7OOC-C4H8-COOC2H5
B. CH3OOC-C3H6-COO-C3H7
C. C3H7OOC-C2H4-COOC2H5
D. C2H5OOC-C3H6-COO-C3H7
Bài 14: X là m t este đa ch c t o b i m t ancol no, m ch h , ba ch c Y và m t axit Z không no, đ n ch c là d n
xu t c a m t olefin. Trong X cacbon chi m 56,7% kh i l ng. Công th c c u t o c a X là:
A. (CH3CH=CHCOO)3C3H5
B. (CH2=CHCOO)3C3H5
C. [CH2=C(CH3)COO]3C3H5
D. A ho c C
Bài 15: un nóng 0,05 mol X v i l ng v a đ dung d ch NaOH thu đ c 6,7 gam mu i c a axit h u c đa ch c
B và 4,6 gam ancol đ n ch c C. Cho ancol C bay h i 1270C và 1 atm s chi m th tích 3,28 lít. CTPT c a X là:
A. CH(COOCH3)3
B. C2H4(COOCH3)2
C. (COOC3H5)2
D. (COOC2H5)2
Bài 16: un nóng 21,8 g ch t h u c X (ch a C, H, O) v i 1 lít dung d ch NaOH 0,5 M thu đ c 24,6 g mu i c a
axit đ n ch c Y và 1 l ng ancol Z. N u cho l ng ancol Z đó bay h i 136,50C và 1,5 atm, th tích khí thu

đ c là 2,24 lít. L ng d NaOH đ c trung hoà b ng 2 lít dung d ch HCl 0,1 M. Công th c c u t o c a X là:
A. (CH3COO)3C3H5
B. (C2H5COO)3C3H5
C. (HCOO)3C3H5
D. CH(COO)3C3H5
Bài 17: Khi xà phòng hoá 5,45 gam X có công th c phân t C9H14O6 đã dùng 100 ml dung d ch NaOH 1 M thu
đ c ancol no Y và mu i c a m t axit h u c .
trung hoà l ng xút d sau ph n ng ph i dùng h t 50 ml dung
d ch HCl 0,5 M. Bi t r ng 23 gam ancol Y khi hoá h i có th tích b ng th tích c a 8 gam O2 (trong cùng đi u
ki n). Công th c c a X là:
A. (C2H5COO)2-C3H5(OH)
B. (HCOO)3C6H11
D. (CH3COO)3C3H5
C. C2H5COO-C2H4-COO-C2H4COOH
Bài 18: X là este c a axit A và ancol đ n ch c B. un nóng 32,34 g X v i dung d ch NaOH d đ n khi ph n ng
hoàn toàn. Cô c n dung d ch thu đ c ch t r n Y và ancol B. un ancol B v i H2SO4 đ c thu đ c 12,0736 lít khí
Z 27,30C, 1 atm và dZ/B = 0,609. Nung Y v i vôi tôi xút thu đ c 5,488 lít khí T duy nh t có t kh i so v i hiđro
b ng 8. Công th c c u t o c a X là:
A. CH2(COOC2H5)2
B. CH2(COOCH3)2
C. (COOC2H5)2
D. CH3-COO-C2H5
Bài 19: t cháy a gam m t este X c n 11,76 lít O2 (đktc), sau ph n ng thu đ c h n h p CO2 và h i n c. D n
h n h p này vào bình đ ng dung d ch Ca(OH)2 d th y kh i l ng bình t ng 26,04 gam và th y xu t hi n 42 gam
k t t a tr ng. Bi t este này do m t axit đ n ch c và ancol đ n ch c t o nên. Công th c phân t c a X là:
A. C4H8O2
B. C2H4O2
C. C3H6O2
D. C5H10O2
Bài 20: Khi đ t cháy hoàn toàn 2,75 gam h p ch t h u c X đ n ch c thu đ c s n ph m cháy ch g m 2,8 lít

CO2 (đktc) và 2,25 gam H2O. N u cho 2,75 gam X tác d ng v i NaOH v a đ đ n khi ph n ng hoàn toàn thu
đ c 3 gam mu i c a axit h u c Y và ch t h u c Z. Tên c a X là:
A. Metyl propionat
B. Etyl propionat
C. Etyl axetat
D. Isopropyl axetat
Bài 21:
t cháy hoàn toàn 3,7 gam ch t h u c X c n v a đ 3,92 lít O2 (đktc) thu đ c CO2 và H2O có t l
mol là 1 : 1. Bi t X tác d ng v i KOH t o ra hai ch t h u c . Công th c phân t c a X là:
A. C3H6O2
B. C3H4O2
C. C2H4O2
D. C4H8O2
Bài 22:
t cháy hoàn 0,1 mol este X thu đ c 0,3 mol CO2 và 0,3 mol H2O. Cho 0,1 mol X tác d ng h t v i
NaOH thì thu đ c 8,2 gam mu i. Công th c c u t o c a X là
C. CH3COOCH3
D. HCOOC2H3
B. CH3COOC2H5
A. HCOOC2H5
Bài 23:
t cháy hoàn toàn m gam este X t o b i ancol no, đ n ch c, m ch h và axit không no, m ch h , đ n
ch c (thu c dãy đ ng đ ng c a axit acrylic, CH2=CHCOOH) thu đ c 3,584 lít CO2 (đktc) và 2,16 gam H2O. Giá
tr c a m là:
A. 1,72 g
B. 4 g
C. 7,44 g
D. 3,44 g
Bài 24:
t cháy hoàn toàn m gam h n h p các este no, đ n ch c, m ch h . S n ph m cháy đ c d n vào bình

đ ng dung d ch Ba(OH)2 d th y kh i l ng bình t ng 151,9 gam. Kh i l ng k t t a t o ra là:
B. 482,65 gam
C. 325 gam
D. 165 gam
A. 245 gam
*Bài 25:
đ t cháy hoàn toàn 6,24 gam m t este X (MA < 180) c n 6,272 lít khí oxi (đktc). S n ph m cháy
đ c h p th hoàn toàn vào dung d ch n c vôi trong d th y có m gam k t t a, kh i l ng dung d ch n c vôi
trong gi m 12,8 gam. Công th c phân t c a X là:
C. C7H8O4
D. C7H10O4
B. C7H10O2
A. C4H6O2
Bài 26: H n h p X g m axit fomic và axit axetic (t l mol 1 : 1). L y 6,36 gam X tác d ng v i 6,9 gam ancol
etylic (xúc tác H2SO4) thu đ c 7,776 gam h n h p este, hi u su t c a các ph n ng este hoá b ng nhau. Giá tr
c a H là:
B. 80%
C. 85%
D. 50%
A. 60%
Bài 27: H n h p X g m axit HCOOH và axit CH3COOH (t l mol 1 : 1). L y 5,3 gam h n h p X tác d ng v i 5,75
gam C2H5OH (có xúc tác H2SO4 đ c) thu đ c m gam h n h p este (hi u su t c a các ph n ng este hoá đ u b ng
80%). Giá tr c a m là:
(
H kh i A – 2007)
A. 10,12.
B. 6,48
C. 8,10
D. 16,20.
Bài 28: Cho 0,1 mol glixerol ph n ng v i 0,15 axit axetic có xúc tác H2SO4 đ c, thu đ c m gam este B (không

9




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

ch a ch c khác) v i hi u su t ph n ng là 80%. Giá tr m là:
A. 8,72 g
B. 14,02 g
C. 13,10 g
D. áp án khác.
Bài 29: Khi cho 58,5 gam m t ch t béo có thành ph n chính là tristearin ph n ng v i dung d ch iot thì th y c n
m t dung d ch ch a 9,91 gam iot. Ch s iot c a m u ch t béo trên là:
A. 16,93
B. 16,39
C. 19,63
D. 13,69
Bài 30: Khi xà phòng hoá 0,9 gam ch t béo c n 24 ml dung d ch KOH 0,25 M. Ch s xà phòng hoá c a m u ch t
béo đó là:
D. 373,33
A. 37,333
B. 3,733
C. 0,3733

III. Bài t p t lu n

D ng 01: Ph n ng thu phân m t este

Bài 1.1. Cho m gam este X t o b i m t axit h u c đ n ch c và m t ancol đ n ch c tác d ng h t v i dung d ch
NaOH. Sau ph n ng thu đ c 3,2 g ancol. Cho l ng ancol này ph n ng v i Na d , thu đ c khí 1,12 lit khí
(đktc). M t khác, m gam X ch làm m t màu 16 gam brom và s n ph m thu đ c ch a 61,54% brom theo kh i
l ng.
a. Xác đ nh m, công th c phân t , công th c c u t o c a X. Bi t các ph n ng x y ra hoàn toàn và g c axit trong
X có c u t o m ch nhánh.
b. Vi t ph ng trình ph n ng trùng h p X? G i tên s n ph m t o ra.
( H GTVT-98)
Bài 1.2. Cho h n h p E g m 1 ancol no đ n ch c X, 1 axit đ n ch c Y và 1 este Z t o b i X và Y. L y 0,13 mol
h n h p E tác d ng đ v i 50 ml dung d ch KOH 1 M đun nóng thu đ c p g ancol X. Hóa h i p g X r i d n qua
ng đ ng CuO d , nung nóng thu đ c andehit F. Cho toàn b F tráng Ag thu đ c 43,2 g Ag.
a. Xác đ nh X và tính p.
b. t cháy 0,13 mol h n h p E thu đ c 5,6 lit ( đktc) CO2 và 5,94 g H2O. Xác đ nh Y, Z, % kh i l ng c a E.
Bài 1.3. Cho 1 este đ n ch c A tác d ng đ v i 0,2 lit dung d ch NaOH a M. Sau ph n ng thu đ c 12,3 g m t
t cháy E r i h p
mu i c a axit B và p gam m t ancol D. un nóng p gam D v i H2SO4 đ c thu đ c anken E.
th h t s n ph m vào bình ch a 3 lit dung d ch Ba(OH)2 0,125 M thì có 59,1 g k t t a t o ra.
a. Tính a, bi t A có t i đa 5 nguyên t C.
b. Xác đ nh công th c có th có c a các ch t A, B, D, E.
Bài 1.4. Cho a gam h n h p A g m 1 axit h u c no đ n ch c, 1 ancol no đ n ch c và 1 este c a chúng tác d ng
đ v i 30 ml dung d ch NaOH 1 M thu đ c ch t B và b gam ancol. t cháy h t a gam h n h p thu đ c 4,144
lit (đktc) CO2 và 3,6 g H2O. Còn khi đ t cháy b gam ancol B thu đ c 5,5 g CO2 và 2,7 g H2O.
Xác đ nh các ch t trong h n h p A.
Bài 1.5. Cho 1,22 gam m t h p ch t h u c ®¬n chøc A ph n ng v a đ v i 200 ml dung d ch KOH 0,1 M ch
thu đ c dung d ch ch ch a 2,16 gam mu i.
t cháy l ng mu i này thu đ c a gam K2CO3, 2,64 gam CO2 và
0,54 gam n c. Xác đ nh CTPT, CTCT c a A và tính a, bi t MA < 140.
Bài 1.6. H p ch t X (C, H, O) ch a m t nhóm ch c trong phân t , không tác d ng v i Na, tác d ng v i NaOH có
th theo t l 1 : 1 hay 1 : 2. Khi đ t cháy 1 phân t gam X cho 7 phân t gam CO2. Tìm công th c c u t o c a X?
D ng 02: Ph n ng thu phân este đa ch c

Bài 2.1. un nóng este E (m ch C không nhánh) v i 0,15 lit dung d ch NaOH 1 M.
trung hòa dung d ch sau
ph n ng ph i thêm 60 ml dung d ch HCl 0,5 M. Cô c n dung d ch sau ph n ng thu đ c 11,475 g h n h p 2
mu i và 5,52 g h n h p 2 ancol đ n ch c. Xác đ nh CTCT c a axit, ancol và este.
Bài 2.2. Khi cho 16 gam h p ch t h u c X có công th c phân t C7H12O4, ch có 1 lo i nhóm ch c tác d ng v a
đ v i 200 gam dung d ch NaOH 4% thu đ c m t ancol Y và 17,8 gam h n h p 2 mu i. Xác đ nh CTCT c a X?
*Bài 2.3. E là h n h p c a 2 đ ng phân m ch không nhánh (ch a C, H, O) ch ch a m t lo i nhóm ch c. un
nóng m gam h n h p E v i 1,5 lít dung d ch NaOH 0,2 M đ n khi ph n ng x y ra hoàn toàn.
trung hoà
NaOH d c n thêm vào h n h p sau ph n ng 120 ml dung d ch HCl 0,5 M. Cô c n h n h p sau khi trung hoà
thu đ c 22,71 gam h n h p mu i khan (trong đó các mu i h u c có s nguyên t C b ng nhau) và 11,04 gam
h n h p 2 ancol đ n ch c b c 1 có phân t l ng khác nhau.
a. Xác đ nh công th c c u t o 2 ancol trên.
b. Xác đ nh công th c c u t o 2 ch t trong h n h p E.
( HYHN - 99)
Bài 2.4. Cho 0,01 mol m t este c a axit h u c ph n ng v a đ v i 100 ml dung d ch NaOH 0,2 M, s n ph m
t o thành ch g m m t ancol và m t mu i v i s mol b ng nhau. M t khác, khi xà phòng hóa hoàn toàn 1,29 gam
este đó b ng m t l ng v a đ 60 ml dung d ch KOH 0,25 M, sau khi ph n ng k t thúc đem cô c n dung d ch
thu đ c 1,665 gam mu i khan. Cho bi t công th c c u t o c a este?
Bài 2.5. H p ch t Y ch a C, H, O ch có m t lo i nhóm ch c, không tác d ng v i dung d ch NaOH, có t kh i h i
so v i không khí b ng 3,173. Cho 3,45 g Y ph n ng v i natri d ta đ c 1,36 lít hiđro 250C, áp su t 770 mmHg
a. Xác đ nh công th c phân t và công th c c u t o c a Y.
10




Cỏc d ng bi toỏn Este

Your dreams Our mission

b.
thu phõn 16,51 gam este c a Y v i axit cacboxylic n ch c B c n dựng 7,8 gam NaOH. Khi thu phõn
0,03 mol este c n dựng 180 ml NaOH 0,5 M. Hóy xỏc nh cụng th c c u t o c a B v c a este.
c. Hóy dựng m t thu c th phõn bi t Y, B v este núi trờn.
( H Th ng Long - 2001)
*Bi 2.6. un núng 7,2 g este A v i dung d ch NaOH d . Ph n ng k t thỳc thu c glyxerol v 7,9 g h n h p
mu i. Cho ton b h n h p mu i ú tỏc d ng v i H2SO4 loóng thu c 3 axit h u c no n ch c m ch h D, E,
F. Trong ú E, F l ng phõn c a nhau, E l ng ng k ti p c a D.
a. Tỡm CTCT c a 3 axit, vi t CTCT cú th cú c a este A.
b.
t chỏy hon ton h n h p 3 axit trờn r i cho s n ph m chỏy h p th h t vo 500 ml dung d ch NaOH 1 M.
Tớnh kh i l ng mu i natri t o thnh.
( H Th ng m i-99)
D ng 03: Phản ứng thuỷ phân hỗn hợp các este
Bài 3.1. Cú hai este l ng phõn c a nhau v u do cỏc axit no m t l n v ancol no m t l n t o thnh.
x
phũng húa 22,2 gam h n h p hai este núi trờn ph i dựng h t 12 gam NaOH nguyờn ch t. Cụ c n dung d ch thu
c 21,8 gam mu i khan (gi thi t l hi u su t ph n ng t 100%). Cho bi t cụng th c c u t o c a hai este?
Bài 3.2. X l h n h p c a hai este ng phõn v i nhau cú t kh i h i so v i CO2 l 2. Th y phõn 35,2 gam X b ng
4 lớt dung d ch NaOH 0,2 M c dung d ch Y. Cụ c n Y thu c 44,6 gam ch t r n khan. Bi t hai este do ancol
no n ch c v axit no n ch c t o thnh. Xỏc nh cụng th c phõn t c a cỏc este.
Bài 3.3. t chỏy hon ton m t l ng h n h p hai este no n ch c, m ch h c n 3,976 lớt oxi ( ktc) thu c
6,38 g CO2. Cho l ng este ny tỏc d ng v a v i KOH thu c h n h p hai ancol k ti p v 3,92 g mu i c a
m t axit h u c . Xỏc nh cụng th c c u t o c a hai ch t h u c trong h n h p u?
Bài 3.4. H n h p Y g m hai este n ch c, m ch h l ng phõn c a nhau. Cho m gam h n h p Y tỏc d ng v a
v i 100 ml dung d ch NaOH 0,5 M, thu c m t mu i c a m t axit cacboxylic v h n h p hai ancol. M t
khỏc t chỏy hon ton m gam h n h p Y c n dựng 5,6 lớt O2 v thu c 4,48 lớt CO2 (cỏc khớ u o ktc).
Xỏc nh cụng th c c u t o c a 2 este trong h n h p Y?
Bi 3.5. H n h p A g m 2 este c a cựng m t axit h u c n ch c v hai ancol n ch c l ng ng k ti p

nhau. X phũng hoỏ hon ton 26,5 gam h n h p A b ng m t l ng dung d ch NaOH v a thu c m gam
mu i v 10,3 gam h n h p hai ancol. Cho ton b l ng ancol ny tỏc d ng h t v i Na (d ) thu c 3,36 lớt khớ
H2 ( ktc). Bi t cỏc ph n ng x y hon ton.
a. Xỏc nh cụng th c c u t o v g i tờn hai este?
b. Xỏc nh m?
Bi 3.6. Cho h n h p 2 ch t h u c cựng ch c tỏc d ng v i dung d ch NaOH (l y d ) thu c 2 mu i v 1 ancol
n ch c, cú t kh i h i so v i hiro l 23. Cho cỏc mu i ú tỏc d ng v i HCl thu c 2 axit no m t l n axit
ng ng k ti p. Ho tan 10 gam h n h p 2 axit ny vo 190 ml dung d ch KOH 1 M thỡ ph n ng v a .
a. Cho bi t 2 ch t trong h n h p ban u thu c ch c gỡ.
b. Vi t CTCT c a cỏc este.
Bi 3.7. t chỏy hon ton m t l ng h n h p 2 este, cho s n ph m ph n ng chỏy qua bỡnh ng P2O5 d , kh i
l ng bỡnh t ng thờm 6,21 g; sau ú cho qua ti p dung d ch Ca(OH)2 d , thu c 34,5 g k t t a.
a. Cỏc este núi trờn thu c lo i gỡ? ( n ch c hay a ch c, no hay khụng no).
b. Cho 6,825 g h n h p 2 este ú tỏc d ng v a v i dung d ch KOH, thu c 7,7 g h n h p 2 mu i v 4,025 g
m t ancol. Tỡm cụng th c phõn t v kh i l ng m i este, bi t r ng kh i l ng phõn t c a 2 mu i h n kộm nhau
khụng quỏ 28 n v cacbon.
( HBK - 99)
Bi 3.8. Thu phõn h n h p 2 este n ch c b ng m t l ng v a dung d ch NaOH thu c 49,2 gam mu i
c a m t axit h u c v 25,5 gam h n h p 2 ancol no ng ng k ti p. Tr n u 2 ancol r i chia lm 2 ph n
b ng nhau. t chỏy h t ph n 1 thu c 0,525 mol CO2. Ph n 2 un v i H2SO4 c 1400C thu c h n h p 3
ete. (Cỏc ph n ng x y ra hon ton).
a. Xỏc nh cụng th c, c tờn, tớnh s mol m i este ban u.
b. Xỏc nh cụng th c 3 ete, tớnh t ng kh i l ng 3 ete t o thnh.
(HV Quõn Y - 99).

D ng 04: Ph n ng este hoỏ

Bi 4.1. H n h p X g m axit axetic v etanol. Chia X thnh 3 ph n b ng nhau. Cho ph n 1 tỏc d ng v i natri d
th y cú 3,36 lớt (ktc) thoỏt ra. Ph n 2 tỏc d ng v i CaCO3 d th y cú 1,12 lớt khớ CO2 thoỏt ra (ktc).
a. Tớnh ph n tr m kh i l ng c a cỏc ch t trong h n h p X.

b. Thờm vi gi t axit H2SO4 vo ph n 3, sau ú un sụi h n h p m t th i gian. Tớnh kh i l ng este t o thnh n u
hi u su t c a ph n ng este hoỏ b ng 60,00%
Bi 4.2. H n h p A g m ancol metylic v m t ancol ng ng. Cho 4,02 gam h n h p A tỏc d ng h t v i Na
th y bay ra 672 ml hiro (ktc).
a. Tớnh t ng s mol hai ancol ó tỏc d ng v i natri.
b. Cho 4,02 gam h n h p A tỏc d ng v i 10 gam axit axetic cú m t H2SO4 c xỳc tỏc. Tớnh kh i l ng este thu
c, gi s hi u su t ph n ng este hoỏ l 100%.
11




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

Bài 4.3. Cho 90 g m t axit h u c A tác d ng v i 55,2 g ancol B có H2SO4 đ c, đun nóng thu đ c 72,6 g m t
este D. t cháy D thu đ c 145,2 g CO2 và 59,4 g H2O.
a. Xác đ nh este D.
b. N u ban đ u nB = 0,8nA. Hãy xác đ nh CTCT c a A, B, D.
c. Tính hi u su t ph n ng este hóa.
Bài 4.4. H n h p X g m axit no, đ n ch c A và ancol no, đ n ch c B có cùng s nguyên t C. Chia h n h p
thành 3 ph n b ng nhau:
- Ph n 1: Cho tác d ng v i Na đ thu đ c 2,8 lit khí (đktc).
- Ph n 2: t cháy h t thu đ c 22 g CO2 và 10,8 g H2O.
a. Xác đ nh A, B và tính % kh i l ng c a h n h p X.
b. un nóng ph n 3 v i H2SO4 đ c thu đ c 7,04 g este. Tính hi u su t c a ph n ng
D ng 5: Bài t p T gi i
Bài 1. Có hai este đ n ch c là đ ng phân c a nhau. Cho 22,2 gam h n h p hai este trên vào 100 ml dung d ch
NaOH 4 M. Sau khi ph n ng k t thúc, cô c n dung d ch thu đ c 25,8 gam ch t r n khan. Ng ng t h n h p hai

ancol bay h i khi ti n hành cô c n, làm khan r i cho tác d ng v i Na (d ) th y thoát ra 3,36 lít khí H2 ( đktc).
Bi t các ph n ng x y ra hoàn toàn.
a. Xác đ nh công th c c u t o c a m i este.
b. Trình bày ph ng pháp hoá h c đ phân bi t 2 este đó.
Bài 2. H n h p Y g m 2 este đ n ch c, m ch h , là đ ng phân c a nhau. Cho m g h n h p Y tác d ng v a đ v i
100 ml dung d ch NaOH 0,5 M thu đ c mu i c a 1 axit h u c và 2 ancol. M t khác đ t cháy hoàn toàn m g h n
h p Y c n dùng 5,6 lít O2 và thu đ c 4,48 lít CO2. Các th tích khí đ u đo đktc.
a. Xác đ nh CTPT, CTCT c a các ch t trong Y.
b. Cho Y l n l t tác d ng v i dung d ch AgNO3/NH3 và Cu(OH)2/NaOH. Vi t ph ng trình ph n ng x y ra.
Bài 3. Cho h n h p 2 este đ n ch c (t o b i 2 axit là đ ng đ ng k ti p) tác d ng hoàn toàn v i 1,5 lít dung d ch
NaOH 2,4 M thu đ c dung d ch A và m t ancol B b c 1. Cô c n dung d ch A thu đ c 211,2 gam ch t r n khan.
Oxi hoá B b ng O2 (có xúc tác) thu đ c h n h p X. Chia X thành 3 ph n b ng nhau:
+ Ph n 1 cho tác d ng v i AgNO3 trong dung d ch NH3 (d ) thu đ c 21,6 gam Ag.
+ Ph n 2 cho tác d ng v i NaHCO3 d , thu đ c 4,48 lít khí (đktc).
+ Ph n 3 tác d ng v i Na v a đ t o ra 8,96 lít khí (đktc) và dung d ch Y. Cô c n Y thu đ c 48,8 g ch t r n
khan. Xác đ nh công th c c u t o và tính % kh i l ng m i este trong h n h p ban đ u.
Bài 4. H n h p A g m 3 este đ n ch c, m ch th ng, t o thành t cùng m t ancol B v i 3 axit h u c , trong đó 2
axit no là đ ng đ ng k ti p nhau và m t axit không no ch a m t liên k t đôi. Xà phòng hoá hoàn toàn 14,7 gam
A b ng dung d ch NaOH, thu đ c h n h p mu i và p gam ancol B. Cho p gam ancol B đó vào bình đ ng natri
d , sau ph n ng có 2,24 lít khí thoát ra và kh i l ng bình đ ng natri t ng 6,2 gam. M t khác đ t cháy hoàn toàn
14,7 gam A, thu đ c 13,44 lít CO2 và 9,9 gam H2O. Xác đ nh công th c c u t o c a t ng este trong A.
Bài 5. H n h p A g m 2 ch t h u c m ch h , ch a cùng m t lo i nhóm ch c hoá h c. Khi đun nóng 47,2 gam
h n h p A v i l ng d dung d ch NaOH thì thu đ c m t ancol đ n ch c và 38,2 gam h n h p mu i c a hai
axit h u c đ n ch c, k ti p nhau trong dãy đ ng đ ng. M t khác, n u đ t cháy h t 9,44 gam A c n v a đ
12,096 lít khí O2, thu đ c 10,304 lít khí CO2. Các th tích khí đo đktc.
a. Xác đ nh công th c phân t , vi t công th c c u t o c a các ch t có trong h n h p A.
b. Tính % kh i l ng các ch t có trong trong h n h p A.
(
H kh i A - 2004)
Bài 6. H n h p X g m 2 este đ n ch c, m ch h , là đ ng phân c a nhau. Cho a gam h n h p X tác d ng v a đ

v i 150 ml dung d ch NaOH 0,25 M thu đ c mu i c a m t axit cacboxylic và h n h p hai ancol. M t khác đ
đ t cháy hoàn toàn a gam h n h p X c n dùng 4,2 lít O2, thu đ c 3,36 lít CO2 (các th tích đo đktc).
Xác đ nh công th c phân t và công th c c u t o c a este.
Bài 7. M t h p ch t h u c A ch ch a C, H, O trong phân t .
t cháy hoàn toàn 1,60 gam ch t A, d n toàn b
s n ph m cháy vào bình đ ng dung d ch Ba(OH)2 d th y kh i l ng bình t ng thêm 4,16 gam và có 13,79 gam
k t t a. Bi t kh i l ng phân t c a A nh h n 200.
a. Xác đ nh công th c phân t c a A.
b. Bi t A ch có m t lo i nhóm ch c, khi cho 16 gam A tác d ng v a đ v i 200 gam dung d ch NaOH 4% thu
đ c m t ancol B và 17,8 gam h n h p hai mu i. Xác đ nh CTCT c a A và B.
Bài 8. H n h p X g m m t axit đ n ch c, m t ancol đ n ch c và este đ c t o b i axit và ancol đó.
t cháy
hoàn toàn 6,2 gam h n h p X đ c 5,04 gam H2O và 6,944 lít CO2 ( đktc). M t khác 3,1 gam h n h p X tác
d ng v a đ v i 250 ml dung d ch NaOH 0,1 M, sau ph n ng thu đ c 1,48 gam ancol. Cho toàn b l ng ancol
này ph n ng h t v i Na thu đ c 224 ml H2 ( đktc).
12




Các d ng bài toán Este

Your dreams – Our mission

Xác đ nh CTPT và vi t CTCT m i ch t trong h n h p X?
Bài 9. un nóng a gam m t h p ch t h u c X có ch a C, H, O m ch không phân nhánh v i dung d ch ch a
11,20 gam KOH đ n khi ph n ng x y ra hoàn toàn, đ c dung d ch B.
trung hoà v a h t l ng KOH d
trong dung d ch B c n dùng 80 ml dung d ch HCl 0,5 M. Làm bay h i dung d ch sau khi trung hoà m t cách c n
th n thu đ c 7,36 gam h n h p hai ancol đ n ch c và 18,34 gam h n h p 2 mu i.

Hãy xác đ nh công th c c u t o c a X và các ch t h u c có trong dung d ch B.
Bài 10. Cho h n h p g m 2 ch t h u c cùng ch c hoá h c. Khi đ t cháy hoàn toàn 27,2 g h n h p này ph i
dùng v a đ 33,6 lít O2 và thu đ c 29,12 lít CO2. Các th tích khí đ u đo đktc. N u đun nóng 13,6 g h n h p
đ u v i l ng d dung d ch NaOH thì thu đ c h n h p g m mu i m t axit h u c đ n ch c và 5,5 g h n h p 2
ancol no, đ n ch c k ti p nhau trong dãy đ ng đ ng.
Xác đ nh CTPT, CTCT và kh i l ng m i ch t trong 13,6 g h n h p

13