SKKN dạy bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 12 môn địa lý trường THPT hồ xuân hương

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:

DẠY BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI
LỚP 12 MÔN ĐỊA LÍ
TRƢỜNG THPT HỒ XUÂN HƢƠNG


CHƢƠNG I : Đ T V N ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
- Dạy đội tuyển là một công việc khó đòi h i ng

i gi o vi n ph i t m huy t v i

ngh , tinh thần tr ch nhiệm c o trong công việc
- Sự cần thi t củ học sinh trong việc chắc chắn v kỹ năng và ki n thức
- Hơn nữ học sinh tr
ch

ng THPT Hồ Xu n H ơng đ phần là c c em còn tự ti

mạnh dạn và cho rằng việc học đội tuyển học sinh gi i là một việc qu sức t ởng

t ợng, dẫn đ n sự quy t t m ch

c o cho n n dễ bị ch n làm k t qu học không tốt

- Việc dạy đội tuyển học sinh gi i l p 12 đòi h i ng

i gi o vi n dạy ph i chắc

chắn c kỹ năng và ki n thức toàn cấp học Đặc biệt là kỹ năng thực hành, ki n thức đị
lí 12.
- Đội tuyển l p 12 thi s m hơn rất nhi u so v i đội tuyển l p 10,11 n n việc cho
học sinh nắm bắt ki n thức một số bài tr

c ch ơng trình là rất cần thi t để từ đó học

sinh m i có kh năng nắm bắt và tr l i c c c u h i li n qu n củ đ thi.
- Đ y là đối t ợng cần thi t vừ rèn luyện ki n thức - kỹ năng,vừ làm bài thi
Đòi h i ng

i gi o vi n cũng cần có tr ch nhiệm và thấy đ ợc sự cần thi t củ việc

vận dụng ki n thức - kĩ năng để làm c c bài thi ĐH - CĐ và thi tốt nghiệp THPT trong
dạy đội tuyển.
Việc dạy đội tuyển Đị lí l p 12 củ tr

ng THPT Hồ Xu n H ơng còn có khó

khăn kh c là số học sinh có nguyện vọng và theo học khối C ít, nhất là theo đội tuyển
đị lí 12 Vì vậy ngoài việc động vi n cuốn hút c c em, gi o vi n dạy còn ph i làm cho
học sinh thấy c i h y, mặt thuận lợi khi th m gi học sinh đội tuyển để từ đó học sinh
quy t t m c o hơn

2. Phạm vi nghiên cứu
Đ tài s ng ki n kinh nghiệm cấp tr
3. Đối tƣợng

ng

Là học sinh dự thi HSG khối 12 năm học 2011 - 2012.
4. Mục đích nghiên cứu
- Nhằm x c định rõ k hoạch, nhiệm vụ củ gi o vi n ph i dạy nh th nào để
cho học sinh đi thi có gi i
- Khích lệ cổ vũ phong trào học tập củ học sinh trong đội tuyển, tạo ti n đ cho
bồi d ỡng c c đội tuyển 10,11
- X c định đ ợc ph ơng h

ng ôn tập cho học sinh, tạo điểm nhấn sức v ợt cho

học sinh khi th m dự đội tuyển HSG môn Đị lí
- Giúp học sinh n ng c o ki n thức, kỹ năng tìm r ph ơng h

ng học bộ môn để

học sinh y u thích học bộ môn hơn nữ
- Giúp cho b n th n ng

i dạy cũng nh đồng nghiệp bổ sung vào ph ơng pháp

dạy học bộ môn củ mình cũng nh

có bài học thực tiễn

- Góp phần đẩy mạnh phong trào tự học, tự nghi n cứu củ ng

i gi o viên các

môn xã hội nhất là môn Đị lí

- Tạo đà ph t triển c o hơn cho việc bồi d ỡng đội tuyển trong năm 2011-2012
cũng nh môn học kh c.
- Tăng c

ng tr o đổi học tập kinh nghiệm từ đồng nghiệp cùng đơn vị Cũng

nh mong muốn sự đóng góp kinh nghiệm để đồng nghiệp, góp

ki n nhằm nâng cao

chuy n môn và kh năng tự học, tự đào tạo thực hiện ph ơng ch m học th
học suốt đ i

CHƢƠNG II. NỘI DUNG CỦA BÁO CÁO

ng xuy n,


Mỗi môn học trong trường THPT có những đặc trưng riêng về phương pháp
cũng như kỹ năng làm bài. Qua thực tiễn bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi lớp 12
trường THPT Hồ Xuân Hương tôi đã rút ra được các bước tiến hành như sau:
1. Bƣớc 1: Thành lập đội tuyển học sinh giỏi lớp 12.
- Y u cầu ph i thành lập một đội có những em nhận thức và h m học tập môn
đị lí hơn học sinh khác.
- Chọn đối t ợng là kh u đầu ti n, là hạt nh n nòng cốt cho đội tuyển
+ N u muốn chọn đ ợc đối t ợng tốt sẽ thuận lợi cho việc bồi d ỡng từ đó
ng

i gi o vi n có đi u kiện để ph t huy c c th mạnh v ph ơng ph p bồi d ỡng và

ki n thức cần truy n đạt cho học sinh
+ Gi thuy t n u chọn đối t ợng không tốt sẽ dẫn đ n gi o vi n: dù có ph ơng
ph p tốt, biện ph p tốt nh ng học sinh bị ràng buộc, không đ m m từ đó dẫn đ n k t
qu không c o (Vì dạy và học là h i y u tố qu n hệ hữu cơ v i nh u, trò ph i có hứng
thú và mong muốn ti p nhận có tinh thần cầu ti n học h i thì thầy m i có đi u kiện thực
hiện thành công

t ởng củ mình Dẫn đ n học trò có mong muốn sự học h i tích cực

sẽ đòi h i và thúc đẩy thầy dạy càng tốt hơn trong tìm tòi và đ

r tri thức m i)

K t qu đội tuyển l p 10,11 n u thuận lợi sẽ là động lực cho học sinh đội tuyển
12 N u thấy nh n tố y u sẽ cần ph i th y th và bổ sung tuy nhi n cần có sự k thừ
năm cũ và ph t triển năm m i
2. Bƣớc 2: Khi đã có đội tuyển 12 cần kiểm tra chặt chẽ đối tƣợng học sinh tham
gia đội tuyển từ các giờ chính khóa ở lớp đến kiểm tra kĩ năng kiến thức - kĩ năng
học bài ở nhà.
- Gi o vi n cần có sổ theo dõi ghi chép đ nh gi từng phần cụ thể k hoạch đã đạt
đ ợc mặt còn hạn ch củ đối t ợng đã lự chọn Để từ đó tìm c ch th o gỡ dần những
tồn tại hạn ch cho c c em Đ nh gi th

ng xuy n và có thông b o chi ti t cụ thể bằng

việc tr và chấm bài cho học sinh trong đội tuyển
3. Bƣớc 3: Sƣu tầm các đề thi, các dạng bài tập Olympic cho đội tuyển


- Th

ng xuy n s u tầm cập nhật c c đ thi, c c dạng kĩ năng đòi h i học sinh tự

hoàn thiện hoặc hoàn thiện d

i sự h

ng dẫn củ gi o vi n Ti n t i n ng dần việc tự

học củ học sinh Để c c em thấy việc cần thi t ph i vận dụng đ ợc ki n thức cơ b n từ
SGK vào bài thi Phần nào từ SGK cơ b n, phần nào từ SGK n ng c o Học sinh tự
nhận thức và thấy đ ợc sự hạn ch củ mình ở c c nội dung cơ b n từ đó giúp cho việc
tự rèn luyện n ng c o tr o đổi v i GV để tự n ng c o bồi d ỡng có hiệu qu hơn
4. Bƣớc 4: Làm quen với đề thi HSG năm trƣớc của t nh Vĩnh Ph c
- Làm quen v i c c đ thi năm tr

c Đ y cũng là c ch gi o vi n giúp cho học

sinh tổng hợp đ ợc, kh i qu t c c kỹ năng ki n thức y u cầu đối v i học sinh gi i l p
12 củ Tỉnh Vĩnh Phúc Từ đó tạo đi u kiện tr ng bị cho c c em kỹ năng hoàn thiện, và
sự ph n xạ v i c c đ , kiểu đ từ đòi h i thấp đ n đòi h i c o Học sinh đội tuyển luôn
có tầm để đón nhận c c dạng đ mà ng

i r đ y u cầu; có kh năng ph t huy ng y

năng lực t duy; ki n thức kỹ năng, ph ơng ph p làm bài đã có Không rơi vào tình
trạng bị động khi xem đ , dẫn đ n bỡ ngỡ mất ph ơng h

ng ho ng m ng làm s i khi

đọc đ
5. Bƣớc 5: Kiểm tra thƣờng uyên kết hợp với vi c ch m tr bài
- Kiểm tr th

ng xuy n sự chuy n cần học tập củ học sinh tr n chuẩn , y u cầu

gi o vi n đặt r thông qu việc y u cầu làm bài Chấm, tr bài, chữ lỗi c u, lỗi chính
t , lỗi ki n thức một c ch nghi m túc Từ đó giúp học sinh có nhận thức s u sắc hơn v
việc học, vi t, trình bày để làm bài thi đạt điểm c o Đó cũng là c ch học cẩn thận kho
học, chính xác.
6. Bƣớc 6: Khai thác Allat kênh h nh HSG tập b n đồ
-H

ng dẫn kh i th c tối đ k nh hình, Atl t, b n đồ trong rèn luyện thi học sinh

gi i
- V i đị lí nói chung, học sinh gi i Đị lí 12 nói ri ng việc đ c o kh i th c tối
đ k nh hình trong SGK, s ch thực hành, s ch bài tập, tập b n đồ th gi i là h t sức cần
thi t Đối v i k nh hình đặc biệt cần vững vàng kh i th c kỹ năng b n đồ: “B n đồ là
Anph Ôm g củ đị lí”; “B n đồ là cuốn s ch gi o kho thứ h i” Học sinh ph i


thành thạo v i b n đồ, ph i bi t t duy v i Atl t, b n đồ, kh i th c đ ợc ki n thức từ
b n đồ
- Cần nhận thức đ ợc học đị lí tr n b n đồ và ki n thức SGK có mối qu n hệ
hữu có v i nh u
7. Bƣớc 7: Vận dụng các loại biểu đồ trong làm bài thi phần thực hành
- V i ng

i gi o vi n cần cung cấp cho học sinh tính năng t c dụng và đối t ợng

sử dụng, c ch vận dụng từng loại biểu đồ để học sinh nắm vững thành thạo sử dụng
từng loại biểu đồ v i từng y u cầu căn cứ vào b ng số liệu Bi t căn cứ c u dẫn dắt để
sử dụng đúng loại biểu đồ đ y u cầu
- Để thực hiện tốt b

c này gi o vi n cần cho học sinh rèn luyện c c dạng bài tập

để học sinh nắm vững đ ợc c ch nhận bi t c ch làm c c biểu đồ cơ b n
- Gi o vi n n n kh i th c c c tài liệu:
+ Tuyển tập đ thi Ôlympic 30-4 hàng năm.
+ Tuyển tập c c bài thực hành thi vào ĐH- CĐ.
+ Gi i thiệu c c đ thi ĐH- CĐ hàng năm.
+ Kỹ thuật thể hiện biểu đồ đị lí ôn thi ĐH- CĐ.
8. Bƣớc 8:Dạy học cần bám sát chuẩn ôn thi HSG môn Địa lí c p quốc gia
- Để giúp học sinh học theo chi u s u, khai thác ki n thức theo chi u s u Ngoài
r cần nắm chắc y u cầu củ “Lí luận dạy học môn Đị lí” và c c chuy n đ bồi d ỡng
môn lí luận cho gi o vi n để dạy đúng đặc tr ng môn học c ch kiểm tr đ nh gi môn
học ở th i hiện đại
9. Bƣớc 9: cập nhật phƣơng pháp thi và kiểm tra đánh giá của bộ môn
- Luôn Gặp gỡ trao đổi th

ng xuy n v i đồng nghiệp nhất là gi o vi n cùng

nhóm chuyên môn.
- Tìm c ch th o gỡ thắc mắc c vể ph ơng ph p, c ch gi i bài tập những phần
ch ơng có bài tập khó Tìm gi i ph p hiệu qu để dạy từng ch ơng từng vấn đ hoặc
chuy n đ định gi ng dạy Tìm r ph ơng ph p ti p cận học sinh có hiệu qu nhất

10. Bƣớc 10: Cổ vũ động viên về mặt tinh thần cho các em trong đội tuyển
- Luôn cổ vũ động vi n tinh thần cho c c em trong đội tuyển giúp c c em tự tin
tr

c và s u khi th m dự đội tuyển.

Đặt ni m tin và hy vọng vào c c em, giúp c c em ph t huy h t năng lực khi làm bài
Cần phối k t hợp v i GVCN, GVBM, c n bộ đoàn… Tạo đi u kiện c v vật chất và
tinh thần cho c c em khi th m dự đội tuyển
11. Bƣớc 11: Chủ động cho đội tuyển học sinh giỏi bồi dƣỡng theo thời gian
- Gi o vi n tự chủ động cho đội tuyển học sinh gi i bồi d ỡng theo th i gi n, đị
điểm hợp lí Tr nh ôn gấp rút, ôn trong th i gi n dài, hoặc ôn kiểu nhồi nhét ki n thức
12. Bƣớc 12: Thực hi n tr nh tự ôn tập
- Thực hiện trình tự ôn tập N n ôn theo cấu trúc đ thi từ đị lí tự nhi n đ n kinh
t xã hội, rèn luyện từ cơ b n đ n n ng c o Luôn lắng nghe y ki n và th

mãn y u cầu

gi i đ p ki n thức, kỹ năng cho học sinh Tăng tính tích cực làm việc củ thầy và trò
13. Bƣớc 13: Ghi chép kết qu thi của học sinh.
- Ghi chép k t qu thi củ học sinh, gặp gỡ để nắm bắt c c tình huống khi học
sinh làm bài Tự rút r bài học kinh nghiệm cho mình và đồng nghiệp để thực hiện bồi
d ỡng học sinh gi i c c khối kh c nh 10, 11 và khối 12 năm s u tốt hơn Đúc rút kinh
nghiệm để tr o đổi v i đồng nghiệp cùng tìm h

ng gi i quy t

CHƢƠNG III. ỨNG DỤNG VÀO THỰC TIỄN
V i qui mô là đ tài s ng ki n kinh nghiệm bồi d ỡng đội tuyển 12 năm 2011
nh ng có thể sử dụng cho c c đối t ợng dạy học môn Đị lí ở nhi u loại hình d

i đ y:

- Giúp cho gi o vi n nh nh chóng ph t hiện nh n tố trong dạy và học
- Qu thực tiễn đ tài còn giúp cho ng

i gi o vi n m u chóng c i thiện ph ơng

ph p có hiệu qu hơn v i c c đối t ợng dạy học cụ thể
- Việc p dụng c c b

c trong đ tài còn là cơ sở cho gi o vi n hiểu, vận dụng

c ch tự hoàn thiện và n ng c o chính ki n thức kỹ năng củ thầy cũng nh đo và đ nh
gi từ đó n ng ki n thức, kỹ năng củ đối t ợng lự chọn.
- Bài học qu thực nghiệm đ tài này còn giúp cho ng

i dạy cần thấy rõ việc học

rèn luyện ki n thức cơ b n là b n l để rèn luyện ki n thức n ng c o


- Qu việc nghi n cứu s ng ki n này còn cho ng

i đọc thấy rõ việc cập nhất

thông tin, c ch kiểm tr đ nh gi củ đ thi bộ môn là một y u cầu qu n trọng đóng góp
cho ng

i dạy

- Tin t ởng, hy vọng giành tình c m, bi t động vi n khích lệ học sinh đúng lúc
cũng là bài học đóng góp l n sự thành công
- Qu thực tiễn dạy học và nghi n cứu đ tài này tôi nhận thấy sự thành công củ
đội tuyển 12 môn đị lí nói ri ng và c c đội tuyển kh c học sinh kh c đòi h i ng

i

gi o vi n ph i t m huy t v i ngh , luôn có sự tìm tòi s ng tạo
CHƢƠNG IV: KẾT LUẬN
Mặc dù là đ tài s ng ki n kinh nghiệm ở phạm vi hẹp, nh ng thực tiễn đã có sự
kiểm chứng rõ ràng K t qu củ học sinh gi i môn Đị lí 12 năm 2010 và năm 2011 có
sự đi l n k t qu đi l n một c ch rõ rệt (Năm 2010 v i 04 học sinh dự thi v i k t qu
01 em đạt gi i khuy n khích đạt 20%; Năm 2011 v i 03 học sinh đi thi thì 100% có gi i
trong đó 02 gi i b đạt 66,7% và 01 gi i khuy n khích đạt 33,3%)
Do th i gi n làm đ tài ch

đ ợc kiểm chứng qu nhi u năm, việc p dụng cho

c c đối t ợng kh c còn ít n n chắc chắn không tr nh kh i s i sót Mong đ ợc sự đóng
góp ki n củ c c thầy cô và c c bạn đồng nghiệp để qu trình dạy học sinh gi i cũng
nh tự bồi d ỡng chuy n môn củ tôi đ ợc tốt hơn /
Xin chân thành cảm ơn!
Vĩnh Tường, ngày 20 tháng 05 năm 2012