Một số vấn đề về kế toán cho vay hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương

Chuyên đề tốt nghiệp

lời nói đầu

LO
BO
OK
.CO
M

Qua hơn 50 năm xây dựng trởng thành và phát triển, ngành Ngân
hàng luôn luôn là một ngành quản lý tổng hợp, với chức năng hoạt động là
trung tâm tiền tệ, tín dụng và thanh toán, ngành Ngân hàng đà thực hiện tốt
chủ trơng chính sách của Đảng và nhà nớc, thực sự trở thành công cụ thúc
đẩy nền kinh tế liên tục phát triển, góp phần đẩy lùi lạm phát, thực hiện chính
sách xoá đói giảm nghèo và thực hiện công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nớc.
Thông qua hoạt động của kế toán Ngân hàng mang tính chất tổng hợp,
vì số liệu của kế toán ngân hàng không chỉ phản ánh tổng hợp các mặt hoạt
động của ngân hàng mà còn phản ánh đại bộ phận hoạt động của nền kinh tế.
Xuất phát từ vị trí, vai trò quan trọng của công tác kế toán cho vay. Trong
những năm qua ngành Ngân hàng đà tập trung cải tiến, đa công nghệ mới
hiện đại nh vi tính nối mạng vào công tác kế toán nên đà đem lại kết quả tốt,
góp phần vào sự phát triển và hội nhập của ngành Ngân hàng cũng nh nền
kinh tế đất nớc.
Hiện nay các Ngân hàng từng bớc đổi mới nghiệp vụ tín dụng để
hoàn thiện hơn nữa mặt nghiệp vụ này nhằm đem lại hiệu quả cao cho Ngân
hàng.Tuy nhiên để thực hiện tốt nghiệp vụ tín dụng thì phải tổ chức tốt nghiệp
vụ kế toán cho vay, bởi lẽ kế toán cho vay làm nhiệm vụ ghi chép, phản ánh
toàn bộ kế toán cho vay, thu nỵ, theo dâi d− nỵ thc nghiƯp vơ tín dụng.Xuất
phát từ tầm quan trọng của kế toán cho vay nên trong những năm đổi mới,

Nhà nớc nói chung cũng nh ngành Ngân hàng nói riêng đà tập trung giải
quyết, hoàn thiện chế độ kế toán cho vay đối với nền kinh tế nên kế toán cho
vay đà thu đợc những kết quả bớc đầu.

KI

Tuy nhiên kế toán cho vay nói chung và kế toán cho vay hộ sản xuất
nói riêng hiện nay còn một số tồn tại cần phải giải quyết.Qua nghiên cứu thấy
rõ đợc tầm quan trọng của công tác kế toán cho vay, để phản ánh kết quả
trong thời gian học tập vừa qua tôi đà lựa chọn đề tài :"Một số vấn đề về kế
toán cho vay hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Ninh Giang tỉnh Hải
Dơng"để viết bản chuyên đề tốt nghiệp.

Hà ThÞ Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

Chuyên đề ngoài phần mở đầu và kết luận còn gồm các phần cơ bản
nh sau:
Chơng I: Những lý luận cơ bản về tín dụng Ngân hàng và kế toán cho
vay trong hoạt động Ngân hàng.

LO
BO
OK
.CO
M

Chơng II: Tình hình kế toán cho vay tại Ngân hàng nông nghiệp và

phát triển nông thôn huyện Ninh Giang-Hải Dơng.
Chơng III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện nghiệp vụ kế toán cho
vay đối với hộ sản xuất tại Ngân hàng nông nghiệp huyện Ninh Giang- Hải
Dơng
Do điều kiện thời gian thực tập ngắn, kinh nghiệm nghiên cứu của bản
thân còn hạn chế, đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận
đợc sự góp ý của Thầy, Cô và các cô chú trong ban lÃnh đạo Ngân hàng để
đề tài đợc hoàn thiện hơn.

KI

Xin chân thành cảm ơn !

Hà ThÞ Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

chơng I
những lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng
và kế toán cho vay trong hoạt động kinh
doanh ngân hàng

LO
BO
OK
.CO
M

i. tín dụng ngân hàng và vai trò của tín dụng ngân

hàng trong nền kinh tế quốc dân
1. Sự ra đời của tín dụng Ngân hàng
Trong quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hoá, xuất phát từ nhu
cầu đi vay và cho vay giữa ngời thiếu vốn và ngời thừa vốn trong cùng một
thời điểm đà hình thành nên quan hệ vay mợn lẫn nhau trong xà hội và trên
cơ sở đó hoạt động tín dụng ra đời.
Khái niệm: Tín dụng Ngân hàng là sự chuyển nhợng tạm thời một
lợng giá trị từ ngời sở hữu sang cho ngời sử dụng, sau một thời hạn nhất
định đợc quay lại ngời sở hữu với một giá trị lớn hơn ban đầu gồm cả gốc
và lÃi.
Tín dụng có nghĩa là sự tín nhiệm, tin tởng, là phạm trù kinh tế có sản
xuất và trao đổi hàng hoá thì ở đó có hoạt động tín dụng.
Tín dụng là quan hệ vay mợn giữa Ngân hàng và khách hàng có hoàn
trả. Tín dụng Ngân hàng là tín dụng bằng tiền đợc thể hiện một bên là Ngân
hàng với một bên là các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, hộ gia đình, các thành
phần kinh tế. Trong đó, Ngân hàng đóng vai trò trung gian, vừa là ngời đi vay
vừa là ngời cho vay. Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng là đi vay để cho
vay.

KI

Trong nền kinh tế thị trờng vốn bằng tiền của các đơn vị, các tổ chức
kinh tế không giống nhau về cả số lợng và thời gian. Trong cùng một thời
gian, đơn vị này thiếu vốn sản xuất kinh doanh nhng đơn vị khác lại thừa vốn
không sử dụng hết. Trong khi đó các đơn vị hoạt động lại không phụ thuộc
vào nhau. Do vậy sự thiếu vốn của đơn vị này và sự thừa vốn của đơn vị kia
cùng một thời gian đều có ảnh hởng không tốt đến hoạt động sản xuất kinh
doanh.Nếu không có sự điều hoà vốn từ nơi thừa sang nơi thiếu thì nền kinh tế
không thể phát triển đợc.

Hà ThÞ Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

Do vậy cần thiết phải có một tổ chức đứng ra làm nhiệm vụ điều hoà
vốn trong nền kinh tế. Đó là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của Ngân hàng
nói chung và tín dụng Ngân hàng nói riêng.

LO
BO
OK
.CO
M

Nền kinh tế xà hội phát triển đợc từ giai đoạn này sang giai đoạn
khác và cho đến ngày nay cũng có phần đóng góp vai trò đáng kể của ngành
Ngân hàng nói chung và tín dụng Ngân hàng nói riêng
Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng chủ yếu là đi vay để cho vay,
huy động mọi khoản tiền nhàn rỗi trong dân c với lÃi suất quy định của Nhà
nớc để cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các cá nhân trong xà hội
có nhu cầu vay vốn với lÃi suất cao hơn lÃi suất huy động. Đây là nghiệp vụ cơ
bản và quan trọng của Ngân hàng, nó quyết định sự tồn tại và phát triển của hệ
thống Ngân hàng.
Trong cơ chế thị trờng, vốn cho vay là tài sản chiếm tỷ trọng cao nhất
trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. Vì vậy tín dụng Ngân hàng có
một vị trí hết sức quan trọng đối với bản thân Ngân hàng.
Cùng với lịch sử phát triển của nền sản xuất hàng hoá, vai trò của tín
dụng Ngân hàng cũng phát triển và hoàn thiện. Tín dụng Ngân hàng có một
vai trò hết sức quan träng trong nỊn kinh tÕ x· héi.

2. Vai trß cđa tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế quốc dân.

KI

Đứng trên góc độ kinh tế học, tín dụng Ngân hàng đợc hiểu nh là
quan hệ kinh tế về sử dụng vốn tạm thời giữa Ngân hàng với các tổ chức, cá
nhân theo nguyên tắc hoàn trả, dựa trên cơ sở tín nhiệm, làm thoả mÃn nhu
cầu về vốn của các doanh nghệp và cá nhân trong kinh doanh.Nghĩa là, trong
nền kinh tế có nhiều ngời có nguồn vốn nhàn rỗi, muốn đầu t cho ngời
khác vay với mục đích vừa có lợi nhuận, vừa đảm bảo an toàn đồng vốn.Bên
cạnh đó lại có những ngời đầu t trực tiếp vào khâu sản xuất kinh doanh cần
có vốn để sản xuất kinh doanh để thu lợi nhuận.Họ rất muốn vay vốn tõ nh÷ng
ng−êi tiÕt kiƯm víi møc chi phÝ thÊp nhÊt.Tõ những yêu cầu đó mà các tổ chức
tín dụng đà xuất hiện làm trung gian để tập trung vốn tạm thời nhàn rỗi, rồi
trên cơ sở vốn đó sẽ phân phối lại cho ngời cần vốn, quan hệ này làm nảy
sinh tín dụng ngân hàng.Nh vậy, sự xuất hiện của tín dụng ngân hàng là hết
sức cần thiết và có vai trò to lớn trong việc phục vụ phát triển kinh tế, nó thể
hiện nh sau :

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

2.1 - Tín dụng Ngân hàng góp phần thu hút số tiền nhàn rỗi trong xÃ
hội và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn:

LO
BO
OK

.CO
M

Trong nền kinh tế thị trờng, hoạt động tín dụng là một hoạt động kinh
doanh chủ yếu của Ngân hàng Thơng mại. Để thực hiện quá trình kinh
doanh, Ngân hàng phải có nguồn vốn và trên cơ sở nguồn vốn đó để đáp ứng
nhu cầu vay vốn ngày càng tăng của sự nghiệp phát triển kinh tế xà hội.
Nói cách khác Ngân hàng phải thực sự trở thành ngời đi vay để cho
vay. Điều này là một thực tế khách quan.
Mặt khác, trong nền kinh tế thờng xuyên xuất hiện những nguồn vốn
bằng tiền tạm thời cha sử dụng thuộc các thành phần kinh tế. Đồng thời, ở
các thành phần kinh tế khác lại xuất hiện, hiện tợng thiếu vốn tạm thời cần
đợc giải quyết. Sự tham gia của tín dụng Ngân hàng đợc coi nh một công
cụ để giải quyết mâu thuẫn trên đây về cung - cầu vốn tiền tệ nh vậy, vèn
tiỊn tƯ trong nỊn kinh tÕ cã ®iỊu kiƯn mang đầy đủ nội dung kinh tế của phạm
trù t bản hoá giá trị thặng d. Lợi tức đi vay và cho vay của Ngân hàng luôn
luôn là công cụ điều chỉnh quan hệ cung - cầu vốn tín dụng. Gắn liền với nền
kinh tế thị trờng là kinh doanh và lợi nhuận. Hoạt động kinh doanh chủ yếu
của Ngân hàng là đi vay để cho vay và nh vậy nếu xảy ra điều rủi ro trong
kinh doanh của doanh nghiệp, các thành phần kinh tế sẽ dẫn đến rủi ro của
Ngân hàng, ngân hàng sẽ mất khả năng thanh toán.
Chính vì lẽ đó mà trong nền kinh tế thị trờng, mỗi Ngân hàng trong
môi trờng cạnh tranh phải dựa vào nghệ thuật quản trị kinh doanh vào việc
đổi mới công nghệ và nghiệp vụ tín dụng Ngân hàng, thông qua hoạt động
Marketting Ngân hàng và việc nhanh chóng sử dụng thành tựu khoa học kỹ
thuật... nhằm thu hút tối đa nguồn vốn tiềm tàng trong nền kinh tế để thực
hiện kinh doanh đáp ứng yêu cầu vốn cho tăng trởng kinh tế, tạo lợi nhuận
cho Ngân hàng.

KI

Trong nền kinh tế thị trờng, bên cạnh các chính sách tài chính tiền tệ,
sự hoạt động của thị trờng tài chính, thị trờng vốn, thị trờng tiền tệ... tín
dụng ngân hàng góp phần tích cực vào quá trình vận động liên tục của nguồn
vốn. Điều đó vừa làm tăng trởng khả năng tích luỹ t bản (trong đó phần lợi
nhuận) của các ngân hàng, vừa thúc đẩy quá trình tăng trởng tín dụng, tăng
trởng kinh tế làm cho hệ thống Ngân hàng ngày càng lớn mạnh.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

2.2 - Tín dụng Ngân hàng là đòn bẩy kinh tế quan trọng thúc đẩy quá
trình mở rộng quan hệ lu thông hàng hoá quốc tế:

LO
BO
OK
.CO
M

Ngày nay, trong mối quan hệ kinh tế, sự hợp tác bình đẳng đôi bên
cùng có lợi giữa các nớc trên thế giới và khu vực đang đợc phát triển rất đa
dạng cả về nội dung và hình thức, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Đó là nhân
tố hết sức quan trọng tạo điều kiện cho sự phát triển của mỗi nớc, nhất là các
nớc đang phát triển nh Việt Nam.
Đầu t− vèn ra n−íc ngoµi vµ kinh doanh xt nhËp khẩu hàng hoá là
lĩnh vực hợp tác kinh tế quốc tế thông dụng. Thông qua quá trình nhận và cho
vay tài trợ xuất nhập khẩu của các nớc. Cấp tín dơng cịng nh− c¸c tỉ chøc tÝn

dơng, cïng víi sù tham gia trực tiếp vào quan hệ thanh toán quốc tế, tín dụng
ngân hàng đà làm tăng mối quan hệ tốt đẹp giữa các nớc, đồng thời thúc đẩy
hoạt động xuất nhập khẩu, thúc đẩy sản xuất trong nớc phát triển, thúc đẩy
tăng trởng kinh tế. Nh vậy tín dụng sẽ là trợ thủ đắc lực về vốn cho các nhà
đầu t và kinh doanh xuất khẩu hàng hoá.
Gần đây với chủ trơng nền kinh tế nhiều thành phần, với việc thực
hiện hệ thống ngân hàng hai cấp, với môi trờng pháp luật ngày càng hoàn
thiện và đi vào đời sèng kinh tÕ - x· héi vµ nhÊt lµ tõ khi có luật Ngân hàng ra
đời, vai trò của tín dụng ngân hàng đang phát triển mạnh mẽ hơn nhằm góp
phần tích cực vào mối quan hệ kinh tế giữa nớc ta và các nớc trên thế giới.
2.3 - Tín dụng Ngân hàng tác động có hiệu quả đến nhịp độ phát
triển sôi động thúc đẩy cạnh tranh trong nền kinh tế thị trờng:
Trong nền kinh tế hàng hoá, tiền tệ là công cụ kinh tế - xà hội. Trong
lĩnh vực sản xuất và kinh doanh hàng hoá, dịch vụ, mọi chu kỳ đều bắt đầu
bằng tiền tệ và kết thúc bằng khối lợng tiền tệ lớn hơn, tạo điều kiện để tái
mở rộng hoạt động.

KI

Trong chu trình này, tăng nhanh vòng quay vốn tiền tệ là một trong
các yếu tố quyết định thành công trong sản xuất kinh doanh. Để rút ngắn thời
gian nhằm tăng nhanh vòng quay vốn, mỗi chủ thể kinh doanh phải chủ động
tìm kiếm và thực hiện nhiều biện pháp nh: ứng dụng những thành tựu khoa
học kỹ thuật, đổi mới công nghệ, hoàn thiện nghệ thuật quản trị kinh doanh,
tìm kiếm thị trờng mới... những việc làm này đòi hỏi một khối lợng lớn về
vốn, tín dụng Ngân hàng sẽ là ngời đáp ứng nhu cầu đó.

Hà Thị Nhung

Chuyên đề tốt nghiệp

Những quan hệ tín dụng nảy sinh việc vay vốn phải đợc hoàn trả đầy
đủ với một khoản lÃi kèm theo (theo lÃi suất quy định), trong thời hạn thoả
thuận đà đợc cam kết trong hợp đồng tín dụng.

LO
BO
OK
.CO
M

Trờng hợp nguyên tắc tín dụng trên đây bị vi phạm tổ chức kinh tế
phải chịu phạt lÃi suất quá hạn cao hơn lÃi suất thông thờng hoặc bị tớc
quyền vay vốn hoặc thanh lý tài sản đà thế chấp để trả nợ Ngân hàng.
Khi vay vốn các chủ thể kinh doanh phải tìm mọi biện pháp để tăng
nhanh vßng quay vèn, kinh doanh cã l·i, thu håi vèn để trả nợ và lÃi vay Ngân
hàng đúng hạn.
2.4 - Tín dụng Ngân hàng với việc điều chỉnh chiến lợc kinh tế,
góp phần chống lạm phát tiền tệ:
Nền kinh tế hàng hoá luôn luôn chuyển động theo hai chiều hớng:
Phát triển theo nhịp độ tăng trởng hoặc giảm sút theo quy luật lạm phát. Cả
hai trờng hợp đó đều có ảnh hởng đến hoạt động tín dụng.
Tín dụng ngân hàng tạo nguồn vốn từ huy động các đồng tiền nhàn rỗi
trong nền kinh tế thông qua lÃi suất linh hoạt và phù hợp với chỉ số giá cả
đánh giá hàng hoá để thu hút đợc nguồn vốn đủ lớn cho việc đầu t vào các
công trình trọng điểm mà chiến lợc kinh tế đà đề ra. Nếu không dùng công
cụ tín dụng ngân hàng để huy động vốn tạm thời nhàn rỗi trong xà hội dới
các hình thức thì có lúc Nhà nớc phải huy động trái phiếu, kỳ phiếu, thậm trí
phải phát hành giấy bạc.

KI

Hình thức huy động vốn bằng nghiệp vụ tín dụng Ngân hàng có ý
nghĩa kinh tế to lớn nó không làm tăng thêm khối lợng tiền lu thông nên
không ảnh hởng đến lu thông tiền tệ và giá cả. Ngợc lại, nếu Nhà nớc
phát hành tiền giấy cho ngân sách dù có đa vào đầu t phát triển các chơng
trình kinh tế mang tính chiến lợc cũng dẫn đến tăng khối lợng tiền tệ trong
lu thông, gây lên lạm phát ảnh hởng trực tiếp đến giá cả và đời sống xà hội.
Trong thời gian qua trọng tâm của công tác tín dụng là tích cực huy
động vốn để cho vay. Theo định hớng của Thống Đốc Ngân hàng Nhà nớc
Việt Nam là: "Ngân hàng phải đi vay để cho vay". Tập trung vốn vào các
công trình trọng điểm, các ngành sản xuất nh: Nông nghiệp, sản xuất hàng
hoá xuất khẩu... Ngân hàng cũng nh Kho bạc Nhà nớc tích cực đa dạng hoá

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

các hình thức huy động vốn, chính vì vậy đà góp phần đáng kể vào sự nghiệp
phát triển kinh tế đất nớc.

LO
BO
OK
.CO
M

Nh vậy tín dụng Ngân hàng không chỉ là đòn bẩy kinh tế mà còn là

công cụ để Nhà nớc điều tiết sản xuất, điều chỉnh chiến lợc kinh tế, phân
công lao động xà hội, tiết kiệm phát hành tiền vào lu thông, sử dụng có hiệu
quả vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong xà hội, góp phần kiềm chế lạm pháp,
ổn định sức mua của đồng tiền. Rõ ràng thông qua vai trò tín dụng với hoạt
động của các Ngân hàng Thơng mại và các tổ chức tín dụng theo cơ chế thị
trờng có sự quản lý vĩ mô của Nhà nớc, tín dụng ngân hàng đà thúc đẩy
tăng trởng kinh tế, góp phần kiềm chế lạm phát.
Thông qua tín dụng Ngân hàng tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị,
các tổ chức kinh tế, các cá nhân có vốn sản xuất kinh doanh thu đợc hiệu
quả, góp phần phát triển nền kinh tế xà hội.
Đối với Ngân hàng tín dụng là một trong những nghiệp vụ cơ bản quan
trọng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng, nhằm bổ sung vốn cho các doanh
nghiệp, tổ chức kinh tế và các cá nhân trong xà hội để sản xuất kinh doanh.
Đây là nghiệp vụ sinh lời chủ yếu của Ngân hàng thơng mại.
ii. Vai trò, nhiệm vụ của Kế TOán cho vay.

KI

Hoạt động tín dụng là một trong những nghiệp vụ cơ bản trong hoạt
động kinh doanh của Ngân hàng nhằm bổ sung vốn cho các đơn vị, tổ chức
kinh tế, các doanh nghiệp và cá nhân trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Đây là nghiệp vụ sinh lời chủ yếu của Ngân hàng thơng mại, nó quyết định
sự sống còn của Ngân hàng thơng mại nó quyết định việc mở rộng hay thu
hẹp chức năng trung gian tín dụng.Từ đó quyết định đến phạm vi, quy mô hoạt
động của một ngân hàng thơng mại và cũng là nghiệp vụ chiếm tỉ trọng lớn
nhất trong tổng tài sản có của ngân hàng. Đối với nền kinh tế nó thúc đẩy sản
xuất và lu thông hàng hoá phát triển, tăng tốc độ lu thông tiền tệ.
1.Vai trò của kế toán cho vay
- Kế toán cho vay giữ một vị trí quan trọng trong toàn bộ nghiệp vụ kế
toán của Ngân hàng, vì thế kế toán cho vay tham gia trực tiếp vào quá trình

cho vay vốn, nghiệp vụ cơ bản trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng.
- Thông qua số liệu của kế toán cho vay, LÃnh đạo ngân hàng biết đợc
tình hình sử dụng vốn, sự biến động vốn hàng ngày. Từ đó, làm tham mu cho

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

lÃnh đạo điều hành hoạt động tín dung của Ngân hàng một cách nhịp nhàng,
đồng bộ, kịp thời để có chính sách phù hợp cho việc quản trị kinh doanh của
Ngân hàng nh mục tiêu đề ra: an toàn, lợi nhuận, và lành mạnh trong hoạt
động kinh doanh của Ngân hàng.

LO
BO
OK
.CO
M

- Kế toán cho vay đợc xác định là một bộ phận kế toán rất quan trọng
bởi kế toán cho vay phục vụ và hỗ trợ đắc lực cho nghiệp vụ tín dụng nó quyết
định sự tồn tại của các Ngân hàng thơng mại.
- Đứng ở góc độ kế toán khi thu nợ, thu lÃi kế toán cho vay đà giúp cho
Ngân hàng thu nợ gốc, lÃi đầy đủ, chính xác, kịp thời.
- Thông qua kế toán cho vay, Ngân hàng cũng nh bạn hàng của doanh
nghiệp đánh giá đợc khả năng hấp thụ của doanh nghiệp sử dụng vốn có hiệu
quả không? Để từ đó đánh giá xu thế vận động của doanh nghiệp trên thị
trờng, giúp cho ngân hàng và bạn hàng của các doanh nghiệp có chiến lợc
đầu t phù hợp, có hiệu quả.

- Kế toán cho vay là công cụ để đảm bảo an toàn tài khoản vốn vay của
Ngân hàng, đồng thời hạn chế rủi ro, góp phần ổn định nguồn thu nhập của
Ngân hàng. Thông qua việc ghi chép quá trình cho vay, thu nợ, theo dõi kỳ
hạn nợ hàng ngày, lu hồ sơ vay vốn... thể hiện kế toán cho vay bảo vệ an toàn
một khối lợng tài sản lớn của bản thân Ngân hàng và khách hàng.
2. Nhiệm vụ cđa kÕ to¸n cho vay
- X¸c lËp chøng tõ kÕ toán cho vay một cách hợp lệ, hợp pháp nhằm
tạo cơ sở hành lang pháp lý giữa Ngân hàng và khách hàng.

KI

- Mở đầy đủ các loại sổ sách (nội ngoại bảng) để hạch toán ghi chép,
phản ánh một cách đầy đủ, kịp thời, chính xác toàn bộ các khoản cho vay, thu
nợ, theo dõi kỳ hạn nợ để thu nợ và hỗ trợ thu nợ kịp thời các món vay đến
hạn, tính thu lÃi đúng lÃi suất, đúng thời gian quy định, theo dõi d nợ thuộc
nghiệp vụ tín dụng của Ngân hàng thơng mại. Trên cơ sở đó giám sát chặt
chẽ quá trình sử dụng tiền vay và tổ chức quản lý lu trữ hồ sơ theo qui định
đảm bảo an toàn tài sản của Ngân hàng.
- Kế toán cho vay phối hợp với bộ phận tín dụng quản lý các khoản cho
vay đem lại hiệu quả cao của mỗi món vay cụ thể: kế toán cho vay cung cấp
thông tin chính xác, kịp thời về số liệu những món vay đà quá hạn, sắp đến

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

hạn để cán bộ tín dụng có kế hoạch đôn đốc thu nợ kịp thời, đồng thời cung
cấp cho LÃnh đạo quản lý, điều hành có hiệu quả.

LO
BO
OK
.CO
M

-Nh vậy, kế toán cho vay cùng với các nghiệp vụ kế toán Ngân hàng
khác thông qua các hoạt động của mình giúp cho Ngân hàng vừa thực hiện
đợc chức năng kinh doanh, vừa cung ứng vốn cho nền kinh tế, với vai trò
quan trọng đó, hệ thống kế toán Ngân hàng nói chung và kế toán cho vay nói
riêng cần phải đợc hoàn thiện hơn nữa để đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của
ngành Ngân hàng và nền kinh tế thị trờng.
III. các phơng thức cho vay, chứng từ tài khoản kế
toán cho vay, thu nợ
1.Các phơng thức cho vay:
Theo quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 của Thống
đốc Ngân hàng Nhà nớc: Có 9 phơng thức cho vay.
Trên cơ sở nhu cầu sử dụng của từng khoản vay của khách hàng và khả
năng kiểm tra, giám sát của Ngân hàng, NHNo nơi cho vay thoả thuận với
khách hàng vay về việc lựa chọn phơng thức cho vay sau đây:
1.1 -Phơng thức cho vay theo từng lần (theo món):

áp dụng phơng thức tín dụng cho vay từng lần, khách hàng phải
lập giấy đề nghị vay vốn theo từng lần, nộp vào Ngân hàng cùng với các thủ
tục cần thiết khác để chứng minh cơ sở pháp lý cho hoạt động kinh doanh
của khách hàng, cũng nh ớc tính hiệu quả kinh tế đối với khoản tín dụng
đó.
Trong trờng hợp Ngân hàng chấp nhận cho vay, Ngân hàng cùng
khách hàng ký kết hợp đồng tín dụng, thoả thuận với các điều kiện, yếu tố về
số tiền, mục đối tợng, vốn vay, thời hạn trả nợ, lÃi suất...

KI

Trên cơ sở hợp đồng tín dụng đà đợc ký kết, kế toán cho vay giải
ngân phát tiền vay đồng thời hạch toán:
Nợ: TK cho vay khách hàng.

Có: TK tiền mặt
Có: TK tiền gửi khách hàng

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

Mỗi khoản vay đều đợc xác định thời hạn trả nợ cụ thể trên hợp đồng
tín dụng. Vì vậy để theo dõi thời hạn trả nợ, kế toán cho vay phải sắp xếp hồ
sơ, khế ớc sao cho khoa học gọn gàng theo kỳ hạn trả nợ của khách hàng.

LO
BO
OK
.CO
M

Để tiện lợi cho việc đôn đốc trả nợ, một khoản nợ có thể chia ra nhiều
kỳ hạn trả nợ khác nhau về nguyên tắc khi đến hạn khách hàng phải có nhiệm
vụ trả nợ cho Ngân hàng đúng hạn.
Khi khách hàng trả nợ hạch toán ghi:
Nợ :TK tiền mặt

Nợ :TK tiền gửi (nếu trả bằng chuyển khoản).

Có :TK cho vay khách hàng.

Nếu đến hạn trả gốc và lÃi mà khách hàng không trả đợc cho Ngân
hàng thì khách hàng phải làm đơn xin điều chỉnh kỳ hạn hoặc xin gia hạn số
tiền gốc và lÃi đó.
+ Nếu đợc Ngân hàng chấp thuận cho gia hạn hoặc điều chỉnh
kỳ hạn nợ thì kế toán cho vay điều chỉnh kỳ hạn nợ trong máy tính và lu
đơn gia hạn hoặc điều chỉnh của khách hàng vào hồ sơ vay vốn.
+ Nếu không đợc ngân hàng chấp thuận việc khách hàng xin
điều chỉnh kỳ hạn nợ hoặc gia hạn nợ của khách hàng thì kế toán căn cứ
vào hồ sơ khế ớc của khách hàng chuyển nợ quá hạn (sau 10 ngày) đối
với món vay. Kế toán hạch toán ghi:
Nợ: TK nợ quá hạn

Có: TK cho vay trong hạn.

Các hồ sơ chuyển sang nợ quá hạn đợc lu ở một cặp riêng để làm
căn cứ cho việc đôn đốc thu hồi nợ trong việc phân tích hoạt động tín dụng
cũng nh phân tích phòng ngừa rủi ro.

KI

1.2 - Phơng thức cho vay theo h¹n møc tÝn dơng (Cho vay bỉ xung
vốn lu động):
Phơng thức cho vay theo hạn mức tín dụng là khách hàng cùng với
Ngân hàng thoả thuận một hạn mức tín dụng trong một thời hạn nhất định
hoặc theo chu kỳ sản xuất kinh doanh trên cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh

và nhu cầu về vốn của đơn vị.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

LO
BO
OK
.CO
M

Phơng thức cho vay theo hạn mức tín dụng thờng áp dụng cho
những doanh nghiệp có khả năng tài chính lành mạnh, sản xuất, kinh doanh ổn
định và nhu cầu vốn vay, trả thờng xuyên, có uy tín trong quan hệ tín dụng
với Ngân hàng. Ngân hàng cùng khách hàng ký hợp đồng tín dụng, thoả
thuận hạn mức tín dụng duy trì trong thời hạn nhất định, điều kiện vay trả,
mức lÃi suất, cách thức trả nợ cũng nh quyền hạn, nghĩa vụ của mỗi bên
làm căn cứ.
Từng lần vay khách hàng không cần phải làm lại các thủ tục mà chỉ
cần, lập một giấy nhận nợ cùng với hợp đồng tín dụng đà lập lần đầu. Khi
phát tiền vay hạch toán ghi:
Nợ: TK cho vay khách hàng.
Có: TK tiền mặt
Có: TK tiền gửi (nếu cho vay bằng chuyển khoản).
Kế toán cho vay phải quản lý chặt chẽ hạn mức tín dụng, đảm bảo
không vợt quá hạn mức tín dụng đà ký kết.
Thu nợ theo thoả thuận trên hợp đồng tín dụng: áp dụng phơng thức
này Ngân hàng không xác định đợc thời hạn trả nợ cụ thể theo từng khoản

vay. Mà thoả thuận một kế hoạch nợ dựa trên cơ sở kỳ luân chuyển vốn của
doanh nghiệp và việc tính toán quản lý thời hạn trả nợ, có thể thông qua kế
hoạch trả nợ từng tháng, từng định kỳ hoặc xác định vòng quay của vốn tín
dụng.
Việc trả nợ của khách hàng đợc thực hiện trong suốt thời hạn giá trị
của hợp đồng tín dụng, có thể trả trực tiếp bằng tiền từ bán hàng hoặc thoả
thuận với Ngân hàng trích từ tài khoản tiền gửi để thu nợ theo định kỳ.
Kế toán hạch toán khi thu nợ ghi

KI

Nợ TK tiền mặt.
Nợ TK tiền gửi (Nếu trả bằng chuyển khoản).
Có TK cho vay khách hàng.

Thu lÃi cho vay thờng đợc áp dụng thông qua việc thoả thuận giữa
khách hàng và Ngân hàng để thu theo món, thu theo tích số hàng tháng hoặc
theo định kỳ.
Việc tính thu lÃi phải đảm bảo chính xác và phù hợp với mức lÃi suất
ghi trên hợp đồng tín dụng và tuỳ theo phơng thức cho vay sự thoả thuận giữa
Hà ThÞ Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

Ngân hàng và khách hàng để thực hiện việc tính các khoản lÃi cha đến hạn
phải thu hoặc thời hạn thoả thuận.

LO
BO

OK
.CO
M

Trong quá trình vay vốn, trả nợ: nếu việc sản xuất, kinh doanh có thay
đổi và doanh nghiệp có nhu cầu, khách hàng phải làm giấy đề nghị bổ xung
hạn mức tín dụng, Ngân hàng xem xét nếu thấy hợp lý thì chấp thuận điều
chỉnh hạn mức tín dụng và cùng khách hàng ký bổ sung hợp đồng tín dụng.
Việc ký kết hợp đồng tín dụng mới đợc thực hiện trớc 10 ngày hạn
mức tín dụng cũ hết hạn khách hàng gửi cho Ngân hàng kế hoạch vay vốn kỳ
tiếp theo.
Căn cứ vào nhu cầu vay vốn của khách hàng và chu kỳ sản xuất, kinh
doanh kế tiếp, Ngân hàng xác định hạn mức tín dụng và thời hạn cho vay mới
1.3. Cho vay theo dự án đầu t:

ã Ngân hàng nông nghiệp cho khách hàng vay vốn để thực hiện các
dự án đầu t phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu t
phục vụ đời sống.
ã Ngân hàng nông nghiệp nơi cho vay cùng khách hàng ký hợp đồng
tín dụng và thoả thuận mức vốn đầu t duy trì cho cả thời gian đầu t của
dự án, phân định các kỳ hạn trả nợ.
ã Ngân hàng thực hiện giải ngân theo tiến độ thực hiện dự án.
ã Mỗi lần rút vốn, khách hàng lập giấy nhận nợ tiền vay trong phạm
vi mức vốn đầu t đà thoả thuận; kèm theo các chứng từ xin vay phù hợp
với mục đích sử dụng vốn trong hợp đồng tín dụng.
ã Trờng hợp khách hàng đà dùng nguồn vốn huy động tạm thời
khác để chi phÝ cho dù ¸n dut trong thêi gian ch−a vay đợc vốn

KI

1.4. Cho vay hợp vốn: Một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối
với một dự án vay vốn hoặc phơng án vay vốn của khách hàng: trong đó,
có một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín
dụng khác. Việc cho vay hợp đồng vốn thực hiện theo quy định của Quy
chế này và Quy chế đồng tài trợ của các tổ chức tín dụng do Thống đốc
Ngân hàng ban hành.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

1.5. Cho vay trả góp: Khi vay vốn, tổ chức tín dụng và khách hàng
xác định và tho¶ thn sè l·i vèn vay ph¶i tr¶ céng víi số nợ gốc đợc chia
ra để trả nợ theo nhiều kú h¹n trong thêi h¹n cho vay.

LO
BO
OK
.CO
M

1.6. Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: Tổ chức tín dụng
cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức
tín dụng nhất định.Tổ chức tín dụng và khách hàng thoả thuận thời hạn hiệu
lực của hạn mức tín dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự
phòng.
1.7. Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín
dụng: Tổ chức tín dụng chấp thuận cho khách hàng đợc sử dụng số vốn
vay trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch

vụ và rút tiền mặt tại máy4/14/2003ha minh quan rút tiền tự động hoặc
điểm ứng tiền mặt là đại lý của tổ chức tín dụng. Khi cho vay phát hành và
sử dụng thẻ tín dụng, tổ chức tín dụng và khách hàng phải tuân theo các
quy định của Chính phủ Ngân hàng Nhà nớc Việt Nam về phát hành và sử
dụng thẻ tín dụng.
1.8. Cho vay theo hạn mức thấu chi: Là việc cho vay mà tổ chức tín
dụng thoả thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vợt số tiền
có trên tài khoản thanh toán của khách hàng phù hợp với các quy định của
Chính phủ và Ngân hàng nhà nớc Việt Nam về hoạt động thanh toán qua
các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

KI

1.9. Các phơng thức cho vay khác mà pháp luật không cấm, phù
hợp với quy định tại quy chế này và điều kiện hoạt động kinh doanh của tổ
chức tín dụng và đặc điểm của khách hàng vay.
2.Chứng từ kế toán cho vay
Chứng từ kế toán là những chứng minh bằng giấy tờ về nghiệp vụ kinh
tế tài chính đà phát sinh và thực sự hoàn thành. Phân loại chứng từ kế toán
đợc thực hiện theo qui định 127/QĐ-NHNo - 04, ngày 13/03/2001 của
NHNo&PTNT Việt Nam.
* Phân loại theo tính chất pháp lý chứng từ kế toán bao gồm:
+ Chứng từ gốc và chứng từ ghi sổ.

- Chứng từ gốc là những chứng từ đợc lập ngay sau khi nghiệp vụ kinh
tế phát sinh đà hoàn thành. Chứng từ gốc là căn cứ pháp lý ®Ĩ chøng minh 1
nghiƯp vơ kinh tÕ ph¸t sinh ®· hoàn thành.

Hà Thị Nhung

Chuyên đề tốt nghiệp

- Chứng từ ghi sổ là chứng từ phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
vào sổ sách kế toán, chứng từ ghi sổ đợc lập trên cơ sở chứng từ gốc hoặc
kiêm chứng từ ghi sổ.
* Phân loại theo nội dung nghiệp vụ kinh tế phát sinh bao gồm:

LO
BO
OK
.CO
M

- Chứng từ tiền mặt gồm: Phiếu thu, phiÕu chi, sÐc, giÊy gưi tiỊn, giÊy
rót tiỊn, giÊy nép tiỊn, giÊy lÜnh tiỊn.
- Chøng tõ chun kho¶n gåm: PhiÕu chun kho¶n, ủ nhiƯm thu, ủ
nhiƯm thu, sÐc, TTD.
- Bảng kê các loại gồm: Bảng kê nộp séc, bảng kê số d tính lÃi, bảng kê
quyết toán lÃi cho vay, bảng kê thanh toán các loại:
Giấy báo chuyển tiền nội, ngoại tỉnh.

Lệnh chuyển tiền trong chuyển tiền điện tử.

Các chứng từ hạch toán tài sản và chứng từ ngoại bảng (nh phiếu xuất tài
sản, phiếu nhập tài sản).
Về nguyên tắc thì tất cả các chứng từ kế toán Ngân hàng (bao gồm chứng từ
do Ngân hàng lập và chứng từ do khách hàng lập) đều phải lập đúng mẫu và
ghi đầy đủ các yếu tố theo quy định. Chứng từ có thể lập trên máy tính (danh
mục chứng từ đợc phép lập trên máy tính theo quy trình giao dịch trực tiếp do

tổng giám đốc quy định). Các chứng từ có nhiều liên phải đợc lập một lần
trên tất cả các liên bằng máy chữ, máy tính hoặc viết lồng lót giấy than. Phải
ghi đầy đủ các yếu tố theo quy định sau:
- Các yếu tố trên chứng từ phải viết bằng bút mực hoặc bút bi mầu tím,
xanh, đen, không đợc viết bằng mực đỏ (trừ các chứng từ kế toán lập để điều
chỉnh sai sót). Không đợc viết bằng bút chì trên các loại chứng từ và không
đợc viết bằng hai loại bút hai mâù mực khác nhau trên cùng một chứng từ,
chữ viết trên chứng từ phải rõ ràng, trung thực, chính xác không viết tắt, viết
mờ hoặc nhoè chữ. Không đợc tẩy xoá, sửa chữa bằng bất kỳ hình thức nào
đối với các yếu tố trên chứng từ.

KI

- Số tiền trên chứng từ bắt buộc phải ghi số tiền bằng số (căn cứ mẫu
chứng từ). Chữ đầu của số tiền bằng chữ phải viết hoa và sát đầu dòng của
dòng đầu tiên, không đợc viết cách dòng, cách quÃng giữa các chữ, không
đợc viết thêm chữ vào giữa hai chữ viết liền kề nhau trên chứng từ. Nội dung
nghiệp vụ ghi trên chứng từ phải rõ ràng, rễ hiểu, chữ ký của khách hàng và
cán bộ Ngân hàng trên tất cả các loại chứng từ kế toán đều bắt buộc phải ký
tay từng tờ bằng bút tím, đen...

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

3.Tài khoản dùng trong kế toán cho vay
Tài khoản phản ánh nghiệp vụ cho vay thuộc tài sản có của Ngân hàng,
tài khoản dùng để ghi chép, phản ánh toàn bộ số tiền vay của Ngân hàng ®èi
víi ng−êi ®i vay, ®ång thêi cịng ghi chÐp, ph¶n ánh số tiền vay trả nợ Ngân

hàng theo kỳ hạn nhất định.

LO
BO
OK
.CO
M

ứng với phơng thức cho vay từng lần có tài khoản cho vay thông
thờng. ứng với phơng thức cho vay theo hạn mức tín dụng có tài khoản cho
vay theo hạn mức tín dụng.
3.1 Tài khoản cho vay từng lần

Khi các đơn vị tổ chức cá nhân, các doanh nghiệp t nhân có đủ điều
kiện vay vốn và đợc Ngân hàng cho vay thì kế toán Ngân hàng sẽ mở cho
mỗi ngời vay một tài khoản cho vay thích hợp.
Tài khoản cho vay từng lần kết cấu nh sau:

Bên nợ: Ghi có số tiền Ngân hàng cho khách hàng vay.
Bên có: - Ghi số tiền khách hàng đà trả nợ Ngân hàng.
- Ghi số tiền chuyển nợ quá hạn (nếu có).

D nơ: Phản ánh số tiền ngời vay còn nơ Ngân hàng đến một thời
điểm nào đó.
3.2 Tài khoản cho vay theo hạn mức

Tuỳ theo sự thoả thuận giữa khách hàng và Ngân hàng. Ngân hàng sẽ
cho khách hàng vay theo 2 tài khoản (tài khoản cho vay theo hạn mức tín dụng
và tài khoản tiền gửi thanh toán).
Kết cấu của từng hình thức tài khoản trong cho vay theo hạn mức tín

dụng nh sau:
- Đối với những khách hàng mở 2 tài khoản: tài khoản cho vay theo hạn
mức và tiền gửi thanh toán. Quá trình hạch toán cho vay, thu nợ đợc thực
hiện trên tài khoản cho vay theo hạn mức có kết cấu:
Bên nợ: Ghi số tiỊn cho vay theo h¹n møc tÝn dơng d· ký kết.

KI

Bên có: Ghi số tiền Ngân hàng thu nợ trên cơ sở tiền bán hàng hay các
khoản thu nhập khác nộp vào.
D nợ: Phản ánh số tiền khách hàng còn nợ Ngân hàng.

Trờng hợp hết số d mà khách hàng vẫn nộp tiếp các khoản thu của
mình cho Ngân hàng thì kế toán sẽ hạch toán vào tiền gửi thanh toán.
Trong quan hệ tín dụng giữa ngời vay và Ngân hàng không phải bao
giờ ngời vay cũng trả nợ Ngân hàng đúng kỳ hạn.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

Trờng hợp đến hạn trả ngời vay không trả đợc nợ, cũng không đợc
Ngân hàng cho gia hạn nợ thì số nợ đó đợc chuyển sang tài khoản Nợ quá
hạn để theo dõi thu hồi với mức lÃi suất cao hơn mức lÃi suất vay bình
thờng.
Kết cấu tài khoản nợ quá hạn:

LO
BO

OK
.CO
M

Bên nợ: Ghi số tiền chuyển sang nợ quá hạn.
Bên có: Ghi số tiền thu nợ quá hạn.

D nợ: Thể hiện số d nợ quá hạn cha trả.

Các tài khoản cho vay, nợ quá hạn đều đợc mở theo từng loại nợ và
theo từng đơn vị vay để theo dõi.
IV. QUI trình kế toán cho vay thu nợ
1. Qui trình kế toán cho vay từng lần.
1.1. Kế toán giai đoạn cho vay

Mỗi lần vay ngời vay làm giấy đề nghị vay vốn gửi tới Ngân hàng để
trình bày lý do xin vay. Đây là căn cứ để Ngân hàng xem xét, tính toán, quyết
định cho vay và lập hợp đồng tín dụng.Nếu khoản vay đợc giám đốc ký duyệt
cho vay thì bộ phận kế toán thực hiện việc hạch toán cho vay. Bộ phận kế toán
kiểm soát lại và hớng dẫn khách hàng lập các chứng từ kế toán, nhận tiền vay
theo qui định và ghi đầy đủ các yếu tố trên chứng từ.
Căn cứ vào chứng từ nh giấy lĩnh tiền mặt (nếu giải ngân bằng tiền
mặt) hoặc uỷ nhiệm chi (nêú giải ngân bằng chuyển khoản) kế toán vào sổ chi
tiết hoặc nhập dữ liệu vào máy tính.
Nợ:
Có:

- TK cho vay ngắn hạn của ngời vay

- Tài khoản tiền mặt ( nếu giải ngân bằng tiền mặt )

KI

-Tài khoản tiền gửi của ngời thụ hởng (nếu cho vay bằng
chuyển khoản)
- Liên hàng đi - chun tiỊn ®iƯn tư (nÕu ng−êi thơ hng cã tài
khoản ở các Ngân hàng khác).

Riêng các món vay có tài khoản thế chấp, cầm cố kế toán phải ghi nhập,
xuất vào tài khoản ngoại bảng Tài sản thế chấp, cầm cố.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

1.2. Kế toán thu nợ, thu lÃi
* Kế toán thu nợ

LO
BO
OK
.CO
M

Sổ chi tiết của tài khoản cho vay của từng đon vị vay vốn do kế toán
viên giữ và theo dõi. Hợp đồng tín dụng sau khi hoàn thành phát tiền vay sẽ
đợc lu trữ trong hồ sơ vay vốn của ngời đi vay để theo dõi thu hồi nợ.hợp
đồng tín dụng trong hồ sơ vay vốn phải đợc sắp xếp một cách khoa học nhằm
theo dõi một cách chặt chẽ kỳ hạn thu nợ, thu lÃi kịp thời khi đến hạn.

Một trong những đặc điểm của phơng thức cho vay từng lần là mỗi lần
cho vay đều phải xác định đợc thời hạn trả.Đến hạn ngời vay phải có trách
nhiệm trả nợ Ngân hàng.Nếu đến kỳ hạn trả nợ ngời vay không đủ trả nợ cho
Ngân hàng thì kế toán chủ động trích tài khoản tiền gửi của ngời vay để thu
hồi nợ.
Nếu tài khoản của ngời vay đà hết số d và tài khoản vay đó không
đợc Ngân hàng gia hạn thì kế toán làm thủ tục chuyển nợ quá hạn.
- Nếu thu nợ bằng tiền mặt: kế toán căn cứ vào giấy nộp tiền của ngời
vayđể vào sổ chi tiết hoặc nhập dữ liệu vào máy tính, ghi:
Nợ: TK tiền mặt

Có: Tài khoản cho vay - tiểu khoản của ngòi vay

- Nếu thu nợ bằng chuyển khoản: kế toán căn cứ uỷ nhiệm chi của
ngời vay, hoặc lập phiếu chuyên khoản để vào sổ chi tiết hoặc nhập dữ liệu
vào máy tính, ghi:
Nợ: TK tiỊn gưi - cđa ng−êi vay

Cã: TK cho vay - tiểu khoản ngời vay

KI

Đồng thời với việc hạch toán, kế toán xoá nợ trên hợp đồng tín dụng
bằng cách ghi số tiền thu nợ vào cột "số tiền trả nợ", rút số d.Hợp đồng tín
dụng thu hết nợ (số d bằng 0) đợc xuất khỏi hồ sơ tín dụng để đóng thành
tập riêng, hoặc đóng vào tập nhật ký chứng từ nếu số lợng hợp đồng tín
dụng ít.
Đối với những khoản vay có thế chấp, kế toán làm thủ tục dể ghi xuất
ngoại bảng, trả lại giấy tờ thế chấp tài sản cho ngời vay.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

* Kế toán thu lÃi

LO
BO
OK
.CO
M

Tính thu lÃi cho vay từng lần theo phơng pháp tính lÃi đơn... Tiền lÃi
tính một lần khi thu nợ gốc. Hàng tháng Ngân hàng vẫn tính lÃi để hạch toán
vào tài khoản " tiÒn l·i tÝnh dån dù thu ", khi ng−êi vay trả nợ gốc và lÃi sẽ tất
toán tài khoản này.
Công thức tính lÃi:

Số tiền lÃi = Số tiền vay (gèc) x L·i suÊt cho vay x thêi gian vay
TÝnh thu lÃi theo kỳ hạn tháng hoặc năm thì chỉ tính ngày vay, không tính
ngày trả nợ, tức là chỉ tính ngày đầu tiên chứ không tính ngày cuối trả nợ.
Hạch toán thu lÃi cho vay: hàng tháng kế toán tính và hạch toán dự thu
lÃi, ghi:
Nợ: TK Tiền lÃi tÝnh dån dù thu

Cã: TK Thu nhËp - thu l·i cho vay

ã Khi khách hàng vay trả lÃi, Ngân hàng hạch toán:
Nợ: -TK Tiền mặt (nếu trả bằng tiền mặt)

-TK Tiền gửi (nếu trích từ tài khoản tiền gửi của ng−êi vay)

Cã: TK TiỊn l·i tÝnh dån dù thu.

Tr−êng hỵp số lÃi phải thu đà hạch toán vào tài khoản của "tiền lÃi
tính dồn dự thu" đối với những khoản cho vay trung hạn nhng ngời vay
không thanh toán đợc đúng hạn ghi trong hợp đồng tín dụng thì sau 90
ngày kể từ ngày đến hạn ghi trong hợp đồng; hoặc cha đến 90 ngày nhng
khoản vay đà chuyển sang nợ quá hạn, nợ khó đòi thì kế toán lập phiếu
chuyển khoản để ghi giảm thu toàn bộ số tiền l·i dù thu, ghi:
Nỵ: TK Thu nhËp - thu l·i cho vay

KI

Cã: TK TiỊn l·i céng dån dù thu
§ång thêi hạch toán ngoại bảng:
Ghi nhập: TK lÃi cho vay cha thu đợc

Sau khi hạch toán ngoại bảng kế toán phối hợp với cán bộ tín dụng đôn
đốc ngời vay tiếp tục trả lÃi Ngân hàng. Khi ngời vay trả lÃi hạch toán ghi :

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

Nợ: TK Tiền mặt (nếu trả bằng tiỊn mỈt)
TK TiỊn gưi (nÕu tÝnh TK tiỊn gưi)
Cã: TK Thu lÃi cho vay.

LO
BO
OK
.CO
M

Ghi xuất ngoại bảng: LÃi cho vay cha thu đợc.
Đồng thời tính phạt chậm trả lÃi (tối đa bằng 5 % số lÃi chậm trả)
1.3. Kế toán chuyển nợ quá hạn

Đến hạn trả nợ nếu ngời vay không trả đợc Ngân hàng và cũng không
đợc Ngân hàng gia hạn nợ thì kế toán lập phiếu chuyển khoản để chuyển
sang tài khoản nợ quá hạn.
Hạch toán:

Nợ: TK nợ quá hạn thích hợp

Có: TK cho vay của ngời vay.

(áp dụng lÃi suất quá hạn bằng 150% lần lÃi suất cho vay thông thờng).
Các hhồ sơ đà đợc chuyển sang nợ quá hạn đợc lu riêng.
-Khi ngời vay trả nợ quá hạn kế toán ghi:
Nợ: TK Tiền mặt (nếu trả bằng tiền mặt)
TK Tiền gửi của ngời vay
Có: TK Nợ quá hạn thích hợp

Trong trờng hợp ngời vay không có khả năng trả nợ do kinh doanh
thua lỗ hoặc bị phá sản thì Ngân hàng có thể thanh lý tài sản của ngời vay để
thu nợ.

2. Quy trình kế toán cho vay theo h¹n møc tÝn dơng

KI

Cho vay theo h¹n mức tín dụng thờng đợc sử dụng dới hình thức
"thấu chi". Thấu chi là hình thức cấp tín dụng ứng trớc đặc biệt đợc thực
hiện dựa trên cơ sở hạn mức tín dụng ghi trong hợp đồng tín dụng.
áp dụng cho ngời vay có nhu cầu vay vốn, trả nợ thờng xuyên, có
khả năng tài chính mạnh và có uy tín.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

2.1. Kế toán cho vay

LO
BO
OK
.CO
M

Hợp đồng tín dụng sau khi đợc ký kết để xác định hạn mức tín dụng và
các điều kiện khác đợc chuyển cho kế toán để kiểm soát lại và theo dõi giải
ngân. Mỗi lần giải ngân để đáp ứng yêu cầu chi trả của ngời vay, ngời vay
lập các chứng từ nh séc, uỷ nhiệm chi gửi kế toán giữ tài khoản vÃng lai của
ngời vay.
Nếu chứng từ giải ngân thoả mÃn các điều kiện thì kế toán vào sổ chi
tiết hoặc nhập dữ liệu vào máy:

Nợ: TK Cho vay TK v·ng lai cđa ng−êi vay
Cã: TK thÝch hỵp

- TK TiỊn mặt (nếu chi trả bằng tiền mặt)

- Hoặc TK thanh toán của ngời thụ hởng (nếu chi trả bằng chuyển khoản).
2.2. Kế toán thu nợ, thu lÃi

Trong phơng thức cho vay theo hạn mức tín dụng việc trả nợ của
khách hàng dựa trên cơ sở vòng quay vốn tín dụng hoặc khách hàng trả nợ
theo từng tháng nh thoả thuận trong hợp đòng tín dụng. Đơn vị vay phải nộp
tiền bán hàng cũng nh các khoản thu khác vào bên có của tài khoản cho vay
để trả nợ Ngân hàng. Nếu hết tháng đơn vị không hoàn thành kế hoạch trả nợ
Ngân hàng và cũng không đợc xem xét để chuyển sang thu tiếp ở tháng kế
tiếp thì kế toán chuyển số tiền còn nợ đó sang tài khoản nợ quá hạn và áp
dụng lÃi suất quá hạn.
*Thu nợ gốc: Hạch toán thu nợ gốc theo số tiền bán hàng của đơn vị
nộp vào Ngân hàng hằng ngày:
- Nếu thu bằng tiền mặt hạch toán:

KI

Nợ: TK Tiền mặt tại quỹ

Có: TK Cho vay theo h¹n møc tÝn dơng
- NÕu nép bằng chuyển khoản hạch toán:
Nợ: -TK Tiền gửi của ngời chi trả (nếu thanh toán cùng NH)
-TK Thanh toán qua lại giữa các Ngân hàng (nếu thanh toán các NH)

Có: TK Cho vay theo hạn mức.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

LO
BO
OK
.CO
M

Về nguyên tắc Ngân hàng chỉ thu nợ trong phạm vi số tiền Ngân hàng
đà cho vay. Nên đối với đơn vị vay theo hai tài khoản thì Ngân hàng chỉ thu
nợ trong phạm vi d nợ của tài khoản cho vay này..Nếu đơn vị trả hết nợ rồi
thì số tiền bán hàng của đơn vị sẽ ghi vào bên tiền gửi thanh toán của đơn vị.
Khi tài khoản vốn lu động d có tức là đơn vị kinh tế gửi vốn lu động vào
Ngân hàng, lúc này Ngân hàng sẽ tính trả lÃi cho dơn vị theo lÃi suất phù hợp.
* Kế toán thu lÃi:

Do tài khoản vÃng lai có thể d Nợ cũng có thể d Có nên việc tính lÃi
của tài khoản này cũng phải xử lý một cách phù hợp:
- Nếu tài khoản vÃng lai d Nợ, Ngân hàng thu lÃi theo lÃi suất thấu chi.
Việc thu lÃi tiến hành hàng tháng theo phơng pháp tích số.
- Việc tính lÃi đợc dựa trên bảng số d tính lÃi. Bảng kê tính lÃi đợc
dùng làm chứng từ để hạch toán thu lÃi, ghi:
Nợ: TK Cho vay - TK v·ng lai cña ng−êi vay.
Cã: TK Thu nhập - Thu lÃi cho vay.

- Nếu tài khoản vÃng lai d Có thì có thể ngân hàng không trả lÃi hoặc

trả với mức lÃi suất thấp. Nếu trả lÃi kế toán lập bảng kê tính lÃi, hạch toán:
Nợ: TK Chi phÝ - chi tr¶ l·i.

Cã: TK Cho vay - TK v·ng lai cđa ng−êi vay.
2.3. KÕ to¸n chun nợ quá hạn

Đến kỳ hạn, đơn vị vay không hoàn thành kế hoạch trả nợ ngân hàng và
cũng không đợc xem xét để chuyển sang thu tiếp theo ở tháng kê tiếp, kế
toán lập phiếu chuyển khoản số tiền đơn vị còn nợ Ngân hàng sang tài khoản
nợ quá hạn.

KI

Nợ: Tk nợ quá hạn

Có: TK cho vay theo hạn mức

Số tiền đơn vị còn nợ Ngân hàng chuyển sang nợ quá hạn từ thời điểm
nào thì kế toán tính lÃi suất nợ quá hạn từ thời điểm đó.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

chơng ii
tình hình kế toán cho vay tại nhno huyện
ninh giang hảI dơng

LO

BO
OK
.CO
M

I . Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh NHNo
ninh giang
1. Đặc điểm kinh tÕ - x· héi
Ninh Giang lµ hun cưa ngâ phía Nam của thành phố Hải Dơng.
Trung tâm huyện lỵ cách thành phố Hải Dơng 30 km; phía bắc giáp huyện
Gia Lộc; phía đông giáp huyện Tứ Kỳ; phía nam giáp huyện Quỳnh Phụ (Tỉnh
Thái Bình), phía tây giáp huyện Thanh MiƯn. ChiỊu dµi cđa hun lµ 15 km,
chiỊu ngang ở phía Bắc rộng 12 km. Diện tích tự nhiên toàn huyện là 13.543,7
ha, dân số 143.794 ngời, sống trong 36.624 hộ gia đình.

KI

Năm 2001, năm đầu của thiên niên kỷ mới, trên cơ sở quán triệt nghị
quyết của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, Nghị quyết tỉnh Đảng bộ lần
thứ XIII và Nghị quyết huyện Đảng bộ lần thứ XXII. Dới sự lÃnh đạo của
các cấp uỷ Đảng, chính quyền, các ngành, sự phấn đấu nỗ lực vợt qua khó
khăn của nhận dân trong huyện, tình hình kinh tÕ - x· héi - an ninh qc
phßng hun Ninh Giang tiếp tục phát triển, đạt vợt mức chỉ tiêu kế hoạch
đề ra. Cơ cấu kinh tế nông thôn tiếp tục chuyển đổi theo hớng tích cực,
giảm tỉ trọng ngành nông nghiệp, tăng tỉ trọng ngành tiểu thủ công nghiệp
- xây dựng cơ bản và dịch vụ (nông nghiệp từ 67,3% giảm còn 62,5%; tiểu
thủ công nghiệp - xây dựng cơ bản từ 13,5% lên 17%; dịch vụ từ 17,4% lên
20,5%. Giá trị sản xuất bình quân đầu ngời đạt 5,46 triệu đồng, tăng 6,6%
so với năm 2000). Kết quả trên đà tạo ra bớc chuyển biến mạnh mẽ về
phát triển kinh tế, khoa học kỹ thuật, giải quyết những vấn đề xà hội bức

xúc đặc biệt là vấn đề giải quyết việc làm, cải thiện đời sống vật chất và văn
hoá tinh thần của các tầng lớp dân c, đảm bảo ổn định chính trị xà hội,
tạo đà phát triển cho những năm sau.
Bên cạnh những kết quả đạt đợc huyện Ninh Giang còn một số tồn tại:
+ Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế đặc biệt là chuyển dịch đất trũng
sang trồng cây ăn quả và nuôi thả cá, hình thành các vùng chuyên canh còn
chậm.

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

LO
BO
OK
.CO
M

+ Sản xuất tiểu thủ công nghiệp còn nhỏ bé, tốc độ vẫn cha tơng xứng
với tiềm năng của địa phơng, nhiều mặt hàng cha đủ sức cạnh tranh trên thị
trờng; việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ tiên tiến vào sản
xuất tiểu thủ công nghiệp còn chem.
+ Hoạt động dịch vụ cha phát triển, cha tìm đợc thị trờng ổn định
cho việc tiêu thụ hàng hoá, sản phẩm từ nông nghiệp có giá trị cao.
Đến nay huyện Ninh Giang có 1 doanh nghiệp nhà nớc, 32 hợp tác xÃ
và trên 4 doanh nghiệp ngoài quốc doanh hoạt động. Với vị trí địa lý tự nhiên
và điều kiện kinh tế - xà hội của huyện đà tạo thuận lợi cho việc phát triĨn
kinh tÕ x· héi cđa hun Ninh Giang nãi chung, đồng thời cũng tác động trực
tiếp đến hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT huyện

Ninh giang nói riêng.
2. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và
PTNT huyện Ninh Giang

KI

2.1- Mô hình tổ chức:
Căn cứ quyết định số 198/1998/QĐ-NHNN5 Ngày 02/06/1998 của
Thống đốc Ngân hàng nhà nớc Việt nam về việc thành lập các đơn vị trực
thuộc của NHNo & PTNT Việt nam, ngày 17/06/1998 Chi nhánh NHNo Tỉnh
Hải Dơng chính thức đợc lấy tên là NHNo & PTNT Tỉnh Hải Dơng,
NHNo Huyện Ninh Giang và 11 Huyện thị trực thuộc Tỉnh Hải dơng cùng
thời gian đó đợc chính thức lấy tên là NHNo &PTNT Huyện Ninh GiangTrụ sở giao dịch đợc đặt tại Thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải
Dơng.
Hiện nay NHNo&PTNT hun Ninh Giang cã trơ së lµm viƯc đóng trên
địa bàn thị trấn Ninh Giang với chức năng, nhiệm vụ huy động vốn, cho vay
các thành phần kinh tế, làm dịch vụ thanh toán và có xu hớng mở rộng tới tất
cả các dịch vụ Tài chính - Ngân hàng hiện đại.
Về lao động: Tính đến 31/12/2002, tổng số có 35 ngời trong đó số
ngời có trình độ đại học, cao đẳng là 15 ngời chiếm 42,8%, trình độ trung
học là 20 ngời chiếm 57,2%, 1 ngời lái xe và đợc bố trí theo mô hình nh
sau:

Hà Thị Nhung


Chuyên đề tốt nghiệp

LO
BO

OK
.CO
M

ban giám đốc

phòng kinh
doanh

phòng kế
toán ngân
quỹ

tổ hành
chính

Ngân hàng
cấp III

KI

Quan hệ chỉ đạo;
Quan hệ tác nghiệp
+ Ban giám ®èc cã 4 ng−êi. Gi¸m ®èc phơ tr¸ch chung, tỉ chức. Một
phó giám đốc phụ trách tín dụng. Một phó giám đốc phụ trách kế toán - ngân
quỹ. Một phó giám đốc kiêm giám đốc Ngân hàng ngời nghèo.
+ Phòng tÝn dơng kinh doanh gåm 13 ng−êi cã nhiƯm vơ điều tra, thẩm
định và cho vay đối với khách hàng, tiếp thị khách hàng về công tác huy động
vốn.
+ Phòng kế toán - ngân quỹ Ngân hàng huyện gồm 13 ng−êi cã nhiƯm

vơ ghi chÐp, theo dâi c¸c nghiƯp vơ về huy động vốn, cho vay, thu nợ đối với
các thành phần kinh tế, quản lý hồ sơ vay vốn theo qui định, thu chi tiền...
+ Ngân hàng cấp 3 gåm 9 ng−êi cã nhiƯm vơ huy ®éng vèn, cho vay,
thu nợ trên địa bàn 9 xÃ.
Có đợc đội ngũ cán bộ có khả năng thích ứng với mọi hoạt động trong
nền kinh tế thị trờng nh hôm nay là nhờ sự phấn đấu lỗ lực vơn lên trong
nhiều lĩnh vực hoạt động của Ngân hàng nh đào tạo, đào tạo lại...để phù hợp
với nhiều nghiệp vụ khác nhau nh: Kế toán, tín dụng, kho quỹ, hành chính,
kiểm soát... Do đó đội ngũ cán bộ cũng đợc bố trí theo từng nghiệp vụ cụ
thể. Riêng đối với cán bộ trực tiếp làm công tác tín dụng chiếm 54%, cán bộ
làm công tác kế toán chiếm 31%, số còn lại làm các công tác khác.

Hà Thị Nhung