Bài giảng kỹ thuật lập trình c chương 1 ths trần quang hải bằng

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH C
Chương 1: Tổng quan



04/2010

Giới thiệu chung
•
•
•
•

Ngôn ngữ C ra ñời năm 1972
Phát triển thành C++ vào năm 1983
Là ngôn ngữ ñược sử dụng rất phổ biến
Có nhiều trình biên dịch C khác nhau
– Turbo C, Borland C
– ANSI C, IBM C, ISO C
– GCC
– …v.v.



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

2


04/2010

IDE Borland C++ 5.02
• Chạy file Setup.exe trong thư mục Bc502
• Một số phím soạn thảo
Phím

Chức năng

Enter

Xuống dòng

Insert

Chuyển đổi chế ñộ chèn/đè

Delete

Xóa kí tự ngay sau vị trí con trỏ

Back space
Ctrl + Y
Ctrl + Q + Y



Xóa kí tự ngay trước vị trí con trỏ
Xóa dòng kí tự chứa con trỏ
Xóa các kí tự từ vị trí con trỏ ñến cuối
dòng

Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

3

04/2010

IDE Borland C++ 5.02
Một số phím soạn thảo (tiếp theo)
Phím

Chức năng

Ctrl + K + C

Chép khối tới vị trí mới của con trỏ

Ctrl + K + V

Chuyển khối tới vị trí mới của con trỏ

Ctrl + K + Y

Xóa cả khối

Ctrl + K + W

Ghi một khối vào một tệp trên đĩa

Ctrl + K + R

Đọc một khối từ một tệp trên đĩa

Ctrl + Q + B

Dịch chuyển con trỏ về ñầu khối

Ctrl + Q + K

Dịch chuyển con trỏ về cuối khối

Ctrl + Q + F

Tìm kiếm một cụm từ

Ctrl + Q + A

Tìm kiếm cụm từ và sau ñó thay thế bằng cụm từ khác

Ctrl + Q + L

Lặp lại Ctrl + Q + F hoặc Ctrl + Q + A cuối cùng



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

4


04/2010

Chương trình “Hello world”
chỉ thị tiền xử lý

Hàm chính của chương trình

Dấu bắt đầu và kết thúc của
định nghĩa hàm

Kết quả thu ñược khi biên dịch
và chạy chương trình trên

Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan



5

04/2010

Từ khóa (Key word)
• Là các từ dành riêng của ngôn ngữ C
• Từ khóa phải được sử dụng đúng cú pháp
• Một số từ khóa thông dụng
auto
do
goto
short
union

break
double
if
sizeof
unsigned

case
else
int
static
void

char
extern
long
struct
volatile

continue
float
register
switch
while

default
for
return
typedef

Trong IDE

Borland C++ 5.02
từ khóa in đậm
và có màu blue



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

6


04/2010

Tên (định danh)
•
•
•
•

Dùng để ñịnh danh các thành phần của chương trình
Tên biến, tên hàm, tên hằng, file, cấu trúc…
Gồm chữ, số, dấu gạch nối “_”
Độ dài tối đa 32

•

Lưu ý:

– không đuợc chứa kí tự trống (space),
– không được bắt đầu bằng một chữ số,

– không được trùng với từ khóa
•
•

Nên đặt tên một cách gợi nhớ, có ý nghĩa.
Tên chuẩn: một số tên có sẵn của trình biên dịch.

Vd:
•

x, hoten, a1, number_of_var, delta, TEN, …

C là ngôn ngữ phân biệt viết hoa, viết thường
tự



chính xác đến từng ký

Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

7

04/2010

Hằng, Biến, Biểu thức
• Hằng:
– Là ñại lượng có giá trị không thay ñổi được
– Ví dụ:
• 124

• ‘D’
• “Lap trinh”

Là một hằng số
Là một hằng ký tự
Là một hằng chuỗi ký tự

• Biến
– Là ñại lượng có thể thay ñổi được giá trị (gán giá trị mới)
• Biểu thức
– Là công thức tính toán để có 1 giá trị theo quy tắc toán học
– Gồm các toán hạng và các phép toán (toán tử)
• Toán hạng: hằng, biến, hàm hoặc biểu thức khác.
• Phép toán: Số học, luận lý, gán, ñiều kiện, lấy địa chỉ, tăng giảm


Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

8


04/2010

Các phép toán C hỗ trợ
•
•
•
•
•
•

Số học:
+ , - , * , / , %
Luận lý:
==, !=, >, <, >=, <=, &&, ||,
Gán giá trị:
=
Lấy kích cỡ theo số byte: sizeof(đốitượng)
Điều kiện:
ĐK ? E1 : E2
Lấy địa chỉ:
&(biến)

• Tăng giảm:



x++, ++x, x--, --x
tong+=i;
tich*=i;
/=, %=, -=, &=, |=,

!

^=

Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

9

04/2010

Câu lệnh, Chú thích
• Câu lệnh: Là một chỉ thị yêu cầu máy tính thực thi một tác vụ
nào đó. Một câu lệnh phải kết thúc bởi một dấu chấm phẩy “;”
• Chú thích:
– Trên 1 dòng: // Chú thích trên một dòng
– Trên nhiều dòng: /*
Chú thích trên nhiều dòng.
*/
• Các chỉ thị tiền biên dịch:
#define
#undefine
#include
#if
#elif
#else
#ifdef
#else
#endif
#ifndef
#else
#endif
#error


Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

#endif

10


04/2010

Các kiểu dữ liệu chuẩn
Kiểu số

Tên kiểu

Độ lớn

Phạm vi

char

1 byte

-128

unsigned char

1 byte

0

int

2 byte

-32768

unsigned int

2 byte

0

65535

short

2 byte

0

65535

long

4 byte

- 231

231 - 1

unsigned long

4 byte

- 231

232 - 1

float

4 byte

3.4e-38

3.4e38

double

8 byte

1.7e-308

1.7e308

long double

10 byte

3.4e-4932

1.1e4932

Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

127
255
32767

11

04/2010

Các kiểu dữ liệu chuẩn
Kiểu ký tự
Tên kiểu

Độ lớn

Phạm vi

char

1 byte

Gồm 256 ký tự có mã từ 0
255
( xem Bảng mã ASCII )

Ví dụ:
–
–

Ký tự ’A’ có mã 65
Ký tự ’0’ có mã 48

Các ký tự ñặc biệt:
’\0’
’\n’
’\t’


ký tự Null (có mã = 0)
ký tự xuống dòng (new line)
ký tự Tab
Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

12


04/2010

Ép kiểu
Cú pháp:
(kiểu_mới) biểu thức hoặc kiểu_mới (biểu thức)

Ví dụ:



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

13

04/2010

Khai báo hằng
Cú pháp
#define TÊNHẰNG
hoặc
const kiểudữliệu

giátrị
TÊNHẰNG = giátrị;

Ví dụ
#define MAX 100
const int SOPT = 100;

Lưu ý: hằng phải được khai báo trước khi sử dụng



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

14


04/2010

Khai báo biến

Kết thúc bằng dấu chấm phẩy

Cú pháp
kiểudữliệu
kiểudữliệu
kiểudữliệu

TÊNBIẾN;
Biến1, Biến2,... ;
TÊNBIẾN = giátrịbanđầu;

hoặc
hoặc

Ví dụ
int sole;
float tbc, tongam;
char Enter = ’\n’;

Lưu ý: Biến có thể khai báo bất kỳ ñâu trong chương
trình miễn làn trước khi sử dụng.


Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

15

04/2010

Cấu trúc chương trình C
Chỉ thị tiền biên dịch

Khai báo các hằng, biến
Khai báo các hàm tự XD

Thân chương trình chính

Cài đặt các hàm đã khai
báo ở trên



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

16


04/2010

Phép gán giá trị
Cú pháp

TênBiến = Biểu thức giá trị ;

Ví dụ:

Tại sao sai ?

int x, y, z;
x = 10;
10 = x;
x = 10 + y;

10 + y = x;
z = x + y;
x + y = z;


//sai
//sai
//sai

Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

17

04/2010

Các hàm toán học thông dụng
Chỉ thị tiền biên dịch:
#include <math.h>
sqrt(x)
exp(x)
log(x)
abs(x)
fabs(x)
pow(x, y)
ceil(x)
floor(x)

lấy căn bậc 2
lấy ex
lấy logex

lấy |x| (kết quả là số nguyên)
lấy |x| (kết quả là số thực)
lấy xy
lấy số nguyên gần x nhất
lấy số nguyên lớn nhất ≤ x

Các biểu thức phức tạp phải sử dụng biến đổi toán học ñể có ñược
biểu diễn tương ứng trong C


Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

18


04/2010

Một số quy tắc viết chương trình
• Đặt tên biến, hằng, hàm,… một cách gợi nhớ
• Khi sử dụng biến, hằng cần kiểm tra lại xem biến hằng đó ñã
được khai báo trước đó hay chưa ?
• C là ngôn ngữ phân biệt hoa/thường
ký tự khi viết

phải kiểm tra kỹ từng

• Loại bỏ các chỉ thị #include <file *.h> không cần thiết (để lại
sẽ làm chậm quá trình biên dịch và tăng kích thước file *.exe
sau biên dịch)
• Viết chương trình theo cấu trúc khối (phân cấp thụt đầu dòng)

• Chương trình viết xong chưa thể biết được đúng hay sai
phải chạy thử với các bộ số liệu khác nhau (nên test thử với
các bộ số liệu đặc biệt)


Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

19

04/2010



Kỹ thuật lập trình C - Tổng quan

20