Bài giảng kỹ thuật chế tạo máy chương 7 trương quốc thanh

Chương 7:

1.
2.
3.
4.
5.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

GÁ ĐẶT CHI TIẾT KHI GIA CÔNG

Chuẩn và phân loại
Quá trình Gá đặt chi tiết
Đònh vò chi tiết gia công
Kẹp chặt chi tiết gia công
Sai số gá đặt

1


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
1.1 Chuẩn
Một sản phẩm cơ khí được hình thành sau khi thực hiện qui
trình công nghệ lắp ráp. Trong sản phẩm, các chi tiết hay cụm chi
tiết có các quan hệ về vò trí tương quan xác đònh.
Mặt khác, trong mỗi chi tiết, các điểm, đường, bề mặt trên
chúng cũng có mối quan hệ hình học nhất đònh. Quan hệ hình học
này có thể được biểu thò bằng quan hệ kích thước, về vò trí tương
quan,v.v... Hay nói cách khác, vò trí của điểm, đường, bề mặt trên
chi tiết được xác đònh thông qua mối quan hệ với các điểm, đường,

bề mặt khác trên chi tiết đó hay trong sản phẩm.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

2


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
Để xác đònh vò trí tương quan giữa các bề mặt với
nhau hoặc của bề mặt chi tiết này với bề mặt chi tiết
khác người ta đưa ra khái niệm chuẩn.
Đònh nghóa: Chuẩn là tập hợp các bề mặt, đường,
điểm của một chi tiết mà căn cứ vào đó ta xác đònh được
vò trí của các bề mặt khác trên cùng chi tiết hoặc của chi
tiết khác.
Trong gia công cơ, việc xác đònh chuẩn chính là
xác đònh vò trí của dao cắt so với bề mặt gia công để
đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

3


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
1.2 Phân loại chuẩn
Chuẩn có thể là chuẩn thực hoặc chuẩn ảo.
Dựa theo công dụng của chuẩn mà ta có thể phân
loại chuẩn như sau:

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

4


2. ĐỘ CHÍNH XÁC GIA CÔNG
(Thực hoặc ảo)

Chuẩn

(Thực)

Thiết kế

Công
nghệ
Chuẩn
Gia công

Chuẩn
thô
Chuẩn
tinh chính

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

Chuẩn
tinh

Chuẩn
Lắp ráp

Chuẩn đo
lường

Chuẩn thống nhất
Chuẩn
tinh phụ

Chuẩn không thống nhất

5


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
a. Chuẩn thiết kế
Đònh nghóa: Chuẩn thiết kế là chuẩn dùng trong quá
trình thiết kế. Chuẩn thiết kế được hình thành khi
lập các chuổi kích thước trong quá trình thiết kế.
Chuẩn thiết kế có thể là chuẩn thực hay chuẩn ảo.
Ví dụ: Chuẩn thực (mặt A) dùng để xác đònh kích thước các bậc của
trục. Chuẩn ảo là điểm 0

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

6


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
b. Chuẩn gia công
Đònh nghóa: Dùng để xác đònh vò trí của các bề mặt,

đường hoặc điểm của chi tiết trong quá trình gia
công cơ. Chuẩn gia công bao giờ cũng là chuẩn
thực.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

7


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
Ví dụ: Chuẩn gia công
Trường hợp 1:

Trường hợp 2:

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

8


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
b1. Chuẩn thô
Là những bề mặt dùng làm chuẩn chưa được gia
công. Trừ một số trường hợp phôi khi đưa vào xưởng
đã được gia công sơ bộ (trong quá trình tạo phôi) thì
chuẩn thô là chuẩn đã qua gia công.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

9

1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
b2. Chuẩn tinh
Là những bề mặt dùng làm chuẩn đã qua gia công.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

10


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
b2.a. Chuẩn tinh chính
Là chuẩn tinh và sau này được sử dụng trong quá
trình lắp ráp.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

11


1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
b2.b. Chuẩn tinh phụ
Là chuẩn tinh và sau này KHÔNG được sử dụng
trong quá trình lắp ráp.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

12

1. CHUẨN VÀ PHÂN LOẠI
c.

Chuẩn lắp ráp

Chuẩn dùng để xác đònh vò trí tương quan của
các chi tiết khác nhau của một bộ phận máy trong
quá trình lắp ráp.

d.

Chuẩn kiểm tra (chuẩn đo lường)

Chuẩn căn cứ vào đó để tiến hành đo hoặc kiểm
tra kích thước về vò trính giữa các yếu tố hình học của
chi tiết máy.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

13


2. QUÁ TRÌNH GÁ ĐẶT
2.1.

Khái niệm về quá trình gá đặt

Để thực hiện một nguyên công gia công nào
đó, trước hết chúng ta phải gá đặt chi tiết vào đồ gá

hoặc máy. Gá đặt chi tiết khi gia công gồm hai quá
trình; đònh vò chi tiết và kẹp chặt chi tiết.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

14


2. QUÁ TRÌNH GÁ ĐẶT
2.1.

Khái niệm về quá trình gá đặt

Đònh vò là sự xác đònh chính xác vò trí tương
đối của chuẩn gia công so với dụng cụ cắt để đạt
được kích thước gia công theo yêu cầu của bản vẽ
chế tạo.
Kẹp chặt là sự cố đònh vò trí của chi tiết sau
khi đã đònh vò, làm cho vò trí của chi tiết không thay
đổi trong quá trình gia công dưới tác dụng của lực
cắt.
Ghi chú: Khi gá đặt, bao giờ đònh vò cũng xảy ra trước kẹp
chặt. Hai quá trình này xảy ra liên tục hoặc gián đoạn nhưng chỉ khi
đònh vò kết thúc thì mới đến kẹp chặt. Hai quá trình này không xảy
ra đồng thời.
GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

15

2. QUÁ TRÌNH GÁ ĐẶT

Ví dụ:
Để thực hiện nguyên công
phay bề mặt B và C đạt các
kích thước H1 và H2 ta dùng
chuẩn gia công là mặt A và
mặt D.
Quá trình đònh vò gián đoạn

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

16


2. QUÁ TRÌNH GÁ ĐẶT

Ví dụ:
Gá đặt chi tiết trên mâm
cặp tự đònh tâm khi tiện
Quá trình đònh vò liên tục

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

17


3. QUÁ TRÌNH ĐỊNH VỊ
Tóm tắt: Quá trình kẹp chặt là sự cố đònh vò
trí của chi tiết sau khi đã đònh vò, làm cho vò trí của

chi tiết không thay đổi trong quá trình gia công dưới
tác dụng của lực cắt.
Khi gá đặt, bao giờ đònh vò cũng xảy ra trước kẹp chặt.
Hai quá trình này xảy ra liên tục hoặc gián đoạn nhưng chỉ khi
đònh vò kết thúc thì mới đến kẹp chặt. Hai quá trình này không
xảy ra đồng thời.

GV: TRƯƠNG QUỐC THANH

18