Thực trạng dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta hiện nay

Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
MỤC LỤC
Lê Mạnh Cường CQ490286
1
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
LỜI MỞ ĐẦU
Phân phối là một trong những hoạt động cơ bản và quan trọng của mỗi doanh
nghiệp khi tiến hành sản xuất kinh doanh. Trong nền kinh tế thị trường ngày nay các
công ty sử dụng nhiều trung gian phân phối thực hiện các chức năng khác nhau để
đảm bảo hiệu quả trong việc đưa sản phẩm của công ty đến tay người tiêu dùng sau
cùng. Vì thế, để một công ty hoạt động có hiệu quả thì ban lãnh đạo công ty phải tìm
mọi cách để quản lý tốt nhất hệ thống phân phối của mình, làm sao đảm bảo hệ thống
phân phối hoạt động hiệu quả nhất, luôn đưa được hàng hoá tới người tiêu dùng sau
cùng một cách thuận tiện nhất, đồng thời thoả mãn lợi ích của các thành viên trong
kênh phân phối tốt nhất.
Quyết định về phân phối trở thành một trong những quyết định quan trọng
nhất mà ban lãnh đạo công ty phải thông qua. Các kênh phân phối mà công ty lựa
chọn sẽ ảnh hưởng tới các quyết định khác trong chính sách marketing hỗn hợp của
công ty, ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Vì thế
việc thường xuyên nghiên cứu, nắm rõ tình hình hoạt động của hệ thống phân phối là
hết sức cần thiết đối với bất cứ công ty nào.
Mục đích nghiên cứu của đề tài là đưa ra các giải pháp phát triển dịch vụ
logistics nhằm hoàn thiện mạng lưới phân phối hàng hóa ở nước ta hiện nay dựa trên
cơ sở thực trạng hệ thống phân phối trong quá trình phát triển của nền kinh tế nước
ta.
Đối tượng nghiên cứu là việc tìm ra các giải pháp phát triển dịch vụ logistics
trong hệ thống phân phối hàng hóa dựa trên phân tích thực trạng của hệ thống phân
phối hàng hóa nước ta hiện nay.
Kết cấu đề tài gồm ba chương:
Chương I: Tổng quan về dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng
hóa

Chương II: Thực trạng dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng
hóa ở nước ta hiện nay
Chương III: Giải pháp phát triển dịch vụ phân phối bán buôn, bán lẻ ở
Việt Nam
Đề án được hoàn thành vẫn còn nhiều thiếu sót do hạn chế về kinh nghiệm.
Em mong thầy chỉ bảo và giúp đỡ em để hoàn thành tốt đề tài này
Em xin chân thành cảm ơn GS.TS Đặng Đình Đào, giảng viên khoa Thương
mai và kinh tế quốc tế đã tận tình giúp đỡ em trong việc hoàn thiện đề tài này!
Hà Nội, tháng 10 năm 2010
Sinh viên
Lê Mạnh Cường
Lê Mạnh Cường CQ490286
3
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ DỊCH VỤ LOGISTICS TRONG
HỆ THỐNG PHÂN PHỐI HÀNG HÓA
I- Phân phối hàng hóa và đặc điểm dịch vụ logistics trong hệ thống
phân phối hàng hóa
1. Quan niệm chung về phân phối và hệ thống phân phối hàng hóa
1.1. Quan niệm về phân phối hàng hóa
Thuật ngữ phân phối, theo tiếng Anh được viết là distribution và tiếng Đức
được viết là die Verteilung, và được hiểu là việc phân phối hàng hóa từ người sản
xuất hoặc nhập khẩu tới người tiêu dùng thông qua các kênh phân phối, thông thường
là thông qua những người bán sỉ và những người bán lẻ.
Trong từ điển tiếng Việt, phân phối được định nghĩa là việc “(1). Phân chia
cho nhiều người, nhiều đơn vị, thường theo những nguyên tắc nhất định nào đó; (2).
Phân chia sản phẩm xã hội thành nhiều phần khác nhau theo những mục đích khác
nhau, là một khâu của quá trình tái sản xuất xã hội…”
Hiện nay, trong các giáo trình chuyên ngành kinh tế, thuật ngữ phân phối vẫn

còn có quan niệm khác nhau. Mặc dù vậy, nhưng tất cả đều có một số quan niệm
chung là:
- Nhấn mạnh đến vai trò của phân phối hàng hóa, đều coi phân phối hàng hóa
là nội dung quan trọng trong tổ chức hoạt động kinh doanh.
- Coi phân phối là hình thức vận động hàng hóa từ người sản xuất đến người
tiêu dùng hoặc người sử dụng cuối cùng, là các hình thức liên kết lỏng lẻo của các
công ty để cùng thực hiện một mục đích thương mại, là các hình thức bán buôn, bán
lẻ, bán đại lý …
- Hoạt động phân phối cơ bản bao gồm việc khởi tạo tổ chức nguồn hàng,
quản lý dự trữ, tổ chức và thiết kế kênh phân phối bán lẻ hay bán qua trung gian, vận
chuyển hàng hóa, quan hệ với các tổ chức, cá nhân bên ngoài doanh nghiệp.
Từ đó có thể hiểu: “Phân phối là hoạt động liên quan đến quá trình đưa sản
phẩm từ người sản xuất (người nhập khẩu) đến người sử dụng (tiêu dùng) cuối cùng”.
1.2 Quan niệm về hệ thống phân phối hàng hóa
Theo lý thuyết Macxit về thương mại (phân phối và lưu thông) được trình bày
trong nhiều tác phẩm, mà cơ sở lý luận của nó là lý luận về phân công lao động xã
hội, lý luận giá trị và lý luận giá trị thặng dư. Trong những tác phẩm đó, các nhà kinh
điển của Chủ nghĩa Mác-Lênin, đặt thương mại (mà trực tiếp là hệ thống phân phối
Lê Mạnh Cường CQ490286
4
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
hàng hóa) là một khâu trong tổng thể 4 khâu của quá trình tái sản xuất xã hội, là kết
quả tất yếu của phân công lao động xã hội. Quá trình tái sản xuất xã hội theo Mác bao
gồm các khâu: sản xuất- phân phối- trao đổi và tiêu dùng. Lý luận và thực tế cho thấy
các khâu của quá trình tái sản xuất xã hội, mỗi khâu có một vị trí nhất định song giữa
chúng có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Trong đó, sản xuất là khâu xuất phát có vai
trò quyết định đối với các khâu tiếp theo. Tiêu dùng là khâu cuối cùng của quá trình
tái sản xuất xã hội. Tiêu dùng gắn với khách hàng, giữ vai trò là mục đích của sản
xuất. Còn phân phối, trao đổi là khâu trung gian nối liền sản xuất với tiêu dùng. Vì
vậy hàng hóa sau khi sản xuất ra muốn đến tay người tiêu dùng nhất thiết phải thông

qua một hệ thống hàng hóa hữu hiệu thì mới thực hiện được giá trị của hàng hóa và
mới có thể đảm bảo cho quá trình tái sản xuất xã hội được diễn ra liên tục.
Triết lý kinh doanh của nền kinh tế thị trường là sản phẩm sản xuất ra để bán
nhằm thu lợi nhuận. Do đó, phân phối như thế nào, bằng hình thức nào sao cho hiệu
quả nhất, chi phí ít nhất để có được lợi nhuận nhiều nhất là một trong những nội dung
quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp.
Theo Philip Kotler thì “hệ thống phân phối hàng hóa là tập hợp các tổ chức
phụ thuộc lẫn nhau, hỗ trợ việc chuyển nhượng quyền sở hữu một hàng hóa hay dịch
vụ nào đó, chuyển nó từ người sản xuất tới người tiêu dùng”.
Quan niệm của Stern & EL.Ansary: “hệ thống phân phối hàng hóa có thể xem
xét như những tập hợp các tổ chức phụ thuộc lẫn nhau liên quan tới quá trình tạo ra
sản phẩm hay dịch vụ hiện có để sử dụng hay tiêu dùng”.
GS.TS Đặng Đình Đào và GS.TS Hoàng Đức Thân (đồng chủ biên) của giáo
trình kinh tế thương mại -Trường Đại học kinh tế quốc dân -khi đề cập tới nội dung
cơ bản của thương mại cũng có quan niệm về hệ thống phân phối hàng hóa là: “Quá
trình tổ chức hợp lý các kênh phân phối và tổ chức chuyển giao hàng hóa, dịch vụ.
Đây là quá trình liên quan tới việc điều hành và vận chuyển hàng hóa, dịch vụ từ sản
xuất đến người sử dụng với những điều kiện hiệu quả tối đa. Quá trình này giải quyết
các vấn đề: thay đổi quyền sở hữu tài sản, di chuyển hàng hóa qua các khâu vận
chuyển, dự trữ, bảo quản, đóng gói, bốc dỡ, cung cấp thông tin thị trường nhà sản
xuất”. [Giáo trình kinh tế thương mại- nhà xuất bản thống kê 2003].
Trong quá trình Quản trị phân phối (kênh Marketting) của Trường Đại học
Kinh tế quốc dân, TS. Trương Đình Chiến cũng cho rằng: “Hệ thống phân phối hàng
hóa là tập hợp các quan hệ với các tổ chức, cá nhân bên ngoài doanh nghiệp để tổ
chức và quản lý các hoạt động tiêu thụ hàng hóa nhằm đạt được các mục tiêu của
Lê Mạnh Cường CQ490286
5
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
doanh nghiệp trên thị trường. Tham gia vào hệ thống hàng hóa thường có nhà sản
xuất (nhà nhập khẩu), trung gian bán buôn, trung gian bán lẻ, người tiêu dùng cuối

cùng và họ được gọi là các thành viên của hệ thống” [Quản trị kênh phân phối – nhà
xuất bản thống kê 2004].
Có thể nói trong nền kinh tế thị trường, các quan niệm trên thường nhấn mạnh
và đề cao vai trò của hệ thống phân phối hàng hóa đối với sự phát triển kinh tế - xã
hội nói chung và đối với hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nói riêng. Với
cách đặt vấn đề như vậy, tôi quan niệm:
Hệ thống phân phối là một tập hợp các tổ chức, cá nhân, cơ sở vật chất kỹ
thuật tham gia vào quá trình đưa hàng hóa, dịch vụ từ người sản xuất (nhập khẩu)
đến người tiêu dùng; là quá trình tạo nguồn hàng, quản lý dự trữ, vận chuyển hàng
hóa, giao nhận và bán hàng hóa với chi phí thấp và tối đa hóa lợi nhuận.
2. Đặc điểm dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa
Về bản chất, dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa có những nét
rất khác biệt, khiến các nhà phân phối không thể bỏ qua. Những dặc điểm đó là:
- Là sản phẩm vô hình, chất lượng dịch vụ rất khó đánh giá, vì nó chịu nhiều
tác động như người bán, người mua và cả thời điểm mua bán dịch vụ ấy. Có những
sản phẩm là một quá trình thực hiện đồng thời rất nhiều khâu rất nhiều công việc. Ví
dụ như : logistics và dịch vụ logistics tron ghệ thống phân phối. Logistics là một quá
trình tối ưu hoá về vị trí và thời gian, vận chuyển và dự trữ nguồn tài nguyên từ điểm
đầu tiên của dây chuyền cung ứng cho tới tay người tiêu dùng cuối cùng, thông qua
hàng lọat các hoạt động kinh tế.
- Là sản phẩm vô hình, dịch vụ có sự khác biệt về chi phí so với các sản phẩm
vật chất. Nó là sản phẩm không thể cầm nắm được, không thể định mức được NVL
như đối với sản phẩm vật chất cho nên chi phí của nó cũng rất khác so với sản phẩm
vật chất thông thường.
- Dịch vụ không thể cất trữ trong kho, làm phần đệm điều chỉnh sự thay đổi
nhu cầu thị trường như các sản phẩm vật chất khác ... Do đặc điểm sản xuất và tiêu
dùng của sản phẩm dịch vụ phải diễn ra đồng thời, tức sản xuất được sản phẩm dịch
vụ nào sẽ tiêu thụ hết ngay nên đã nảy sinh thêm đặc điểm dịch vụ không thể cất trữ.
- Dịch vụ logistics là một hệ thống các hoạt động nhằm tối ưu hoá mọi công
việc, mọi thao tác từ khâu cung ứng , sản xuất, phân phối và tiêu dùng sản phẩm chứ

không phải chỉ là "kho" và "vận", "giao" và "nhận" như một số người lầm tưởng. Đây
là một chuỗi các dịch vụ chứ không phải là một dịch vụ đơn thuần.
Lê Mạnh Cường CQ490286
6
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
- Dịch vụ logistics hỗ trợ hoạt động phân phối của các doanh nghiệp: dịch vụ
logistics hỗ trợ toàn bộ quá trình hoạt động phân phối của doanh nghiệp từ cung ứng
các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất cho tới phân phối các sản phẩm đầu ra,
ngay cả khi sản phẩm đã ra khỏi dây chuyền sản xuất của doanh nghiệp và đến tay
người tiêu dùng. Doanh nghiệp cung ứng có thể kết hợp bất cứ yếu tố nào của các
dịch vụ logistics với nhau hay tất cả các yếu tố logistics tuỳ theo yêu cầu của khách
hàng.
- Dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa là sự phát triển cao,
hoàn chỉnh của dịch vụ vận tải giao nhận, vận tải giao nhận gắn liền và nằm trong
logistics.
Cùng với quá trình phát triển của mình, các dịch vụ logistics trong phân phối
đã làm đa dạng hóa khái niệm vận tải giao nhận truyền thống. Từ chỗ chỉ thay mặt
khách hàng để thực hiện các khâu rời rạc như nhận hàng, bao gói, bảo quản, vận
chuyển hàng hoá...cho đến cung cấp dịch vụ trọn gói. Từ chỗ đóng vai trò đại lý,
người uỷ thác trở thành một chủ thể chính trong các hoạt động vận tải giao nhận với
khách hàng, chịu trách nhiệm trước các nguồn luật điều chỉnh. Ngày nay, người giao
nhận vận tải trở thành người cung ứng dịch vụ thực hiện một loạt các nghiệp vụ,
quản lý một hệ thống đồng bộ từ giao nhận tới vận tải, cung ứng nguyên vật liệu
phục vụ sản xuất kinh doanh, bảo quản hàng hoá trong kho, phân phối hàng hoá đúng
nơi, đúng lúc, sử dụng thông tin điện tử để theo dõi kiểm tra...
Các dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa là một chuỗi công
việc có tính chất liên hoàn, số lượng công việc nhiều, tính chất công việc phức tạp,
thời gian thực hiện kéo dài.
II- Các loại hình dịch vụ logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa
(bán buôn, bán lẻ)

1. Sơ lược về logistics
Thuật ngữ logistics đã có từ khá lâu trong lịch sử.Lần đầu tiên logistics được
phát minh và ứng dụng không phải trong hoạt động thương mại mà là trong lĩnh vực
quân sự.Logistics được các quốc gia ứng dụng rất rộng rãi trong hai cuộc Đại chiến
thế giới để di chuyển lực lượng quân đội cùng các vũ khí có khối lượng lớn và đảm
bảo hậu cần cho lực lượng tham chiến.Sau khi chiến tranh thế giới kết thúc, các
chuyên gia logistics trong quân đội đã áp dụng các kỹ năng logistics của họ trong
hoạt động tái thiết kinh tế thời hậu chiến. Trải qua dòng chảy lịch sử, logistics ngày
càng được nghiên cứu và áp dụng sâu vào lĩnh vực kinh doanh.Có rất nhiều khái
Lê Mạnh Cường CQ490286
7
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
niệm khác nhau về logistics cũng như dịch vụ logistics được đưa ra bởi các tổ chức,
cá nhân nghiên cứu về lĩnh vực này.
Theo Hội đồng quản trị Logistics của Mỹ (CLM) thì "Quản trị logistics là quá
trình hoạch định, thực hiện và kiểm soát một cách hiệu quả chi phí lưu thông, dự trữ
nguyên vật liệu, hàng tồn kho trong quá trình sản xuất sản phẩm cùng dòng thông tin
tương ứng từ điểm xuất phát đầu tiên đến điểm tiêu dùng cuối cùng nhằm mục đích
đáp ứng yêu cầu của khách hàng".
Dưới góc độ quản trị chuỗi cung ứng, thì logistics là quá trình tối ưu hoá về vị
trí, lưu trữ và chu chuyển các tài nguyên/yếu tố đầu vào từ điểm xuất phát đầu tiên là
nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, người bán buôn, bán lẻ, đến tay người tiêu dùng cuối
cùng, thông qua hàng loạt các hoạt động kinh tế (xem logistics and supply chain
management, tác giả Ma Shuo, tài liệu giảng dạy của World Maritime University,
1999).
Theo ông Nguyễn Hùng, Phó Tổng Giám Đốc Công ty Kho vận miền Nam
(Sotrans): Logistics là quá trình lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát một cách hiệu quả
những luồng lưu thông và khối lượng tồn kho của hàng hóa, dịch vụ và những thông
tin liên quan đến chúng.
Theo quan điểm "5 đúng" thì :"Logistics là quá trình cung cấp đúng sản phẩm

đến đúng vị trí, vào đúng thời điểm với điều kiện và chi phí phù hợp cho khách hàng tiêu
dùng sản phẩm".Còn theo giáo sư David Simchi-Levi (MIT, USD) thì hệ thống Logistics
là một nhóm các cách tiếp cận được sử dụng để liên kết các nhà cung cấp, nhà sản xuất,
kho, cửa hàng một cách hiệu quả để hàng hóa được sản xuất đúng số lượng, đúng địa
điểm và đúng thời điểm nhằm mục đích giảm thiểu chi phí trên toàn bộ hệ thống đồng
thời đáp ứng được các yêu cầu về mức độ phục vụ".
Theo luật Thương mại Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2005 và
Nghị định 140/2007NĐ-CP của Chính phủ qui định chi tiết luật Thương mại về điều
kiện kinh doanh dịch vụ logistics có đưa ra khái niệm: Dịch vụ logistics là hoạt động
thương mại. Theo đó, thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công việc bao
gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy
tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi kí mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch
vụ khác có liên quan đến hàng hoá theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao
Lê Mạnh Cường CQ490286
8
Giải pháp phát triển dịch vụ Logistics trong hệ thống phân phối hàng hóa ở nước ta
Nguyên vật liệu
Phụ tùng
Máy móc, thiết
bị
Bán thành phẩm
Dịch vụ
Đầu vào khác
Cung ứng Quản lý vật tư
Phân phối

Dòng chu chuyển vận tải
Dòng thông tin lưu thông
Hình 1: Các hoạt động cơ bản của chuỗi dịch vụ logistics
Qua sơ đồ trên có thể thấy dịch vụ logistics là một chuỗi các dịch vụ xuyến

suốt từ quá trình sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp.
Qua các quan niệm ở trên có thể chia khái niệm dịch vụ logistics thành hai
nhóm như sau:
Thứ nhất, nhóm định nghĩa hẹp mà tiêu biểu là định nghĩa của Luật Thương
mại 2005, coi logistics gần tương tự với giao nhận hàng hoá. Tuy nhiên trong đó có
tính mở, thể hiện trong đoạn "hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hoá".
Theo nhóm này, bản chất của dịch vụ logistics là việc tập hợp các yếu tố hỗ trợ cho
quá trình vận chuyển sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ. Theo đó, dịch vụ
logistics mang nhiều yếu tố vận tải, người cung cấp dịch vụ logistics không có nhiều
khác biệt so với người cung cấp dịch vụ vận tải đa phương thức(MTO).
Thứ hai, nhóm định nghĩa dịch vụ logistics theo phạm vi rộng, có tác động từ
giai đoạn tiền sản xuất cho tới khi hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối cùng. Theo
nhóm định nghĩa này, dịch vụ logistics gắn liền cả quá trình nhập nguyên, nhiên vật
liệu làm đầu vào cho quá trình sản xuất, sản xuất ra hàng hoá và đưa vào các kênh
lưu thông, phân phối để tới tay người tiêu dùng cuối cùng. Nhóm định nghĩa này về
Lê Mạnh Cường CQ490286
Quá
trình
sản
xuất
(sản
xuất và
lắp ráp)
Đóng
gói
Kho
lưu
trữ
thành
phẩm

Bến
bãi
chứa
T.T
phân
phối
Khách hàng
9