Giáo trình tin học đại cương phần 1 đh sư phạm TP HCM

Lời tựa
ắt đầu năm học 2011 – 2012, Khoa Công nghệ thông tin (CNTT) – trường ĐH Sư phạm Tp.HCM
đảm nhiệm việc giảng dạy học phần Tin Học Đại Cương (THĐC) cho sinh viên năm thứ nhất của
toàn trường. Với nhiệm vụ này, Khoa chúng tôi đã triển khai xây dựng đề cương chi tiết cho học phần với
một định hướng mới, nhằm phù hợp với nhu cầu của con người và xã hội trong thời đại kĩ thuật số hiện
nay, đó là: “Môn học nhằm cung cấp cho sinh viên kiến thức và kỹ năng cơ bản làm việc trên máy tính.
Qua đó, sinh viên có khả năng thao tác và làm việc trên máy tính đúng cách, đồng thời sử dụng máy tính
như một phương tiện phục vụ học tập và nghiên cứu hiệu quả”. Nội dung truyền đạt tập trung ở việc cung

B

cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng cho sinh viên có khả năng sử dụng các công cụ/ tiện ích trên máy tính
để trình bày và báo cáo một văn bản khoa học (như bài báo/ báo cáo nghiên cứu, bài tập lớn/ đồ án, khoá
luận tốt nghiệp) phục vụ việc học tập các chuyên ngành đào tạo, cũng như công việc cá nhân.
Trong một thời gian ngắn chuẩn bị, chúng tôi đã hoàn thành một hệ thống tài liệu và tài nguyên học
tập cho học phần, bao gồm: bài giảng (ở dạng bài trình bày Multimedia), hệ thống bài tập/ bài thực hành,
đồ án môn học, các tài nguyên hỗ trợ (như tài liệu tham khảo, videoclip, chương trình minh hoạ, URL liên
quan), và cả một website để hỗ trợ học tập (cho phép chia sẻ thông tin và học tập cộng tác), đặc biệt là
cuốn tài liệu học tập này – Giáo trình Tin Học Đại Cương – với nội dung gồm 7 chương, trong đó trọng
tâm ở các chương 2, 3, 4, 5. Đây là một thành quả to lớn với sự góp sức của các thầy/ cô giảng viên của
Khoa CNTT, của Phòng CNTT, và của Trung tâm Tin Học – trường ĐH Sư phạm Tp.HCM, bên cạnh sự
động viên về tinh thần lẫn vật chất của Ban Chủ Nhiệm Khoa CNTT. Nhân đây, chúng tôi cũng xin gởi lời
cảm ơn đến các đoàn thể, quý thầy/ cô giảng viên đã giúp đỡ, tham gia biên soạn và giảng dạy cho học
phần Tin Học Đai Cương trong năm học này.
Hệ thống tài liệu và tài nguyên học tập cho học phần THĐC đã biên soạn mặc dù đầy đủ nội dung ở
các chương, nhưng hiện tại vẫn là phiên bản thử nghiệm, chúng tôi đang cố gắng chỉnh sửa và biên tập lại
sao cho hiệu quả và hấp dẫn nhất. Do vậy, chúng tôi rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp, phản hổi
về mọi mặt của học phần này từ các thầy/ cô, quý vị phụ huynh, các bạn sinh viên, và các độc giả gần xa
để giúp chúng tôi hoàn thiện cho những năm học tới.

Chân thành cảm ơn.
Tháng 9/2011
Lê Đức Long
Mọi góp ý liên quan có thể gởi về địa chỉ:
Khoa Công Nghệ Thông Tin
Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh
Phòng 203 – Dãy nhà H
280, An Dương Vương, P.4, Q.5, Tp. Hồ Chí Minh
Hoặc trực tiếp trên website của học phần: />Hoặc qua địa chỉ email:

Lê Đức Long, (chủ biên)
Trần Đức Tâm, (thư kí ban biên tập)



Chủ biên

Lê Đức Long

Xây dựng đề cương

Lê Đức Long
Nguyễn Trần Phi Phượng

Nhóm biên soạn:
Chương 1, 5:

Nguyễn Thị Ngọc Hoa
Nguyễn Thúy Ngọc
Trần Đức Tâm

Nguyễn Khắc Văn
Nguyễn Quang Tấn

Chương 2:

Nguyễn Đặng Kim Khánh

Chương 3:

Lê Thị Huyền
Lê Minh Triết
Nguyễn Đình Khiêm

Chương 4:

Nguyễn Mai Lĩnh
Mai Văn Phương Vũ
Nguyễn Thành Chiến

Chương 6:

Đào Ngọc Giang
Lê Nguyễn Quỳnh Thy

Chương 7:

Trịnh Huy Hoàng
Trần Lê Hùng Phi
Trần Hữu Quốc Thư

Trình bày bìa

Đỗ Thụy Mai Loan

Thiết kế và quản lý Website Nguyễn Đặng Kim Khánh


MỤC LỤC
CÁC KÝ HIỆU SỬ DỤNG TRONG GIÁO TRÌNH ...................................................................... 8
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................................. 9
DANH MỤC HÌNH ẢNH ............................................................................................................. 11
Chương 1

Giới thiệu tổng quan về văn hóa số và kỹ năng làm việc với máy tính ................... 19
Tổng quan về công nghệ thế kỷ 21 và văn hóa số ......................................................... 20

1.1

1.1.1 Tổng quan về công nghệ thế kỷ 21 ............................................................................. 20
1.1.2 Văn hóa số ................................................................................................................... 22
Tổng quan về máy tính và hệ điều hành: ....................................................................... 23

1.2

1.2.1 Máy tính điện tử .......................................................................................................... 23
1.2.2 Hệ điều hành................................................................................................................ 34
Kỹ năng làm việc với máy tính: .................................................................................... 37

1.3

1.3.1 Các thao tác cơ bản trên máy tính: .............................................................................. 37
1.3.2 Sử dụng phần mềm ứng dụng: .................................................................................... 46
Chương 2
2.1

Tìm Kiếm và chọn lọc thông tin trên Internet ......................................................... 56
Tổng quan về Internet và các dịch vụ cơ bản ................................................................ 57

2.1.1 World Wide Web ........................................................................................................ 58
2.1.2 Email ........................................................................................................................... 59
2.2

Giới thiệu các công cụ tìm kiếm .................................................................................... 62

2.3

Các kỹ thuật tìm kiếm đơn giản và nâng cao ................................................................ 63
2.3.1 Quá trình tìm kiếm ...................................................................................................... 63

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 1


2.3.2 Các tùy chỉnh nâng cao cho câu lệnh tìm kiếm ........................................................... 65
Đánh giá và chọn lọc thông tin trên Internet ................................................................. 67

2.4
Chương 3

3.1

Viết và trình bày một báo cáo nghiên cứu ở dạng văn bản. .................................... 70
Giới thiệu một số phần mềm soạn thảo văn bản. ........................................................... 71

3.1.1 Notepad ....................................................................................................................... 71
3.1.2 WordPad ...................................................................................................................... 72
3.1.3 MS Word ..................................................................................................................... 73
3.1.4 Open Office (phần mềm mã nguồn mở) ..................................................................... 73
3.1.5 Libre Office (phần mềm mã nguồn mở) ..................................................................... 74
3.1.6 Google docs ................................................................................................................. 75
3.1.7 Bảng so sánh các phần mềm ....................................................................................... 76
3.2

Nguyên tắc soạn thảo một văn bản tiếng Việt – tiếng Anh ........................................... 77
3.2.1 Nguyên tắc chung ........................................................................................................ 78
3.2.2 Các bước soạn thảo văn bản ........................................................................................ 79
3.2.3 Một số lưu ý khi soạn thảo văn bản tiếng Anh............................................................ 79
3.2.4 Một số lưu ý khi soạn thảo văn bản tiếng Việt............................................................ 81

3.3

Các kỹ thuật định dạng cơ bản ...................................................................................... 82
3.3.1 Định dạng trang in ....................................................................................................... 84
3.3.2 Định dạng ký tự ........................................................................................................... 89
3.3.3 Định dạng đoạn văn..................................................................................................... 94
3.3.4 Định dạng cột .............................................................................................................. 98

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 2


3.3.5 Định dạng Tab ............................................................................................................. 99
3.3.6 Bảng biểu................................................................................................................... 103
3.3.7 Các đối tượng đồ họa ................................................................................................ 105
3.3.8 Kỹ thuật đóng khung và tô nền ................................................................................. 109
3.4

Một số kỹ thuật soạn thảo nâng cao ............................................................................ 112
3.4.1 Style & Heading ........................................................................................................ 112
3.4.2 Bullets & Numbering ................................................................................................ 113
3.4.3 Tạo mục lục tự động.................................................................................................. 115
Kỹ năng đọc và viết một báo cáo khoa học ................................................................. 115

3.5

3.5.1 Thế nào là một bài báo khoa học? ............................................................................. 116
3.5.2 Kỹ năng đọc một bài báo khoa học ........................................................................... 117
3.5.3 Kỹ năng trình bày một bài báo khoa học. ................................................................. 118
Chương 4
4.1

Thiết kế và trình bày báo cáo ở dạng trình chiếu .................................................. 125
Giới thiệu ..................................................................................................................... 126

4.1.1 Trình chiếu là gì?....................................................................................................... 126
4.1.2 Mục đích của trình chiếu ........................................................................................... 126
4.1.3 Công dụng của trình chiếu ........................................................................................ 126

4.1.4 Những công cụ để thực hiện trình chiếu ................................................................... 127
4.2

Các bước để xây dựng một bài trình chiếu đa phương tiện ......................................... 127
4.2.1 Các bước chuẩn bị ..................................................................................................... 127
4.2.2 Các bước xây dựng.................................................................................................... 128

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 3


Một số kỹ thuật nâng cao cho bài trình bày đa phương tiện........................................ 148

4.3

4.3.1 Sử dụng Slide Master, chọn lại theme....................................................................... 149
4.3.2 Sử dụng trigger .......................................................................................................... 150
Kỹ năng trình bày và báo cáo với phần mềm trình chiếu ............................................ 153

4.4

4.4.1 Một số vấn đề hay gặp phải khi trình chiếu và cách khắc phục ................................ 153
4.4.2 Kỹ năng trình bày: ..................................................................................................... 157
Chương 5
5.1

Giao tiếp và học tập trên Internet .......................................................................... 162
Các ứng dụng của Google ........................................................................................... 163

5.1.1 Google Mail............................................................................................................... 164
5.1.2 Google Docs .............................................................................................................. 165
5.1.3 Google Calendar ........................................................................................................ 169
5.1.4 Google Site ................................................................................................................ 171
5.2 Blogs: ........................................................................................................................ 174
5.2.1 Blogs là gì? ................................................................................................................ 174
5.2.2 Ưu điểm của blog: ..................................................................................................... 175
5.2.3 Lợi ích của blog:........................................................................................................ 175
5.2.4 Sử dụng blog trong học tập: ...................................................................................... 176
5.2.5 Làm quen với blog: ................................................................................................... 176
5.3

Wikis: .......................................................................................................................... 182
5.3.1 Wikis là gì?................................................................................................................ 182
5.3.2 Lợi ích của wikis: ...................................................................................................... 183

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 4


5.3.3 Sử dụng wikis trong học tập:..................................................................................... 183
5.3.4 Làm quen với wikis: .................................................................................................. 184
5.4

Mạng xã hội (social network) ...................................................................................... 189
5.4.1 Giới thiệu:.................................................................................................................. 189
5.4.2 Tìm hiểu mạng xã hội: .............................................................................................. 194

5.5

Web-based course và eLearning systems: ................................................................... 223

5.6

Vấn đề đạo đức và văn hóa giao tiếp trên Internet: ..................................................... 224
5.6.1 Lợi ích và tác hại của Internet: .................................................................................. 224
5.6.2 An toàn và bảo mật thông tin trên Internet: .............................................................. 226
5.6.3 Chọn lọc, trích dẫn và đăng tải thông tin trên Internet:............................................. 228
5.6.4 Ngôn ngữ giao tiếp: ................................................................................................... 231

Chương 6
6.1

Xử lý số liệu với bảng tính điện tử ........................................................................ 238
Giới thiệu một số phần mềm bảng tính ....................................................................... 239

6.1.1 Một số phần mềm bảng tính thông dụng hiện nay .................................................... 245
6.1.2 Các thành phần chính của một bảng tính điện tử ...................................................... 252
6.2

Sử dụng và khai thác các hàm có sẵn trong phần mềm bảng tính ............................... 254
6.2.1 Xử lý dữ liệu với bảng tính ....................................................................................... 254
6.2.2 Khái niệm hàm, công thức ........................................................................................ 264

6.3

Một số hàm thông dụng & cách sử dụng ..................................................................... 269

6.3.1 Các hàm MIN, MAX, AVERAGE ........................................................................... 269
6.3.2 Hàm COUNT, COUNTA, COUNTBLANK ............................................................ 270

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 5


6.3.3 Hàm RANK ............................................................................................................... 270
6.3.4 Hàm ROUND ............................................................................................................ 271
6.3.5 Hàm IF....................................................................................................................... 272
6.3.6 Biểu thức điều kiện phức........................................................................................... 273
6.3.7 Các hàm xử lý kiểu chuỗi .......................................................................................... 274
6.3.8 Hàm dò tìm theo cột (VLOOKUP) ........................................................................... 276
6.3.9 Hàm dò tìm the o hàng ngang (HLOOKUP)............................................................. 277
6.3.10

Các hàm xử lý kiểu ngày tháng.......................................................................... 278

Tạo đồ thị, biểu đồ trong bảng tính ............................................................................. 280

6.4

6.4.1 Khái niệm về đồ thị ................................................................................................... 280
6.4.2 Chèn đồ thị vào bảng tính ......................................................................................... 280
Các thao tác nâng cao đối với bảng tính: sắp xếp, trích lọc, thống kê ........................ 284

6.5

6.5.1 Cơ sở dữ liệu trong bảng tính .................................................................................... 284
6.5.2 Thao tác sắp xếp trong bảng tính .............................................................................. 285
Phân tích số liệu thống kê bằng bảng tính điện tử ....................................................... 295

6.6

6.6.1 Tổng hợp và phân tích số liệu với Pivottable ............................................................ 295
6.6.2 Tìm kiếm mục tiêu và dự báo trong MS Excel 2003 ................................................ 305
Chương 7
7.1

Bài toán và thuật toán ............................................................................................ 332
Khái niệm vấn đề - bài toán ......................................................................................... 333

7.1.1 Vấn đề - bài toán là gì?.............................................................................................. 333
7.1.2 Khái niệm thuật toán: ................................................................................................ 333

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 6


7.1.3 Các đặc trưng khác của thuật toán ............................................................................ 333
7.2

Các phương pháp biểu diễn thuật toán ........................................................................ 335
7.2.1 Ngôn ngữ tự nhiên ..................................................................................................... 335
7.2.2 Lưu đồ - sơ đồ khối ................................................................................................... 335
7.2.3 Mã giả ........................................................................................................................ 337

7.2.4 Thuật toán đệ quy ...................................................................................................... 338

7.3

Các bước giải một bài toán trên máy tính.................................................................... 340
7.3.1 Xác định vấn đề - bài toán. ........................................................................................ 340
7.3.2 Lựa chọn phương pháp giải....................................................................................... 340
7.3.3 Xây dựng thuật toán hoặc thuật giải.......................................................................... 341
7.3.4 Cài đặt chương trình. ................................................................................................. 341
7.3.5 Hiệu chỉnh chương trình............................................................................................ 341
7.3.6 Thực hiện chương trình. ............................................................................................ 341

7.4

Các bước thiết kế thuật toán ........................................................................................ 342

7.5

Chuyển đổi bài toán thành chương trình máy tính ...................................................... 345
7.5.1 Khái niệm về ngôn ngữ lập trình & chương trình máy tính ...................................... 345
7.5.2 Các loại ngôn ngữ lập trình thông dụng .................................................................... 345
7.5.3 Trình thông dịch và biên dịch ................................................................................... 346
7.5.4 Các ngôn ngữ lập trình thông dụng ........................................................................... 348

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................... 351

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 7

CÁC KÝ HIỆU SỬ DỤNG TRONG GIÁO TRÌNH
Ghi chú thêm

Mẹo vặt

Thử nghiệm trên máy

Câu hỏi thêm

Bài Tập Nâng Cao

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 8


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1 Các loại máy tính PC...................................................................................................... 25
Bảng 1.2 Phần cứng máy tính ........................................................................................................ 30
Bảng 1.3 Một số biểu tượng của con trỏ chuột.............................................................................. 37
Bảng 1.4 Các thao tác cơ bản trên chuột ....................................................................................... 38
Bảng 1.5 Các nhóm phím trên bàn phím ....................................................................................... 40
Bảng 1.6 Các thành phần chính của cửa sổ phần mềm ứng dụng ................................................. 47
Bảng 3.1 Bảng so sánh các phần mềm .......................................................................................... 77
Bảng 3.2 Bảng mô tả chi tiết phần mềm và các kỹ thuật định dạng hỗ trợ ................................... 83
Bảng 3.3 Các loại tab ................................................................................................................... 100
Bảng 3.4 Các loại bài báo khoa học ............................................................................................ 116

Bảng 5.1 Các ứng dụng cơ bản của Google ................................................................................ 164
Bảng 6.1Bảng so sánh một số phần mềm bảng tính thông dụng ................................................. 241
Bảng 6.2 Một số phím tắt thường dùng (sử dụng trong Microsoft Office Excel 2003 ............... 248
Bảng 6.3 Một số phím tắt thường dùng dụng trong Open Office 3.0.......................................... 251
Bảng 6.4 Một số lỗi khi nhập công thức...................................................................................... 255
Bảng 6.5 Các toán tử sử dụng trong bảng tính điện tử ................................................................ 256
Bảng 6.6 Các toán tử so sánh trong bảng tính điện tử ................................................................. 257
Bảng 6.7 Các kiểu insert trong bảng tính điện tử ........................................................................ 261
Bảng 6.8 Các kiểu xóa trong trong bảng tính điện tử .................................................................. 262

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 9


Bảng 6.9 Các kiểu định dạng dữ liệu trong bảng tính điện tử ..................................................... 263
Bảng 6.10 Một số hàm thông dụng trong Microsoft Excel 2003 ................................................ 268
Bảng 6.11Các tiêu chuẩn so sánh trong Custom AutoFilter........................................................ 290
Bảng 6.12 Cách ghi điều kiện lọc dữ liệu.................................................................................... 292
Bảng 6.13 Báo cáo số lượng trẻ sơ sinh trong 5 năm (2005 - 2010) ........................................... 310
Bảng 6.14 Bảng stats ................................................................................................................... 318
Bảng 7.1 Bảng các ký hiệu trên lưu đồ........................................................................................ 336

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 10

DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1 Các thiết bị Smartboard, Ipad, Iphone sử dụng côn nghệ Screen touch ......................... 21
Hình 1.2 Các mạng xã hội ............................................................................................................. 22
Hình 1.3 Các cỗ máy tìm kiếm (search engine) ............................................................................ 22
Hình 1.4 Quy trình xử lí thông tin trong máy tính ........................................................................ 24
Hình 1.5 Sơ đồ cấu trúc máy tính .................................................................................................. 31
Hình 1.6 Mối quan hệ giữa phần cứng, phần mềm, người dùng ................................................... 35
Hình 1.7 Các nhóm phím trên bàn phím ....................................................................................... 39
Hình 1.8 Tập tin trong hệ điều hành Windows ............................................................................. 40
Hình 1.9 Cửa sổ làm việc của Windows Explorer ........................................................................ 42
Hình 1.10 Sử dụng công cụ tìm kiếm trong Windows XP Professional ....................................... 45
Hình 1.11 Các thành phần chính trên cửa sổ phần mềm MS Paint ............................................... 48
Hình 2.1Các mạng ISP liên kết tạo thành Internet (nguồn ..................................................................... 57
Hình 2.2Một phần mạng lưới world wide web.............................................................................. 59
Hình 2.3Giao diện màn hình soạn email của Microsoft Outlook 2010 ......................................... 60
Hình 2.4Giao diện màn hình soạn email của Gmail ()........................................ 61
Hình 2.5Cấu trúc của địa chỉ email ............................................................................................... 61
Hình 2.6Quá trình truy vấn tìm kiếm ............................................................................................ 62
Hình 2.7Quá trình tim kiếm thông tin trên Internet ....................................................................... 63
Hình 2.8Bảng tùy chỉnh của công cụ tìm kiếm Google................................................................. 66

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 11


Hình 2.9Bảng tùy chỉnh của công cụ tìm kiếm Bing..................................................................... 67
Hình 4.1 Màn hình khởi động OpenOffice 3.0 ............................................................................ 129
Hình 4.2 Màn hình PowerPoint 2007 .......................................................................................... 129

Hình 4.3 Màn hình khởi động bản trình chiếu Google Docs ..................................................... 130
Hình 4.4 Giới thiệu chương trình Microsoft Powerpoint 2007 ................................................... 131
Hình 4.5 Giao diện chương trình Office Impress ........................................................................ 132
Hình 4.6Cửa sổ Outline – Mirosoft Powerpoint 2007................................................................. 133
Hình 4.7Chọn Notes trong PowerPoint 2007 .............................................................................. 133
Hình 4.8Note – Openoffice Impress ............................................................................................ 134
Hình 4.9Giao diện trình diễn một Slide Sorter trong OpenOffice 3.0......................................... 135
Hình 4.10Slide – Microsoft Powerpoint 2007 ............................................................................. 135
Hình 4.11Menu – Google Doc Presentation ................................................................................ 136
Hình 4.12Menu – Microsoft Powerpoint 2007............................................................................ 136
Hình 4.13Themes trong PowerPoint 2007 .................................................................................. 137
Hình 4.14Giao diện OpenOffice Impress 3.0 .............................................................................. 137
Hình 4.15Giao diện PowerPoint 2007 ......................................................................................... 138
Hình 4.16Microsoft Office PowerPoint 2007 ............................................................................. 139
Hình 4.17Chọn Background cho Slide trong PowerPoint 2007 .................................................. 140
Hình 4.18Chọn Background cho Slide trong Impress 3.0 ........................................................... 140
Hình 4.19Định dạng Textbox trong PowerPoint 2007 ................................................................ 141
Hình 4.20 Định dạng Textbox trong OpenOffice Impress 3.0 .................................................... 142

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 12


Hình 4.21 Hộp thoại ký tự trong Impress 3.0 .............................................................................. 142
Hình 4.22Giao diện công cụ Shap trong OpenOffice Impress 3.0 .............................................. 143
Hình 4.23Giao diện công cụ Sharp PowerPoint 2007 ................................................................. 143
Hình 4.24 Minh họa Insert Picture trong PowerPoint 2007 ........................................................ 144
Hình 4.25 Insert Movie and Sound trong PowerPoint 2007 ....................................................... 145

Hình 4.26 Insert Movie and Sound trong OpenOffice 3.0 .......................................................... 145
Hình 4.27Màn hình định dạng Chart trong OpenOffice 3.0 ........................................................ 146
Hình 4.28Định dạng hiệu ứng giữa các Slide trong PowerPoint 2007........................................ 147
Hình 4.29Định dạng Hiệu ứng giữa các Slide trong OpenOffice 3.0.......................................... 147
Hình 4.30Tạo hiệu ứng trong các Slide trong PowerPoint 2007 ................................................. 148
Hình 4.31Chọn Slide Master trong PowerPoint 2007 ................................................................. 149
Hình 4.32Giao diện chọn Slide master trong OpenOffice Impress 3.0 ....................................... 150
Hình 4.33 Minh họa trên Microsoft Office Powerpoint 2003 ..................................................... 150
Hình 4.34 Minh họa trên Microsoft Office Powerpoint 2003 ..................................................... 151
Hình 4.35 Minh họa trên Microsoft Office Powerpoint 2003 ..................................................... 151
Hình 4.36 Minh họa trên Microsoft Office Powerpoint 2003 ..................................................... 151
Hình 4.37 Mục Hyperlink trong PowerPoint 2007 ..................................................................... 152
Hình 4.38 Mục Action trong PowerPoint 2007 ........................................................................... 152
Hình 4.39Sử dụng Action Button trong PowerPoint 2007 .......................................................... 153
Hình 5.1 Tạo các labels quản lý mail .......................................................................................... 164
Hình 5.2 Lọc mail với chức năng Create Filter ........................................................................... 165

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 13


Hình 5.3 Các ứng dụng của Google Docs ................................................................................... 165
Hình 5.4 Giao diện Google Docs ................................................................................................ 166
Hình 5.5 Tạo Form mới ............................................................................................................... 167
Hình 5.6 Giao diện tạo câu hỏi dạng Multiple Choice ................................................................ 168
Hình 5.7 Chức năng chia sẻ form ................................................................................................ 168
Hình 5.8 Giao diện Google Calendar .......................................................................................... 169
Hình 5.9 Tính năng chia sẻ lịch trong Google Calendar ............................................................. 169

Hình 5.10 Tính năng nhắc lịch qua điện thoại di động của Google Calendar ............................. 170
Hình 5.11 Thêm sự kiện (event) vào trong lịch ........................................................................... 170
Hình 5.12 Nhập thông tin chi tiết của sự kiện (event) ................................................................. 171
Hình 5.13 Chọn chủ đề của site ................................................................................................... 171
Hình 5.14 Chọn mẫu nền cho site................................................................................................ 172
Hình 5.15 Giao diện site sau khi tạo xong................................................................................... 172
Hình 5.16 Giao diện Manage site ................................................................................................ 173
Hình 5.17 Các chức năng trong Insert menu ............................................................................... 173
Hình 5.18 Các chức năng trong Layout menu ............................................................................. 174
Hình 5.19 Màn hình đăng nhập Blogger ..................................................................................... 177
Hình 5.20 Màn hình đăng ký tài khoản Google .......................................................................... 177
Hình 5.21 Màn hình đặt tên blog ................................................................................................. 178
Hình 5.22 Màn hình chọn mẫu giao diện .................................................................................... 178
Hình 5.23 Màn hình thông báo thành công ................................................................................. 179

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 14


Hình 5.24 Màn hình chọn chế độ thiết kế ................................................................................... 179
Hình 5.25 Giao diện thiết kế blog................................................................................................ 180
Hình 5.26 Giao diện thêm tiện ích............................................................................................... 180
Hình 5.27 Màn hình chọn chế độ đăng bài mới .......................................................................... 181
Hình 5.28 Giao diện đăng bài mới .............................................................................................. 181
Hình 5.29 Giao diện bình luận bài viết ........................................................................................ 182
Hình 5.30 Giao diện khởi tạo trang Wikispaces .......................................................................... 185
Hình 5.31 Giao diện trang Wikispaces mới tạo ........................................................................... 186
Hình 5.32 Phần tạo trang tin mới ................................................................................................ 186

Hình 5.33 Giao diện tạo trang ..................................................................................................... 187
Hình 5.34 Giao diện nhập nội dung trang ................................................................................... 187
Hình 5.35 Giao diện trang tin ...................................................................................................... 187
Hình 5.36 Giao diện tạo chủ đề thảo luận ................................................................................... 188
Hình 5.37 Giao diện nhập thông tin chủ đề thảo luận ................................................................. 188
Hình 5.38 Mô hình tổng quan về mạng xã hội ............................................................................ 189
Hình 5.39 Lịch sử ra đời của mạng xã hội .................................................................................. 190
Hình 5.40 Lịch sử ra đời của mạng xã hội .................................................................................. 191
Hình 5.41 Mạng xã hội mới ra đời .............................................................................................. 192
Hình 5.42 Lịch sử ra đời của mạng xã hội ................................................................................. 192
Hình 5.43 Một số mạng xã hội thông dụng ................................................................................. 194
Hình 5.44 Social Network ........................................................................................................... 194

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 15


Hình 5.45 Giao diện Facebook vào ngày 12 tháng 2 năm 2004 .................................................. 195
Hình 5.46 Giao diện Facebook năm 2005 ................................................................................... 195
Hình 5.47 Giao diện Facebook năm 2007 ................................................................................... 196
Hình 5.48 Logo Twitter ............................................................................................................... 215
Hình 5.49 Trang web dạy cách sử dụng Internet dành cho trẻ em .............................................. 223
Hình 6.1 Giao diện cửa sổ làm việc của Microsoft Excel 2003 .................................................. 245
Hình 6.2 Title bar ........................................................................................................................ 246
Hình 6.3 Menu bar ....................................................................................................................... 246
Hình 6.4 Tool bar ........................................................................................................................ 246
Hình 6.5 Formular bar ................................................................................................................. 246
Hình 6.6 Status bar ...................................................................................................................... 246

Hình 6.7 The sheet bar................................................................................................................. 246
Hình 6.8 Thanh tiêu đề - Title bar ............................................................................................... 249
Hình 6.9 Thanh menu ngang – Menu bar ................................................................................... 249
Hình 6.10 Thanh công thức - The Formular bar.......................................................................... 250
Hình 6.11 Thanh thẻ trên bảng tính - The Sheet bar ................................................................... 250
Hình 6.12 Màn hình làm việc chính của Google Spreadsheet .................................................... 251
Hình 6.13 Thanh menu ngang – Menu bar ................................................................................. 251
Hình 6.14 Thanh công thức - The Formular bar.......................................................................... 251
Hình 6.15 Thanh tiêu đề của Microsoft Excel 2003 .................................................................... 252
Hình 6.16 Thanh tiêu đề của OpenOffice 3.0 Calc ..................................................................... 252

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 16


Hình 6.17 Thanh thực đơn của Microsoft Excel 2003 ................................................................ 252
Hình 6.18 Thanh thực đơn của OpenOffice 3.3 .......................................................................... 252
Hình 6.19 Thanh công thức trong Microsoft Excel 2003 ............................................................ 253
Hình 6.20 Thanh công thức trong OpenPffice 3.3 ...................................................................... 253
Hình 6.21 Thanh Sheet tab trong Microsoft Excel 2003 ............................................................. 253
Hình 6.22 Thanh Sheet tab trong OpenOffice 3.0 Calc............................................................... 253
Hình 6.23 Panel trong Microsoft Office Excel 2003 ................................................................... 253
Hình 6.24 Định dạng dữ liệu trong bảng tính điện tử.................................................................. 262
Hình 6.25 Hộp thoại Chart Wizard – Microsoft Offic Excel 2003 ............................................. 281
Hình 6.26 Hộp thoại Chart Option – Microsoft Offic Excel 2003 .............................................. 282
Hình 6.27 Sắp xếp dữ liệu ........................................................................................................... 287
Hình 6.28 Lọc dữ liệu bằng lệnh Auto Filter .............................................................................. 289
Hình 6.29 Hộp thoại Custom AutoFilter ..................................................................................... 289

Hình 6.30 Hộp thoại Advanced Filter ......................................................................................... 291
Hình 6.31 Hộp thoại Subtotal ...................................................................................................... 294
Hình 6.32 Kết quả tính toán bằng Subtotal ................................................................................. 295
Hình 6.33 Minh họa dữ liệu mẫu và câu hỏi nghiên cứu ............................................................ 296
Hình 6.34 Minh họa mã hóa dữ liệu từ bảng câu hỏi .................................................................. 298
Hình 6.35 Hộp thoại Data Analysis ............................................................................................. 299
Hình 6.36 Thiết lập cho hộp thoại Descriptive Statistics ............................................................ 299
Hình 6.37 Tần suất sử dụng các hoạt động tại công viên ............................................................ 300

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 17


Hình 6.38 Hộp thoại Pivot Table - Step 1 ................................................................................... 301
Hình 6.39 Hộp thoại Pivot Table - Step 2 ................................................................................... 301
Hình 6.40 Giao diện Pivot Table - Layout .................................................................................. 302
Hình 6.41 Giao diện Pivot Table – Finish - 1 .............................................................................. 303
Hình 6.42 Giá trị quan sát............................................................................................................ 303
Hình 6.43 Giá trị kỳ vọng ............................................................................................................ 304
Hình 6.44 Giao diện Goal Seek ................................................................................................... 306
Hình 6.45 Goal Seek Status ......................................................................................................... 307
Hình 6.46 Hộp thoại chứa các công thức phân tích dữ liệu ........................................................ 312
Hình 6.47 Hộp thoại Moving Average ........................................................................................ 312
Hình 6.48 Nhập các thông số cho mô hình dự báo...................................................................... 313
Hình 6.49 Phương pháp dự báo hồi quy tuyến tính đơn – Sử dụng hàm TREND ...................... 315
Hình 6.50 Phương pháp dự báo hồi quy tuyến tính đơn – Sử dụng hàm FORECAST ............... 316
Hình 6.51 Phương pháp dự báo hồi quy tuyến tính đơn – Sử dụng hàm SLOPE và INTERCEPT
..................................................................................................................................................... 317

Hình 6.52 Hộp thoại chứa các công cụ phân tích dữ liệu ............................................................ 320
Hình 6.53 Hộp thoại khai báo các thông số của mô hình hồi quy ............................................... 320
Hình 6.54 Bảng hộp thoại Regression ......................................................................................... 321
Hình 6.55 Phương pháp dự báo hồi quy sử dụng Regression ..................................................... 322
Hình 7.1 Lưu đồ khối thuật toán so sánh 2 số nguyên a và b ...................................................... 337
Hình 7.2 Lưu đồ khối thuật toán kiểm tra số chẵn ...................................................................... 343
Hình 7.3 Lưu đồ khối thuật toán tìm số lớn nhất trong dãy số .................................................... 344

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 18


Chƣơng 1
Giới thiệu tổng quan về văn
hóa số và kỹ năng làm việc với máy tính
 Tổng quan về công nghệ thế kỉ 21 và văn hóa số
 Tổng quan về máy tính và hệ điều hành
 Kỹ năng làm việc với máy tính

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 19


Trong thế giới ngày nay, cùng với sự gia tăng và phát triển mạnh mẽ của mọi lĩnh vực thì việc
nắm bắt và cập nhật thông tin đang trở thành một nhu cầu thiết yếu. Chỉ với một chiếc máy tính
cá nhân, chúng ta có thể theo dõi những thông tin, sự kiện mới nhất đang xảy ra trên toàn cầu.

Không chỉ dừng ở đó, máy tính còn giúp con người thực hiện rất nhiều công việc khác, từ vi mô
đến vĩ mô, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và năng suất lao động. Trong chương này,
chúng ta sẽ được giới thiệu tổng quan về lịch sử hình thành và phát triển của máy tính, giúp tiếp
cận với các công nghệ của thế kỷ 21 và thực hành cách sử dụng máy tính để từng bước trở thành
một “công dân trong thời đại văn hóa số”.

1.1 Tổng quan về công nghệ thế kỷ 21 và văn hóa số
1.1.1 Tổng quan về công nghệ thế kỷ 21
Khoa học công nghệ nói chung hay công nghệ thông tin nói riêng là một phần quan trọng của
cuộc sống hàng ngày ở thế kỷ 21. Từ lĩnh vực vui chơi giải trí như âm nhạc, phim ảnh,… đến các
công việc thuộc lĩnh vực tài chính ngân hàng, y tế, giáo dục,…và cả trong giao tiếp hàng ngày,
công nghệ thông tin đã và đang tác động, thay đổi cách thức mà chúng ta đang sống, làm việc.
Ở thế kỷ 21 chúng ta đang trải nghiệm cuộc sống số hiện đại đến từ sự chuyển tiếp, phát triển của
những thiết bị truyền thống sang các thiết bị sốđa dụng. Và ngày nay, mọi người đã bắt đầu hòa
nhập vào nhịp sống số.
Có lẽ trong thế kỷ 21 này rất ít người còn sử dụng chiếc đĩa mềm (floppy disk) 1.44 MB để lưu
trữ dữ liệu mà người ta dường như đã quen thuộc với việc sử dụng USB nhỏ gọn dung lượng tính
bằng GB
Các thiết bị truyền thống như máy cassette, máy walkman tape (dùng băng cassette) nhỏ có tai
ngheđể nghe nhạc có còn được sử dụng phổ biến không?Ngày nay, với tiện ích của công nghệ số
và sự phát triển của Internet, có thểnghe nhạc trực tuyến (music online), xem phim trực tuyến, tải
nhạc về máy tính của mình. Và chỉ cần với chiếc mp4 nhỏ gọn là có đủ tính năng vừa nghe nhạc
xem phim,…
Như vậy chúng ta có thể thấy những thiết bị điện tử ngày càng được nâng cao tính năng, hình
dáng nhỏ gọn hơn nhằm phục vụ cho yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
Cũng với sự phát triển vũ bão của công nghệ ngày nay (thế kỉ 21), người ta chưa hình dung được
trong “tương lai” sẽ là gì ?

Bản quyền thuộc Khoa Công nghệ thông tin
Trường ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh

Trang 20