So sánh bản chất của mỹ học thời kỳ Phục hưng và Cổ đại

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
So sỏnh b n ch t c a m h c th i k Ph c h ng v C i Hi L p
qua cỏc v n : Quan ni m v cỏi p; M u ng

i lý t

ng th i i; B

OBO
OK S
.CO
M

chỳa ngh thu t th i i.
NH T:

BI TH

M h c l khoa h c nghiờn c u i s ng th m m bao g m khỏch th
th m m , ch th th m m v ngh thu t. Trong ú cỏi p l ph m trự c b n
v trung tõm, hỡnh t

ng l ti ng núi c tr ng, ngh thu t l nh cao c a

nh ng thnh t u sỏng t o th m m , lý t
v th

ng th m m l i m t a c a sỏng t o

ng th c ngh thu t.

Thuy t T ng sinh l c v sinh l c th a c a Ti n s Khoa h c

V n

Khang ó lý gi i ngu n g c c b n c a ngh thu t m t cỏch khoa h c nh t, y
nh t khi cho r ng ngh thu t xu t hi n khi con ng

i ó t t i m t trỡnh

sỏng t o trong lao ng b n b n m c ó t o ra sinh l c th a, lm n y sinh nhu
c u s ng th m m (s ng p). Nh ó núi, cỏi p l ph m trự c b n, trung tõm
c a m h c, do ú, v ch ra b n ch t c a cỏi p c ng chớnh l ta ó n m b t


c b n ch t c a m h c. T x a n nay, quan ni m v cỏi p ch a bao gi



c th ng nh t

cỏc th i i vỡ cỏc nh m h c

m i th i l i xu t phỏt t c

s tri t h c khỏc nhau v cỏi p. L ch s m h c r t di, nh ng cú l ch c n so
sỏnh hai th i k C i Hi L p v Ph c h ng c ng th y
nh ng khỏc bi t v b n ch t m h c

c ph n no

cỏc th i i.

Kinh t t b n hỡnh thnh v phỏt tri n, xó h i ũi h i gi i phúng con
i kh i vũng ki m to c a nh th Thiờn chỳa, ú l hai c s t o ra cu c

KIL

ng

cỏch m ng v n hoỏ t t

cỏch m ng v n hoỏ t t

ng nh m chu n b cho cỏch m ng t s n 1789. Cu c
ng ny

c g i b ng m t thu t ng hnh ng

Ph c h ng (Renaisanse). Lỳc b y gi ai núi khỏc Kinh thỏnh u b coi l t
o v b a lờn gin ho thiờu. Mu n trỏnh i u ú ch cú cỏch l khụi ph c
l i m t n n v n húa r c r ó cú t th i C i, c ng v i nh ng phỏt tri n khoa
h c m i cú th bu c nh th thay i cỏch nhỡn v th gi i v con ng
1

i. Nh



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

v y, n n v n hố Ph c h ng là s khơi ph c l i n n v n hố đã có t xa x a,
cách đó h n hai thiên niên k . Nh ng khơng ch là s ph c h i, kho ng cách
th i gian và nh ng đi u ki n c a th i đ i đã giúp cho th i k Ph c h ng có
l

c ti n h n h n so v i th i k C đ i, c th là C đ i Hi L p. L n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

nh ng b

t so sánh các v n đ sau ta s th y đ

cb

c ti n đó:

Quan ni m v cái đ p:

S có m t c a đ s t vào th i C đ i là m t phát ki n l n lao, t o cho con
ng

i s c m nh, đ a con ng

i t i v n minh. B

c ti n c a ngh thu t so v i

th i ngun thu đó là các nhà ngh thu t Hi L p C đ i đã phát hi n ra cá
nhân, tìm ra v đ p c a con ng
th

i, th n thánh hố con ng

c đo c a mn lồi” (Prơtagorat), con ng

i, coi “con ng

i là

i là chu n m c c a cái đ p.

Thơng qua nh ng thành t u c a ngh thu t điêu kh c, h i ho , ki n trúc,
v n h c, k ch...chúng ta có th rút ra đ
ng

c nh ng quan đi m v cái đ p c a

i Hi L p C đ i. T duy th m m c a h là ki u t

duy “V tr lu n”,

ngh a là ki u t duy g n bó v i s quan sát các đ c tính c a v t th ngồi t
nhiên. Do đó ng

i Hi L p C đ i đúc k t v cái đ p: Cái đ p tr

hồ, đ ng đ i, tr t t , s ph i h p gi a s l
trong sáng, m c th
ph i h

ng và ch t l

c h t là s hài

ng, s thu n khi t,

c, ti n b , phát tri n, hồn thi n...Tóm l i , cái đ p ln

ng t i Chân - Thi n - M . Quan đi m v cái đ p nh h

m c c a ngh thu t. Do nh h

ng c a tính m c th

ng t i chu n

c (v a đ ), nhìn chung các

ngh s Hi L p ít làm nh ng tác ph m l n q ho c bé q. Tác ph m nào c ng
ch a đ ng cái đ p hài hồ, trong sáng, thu n khi t, h
ng

i. Tính m c th

ng t i s hồn thi n con

c là m t đ c tính n i b t c a cái đ p Hi L p, ph n ánh cái

đ p c a v n minh nơng nghi p.

N u nh C đ i Hi L p l y “con ng
ng

i là chu n m c c a cái đ p m c th

h ng đã ti n thêm m t b

i là th

c đo c a mn lồi”, con

c, hồn thi n thì các nhà v n hố Ph c

c khi đ xu t ch ngh a nhân v n, l y con ng

2

i làm



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trung tõm, b c l m t cỏch nhỡn m i v con ng

i. N i dung chớnh c a ch

ngh a nhõn v n Ph c h ng g m:
1. Th gi i do t nhiờn sinh ra, khụng ph i do chỳa tr i t o nờn.
i l s n ph m c a s phỏt tri n t nhiờn ch khụng ph i do chỳa

KIL
OBO
OKS
.CO
M

2. Con ng

t o ra t m u t, hay cỏi x

n c t.

ng s

3. Cu c s ng khụng ph i l n i y i, m l n i con ng

i cú th xõy d ng

h nh phỳc n i tr n th , khụng ph i i ngy mai lờn thiờn ng.
4. Cu c i ch a ng vụ vn cỏi p, m con ng
p, vỡ th con ng

i ph i tr thnh i t

i l trung tõm c a cỏi

ng c a ngh thu t.

Nh v y, Ph c h ng ó sỏng t o ra m t quan ni m m i m v cỏi p, ú
l, cỏi p

ngay trong cu c i ny, con ng

n i tr n th . N n ngh thu t Ph c h ng tr
hi ho, trong sỏng, y khỏt v ng h

ch

ng cỏi p

c h t d a trờn quan ni m v cỏi p

ng t i ngy mai ti p thu t c i Hi

ng t i cỏi p ngo i c , khụng ti p thu cỏi p

L p, nh ng cỏi p c a nú l h
m c th

i cú quy n

c c a Hi L p C m phỏt tri n cỏi p kh ng l , nú mu n b c l cỏi

p vụ biờn c a con ng
M u ng

i lý t

i cụng nghi p thay th con ng

ng c a th i i:

Quan ni m cỏi p k t h p v i lý t
m , ú l khỏt v ng h

ng xó h i ó n y sinh lý t

ng th m

ng t i cỏi cao p nh t, hon thi n, ỏng mong mu n,

cỏi tr thnh m u m c. Lý t
p nh t. Cú ba m u ng

i nụng nghi p.

i

ng th m m ph i g n bú v i hỡnh t
c coi l lý t

ng m ng

ng con ng

i

i Hi L p C i mu n

ph n u noi theo l:
1. Ng

i cụng dõn anh hựng

Xó h i Hi L p l xó h i cụng dõn, ng
thnh bang, cú tinh th n th

ng vừ l m u ng

i anh hựng cú kh n ng b o v
i

c thanh niờn Hi L p yờu

m n noi theo. Trong ngh thu t cú cỏc tỏc ph m tiờu bi u th hi n hỡnh t

ng

ny: N th n chi n th ng, Nh ng chi n binh anh hựng... Trong v n h c cú hỡnh

3



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

t

ng Asin, Hecto cựng cỏc anh hựng khỏc b o v thnh Troa v c nh ng anh

hựng ỏnh chi m thnh Troa.
2. Nh hi n tri t cú ti

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Khụng ch tụn tr ng s c m nh vừ ngh , h cũn phỏt hi n ra v ỏnh giỏ
cao s c m nh trớ tu c a con ng
tri t nh Platon, Arixtụt,

i, vỡ th h v hỡnh, t c t

ng c a cỏc nh hi n

ờmụkrit..., h cũn sỏng t o ra nh ng nhõn v t m u trớ

nh Uylitx v i m u con ng a g thnh Troa n i ti ng.
3. Nh quỏn quõn th thao
Ng

i Hi L p C i coi th thao l s hon thi n nhõn lo i, hon thi n

b n thõn con ng

t

i, vỡ th Nh quỏn quõn th thao c ng l m u ng

ng c a th i i. H ó t c r t nhi u t

th thao nh t

ng p tụn vinh cỏc nh quỏn quõn

i nộm a c a Mirụn, t

ng Ng

o t gi i thi ch y... l nh ng t

i lý

i nộm lao, Thi u n

ng Ng

ng p, cú giỏ tr ngh thu t.

T quan ni m v cỏi p c a mỡnh, ngh thu t Ph c h ng c ng ó sỏng
t o ra ba m u ng
C i l ng

i lý t

ng, trong ú k th a hai m u ng

i xu t s c c a th i

i cụng dõn anh hựng v nh hi n tri t cú ti (ng

i cú trớ tu ),

nh ng thờm vo ú cỏi tớnh cỏch kh ng l c a th i i:
1. Ng

i cụng dõn anh hựng cú t m vúc kh ng l

C ng l m u ng
m u ng

i cụng dõn anh hựng, nh ng khỏc v i c i Hi L p,

i cụng dõn anh hựng th i Ph c h ng l con ng

i kh ng l v t m

vúc, v n ng l c, s n sng i m t v i th thỏch. Tiờu bi u cho hỡnh t
l tỏc ph m avit c a Mikenl ng. T

ng cao 5,5m mụ t

ng ny

avit (m t nhõn v t cú

tớnh ch t th n tho i trong Kinh thỏnh) ang trong t th s n sng ún nh n
nhi m v . Cỏi m i c a Mikenl ng l ó t o ra m t hỡnh t
trang thanh niờn y s c s ng v trỏch nhi m tr

c c ng ng. B c t

hi n khỏt v ng v m t s s c m nh vụ biờn c a con ng
2. Hỡnh t
Ng

ng con ng

ng r t ng

i

i, m t
ng th

ng th i.

i cú u úc kh ng l , cú n i tõm phong phỳ

i ta l y s ki n Cristoph Colombụ tỡm ra chõu M lm bi u t

ng

th i Ph c h ng b i s ki n ú ó thỳc y chõu u phỏt tri n v Cristoph l
m t trong nh ng ng

i cú u úc kh ng l th i Ph c h ng, nh Leona
4



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Vanhxi (1452-1520), Mikenl nggi (1475-1564), Raphaen (1483-1520). H đ u
là nh ng con ng

i kh ng l v trí tu , v tài n ng, khơng ch

m t ph

ng

di n, mà trên nhi u l nh v c. Lêona đ Vanhxi gi i v gi i ph u, tốn, lý, h i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

ho và điêu kh c. Chân dung t ho c a ơng bi u hi n m t t ch t khơng bao
gi ch u ng ng ngh trong sáng t o.

Ph c h ng còn phát hi n ra con ng

i có n i tâm phong phú. Th i k này

“cái Tơi” đã xu t hi n và đi vào ngh thu t v i nhi u chi u sâu bên trong. Các
tác ph m n i ti ng bi u hi n con ng

i có n i tâm phong phú là Mơna Lida,

B a ti c ly bi t - c hai đ u c a Lêona đ Vanhxi;
c a Raphaen....

i n hình là b c Mơna Lida đ

c m ( nhà th Xichtin)

c v n m 1503, th hi n chân dung m t

ph n Italia phúc h u, đơi tay nu t nà, m t nhìn h i nghiêng v phía trái.
s c c a tác ph m này là n c

i m m, nh ng r t mung lung, huy n o, bi u hi n

m t n i tâm c c k phong phú nh ng c ng r t bí n c a con ng
3. Nhà th

c

i th i đ i.

ng gia tài n ng

ây là m u ng

i xu t s c th ba, là sáng t o hồn tồn m i c a th i

Ph c h ng. M i giai đo n l ch s l i c n có nhân v t th i đ i c a mình, đó là
con ng

i có kh n ng đáp ng nhu c u m i c a cu c s ng. Th i đ i b

c vào

xã h i t b n thì vi c phát hi n ra vai trò c a nhà doanh nghi p tài n ng là m t
s phù h p c n thi t đ i v i m t xã h i v n hành theo kinh t th tr
Hình t

ng.

ng này xu t hi n đ u tiên trong ngh thu t là tác ph m Th

ng

gia George Gisze c a ho s Hans Hobbein (1532). Nhân v t trong tác ph m là
nhân v t có th t trong l ch s , có nh h
Ơng đ

c kh c ho là m t ng

th u su t m i di n bi n c a th
đ c bi t

ng l n trong gi i th

ng gia châu Âu.

i lém l nh, có cái nhìn li c xéo v m t bên nh
ng tr

ng. Tính ch t th

ng gia đ

c kh c ho

đơi tay: tay ph i c m m t đ ng ti n vàng ch vào s “thanh tốn”

tay trái. Ngồi ra, đ c đi m c a doanh gia còn th hi n

b đ ơng m c và

nh ng v t d ng trong v n phòng ơng đang ng i.
Ngh thu t Ph c h ng là m t b
quan tr ng: tuy l y con ng

c ti n l n, song v n có nh ng h n ch

i làm trung tâm, đã kh c ho đ
5

c th gi i n i tâm

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
sâu s c c a con ng

i, nh ng đó v n là con ng

i nói chung, ch a g n v i hồn

c nh xã h i đang di n ra cu c đ u tranh gay g t. Ch đ n cu i th i Ph c h ng,
Sêchxpia thơng qua các tác ph m c a mình m i đ a vào ngh thu t nh ng xung

KIL
OBO
OKS
.CO
M

đ t gay g t c a th i đ i, đ ng th i phát hi n ra ngu n g c c a m i xung đ t, đ y
là vàng, là l i “tr ti n m t l nh lùng”. Mikenl ng qua tác ph m điêu kh c
Ng

i kh ng l b trói c ng đã phát hi n ra: th i đ i Ph c h ng là th i đ i c a

nh ng ng

i kh ng l , nh ng là ng

i kh ng l đã b trói b ng “d i l a”, tuy

s c vóc kho m nh nh ng anh ta c ng khơng th thốt ra đ

c. “D i l a” y

ph i ch ng là quan h đ ng ti n, cái quan h có v l ng l o, nh ng nó trói con
ng

i khơng c a đ

sân kh u.

c. Quan h đó đ

c Sêchxpia v ch tr n b ng ngh thu t

Bà chúa ngh thu t c a th i đ i:

M i th i đ i đ u có bà chúa ngh thu t c a mình, hay là l nh v c ngh
thu t phát tri n nh t , đ t đ

c nhi u thành t u r c r nh t.

Bà chúa ngh thu t c a C đ i Hi L p là điêu kh c.

iêu kh c là m t lo i hình ngh thu t t o hình b ng cách ph i các m ng
kh i, nét trong khơng gian đa chi u đ bi u hi n các giá tr tinh th n c a con
ng

i c ng nh các ph

ng di n c a đ i s ng. Màu s c trong điêu kh c ch có

tính b tr ; kh i m ng, nét trong khơng gian ba chi u ho c hai chi u r

i m i là

ngơn ng c b n c a điêu kh c. iêu kh c chia thành:
T

ng tròn: là ngh thu t t o hình b ng cách ph i các m ng kh i trong

khơng gian ba chi u.Khi th
nào c a b c t

ng th c ta ph i đi quanh b c t

ng, do v y ph n

ng c ng ph i đ p và cho chúng ta m t hình t

ng hi n hi n

trong khơng gian v t lý nh chính nó t n t i trong th c t .

Phù điêu: ch m n i hình nh trong b i c nh m t m t ph ng c a khơng
gian hai chi u r

i mà nó l thu c.

iêu kh c còn chia thành: T
th

ng đ t ngồi tr i; t

ng đài k ni m mang tính hồnh tráng,

ng trang trí th
6

ng g n vào cơng trình ki n trúc ho c



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
t

trong phũng. Ngoi ra cũn cú th phõn chia theo ch t li u: t

g ,t

ng ng, t

ng

ng t nung...

N u th i nguyờn thu , ngh thu t ch a kh c ph c

c v p c a con
i, h n th h cũn

KIL
OBO
OKS
.CO
M

thỳ thỡ ngh thu t t o hỡnh Hi L p ó khỏm phỏ ra con ng
cao con ng

ng ỏ, t

i. Nh ó núi, trong cỏc th

c o, h coi con ng

i l th

c o

c a muụn loi. T ú, ngh thu t iờu kh c Hi L p C i tuy cú cỏi v bờn
ngoi l cỏc v th n, nh ng th c ch t ú l hỡnh t
ng

i, hay l hỡnh nh v con ng

th n l c quan v ý chớ anh hựng th

ng mang tớnh ch t siờu

i hon thi n, hon m , trong sỏng v i tinh

ng vừ.

Nh ng cụng trỡnh iờu kh c ban u cũn c ng nh c, nh ng d n d n nú
v

t ra kh i ch ngh a cụng th c, v

n t i ch ngh a hi n th c, t i th k V- IV

tr.CN, ngh thu t iờu kh c ó t t i trỡnh phỏt tri n nh t, tr thnh ngh
thu t ch o c a th i i. Cỏc tờn tu i ngh s ti ba nh Polignos, Miron... ó
th hi n cỏc tỏc ph m sinh ng v cú tớnh t t

ng sõu s c. Cỏc tỏc ph m p

nh t l: Thi u n dõng hoa bờn m , Venuýt Milụ, Apụlụng, ctờmớt, Ng
nộm lao, Ng

i nộm a... T

i

ng Th n Athena v Marchiatte c a Miron ó

di n t tinh t n i tõm c a nhõn v t. Nh ng cụng trỡnh ki n trỳc t ng h p c a Hi
L p c ng th hi n nột ti hoa c a ngh thu t iờu kh c
t

ng i.

cỏc b c ch m n i v

Nh ng thnh t u iờu kh c c a Hi L p ó tr thnh c i n m cỏc ngh
s sau ú th

ng mụ ph ng theo.

B chỳa ngh thu t c a th i Ph c h ng l h i ho .
H i ho

c tụn vinh l B chỳa c a cỏi p mu s c, b i l õy l

ngh thu t dựng cỏc bi n phỏp ph i mu, t o ho i u ho c i ch i sỏng, t i,
t o nh p i u c a

ng nột v hỡnh thỏi trong khụng gian hai chi u t o nờn

s c m nh bi u c m. H i ho l ngh thu t phỏt tri n kh n ng th

ng ngo n t i

a c a tri giỏc tr c ti p v c m quan c th i v i nhõn v t v hi n t

ng tỏi

hi n trong tranh. H i ho cũn l lỏt c t ngang c a cu c s ng, ch p l i kho nh
kh c c a cu c s ng v n khụng ng ng v n ng. H i ho chia ra thnh: h i ho
honh trỏng k t h p v i ki n trỳc n i cụng c ng, s d ng cỏc ch t li u b n v ng
7

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
nh đá m u, g m, đ ng... đ t o nên các tranh thánh; h i h a v th hi n m t
m t nào đó c a cu c s ng con ng
phòng. H i ho còn đ

i, có kích c v a đ đ treo trên t

ng, trong

c phân chia theo ch t li u (s n d u, s n mài, l a...) ho c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

theo ch đ (phong c nh, t nh v t, chân dung...).

H i ho th i k này phát tri n r c r g n v i tên tu i các danh ho kinh
đi n nh Lêona đ Vanhxi, Raphaen, Vêrơnegi ,B ttiseli...

Vì Ph c h ng mang tính ch t cu c cách m ng v n hố – t t

ng nên các

tác ph m h i ho Ph c h ng liên ti p đ a ra nh ng “tun ngơn b ng ngh

thu t” sau:

Tác ph m Mùa xn (1478 – Bơttiseli) v i n i dung đ y thách th c l i
Kinh thánh, đã mơ t thiên đ
và Ađam tha h t do th

ng là m t “mùa xn” tr u qu , con cháu c a Eva

ng th c “trái c m”, chúng r t h n nhiên, tr trung và

t tin nên Chúa đành ch u. Th y v y, n th n s c đ p và tình u v i c ti u
th n Amua bay t i b n nh ng m i tên vàng t i t p đ n h , đ tu i tr bi t th n
th c u đ

ng.

Tác ph m H ng nga tái sinh (1485 – Bơttseli) d a vào hình t
s c đ p và tình u c a C đ i th hi n cái đ p v
t m, v

ng n th n

t thốt kh i s giam hãm, t i

n t i t do và ánh sáng.

Tác ph m Mar và Venus (Veronese) là tác ph m c c đ p c v k thu t
bi u hi n và n i dung t t

ng. Tồn b tác ph m đ

c th hi n r t k b ng bút

pháp điêu luy n và m t ý ngh a tri t lu n sâu s c: Trung c đã h t th i, m t th
gi i m i đang m ra, trên c s khơng ph đ nh s ch tr n mà có ti p thu nh ng
tinh hoa th i C đ i Hi L p.
Tác ph m Tr

ng Aten (Raphaen) là tác ph m có ý ngh a đ u tranh v

quan ni m xã h i và quan ni m xã h i gi a Trung c và Ph c h ng. Tác gi đã
m

n cu c tranh lu n gi a th y trò Platon và Arixtot đ nói lên s l i th i c a

Trung c và nó đ

c thay th b ng quan ni m m i m do Ph c h ng sáng t o ra,

đó là quan ni m cái đep
h

ng cái đ p d

ngay trong cu c đ i này và con ng

i tr n th .

8

i có quy n đ

c



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
T nh ng so sánh trên ta th y, dù đ cao cái đ p m c th

c hay cái đ p

i là trung tâm c a cái đ p. B n

ngo i c , c hai th i đ u kh ng đ nh con ng

ch t m h c th i k Ph c h ng là ti p thu, k th a có phát tri n, sáng t o trên c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

s nh ng thành t u ngh thu t c a C đ i Hi L p. Nh ng b
ni m cái đ p đã chi ph i s khác bi t hình m u lý t

c ti n v quan

ng và bà chúa ngh thu t

c a m i th i. Ph c h ng chính là th i k m t th gi i m i đang m ra, trên c
s khơng ph đ nh s ch tr n mà có ti p thu nh ng tinh hoa th i C đ i Hi L p.

BÀI TH

HAI:

Trong cu c s ng, khi con ng
ng

i ta đã d th a v c a c i v t ch t, con

i s có nhu c u v m t tinh th n và, các mơn ngh thu t đ

ng nhu c u đó. Qua th i gian, ngh thu t đ

c ni d

c ra đ i đ đáp

ng ngày càng phát tri n

và đ t đ

c nh ng thành t u đáng k . Chúng ta có ngh thu t ph

ph

ơng. M i thành t u ngh thu t đ u có nh ng m c quan tr ng v i

ng

nh ng thay đ i l n có nh h

ng t i th i đ i.

ng Tây và

i v i ngh thu t ph

ng Tây,

thì đó chính là thành t u ngh thu t C đ i Hi L p và Ph c h ng.
Th i kì c đ i vào kho ng th ki6 ho c 5 tr.Cn.

ây chính là th i kì v n

minh đ s t và linh thiêng hóa đ s t, và nh v y đã đ a con ng
minh đ t o ra s c m nh phát hi n v đ p con ng
ng

i, Prơtag at cho r ng Con ng

i là th

iđ nv n

i và th n thánh hóa con

c đo c a mn lồi. Còn th i kì

Ph c h ng vào kho ng th k 14 đ n 16 s.Cn, đây là th i kì kinh t t b n hình
thành và phát tri n, xã h i đòi h i ph i gi i phóng con ng

i kh i vòng ki m

sốt c a nhà th Thiên chúa . C c nhà v n hóa Ph c h ng đã ti n thêm m t
b

c so v i quan ni m v con ng

v n, l y con ng
Ng

i c a th i c đ i, và đ xu t Ch ngh a nhân

i làm trung tâm b c l cách nhìn m i v con ng

i.

i Hi L p c đ i có t duy, th m m là ki u t duy v tr lu n, ngh a

là ki u t duy g n bó v i s quan sát các đ c tính cu v t th ngồi t nhiên. do
đó, ng

i Hi L p c đ i th

ng g n cái đ p v i các đ c tính nh : hài hòa đ ng

đ i, tr t t , s ph i h p gi a s l

ng và ch t l
9

ng, s thu n khi t, trong sáng



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
m c th

c, ti n b phỏt tri n, hon thi nChớnh vỡ v y ó t o ra nh ng tỏc

ph m khụng l n quỏ nh : Ng

i nộm lao, ng

i nộm atỏc ph m no c ng

ch a ng cỏi p hi hũa, trong sỏng thu n khi t, h
i v c bi t tớnh m c th

c l c tớnh n i b t c a Hi L p c i, ú chớnh

KIL
OBO
OKS
.CO
M

ng

ng v s hon thi n con

l m t c tớnh ph n ỏnh cỏi p c a v n minh nụng nghi p. Cũn ngh thu t
Ph c h ngtr

c h t c ng d a trờn quan ni m v cỏi p c a th i c i Hi L p,

nh ng cỏi p c a cú l h
th

c c a Hi L p m phỏt tri n cỏi p kh ng l , nú mu n b c l khỏt v ng vụ
i cụng nghi p thay th con ng

biờn c a con ng
n

ng t i cỏi p ngo i c , khụng ti p thu cỏi p m c
i nụng nghi p, l y mỏy h i

c thay th c i xay giú.

Th i c i Hi L p cú lớ t

ng th m m l khỏt v ng h

ng t i cỏi p

nh t, hon thi n, ỏng mong mu n, cỏi tr thnh m u m c. Lý t

ph i g n bú v i hỡnh t
t

ng m ng
Ng

ng con ng

i p nh t. Cú 3 m u ng

th

c coi l lớ

i Hi L p c i mong mu n:

i cụng dõn anh hựng: Hi L p l m t nh n

nh ng l i mang tớnh ch t c a m t qu c gia dõn ch
d ng hỡnh t

i

ng th m m

ng ng

c chi m h u nụ l ,

xó h i, cho nờn h ó xõy

i anh hựng cú kh n ng b o v thnh bang, cú tinh th n

ng vừ, xó h i r t c n m u ng

i ny ln g

ng cho dõn chung noi theo,

c bi t l nh ng thanh niờn Hi L p, v h luụn

c yờu m n. Trong ngh

thu t cú n th n chi n th ng, trong v n h c cú Asin, Hộcto.
Nh hi n tri t cú ti: Ng

i Hi L p c i khụng ch tụn tr ng s c m nh

vừ ngh , h c ng bi t, v phỏt hi n ra s c m nh c a trớ tu , õy l m t phỏt hi n
h t s c quan trong, nú giỳp cho xó h i

c phỏt tri n ton di n h n, khụng ch

thu n tỳy v m t c b p. Vỡ th h v hỡnh t c t
Platụn, Arixt t,
thnh Troa.

ng cỏc nh hi n tri t nh

ờmụkrớtv c bi t l nhõn v t Uylitxo trong cu c chi n

Nh quỏn quõn th thao: Khụng ch cú ng
hi n tri t cú ti, ng

i cụng dõn anh hựng, nh

i Hi L p c i cũn t c r t nhi u t

nh quỏn quõn th thao, t

ng ng

ng p tụn vinh cỏc

i nộm a c a Mirụn, t

10

ng ng

i nộm lao .



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Th i Ph c h ng ó k th a hai m u ng
l ng

i xu t s c c a Hi L p c i, ú

i cụng dõn anh hựng v nh hi n tri t cú ti (ng

i cú trớ tu ), nh ng vỡ

vúc kh ng l :
Ng
t

ng ng

i trờn u cú t m

KIL
OBO
OKS
.CO
M

cỏi p c a th i ny l cỏi p ngo i c , cho nờn hai m u ng

i cụng dõn anh hựng cú t m vúc kh ng l : Tiờu bi u cho hỡnh
i cụng dõn anh hựng cú t m vúc kh ng l l

avớt (m t nhõn v t

mang tớnh ch t huy n tho itrong kinh thỏnh).
Hỡnh t

ng con ng

i cú u úc kh ng l , cú n i tõm phong phỳ: Tiờu

bi u l s ki n Christopho tỡm ra Chõu m , Christopho l m t ng

i cú u úc

kh ng l , cũn cú Lờụna vónhi, Miken l nggi , Raphaen, u l n ng con
ng

i kh ng l v trớ tu , v ti n ng, khụng ch

nhi u l nh v c.

Ph c h ng khụng ch phỏt hi n con ng
m cũn phỏt hi n ra con ng

m t ph

ng di n m trờn

i kh ng l v s c vúc, v ti trớ,

i cú n i tõm phong phỳ. Th i kỡ ny cỏi Tụi

axuaats hi n ciựng v i s xu t hi n c a quan h t b n, cỏi Tụi c ng i vo
ngh thu t trong chi u sõu bờn trong. Tỏc ph m n i ti ng bi u hi n ng

i cú n i

tõm phong phỳ l La Giụcụng (cũn g i l Mụnalida) , b a ti c li bi t-c hai

d u l c a Lờụna vanhxi,

c m c a Raphaen.

Th i Ph c h ng cũn t o ra m t m u ng
nh th

ng gia ti n ng: Tiờu bi u l hỡnh t

George Gisze.

Ngh thu t Ph c h ng l m t b

i xu t s c hon ton m i ú l

ng nh doanh nghi p ti n ng

c ti n l n. Tuy nhiờn, ngh thu t Ph c

h ng c ng cú nh ng h n ch quan tr ng. N n ngh thu t ny tuy l y con ng

i

c th gi i n i tõm phong phỳ c a con ng

i,

lm trung tõm, ó kh c h a
nh ng ú v n l con ng

i núi chung ch a g n v i hon c nh xó h i ang di n

ra cu c u tranh gay g t.

Nh v y, m i giai o n l ch s l i u ph i cú nhõn v t th i i c a mỡnh,
ú l con ng

i cú kh n ng ỏp ng nhu c u m i c a cu c s ng. Th i i b

c

vo xó h i t b n, thỡ vi c phỏt hi n ra vai trũ c a nh doanh nghi p ti n ng l
m t s phự h p c n thi t i v i xó h i v n hnh theo kinh t th tr
11

ng.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Nhà n

c Hi l p là nhà n

c chi m h u nô l , nh ng Hi L p mang tính

ch t m t qu c gia dân ch xã h i, nh hình th c dân ch s khai này mà Hi L p
phát huy đ

c n ng l c sáng t o c a nhân dân và do đó, t o ra n n ngh thu t

KIL
OBO
OKS
.CO
M

đ c đáo. Ngh thu t Hi L p có bà chúa là điêu kh c, là ngh thu t không gian ba
chi u l y m ng kh i, đ

ng nét đ c u t o nên tác ph m. Khi th

ng th c thì đi

xung quanh tác ph m, và vì v y nh n th y ph n nào c ng đ p, và cho chúng ta
m t hình t

ng hi n hi n trong không gian nh chính nó trong th c t . C c t n

tu i ngh s tài ba nh Polignos, Miron... đó th hi n c c t c ph m sinh đ ng và
có tính t t

ng sâu s c. Các tác ph m đ p nh t là: Thi u n dõng hoa b n m ,

Venuýt đ Milô, Ap l ng, Áct m t, Ng

i ném lao, Ng

i ném đ a... T

ng

Th n Athena và Marchiatte c a Miron đó di n t tinh t n i tõm c a nhõn v t.
Th i Ph c h ng có bà chúa là h i h a. Tiêu bi u là các tác ph m Mùa
xuân, H ng nga tái sinh c a danh h a B ttiseli, tác ph m Mars và Venus, c a
danh h a Vêrônegi , tác ph m tr

ng Aten, c a danh h a Raphaen.

Nh v y, c đ i Hi L p là đ i di n cho giai đo n đ u c a n n ngh thu t,
còn th i kì Ph c h ng là đ i di n cho giai phát tri n m i, ti p b
thu t tr

c c a n n ngh

c, m i giai đo n đ u có nh ng thành t u đáng k , không có giai đo n

nào mà n n ngh thu t l i không đóng góp cho nhân lo i, đó chính là đi u quan
tr ng nh t.

12