skkn tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Đặt vấn đề
Ở nước ta, sự nghiệp giáo dục được Đảng và Nhà nước xác định là:
“Quốc sách hàng đầu”. Trong luật giáo dục Việt Nam được Quốc hội thông
qua ngày 2/12/1998 đã nêu: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo ra con người Việt
Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ về nghề
nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình
thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng lực của công dân, đáp ứng
yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ”.
Sinh thời, trong một lần nói chuyện với ngành giáo dục, Hồ Chí Minh
từng chỉ rõ: “Trong giáo dục không những phải có tri thức phổ thông mà phải
có đạo đức cách mạng. Có tài phải có đức, có tài không có đức dễ tham ô hủ
hóa, có hại cho nước, có
đức không có tài như ông
Bụt ngồi trong chùa,
không giúp ích được ai ”.
Trong Di chúc, Người
cũng dành nhiều tâm huyết
cho giáo dục, khi viết: :
“Bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau là việc
làm rất quan trọng và rất
cần thiết ”.
Để đạt được mục tiêu
chính sách giáo dục của
Đảng, Nhà nước, cũng như
thực hiện được lời giáo
huấn của Hồ chủ tịch, thiết
nghĩ; bất cứ giáo viên nào

trong ngành cũng phải
không ngừng nâng cao
năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức, cải tiến phương pháp, nghiệp vụ
giảng dạy. Hơn nữa, không chỉ dừng lại ở dạy Chữ mà còn phải dạy Người,
tạo những điều kiện thuận lợi cho các em phát triển một cách toàn diện.
Đối với giáo viên giảng dạy môn Giáo dục công dân trung học phổ
thông, mục tiêu hướng đến dạy làm Người lại càng có cơ sở và có nhiều
thuận lợi, do tính chất đặc thù của nó, ở chỗ; đây là môn có một vị trí khá
quan trọng trong việc góp phần hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, đạo
đức tác phong và lý tưởng cách mạng học sinh thời kì bắt đầu trưởng thành.
1

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

2. Thực trạng giáo dục tư tưởng, đạo đức trong môn GDCD học
sinh phổ thông
* Trong môi trường THPT
- Có thể nói, những năm gần đây, nhìn một cách tổng thể, học sinh đầu
tư cho các môn học xã hội (trong đó có môn GDCD) có phần hạn chế, trong
khi những môn này có hàm lượng nội dung góp phần giáo dục học sinh về;
quan niệm đạo đức, lối sống, thậm chí các “kĩ năng mềm” rất cần thiết sau
này khi ra ngoài xã hội… là rất nhiều. Điều này dẫn tới một hệ quả thường
thấy là học sinh bị mất cân bằng giữa việc rèn luyện tư tưởng, đạo đức lối
sống với đầu tư chuyên môn, tri thức khác.
- Riêng trong kết cấu môn GDCD THPT ngoài phần nói về đạo đức
học (lớp 10), phần lớn còn lại (cả 3 khối) chủ yếu tập trung những vấn đề có
tính lý luận như; triết học, chủ nghĩa xã hội khoa học, kinh tế chính trị, các

vấn đề chung của nhân loại, pháp luật học… Thêm vào đó, thời lượng dành
cho môn học khiêm tốn (1tiết/tuần), trong khi nhiệm vụ tích hợp nhiều nội
dung giáo dục khác như: An toàn giao thông, Giáo dục pháp luật, Hướng
nghiệp, Sức khỏe sinh sản, … đã phần nào làm hạn chế vấn đề giáo dục đạo
đức mang tính thuần nhất và thường xuyên cho học sinh1, dù trong các bài
học luôn gắn với phần nội dung vân dụng và trách nhiệm công dân2.
* Trong môi trường xã hội
- Một thực tế khác cũng cho thấy, trong những năm gần đây vấn đề sa
sút đạo đức, lý tưởng sống trong một bộ phận học sinh nói chung và học sinh
THPT có diễn biến phức tạp. Thực trạng này, một phần do sự mất cân bằng
1

Ở cấp tiểu học, mỗi tuần học sinh học một tiết đạo đức. Học sinh lớp 3 được dạy bài đạo đức tựa đề “Đoàn
kết với thiếu nhi quốc tế”, học sinh lớp 5 học bài “ Tìm hiểu về Liên hợp quốc”. Cấp THCS, với 75 bài học
từ lớp 6 đến lớp 9, thời lượng cho môn GDCD cũng chỉ 26 tiết/năm, trong số đó tiết đạo đức chỉ có 12 – 15
tiết. Trong phần nội dung, học sinh lớp 7 học về bộ máy nhà nước cấp cơ sở; học sinh lớp 8 học về quyền sở
hữu tài sản; học sinh lớp 9 học về quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế, quyền và nghĩa vụ công
dân trong hôn nhân... với nhiều từ khó hiểu, rất khó để tiếp nhận so với lứa tuổi 12 – 15.
Ở cấp THPT, học sinh lớp 11 và 12 không có tiết học đạo đức thuần túy. Riêng chương trình
GDCD 10 (29 tiết/năm) chia 2 phần co bản: triết học và đạo đức. Tuy nhiên, nội dung có một số phần mang
tính trừu tượng, hàn lâm (các phạm trù đạo đức cơ bản, khái niệm và các giá trị đạo đức; vật chất, ý thức, tồn
tại xã hội, ý thức xã hội, phương pháp luận biện chứng... ) - [nguồn: Tăng cường giáo dục pháp luật và đạo
đức trong các nhà trường ,16 / 11 2010, www.bentre.edu.vn/]
2

Tỷ lệ thăm dò người được hỏi cho rằng, nền giáo dục đã đạt được mục tiêu dưới đây: Dạy chữ :
82%; dạy nghề 22%; và dạy người 20%, khó trả lời 5% (nguồn Ban tuyên giáo Trung Ương ). Thiết nghĩ
(dạy người) theo cách trả lời trên, thì môn GDCD đóng vai trò quan trọng.
Một điều tra khác ở trường THPT Bình Sơn (Vĩnh Phú): Hầu hết HS cho rằng cần và rất cần các
phẩm chất mà nội dung giáo dục đạo đức mang lại: Yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội và yêu chuộng hòa bình

(100%); Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm, lao động cần cù, sáng tạo…(77.2%); Tinh thần đoàn kết và ý thức
cộng đồng (72.0%). Đây là yếu tố quan trọng để học sinh chủ động, tích cực tham gia vào quá trình giáo dục
và rèn luyện đạo đức của nhà trường – [nguồn: binhson.edu.vn/home/-de-tai-giao-duc-dao-

duc.html]

2

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

trong quan niệm giáo dục của một số gia đình và lối sống xã hội 3 khi đề cao
các yếu tố nhạy cảm dễ tác động đến đạo đức, lối sống học sinh như; đề cao
vật chất, chuộng chủ nghĩa cá nhân, cổ xúy lối sống thực dụng,….trong khi
coi nhẹ phương diện rèn luyện, giáo dục con cái tư duy và hành động theo
hướng chính thống về phẩm chất, đạo đức, lối sống của một công dân mẫu
mực.
Sự tác động của nhiều nguồn thông tin mang tính chất đa chiều, xen kẽ
những nội dung phản tiến bộ, phản đạo đức, lối sống lành mạnh…. Cũng đã
làm một số học sinh rơi vào trang thái lệch chuẩn đạo đức, lối sống.
Cùng với các phương thức giáo dục chính thống (trong các bài học về
đạo đức trong môn GDCD, sự đầu tư của GVCN trong theo dõi về hạnh kiểm,
của đoàn thanh niên,…), thì thực trạng trên cần có thêm những biện pháp hỗ
trợ giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trên cả 3 phương diện: lý tưởng,
đạo đức, lối sống.

3. Vấn đề giáo dục tư tưởng, đạo đức và tính cấp thiết của việc
tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh đối với môn GDCD 10

Tư tưởng, đạo đức là phẩm chất quan trọng nhất của nhân cách, là nền
tảng để xây dựng thế giới tâm hồn của mỗi con người.
Ở phạm vi hẹp, giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh chính là hướng
tới mục đích đào tạo những con người không chỉ có tài mà còn có đức, để các
em trưởng thành và trở thành người có ích cho xã hội.
Vì vậy, ở bất cứ quốc gia, thời đại nào, việc giáo dục tư tưởng, đạo đức
cho thế hệ mai sau cũng là trung tâm chú ý của các nhà lãnh đạo và các thành
viên xã hội4. Đây cũng là mối quan tâm hàng đầu hiện được Đảng, Nhà nước
ta quan tâm hướng tới tạo ra thế hệ trẻ có đủ phẩm chất, năng lực tiếp nối các
nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội5.
Đối với ngành giáo dục, việc tập trung chú ý vào khâu giáo dục đạo
đức, nhân cách là một bộ phận quan trọng trong nguyên lý bồi dưỡng thế hệ
cách mạng đời sau, đồng thời cũng là là nhiệm vụ to lớn của giáo dục.
3

Theo một khảo sát của một đề tài nghiên cứu khòa học trong lĩnh vực quản lý giáo dục đạo đức học sinh tại
một cơ sở giáo dục, thì nguyên nhân dẫn tới việc học sinh vi phạm đạo đức [hs tự trả lời và căn cứ thực tế
tình hình vi phảm đạo đức] là do: Thiếu sự quan tâm của gia đình (90.9% và 81.2%); Bản thân HS không có
sự rèn luyện tốt (68.2% và 82.8%); Tác động tiêu cực của bạn bè (77.3% và 76.0%); Sự ảnh hưởng của khoa
học công nghệ: điện thoại, internet, games…(68.2 và 54.0) [nguồn: binhson.edu.vn/home/nghien...hoc/77de-tai-giao-duc-dao-duc.html
4

Xem thêm dẫn chứng số liệu mục [2] trang 2 của bài viết
Đánh giá thực trạng giáo dục, đào tạo Nghị quyết TƯ 2 khóa VIII nhấn mạnh: “Đặc biệt đáng lo ngại là
một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực
dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước” Đảng ta cũng xác định:
“Trong những năm tới cần tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ
nghĩa Mác Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh… tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá,
thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”.
5

3

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Hiện nay, các nhà trường rất quan tâm tới việc giáo dục tư tưởng, đạo
đức cho học sinh. Tuy nhiên, hiệu quả công tác này ở một số nơi chưa cao.
Trong khi, mặt trái của cuộc sống và môi trường xã hội với những tác động
tiêu cực đã dẫn đến những sai phạm đáng tiếc như: Học sinh đánh nhau, vô lễ
với thầy cô giáo, ý thức phấn đấu kém, sống thiếu lý tưởng, hoài bão… Nhiều
người lo ngại cho sự xuống dốc của đạo đức xã hội, trong đó có sự băng hoại
về giá trị đạo đức của giới trẻ6.
Ở một khía cạnh khác, cũng phải thấy rằng giáo dục tư tưởng, đạo đức
(đức dục) khó hơn giáo dục tri thức (trí dục) vì nó không chỉ giáo dục bằng
giáo án sẵn có mà phải còn bằng nhân cách và những tấm gương sống động
(điển hình mẫu). Giáo dục tư tưởng, đạo đức không đứng độc lập mà được
lồng ghép vào từng mảng vấn đề, từng lĩnh vực, từng bài giảng, thấm sâu vào
học sinh mỗi ngày.
Với tính chất đặc thù, cho đến nay, ngành giáo dục đã có những bước
chuyển đổi tư duy lí luận trong việc vận dụng và xây dựng các phương pháp
giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh, với những minh chứng như; tăng
cường giáo dục đạo đức học sinh qua tích hợp các môn như: Ngữ văn, NGLL,
Hướng nghiệp, đổi mới sinh hoạt dưới cờ, tăng cường nội dung hoạt động
giáo dục đạo đức lối sống, lý tưởng qua các mục tiêu nhiệm vụ của tổ chức
Đoàn thanh niên…..
Tuy nhiên, cái khó của giáo dục tư tưởng, đạo đức cho HS không chỉ ở
lựa chọn nội dung, cách thức giáo dục mà còn ở nghệ thuật giáo dục, nhằm

tạo ra ở các em niềm hứng khởi và xúc cảm thẫm mỹ. Để làm được điều đó,
một trong những biện pháp hữu hiệu chính là phải biết dựa vào vào các tấm
gương, điển hình sống động trong thực tế 7. Bởi lẽ, Hồ Chí Minh từng khẳng
định: “Một tấm gương sống có giá trị hơn cả ngàn lần những bài diễn thuyết”.
Điều này đồng nghĩa với việc phải tìm ra một phương thức tác động tích cực
và thích hợp.
Thiết nghĩ, tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một trong
những điển hình mẫu có tính thiết thực, thuyết phục cao và có tác dụng nhất
trong các điển hình mẫu vì nó phù hợp với truyền thống văn hóa, phù hợp với

6

Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt Nam, tỉ lệ học sinh đi học muộn:
Tiểu học 20%, THCS 21%, THPT 58%; tỉ lệ quay cóp: Tiểu học 8%, THCS 55%, THPT 60%; tỉ lệ nói dối
cha, mẹ: Tiểu học 22%, THCS 50%, THPT 64%; tỉ lệ không chấp hành an toàn giao thông: Tiểu học 4%,
THCS 35%, THPT 70%, ... Những con số này cho thấy, càng lớn ý thức đạo đức của học sinh càng đi xuống.
Một cuộc thăm dò đối với 500 học sinh THCS ở TP. Hồ Chí Minh cho thấy: 32,2% có thái độ vô lễ với thầy,
cô giáo, nhiều học sinh chỉ chào thầy, cô trong trường, còn ra đường thì... không quen biết; 38,8% cho biết
thường xuyên chửi thề, nói tụng; 53,6% thỉnh thoảng nói tục [Tăng cường giáo dục pháp luật và đạo đức
trong các nhà trường , 16 /11/ 2010, Phan Hồng Dương[www.bentre.edu.vn/
7

Nguyễn Văn Nhẫn, Báo giáo dục và thời đại, số 24, tr 4, 2011.
4

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

trình độ nhận thức của học sinh và quan trọng, đó là điển hình được các em
biết phổ biến và dành nhiều tình cảm quý trọng đặc biệt.
Hơn nữa, với vai trò là một trong những yều tố làm nên nền tảng tinh
thần của xã hội, cùng với đó là một “biện pháp quan trọng”8 nhằm khắc phục
tình trạng suy thoái về đạo đức lối sống trong một bộ phận nhân dân, trong đó
có học sinh, thì việc áp dụng tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào bộ
môn Gíao Dục Công Dân nhằm giáo dục học sinh góp phần củng cố thế giới
quan, nhân sinh quan, niềm tin lí tưởng cách mạng … là một nhiệm vụ nên và
cần phải làm.
Không những vậy, với việc tích hợp trên, thiết nghĩ ban đầu sẽ thu
được những hệ quả nhãn tiền, như:
Một, với nội hàm và một khối lượng lớn kiến thức về Hồ Chí Minh
(chủ yếu qua sự nghiệp, các câu nói, các câu chuyện về HCM) trên nhiều
phương diện, khi được tích hợp thích hợp, môn dạy sẽ trang bị cho học sinh
các kiến thức về cuộc đời thân thế sự nghiệp (lịch sử), tư tưởng, tấm gương
đạo đức của HCM (nhân sinh quan).
Từ những kiến thức đã học; bài học dễ được làm “mềm” hóa và thuyết
phục cao, học sinh cũng dễ tiếp cận. Qua đó, thể hiện tình yêu quê hương đất
nước, yêu chủ nghĩa xã hội; yêu cái thiện, cái đẹp; củng cố niềm tin yêu kính
trọng đối với Hồ Chí Minh;
Hai, từ đây hoc sinh học hỏi, kế thừa phát huy những truyền thống tốt
đẹp của gia đình, họ tộc, quê hương. Đặc biệt gìn giữ những di sản mà Hồ Chí
Minh để lại cho dân tộc, cho các thế hệ. Từ đó, xây dựng cho các em lòng tự
hào dân tộc, tự tôn dân tộc, hình thành hoài bão sống, lí tưởng cách mạng;
Ba, có thái độ đấu tranh với những thói hư tật xấu. Đẩy lùi những biểu
hiện của sự suy thoái đạo đức, lối sống trong bộ phận HS. Xây dựng cho các
em một niềm tin, sống cao đẹp, vươn đến mục tiêu trong sáng, lành mạnh,
nhân ái, cao thượng .
Xuất phát từ cơ sở này, cùng với tình hình nhiệm vụ nhà trường trong
những năm qua khi chủ trương đẩy mạnh cuộc vận động “học tập và làm theo

tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Tôi chọn đề tài: “Giáo dục đạo đức học
sinh qua việc tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào môn
giáo dục công dân 10” làm đề tài sang kiến kinh nghiệm của mình.
II. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP TƯ TƯỞNG,
ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH VÀO MÔN GDCD 10
1. Cơ sở lý luận
8

Nguyễn Văn Nhẫn, Báo giáo dục và thời đại, số 24, tr 5, 2011
5

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Văn kiện Hội nghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII
khẳng định: "Muốn tiến hành công nghiệp hoá - hiện đại hoá thắng lợi phải
phát triển mạnh giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ
bản của sự phát triển nhanh và bền vững, để thực hiện mục tiêu dân giàu,
nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. Phát triển nguồn lực con
người là phát triển đức và tài". "; văn kiện cũng nêu rõ: "Nhiệm vụ mục tiêu
cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng những con người va thế hệ thiết tha
gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức trong sáng, có ý
chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, CNH-HĐH đất nước, giữ gìn và
phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn
hoá của nhân loại, phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam,
có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức
khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có tính tổ chức kỷ luật
cao là những con người kế thừa và xây dựng CNXH vừa hồng vừa chuyên".

Con người ở thời đại nào, ở xã hội nào cũng là chủ thể sáng tạo ra lịch
sử, động lực của mọi sự phát triển xã hội. Con người càng có nhân cách cao
đẹp thì sự tác động của con người đến xã hội đó càng lớn. Do đó, không thể
xem nhẹ vai trò của giáo dục trong sự phát triển của xã hội. Trong các mặt
Đức, Trí, Thể, Mỹ của giáo dục, giáo dục Đạo đức có vai trò vô cùng quan
trọng được đặt lên hàng đầu "Được xem là nền tảng, gốc rễ để tạo ra nội lực
tiềm tàng vững chắc cho các mặt giáo dục khác". Như Hồ Chí Minh nói: "Có
tài mà không đức là người vô dụng ".
Với tư cách là thế hệ cách mạng đời sau, thế hệ nối tiếp đảm trách
nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ tổ quốc, đối tượng thanh niên, học sinh - theo ý
nghĩa đó, cũng cần phải được quan tâm đúng mức.
Trong thưc tế, vấn đề tích hợp nội dung học tập tư tưởng, tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh cho đối tượng là thanh niên, sinh viên, học sinh được
không chỉ được Đảng và nhà nước quan tâm mà còn thu hút rất nhiều các nhà
nghiên cứu cũng tham gia đóng góp, thảo luận.
Về phía chủ trương của Đảng, Nhà nước
Trong những năm gần đây, trước những dấu hiệu lệch chuẩn đạo đức
lối sống của một bộ phận xã hội. Với mục đích nhằm làm cho toàn Đảng, toàn
dân nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng
và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức
tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức của Người trong toàn xã
hội, đặc biệt trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, thanh
niên, học sinh... nâng cao đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công
vô tư; đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ
nạn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của Đảng.
6

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết

Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Tại Hội nghị trung ương 12 khóa IX đã thảo luận và quyết định triển
khai cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
trong toàn Đảng và toàn xã hội” được phát động 9 (sau này là chỉ thị 06CT/TW của Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương 7/11/2006).
Kèm theo cuộc vận động này, tài liệu Đẩy mạnh học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Ban tư tưởng văn hóa TW, Nxb. Chính trị
quốc gia, HN, 2007. Trong đó, tập trung làm rõ vấn đề : sự cần thiết phải đẩy
mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; những nội dung
học tập và làm theo tâm gương đạo đức Hồ Chí Minh; cùng với đó là giới
thiệu các tác phẩm phục vụ việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh.
Về phía những nhà nghiên cứu quan tâm đến vấn đề giáo dục tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cho thanh niên, học sinh. Dựa vào những tài liệu
mà chúng tôi có được, hiện nay có các tài liệu:
1/ TS. Trần Quy Nhơn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ
cách mạng đời sau, Nxb. Giáo dục, 2006. Tập trung các vấn đề: quan điểm
Hồ Chí Minh về vai trò của thế hệ trẻ, giáo dục thế hệ trẻ; Đảng cộng sản Việt
Nam vận dụng tư tưởng HCM chăm lo bồi dưỡng thế hệ trẻ thông qua giáo
dục, đào tạo và phát huy vai trò của thanh niên trong cách mạng Việt Nam.
2/ Dương Tự Đam, Bản lĩnh thanh niên, sinh viên ngày nay, 2007, Nxb.
Thanh niên. Tập trung phân tích những đổi thay của mô trường kinh tế, chính
trị, xã hội có ảnh hưởng đến thanh niên, học sinh, sinh viên hiện nay; tầm
quan trọng và vai trò của thanh niên, học sinh; những hạn chế và tồn tại về sự
định hướng giá trị tư tưởng, nhân cách của thanh niên hiện nay; và đề ra các
giải pháp xây dựng bản lĩnh thanh niên, họ sinh, sinh viên ga8n11 với tình
hình nhiệm vụ mới.
3/ Dương Tự Đam, Những phương pháp tiếp cận thanh niên hiện nay,
2007, Nxb. Thanh niên. Tập trung các vấn đề định hướng các giá trị nhân
cách cho thanh niên.

4/ TS. Lê Hữu Ái (chủ biên), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và vấn đề
giáo dục thanh niên hiện nay. Nxb Đà Nẵng, 2008. Tài liệu xoay quanh các
vấn đề đạo đức Hồ Chí Minh và vấn đề giáo dục đạo đức cho thanh niên theo
tư tưởng Hồ Chí Minh; các giải pháp cụ thể giáo dục đạo đức mới cho thanh
niên hiện nay,…
Nhìn chung, các tài liệu nêu bật vị trí vai trò của thnah niên, học sinh
và ý nghĩa của giáo dục tư tưởng, đạo đức lối sống, hoài bão cho thế hệ trẻ.
Trong đó xem tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đóng vai trò là một
9

Ban tư tưởng văn hóa TW , Đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức HCM, Nxb. CTQG,
HN2007, tr 7.
7

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

trong những nguồn di sản quý báu, là yếu tố hữu hiệu trong việc giáo dục tư
tưởng, đạo đức nhân cách học sinh. Tuy nhiên, bàn về vấn đề tích hợp như thế
nào cho từng lĩnh vực cụ thể và môn học cụ thể vẫn còn rất ít tài liệu đề cập.
2. Cơ sở thực tiễn
Hiện nay, các bài học về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong SGK bậc tiểu học
đã được đưa vào giảng dạy ở một số phân môn như tiếng Việt, đạo đức, hát
nhạc, tự nhiên và xã hội... Còn ở bậc THPT việc tổ chức nghiên cứu, học tập
tư tưởng đạo đức của Bác chưa được đưa vào giảng dạy trong nhà trường, nên
cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” được
triển khai thông qua hình thức tuyên truyền (Hội thi kể chuyện tấm gương đạo
đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh và lồng ghép với việc thực hiện các nhiệm vụ

chính trị, công tác chuyên môn trong nhà trường như Cuộc vận động “Học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” được triển khai lồng ghép với
cuộc vận động “2 không”; cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm
gương đạo đức, tự học và sáng tạo” thì được kết hợp cùng phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”…
Ngoài ra, về phía nội dung giảng dạy, thời gian qua, Bộ GD & ĐT
cũng đã triển khai nhiều giải pháp, cụ thể:
Một, đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy các môn học Đạo đức,
GDCD và môn Pháp luật cho phù hợp với thực tế về cơ sở vật chất; Kết hợp
bài giảng trên lớp với hoạt động ngoại khóa. Đề cao vai trò và trách nhiệm
của giáo viên trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua giảng
dạy các môn văn hóa.
Hai, từ 2010-2011, triển khai đại trà việc tích hợp giảng dạy nội dung
“Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào nhà trường từ
cấp học mầm non, tiểu học, phổ thông đến các trường trung cấp chuyên
nghiệp. Hướng dẫn các nhà trường và các cơ quan QLGD tiếp tục đẩy mạnh
cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo làm một tấm gương đạo đức, tự học và sáng
tạo”. Thông qua tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo của thầy cô giáo để
cho học sinh noi theo. Chỉ đạo các nhà trường tiếp tục đẩy mạnh thực hiện
phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
Ba, chỉ đạo các nhà trường tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia
đình và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em, học sinh, sinh viên. Trong đó,
chú trọng những nội dung: Tăng cường phát huy vai trò, trách nhiệm của các
tổ chức, đoàn thể trong trường: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội
Sinh viên, Công đoàn và các tổ chức khác trong việc giáo dục tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống, pháp luật, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cho học sinh,
sinh viên; Tăng cường phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội, xác lập hình
thức thích hợp thường xuyên liên hệ với gia đình để thông báo tình hình rèn
luyện tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của học sinh, sinh viên.
8

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Bốn, tổ chức có hiệu quả phong trào thi đua, khen thưởng và các hoạt
động giáo dục trong HS, SV như; Tăng cường tổ chức các hoạt động giáo dục
truyền thống, Tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh; Tôn vinh,
khen thưởng kịp thời các HS,SV có thành tích xuất sắc trong học tập.
Năm, phối hợp, tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của các cơ quan, đoàn thể
(Trung ương Đoàn TNCSHCM, với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội
Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Khuyến học Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh
phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” giai
đoạn 2008 -2013; triển khai thực hiện tốt Nghị quyết liên tịch về tăng cường
công tác giáo dục toàn diện học sinh, sinh viên và xây dựng tổ chức Đoàn,
Hội, Đội trong nhà trường giai đoạn 2008 – 2012….).
Tiếp nối các hoạt động thực tiễn trên, cùng với các lý do:
- Trăn trở trước thực trạng, học sinh từ chỗ khó tiếp cận môn GDCD,
dẫn đến hiệu quả bài dạy chưa cao. Làm nảy sinh nhiệm vụ phải tìm ra
phương pháp giảng dạy dễ hiểu, gây hứng thú cho học sinh của giáo viên
đứng lớp môn GDCD .
- Xuất phát từ thực tiễn nhiệm vụ được nhà trương giao phó về vấn đề
tích hợp giáo dục đạo đức học sinh thông qua cuộc vận động “học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tại trường THPT Đoàn Kết.
Với cơ sở lý luận và thực tiễn nêu, tôi mạnh dạn kế thừa và vận dụng
phương pháp tích hợp tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào môn
GDCD lớp 10, nhằm góp phần nhỏ trong việc giáo dục đạo đức lối sống cho
học sinh nhà trường. Đồng thời, bản thân lấy đó làm tiền đề trong việc phát
huy nhiệm vụ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh không

chỉ cho bản thân mà còn sâu rộng ra cả đối tượng quần chúng.
3. Nội dung và phương pháp tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí
Minh vào môn GDCD 10
a. Về nội dung tích hợp
Nhìn chung, trong hệ thống bài của GDCD 10, có thể chia tạm thành 3
phần chính, cơ bản:
+ Phần triết học (1)
+ Phần đạo đức học (2)
+ Phần bàn về vấn đề nhà nước – công dân (3)
Tùy vào từng mà nội dung tích hợp cũng khác.
Trong giới hạn đề tài, chúng tôi chưa có điều kiện liệt kê các nội dung
tích hợp, và thiết nghĩ cũng không nên bởi; tùy theo mỗi phương diện tiếp cận
9

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

mỗi giáo viên có cách trích dẫn tư tưởng, quan điểm hoặc nêu gương đạo đức
của Hồ Chí Minh tùy vào từng mục đích của giáo viên cụ thể.
Tuy nhiên, ở mức khái quát cao nhất, cơ bản nhất, theo kinh nghiệm
bản thân, có thể tịch hợp các mảng đề tài theo phần nội dung lớn như đã chia
ở phía trên. Cụ thể;
Phần triết học, nên tích hợp các quan điểm tư tưởng Hồ Chí Minh về
thế giới quan và nhân sinh quan, cùng với nó là quá trình vận dụng của Hồ
Chí minh vào thực tiễn. Bởi lẽ, phần nội dung bài dạy này chủ yếu vẫn tập
trung vào vấn đề hình thành cho học sinh thế giới quan khoa học. Giáo viên
ngoài việc truyền dạy cho học sinh những nguyên lý, các quy luật, phạm trù
của chủ nghĩa Mác – Lenin, vẫn có thể lồng ghép các quan điểm phát triển

của Hồ Chí Minh về vấn đề này. Đặc biệt nhấn mạnh tính sang tạo, vận dụng
cụ thể vào tình hình Việt Nam. Từ đó nhấn mạnh sự vận dụng cua các em vào
bản thân trong quá trình nhận thức thực tiễn.
Về nguồn dẫn, quý giáo viên có thể tham khảo ở tài liều: Hồ Chí minh
toàn tập, Nxb. CTQG, HN, 2000; Kể chuyện về tấm gương đạo đức HCM,
Ban tư tưởng TW, NXB. CTQG, HN, 2007; Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. CT
– HC 2009,…
Ví dụ: Bài 1- Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng.
Có thể tích hợp quan điểm Hồ Chí Minh về: vai trò của khoa học (1945
– 1969), vai trò của chủ nghĩa Mác – Lênin (1924 – 1969), những câu chuyện
về Hồ Chí Minh khi nhìn nhận đánh giá một con người, một sự kiện (như khi
đánh giá về các dân tộc anh - so sánh như các ngón tay trên bàn tay, quan
điểm Hồ Chí Minh khi đánh giá về quần chúng nhân dân (1945 -1969).
Bài 7: Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức.
Có thể tích hợp nội dung câu chuyện về Bác khi bói với các cán bộ,
đảng viên về thế nào là “lí luận suông” hoặc câu chuyện về việc Bác nhấn
mạnh học phải đi đôi với hành,…
Phần Đạo đức học: Đây là phần có thể tích hợp được nhiều nội dung
của tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào bài học. Giáo viên có thể đưa các
quan niệm của Hồ Chí Minh về các đức tính của công dân tiến bộ theo quan
niệm của Hồ Chí Minh như; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; các mẫu
hình về các công dân (tùy độ tuổi) mà Hồ Chí Minh quan niệm; và thái độ của
Hồ Chí Minh trước những thói hư tật xấu.
Về nguồn dẫn, quý giáo viên có thể tham khảo ở tài liều: Hồ Chí minh
toàn tập, Nxb. CTQG, HN, 2000; Kể chuyện về tấm gương đạo đức HCM,
NXB. CTQG, HN, 2007; Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. CT – HC 2009,…đặc
biệt ở phần này, giáo viên có thể khai thác trong các tác phẩm “ Nâng cao
10

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết

Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghủ nghĩa cá nhân”10 làm nguồn tư liệu
cho việc tích hợp trong giảng dạy.
Ví dụ: khi nói về trách nhiệm công dân với xã hội, cộng đồng, giáo
viên có thể tích hợp quan điểm Hồ Chí Minh về những thói hư tật xấu của con
người cũ, cần xóa bỏ để giáo dục các em học sinh, bằng việc trích dẫn lời dạy
của Hồ Chí Minh khi nói về bệnh lười biếng: “tự cho mình cái gì cũng giỏi,
việc gì cũng biết. làm biếng học hỏi, làm biếng suy nghĩ. Ngại khó khăn, gian
khổ. Việc dễ thì tranh lấy cho mình. Việc khó thì đùn cho người khác. Gặp
việc nghuy hiểm thì tìm cách trốn tránh”.
Phần nội dung Nhà nước và công dân: Các giáo viên nên tích hợp
các nội dung quan niệm của Hồ Chí Minh về trách nhiệm công dân đối với
cộng đồng và xã hội.
Với nội dung này, giáo viên cũng có thể lấy minh họa những câu
chuyện xung quanh tấm gương suốt đời cống hiến cho dân tộc; các câu
chuyện về cách hành xử của Hồ Chí Minh đối với nhân dân; quan niệm về
bản chất của cán bộ, đảng viên và trách nhiệm của cán bộ đảng viên đối với
nhân dân.
Ví dụ: Quan niệm: “đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” để
giảng dạy tích hợp phần trách nhiệm của Học sinh đối với cộng đồng, trong
bài 13, GDCD 10 .
Về nguồn dẫn, quý giáo viên có thể tham khảo ở tài liều: Hồ Chí minh
toàn tập, Nxb. CTQG, HN, 2000; Kể chuyện về tấm gương đạo đức HCM,
NXB. CTQG, HN, 2007 (có thể xem CD); CD Hồ Chí Minh – Chân dung
một con người;đặc biệt tài liệu Hồ Chí Minh, Về vai trò và nhiệm vụ của
thanh niên, Nxb. Sự Thật, 1978, tập trung các bài viết bài nói của Hồ Chí
Minh về nhiệm vụ vài trò của thanh niên torng thời kì mới. đây là tài liệu chắt

lọc, giáo viên có thể tham khảo trích dẫn để làm vốn cho việc tích hợp của
mình.
• Những điểm cần lưu ý
Theo kinh nghiệm bản thân khi đến với việc tích hợp, về mặt nội dung
đưa vào tích hợp, căn cứ theo thực tế giảng dạy thì:
- Không có một nội dung chung nhất cho tất cả các bài học.
- Việc tích hợp phải mang tính lồng ghép, không tràn lan và chiếm
chỗ các kiến thức khác của bài. Do vậy, nên chắt lọc một cách có
trọng tâm và theo hướng gắn liền với vị trí là học sinh trung học.
10

Trong tài liệu này có nói về những phẩm chất đạo đức cách mạng cần có, và phê bình những thói hư tật xấu
cần xóa bó [ ví dụ: bệnh tham lam, bệnh lười biếng, bệnh kiêu ngạo, bệnh hiếu danh, bệnh hữu danh vô thực,
bệnh cận thị, bệnh tị nạnh, bệnh xu nịnh, a dua….]. Xem Đẩy mạnh học tập và làm theo tâm gương đạo đức
Hồ Chí Minh., Nxb. CTQG, 2007, tr 69-83.
11

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

- Vấn đề tích hợp không phải là trích dẫn để minh họa. Tích hợp
phải đảm bải 2 yêu cầu: nguồn tích hợp là nguyên liệu để dạy và
sau khi tích hợp nội dung đó phải phục vụ rõ rang mục đích là
nhắm tới giáo dục đạo đức học sinh.
- Cần có sự gắn kết chặt chẽ với quá trình dạy học trên lớp và hoạt
động giáo dục ngoài giờ; có định hướng thống nhất các yêu cầu,
mục đích giáo dục giữa các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà
trường trong quá trình xây dựng nội dung tích hợp nhằm tránh

chồng chéo và lặp nội dung, để học sinh có hứng thú học tập.
- Về các bước chuẩn bị: khi sưu tầm tài liệu cần đảm bảo
nguồn tài liệu phải phong phú và có độ tin cậy (như vậy mới có
tính thuyết phục). Cần là xác định nội dung lồng ghép cơ bản
trong một bài dạy để định hướng tìm nguồn tích hợp.
- b. Về phương pháp tích hợp
- Dễ thấy rằng, không thể một phương pháp dạy học trong một bài
giảng mà kết hợp nhiều phương pháp.
- Với môn Giáo dục công dân, áp dụng phương pháp giảng giải, thuyết
trình, thảo luận, liên hệ, nêu vấn đề cho học sinh tham gia là thường xuyên.
- Tuy nhiên, tích hợp đạo đức Hồ Chí Minh còn phải gắn với việc kể
chuyện, nêu sự kiện, hay nhưng câu nói, thậm chí là trích những lời huấn thị
mang tính đúc kết của Bác.
- Bên cạnh đó, những thước phim tư liệu, hình ảnh minh hoạ về con
người, cuộc đời giản dị của Bác lồng với những lời bình sâu sắc… cũng làm
cho bài học trở nên nhẹ nhàng, xúc động, giúp học sinh hiểu sâu hơn về tư
tưởng, o c , con ng i Hồ Chí Minh, giúp các em nhanh chóng và hứng
thú khi tiếp cận và góp phần sáng tỏ vấn đề cốt lõi trong tư tưởng, đạo đức Hồ
Chí Minh hiện ra như là con người có tư tưởng, đạo đức cách mạng rất đáng
để học tập, làm theo.
- Dẫn dắt nêu vấn đề gây hứng thú từ đầu về môn học. Đặc biệt, cách
dùng câu từ nhẹ nhàng, bình thường, dễ hiểu thay thế những cụm từ mang
tính “hàn lâm” để dễ cho các em tiếp thu.
- Khắc phục lối truyền thụ một chiều, chuyển sang dạy học phát huy
tính tích cực của học sinh, bồi dưỡng năng lực tư duy sáng tạo của người học,
khả năng vận dụng kiến thức đã biết vào các tình huống mới bằng các câu hỏi
kiểu như: “Em có thể vận dụng quan niệm, phẩm chất mà Bác nói vào trong
trường hợp nào?”; Liệu có thể áp dụng trong cuộc sống, nếu có thì biểu hiện
là gì? Hoặc yêu cầu các em so sánh và tìm ra những biểu hiện của những lời
dạy đó đang được triển khai ở đâu, như thế nào, tại sao như vậy?

12

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Phải tư duy rằng; nội dung học không chỉ giới hạn ở sách giáo khoa,
mà phải tận dụng mọi khả năng, điều kiện để học sinh có thể tìm hiểu về thân
thế sự nghiệp của Bác Hồ, về những mẩu chuyện cuộc đời hoạt động của Bác,
Những câu nói, bài viết của Bác ...đặc biệt gợi ý các chiều hướng vận dụng
điều đã học ở Bác vào cuộc sống thường nhật, cho các em “làm theo”. Những
việc làm cụ thể như : ngăn nắp, đức tính giản dị, khiêm tốn, cần cù ham học
hỏi, tự học ...Yêu nước, yêu lao động, xả thân vì Tổ quốc.v.v… từng bước
nâng cao nhận thức, phù hợp với trình độ và yêu cầu học tập của học sinh.
Một điểm đáng lưu ý nữa là; đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay
thường gắn liền với thiết bị dạy học, thay đổi căn bản tình hình dạy chay, vì
vậy cần chú trọng loại hình:
Gắn tích hợp đạo đức của Bác, với tranh ảnh của Bác, những thước
phim, video; phần mềm dạy học, tranh thủ các hiểu biết của các em để tạo
dựng các đoạn phim, tranh ảnh tư liệu phù hợp với mục tiêu bài dạy.

C. Minh hoạ phần tích hợp
Bài 14 (2tiết):
CÔNG DÂN VỚI SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC
I. MỞ ĐẦU BÀI HỌC
Mỗi người sinh ra đều có Tổ quốc. Việt Nam là Tổ quốc của chúng ta.
II NỘI DUNG
1. Lòng yêu nước
Phần dạy:

-Là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất của người công dân đối với Tổ
quốc .
a/ Lòng yêu nước là gì: Là tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần
sẳn sàng đem hết khả năng của mình phục vụ lợi ích cho Tổ quốc .
Phần lồng ghép tích hợp (mục đích: Minh chứng)
Câu chuyện Bác đi tìm đường cứu nước ngày 5/6/1911 “ Bác gặp và quen anh Lê tại Sài
Gòn Gia Định. Lúc bấy giờ, muốn có người bạn đồng hành đi tìm đường cứu nước.Bác hỏi anh Lê:
anh Lê anh có yêu nước không?
Anh Lê đáp, có chứ ! Bác nói; Tôi muốn đi nước ngoài xem họ làm thế nào để về giúp đồng bào ta.
Khi Bác hỏi : Anh có đi với tôi không ? anh Lê hỏi tiền đâu ! Bác đưa hai bàn tay trắng và nói tiền
đây. Anh Lê không nói gì. Thế là ngày hôm sau Bác bước chân xuống tàu Latusơtơrêvin không
thấy anh Lê đi cùng ...”
Bài học kết luận: Lòng yêu nước thể hiện vừa tình cảm, lời nói. Nhưng bằng hành động
sẳn sàng hy sinh bản thân mình. Với hai bàn tay trắng, tự nuôi sống mình với nghề phụ bếp, Bác đã
13

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

đi tìm đường cứu nước. Đánh giá sự kiện này nhà sử học Đinh Xuân Lâm nói: Đó là ý thức của một
công dân với một dân tộc.

b/Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam .
Phần dạy:
Yêu nước là truyền thống đạo đức cao quý và thiêng liêng nhất của dân
tộc Việt Nam :
Phần tích hợp, (mục đích giáo dục tư tưởng tự hào của HS về truyền thống yêu nước)
Sinh thời Bác Hồ đã từng nói :“ Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một tuyền

thống quý bấu của ta. Từ xưa đến nay mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó
kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn
chìm tất cả bè lũ bán nước và lũ cướp nước ”.

Phần dạy:
- Lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam thể hiện ở những điểm sau:
+ Tình cảm gắn bó với quê hương đất nước:
Người Việt Nam yêu nước luôn hướng về cội
nguồn, ông bà, cha mẹ, tổ tiên và quê hương
của mình.
Phần tích hợp: (Mục đích: minh chứng)
Trên con đường bôn ba đi tìm đường cứu nước lòng
Bác luôn canh cánh :
“Đêm mơ nước ngày thấy hình của nước;
Cây cỏ trong chiêm bao cũng xanh sắc biết da trời;
Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc;
Chẳng yên lòng khi ngắm một cành hoa.” (Thơ Chế lan Viên)
Hay khi về Thái Lan, đêm vắng nghe một người mẹ Việt Kiều hát ru con, Bác chạnh lòng:
“ Xa nhà đã mấy mươi năm;
Đêm qua nghe tiếng mẹ hiền hát ru”

Phần dạy:
+ Tình thương yêu đối với đồng bào, giống nòi dân tộc.
Đồng bào, giống nòi là những gì thiêng liêng nhất gắn bó con người với
nhau, mỗi người dân Việt Nam yêu nước đều cảm thông sâu sắc với nỗi đau
của đồng bào, dân tộc, luôn mong muốn đồng bào của mình được ấm no,
hạnh phúc.
Tích hợp (mục đích: minh chứng): Trên đường hành trình vào Nam 1909 tại bờ biển
Bình Thuận. Bác đã khóc khi thấy rất nhiều ngư dân, lặn hụp trong sóng biển để kéo con tàu Pháp

14

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

vào bờ . Bác thương thân phận con người nô lệ tù tội: Bác đã khóc, tại Bờ biển Ngà Châu Phi, khi
thấy nhiều em nhỏ da đen, lặn tìm những đồng xu do
bọn thực dân nếm xuống quang các mạn tàu.
Tình thương bao la giống nòi dân tộc qua câu
nói đầy tính nhân văn của Bác “ Trên đời này, dù màu
da có khác nhau cũng chỉ có hai hạng người, kẻ bóc lột
và người bị bóc lột; chỉ có một tình thương, tình hữu ái
của giai cấp vô sản mà thôi. ”
Trăm thế kỷ mang tên người Ái Quốc.
Bạn muôn đời, thế giới thương đau (Tố Hữu )

+ Lòng tự hào dân tộc chính đáng
Việt Nam luôn tự hào về truyền
thống văn hóa lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc, tự hào về những con người
của quê hương, đất nước anh hùng hào kiệt, những danh nhân văn hóa.
Tích hợp (Mục đích: giáo dục tư tưởng HS): Bác đã từng viết Việt Nam lịch sử diễn ca,
để ca ngợi chủ nghĩa yêu nước lòng tự hào dân tộc Việt Nam trong mấy ngàn năm lịch sử, cho
nhân dân ta đọc và noi theo .
Dân ta phải biết sử ta ,
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.

+ Đoàn kết kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm.
Tích hợp (Mục đích giáo dục tư tưởng): Bác Hồ huấn thị: “ Đoàn kết, đoàn kết đại đoàn

kết; thành công, thành công, đại thành công”

+ Cần cù và sáng tạo trong lao động
2. Trách nhiệm xây dựng Tổ quốc:
Tích hợp, giáo dục tư tưởng, tác phong HS
GV dẫn dắt : Đất nước có được ngày hôm nay, là nhờ thế hệ đi trước đã đổ bao mồ hôi
máu xương. Vì vậy, chúng ta có trách nhiệm tiếp bước cha anh để xây dựng đất nước giàu mạnh
đưa đất nước tiến lên khỏi nguy cơ tụt hậu .
- Cụ thể thanh niên học sinh phải làm gì.
Sinh thời Bác từng căn dặn - Thanh niên đừng hỏi Tổ quốc làm gì cho mình mà tự hỏi rằng
mình đã làm gì cho Tổ quốc. Nhìn nhận, tin tưởng ý chí, nghị lực thanh niên Bác từng đề cao vai
trò thanh niên:
“Không có việc gì khó,
Chỉ sợ lòng không bền,
Đào núi và lấp biển.
Quyết chí ắt làm nên”
... hay “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Thanh niên luôn đi tuyến đầu khó
khăn nhất, mạo hiểm nhất .
Trách nhiệm học tập theo lời Tổ quốc, lời Bác các bạn học sinh khi ngồi ghế nhà trường,
phải rèn đức luyện tài ( hồng và chuyên ) để mai sau lập nghiệp, giúp ích nước nhà.

=> Rút ra nội dung dạy
15

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

- Chăm chỉ, sáng tạo trong học tập, lao động.

- Tích cực rèn luyện đạo đức, tác phong.
- Quan tâm đến đời sống chính trị, xã hội địa phương .
- Tích cực tham gia góp phần xây dựng quê hương bằng những việc
làm thiết thực, hợp khả năng : “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ tùy theo sức của mình
”
- Phê phán, đấu tranh với hành vi, đi ngược lại lợi ích quốc gia dân tộc .
3. Trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc.
Tích hợp, giáo dục tư tưởng HS :
Dẫn dắt : Lịch sử cho thấy dựng nước phải đi đôi
với giữ nước. Ngày hôm nay đất nước hòa bình
nhưng chúng ta phải luôn cảnh giác với mọi âm
mưu của các thế lực thù địch . Bảo vệ Tổ quốc là
nhiệm vụ thiêng liêng của mỗi công dân .
Ngày 19/9/1954 nói chuyện với bộ đội tại Đền
Hùng. Bác đã huấn thị: “Các Vua Hùng đã có
công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau
giữ lấy nước ”

Phần dạy
* Là công dân trẻ tuổi yêu nước làm
theo huấn thị của Bác Thanh niên học sinh có trách nhiệm:
- Trung thành với Tổ quốc, với chế độ XHCN, cảnh giác trước mọi âm
mưu chia rẽ, xuyên tạc của các thế lực thù địch; phê phán, đấu tranh với
những thái độ, việc làm gay tổn hại đến quốc gia, xâm phạm chủ quyền toàn
vẹn lãnh thổ.
- Tích cực học tập, rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh, bảo vệ sức khỏe.
- Tham gia đăng ký NVQS , sẵn sàng lên đường bảo vệ Tổ quốc.
Hết
Tóm lại, với tính đặc thù, môn GDCD là một trong những môn có nội
dung đặc biệt quan trọng torng việc hình thành thế giới quan,nhân sinh quan

và phương pháp tư duy biện chứng; bên cạnh đó nó còn góp phần củng cố
niềm tự hào vàotruyền thống, văn hóa, đạo đức từ đó hình thành niềm tin, lý
tưỡng, hoài bão sống cho học sinh. Việc áp dụng phần tích hợp tư tưởng, đạo
đức Hồ Chí Minh vào bài dạy có một tác dụng to lớn góp phần hình thành
không chỉ tri thức, thế giới quan, nhân sinh quan, mà còn củng cố niềm tin
của thế hệ vào lí tưởng cách mạng, vào đường lối của Đảng, Nhà nước.

III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
16

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

Trong phạm vi hẹp đã áp dụng một số lớp, chúng tôi nhận thấy có các
kết quả ban đầu như sau.
- Đa phần các em tiếp cận được nhiều nguồn thông tin về cuộc
đời, thân thế, sự nghiệp và tư tưởng cũng như tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh (80% so với 42% lúc chưa tích hợp).
- Các em đã có hứng thú với việc học, chủ động tìm kiếm thông
tin và xung phong trả lời câu hỏi (87% so với 60% lúc chưa tích
hợp).
- Học sinh đã nêu được kế hoạch rèn luyên đạo đức, bồi dưỡng tư
tưởng cho bản thân. Biết liệt kê, liên hệ, học tập và vận dụng
những lời dạy của Hồ Chí Minh trong cuộc sống hàng ngày
(83,5% so với 57% lúc chưa tích hợp).

IV. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
Vấn đề giáo dục tư tưởng, đạo đức học sinh là một trong những

nhiệm vụ quan trọng.
Việc tìm ra các hướng tiếp cận có tác dụng gợi mở nhiều giải pháp
thực hiện có tính chất khả thi.
Với việc tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào môn công
dân 10, như là một trong những hướng tiêp cận gợi mở những giải pháp
giáo dục đạo đức gắn liền với nhiệm vụ chính trị, xã hội.
Dù mới bước đầu, song có thể đánh giá đây là một trong những
hướng đi có thể áp dụng cho các khối còn lại.
Tuy nhiên, để có thể làm được việc tiếp theo cho các khối lớp, việc
đầu tiên hiện nay cũng không kém phần nan giải chính là phải hình
thành một hệ thống nguồn tìm kiếm tư liệu về tư tương, tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh, cũng như việc đi đến thống nhất các nội udng tích
hợp cơ bản cho từng bài, từng tiết.
Rất hi vọng đây là những gợi mở ban đầu làm cơ sở cho các đề tài
kinh nghiệm sau của tổ chuyên môn và của bản thân trong quá trình
đứng lớp.
Để thực hiện được nội dung tích hợp trên, thiết nghĩ hội đồng chuyên
môn nên tạo điều kiện, tham mưu và tư vấn thành lập nhóm soạn nội dung
tích hợp một cách chi tiết, để đề tài có thể triển khai rộng rãi.

V. TÀI LIỆU THAM KHẢO
17

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

1/ Nguyễn Tuấn Anh, “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh”: Truyền đạt thế nào cho hiệu quả? [www.giaoduc.edu.vn, 10

Tháng hai 2012]
TS. Trần Quy Nhơn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách
mạng đời sau, Nxb. Giáo dục, 2006.
2/ Dương Tự Đam, Bản lĩnh thanh niên, sinh viên ngày nay, 2007, Nxb.
Thanh niên.
3/ Dương Tự Đam, Những phương pháp tiếp cận thanh niên hiện nay,
2007, Nxb. Thanh niên.
4/ TS. Lê Hữu Ái (chủ biên), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và vấn đề
giáo dục thanh niên hiện nay. Nxb Đà Nẵng, 2008.
5/ Đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,
Ban tư tưởng văn hóa TW, Nxb. Chính trị quốc gia, HN, 2007.
6/ Giáo trình Giáo dục công dân 10, Nxb GD, 2007
7/ Hồ Chí Minh, Về vai tròvà nhiệm vụ của Thanh niên, Nxb. Sự Thật,
1978.
8/ Triển khai đại trà việc tích hợp giảng dạy nội dung “Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào nhà trường từ năm học 20102011 [www.sachgiaoduchcm.com.vn/index.php?...cho...]

18

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết


Tích hợp tư tưởng, tấm gương đạo đức HCM vào giảng dạy môn GDCD 10

19

Mai Hữu Thành, THPT Đoàn Kết