Bài giảng kinh tế và quản lý môi trường chương mở đầu PGS TS lê thu hoa

Kinh tế và Quản lý
môi trường
Giảng viên: PGS.TS Lê Thu Hoa
ĐT: 35651971; 0913043585
Email:



Bài mở đầu: Giới thiệu môn học
Kinh tế và Quản lý Môi trường
Bối cảnh ra đời của KTMT
Các vấn đề môi trường trong quá trình phát
triển
n Mối quan tâm chung của các nhà kinh tế học
và sinh thái học
n Sự ra đời môn Kinh tế học môi trường
(1960s)
n

Nội dung và phương pháp nghiên cứu

1


Các vấn đề môi trường - một vài con số
p

p
p

p

p

Trong khoảng từ 1900 đến 2000 Tổng sản phẩm
quốc nội (GDP) trên toàn thế giới tính theo mức
giá cố định tăng gấp 19 lần
Trong cùng giai đoạn đó, sản phẩm công nghiệp
và sản xuất tăng gấp trên 50 lần
Hiện tại con người sử dụng khoảng từ 40 đến
50% tổng lượng nước ngọt có được. Luợng nuớc
khai thác đã tăng gấp đôi trong vòng 40 năm
qua
Trên ¼ tổng số các nguồn cá bị khai thác quá
mức
Ô nhiễm dinh dưỡng đã dẫn đến hiện tượng phú
dưỡng các nguồn nước và các vùng đới bờ chết

Các vấn đề môi trường
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p
p

Suy giảm diện tích rừng và đa dạng sinh học

Suy thoái các lưu vực sông
Thiếu nước và ô nhiễm nước
Xói mòn và suy thoái đất
Cạn kiệt nguồn tài nguyên thuỷ hải sản
Ô nhiễm biển và đại dương
Ô nhiễm không khí và tắc nghẽn giao thông đô thị
Suy giảm tầng Ozone
Trái đất ấm lên và biến đổi khí hậu
Khác???
è Các vấn đề trên có liên quan thế nào với các hoạt
động kinh tế?

2


3


Sự ấm lên toàn cầu

Lũ lụt
Tăng nhiệt độ
Hạn hán
= Mất nơi cư trú, suy giảm sản xuất
lương thực, tăng áp lực về đất đai

4


Nước trên các dòng sông bị ô nhiễm nặng nề

5


Xói mòn, rửa trôi, bạc màu và thiếu nước làm giảm
năng suất cây trồng, mùa màng thất bát

Môi trường
và Phát triển
bền vững
Mối quan
tâm chung
của chúng ta

1 tỷ người đói
2 – 3,5 tỷ người thiếu vitamin & khoáng chất

- />
6


Nhu cầu tài nguyên cho phát triển kinh tế

Nhu cầu tài nguyên cho phát triển kinh tế
160

700,000
RE

140

Gas

600,000

Oil products
120

Electricity

500,000

Coal
100

GWh

Mill. TOE

400,000
80

300,000

60

200,000
40

100,000

20

0

0
2005

2010

2015

2020

Year

Nhu cầu năng lượng 2030

2030

2005

2010

2015

2020

2025

Year

Nhu cầu điện 2030

7


Dấu ấn sinh thái trên thế giới

Source: WWF Living Planet Report 2006

Nhu cầu được dự báo cho hành tinh trái đất

1900

2002

2050

2100

Source: Wuppertal Institute

8


Chúng ta
đang sống
và tiêu dùng
không bền

vững
ng???
???

Trong xã hội tiêu dùng, để đáp ứng nhu cầu của con người
§ cần 10 tấn nguyên liệu/ người/ năm
§ 94% trong số đó trở thành chất thải
§ 70% có thể tái chế, tái sử dụng
(Bishop, Pollution Prevention, 2001)

+

+
Cà phê???

Canh tác truyền thống

+ +

+

+

144 lít nước/ tách cà phê

9


Sở thích dùng Fast food???
Để sản xuất 1 tấn thịt gia súc, gia cầm, trứng hoặc sữa

à Mất đi 5 tấn lớp thổ nhưỡng màu mỡ trên bề mặt đất; thải 36,4 tấn
CO2

Hoạt động chăn nuôi:
• Tiêu hao khoảng 40% sản lượng ngũ cốc trên Thế giới,
• Làm ảnh hưởng 70% đất canh tác nông nghiệp
•Tạo ra 18% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính
• Gây suy giảm diện tích rừng
• Gây suy giảm và làm ô nhiễm nước
è 35$/
bánh hamburger nếu tính đủ chi phí môi trường
- />
Trên cấp độ toàn cầu
p

90% lượng tài nguyên
được khai thác ngay lập
tức bị vứt bỏ

p

80% sản phẩm bị vứt bỏ
sau 1 lần sử dụng

p

Một chiếc bàn chải đánh
răng tạo ra 1,5kg chất thải

p

Một chiếc máy điện thoại
di động tạo ra 75 kg chất
thải

p

Một tấn giấy cần 100.000
m3 nước

Source: Wuppertal Institut

10


Hình mẫu phát triển không bền vững
Tăng
trưởng
kinh tế

Sử dụng
TNTN & MT

Chất lượng
cuộc sống

Source: Wuppertal Institut

Thay đổi để phát triển bền vững
Chất lượng

cuộc sống

Tăng trưởng Thay đổi
sản xuất
kinh tế

Thay đổi
sản xuất và
tiêu dùng

Sử dụng
TNTN & MT

11


Kinh tế học môi trường - EE
p
p

p

p

Một môn khoa học kinh tế, ra đời những năm 1960s
Sử dụng các khái niệm và công cụ phân tích kinh tế
n Khái niệm: sự khan hiếm, giới hạn năng lực sản xuất,
đánh đổi (trade - off), cung, cầu, lợi ích cận biên, chi phí
cận biên, hiệu quả kinh tế, ngoại ứng...
n Công cụ: phân tích lợi ích ... chi phí, phân tích hiệu quả

chi phí, các công cụ định giá, tối ưu hoá...
Lý giải và giải quyết các vấn đề môi trường (theo nghĩa
rộng, bao gồm tài nguyên thiên nhiên và chất lượng môi
trường)
Bảo đảm hiệu quả kinh tế - xã hội trong điều kiện ràng buộc
về môi trường/ hệ sinh thái

Kinh tế học môi trường - EE
Hai nhánh quan trọng:
§Kinh tế tài nguyên thiên nhiên: giải quyết
những vấn đề liên quan đến khai thác và sử dụng
tài nguyên theo cách có hiệu quả về kinh tế, tối
đa hoá phúc lợi kinh tế
§Kinh tế môi trường: đánh giá kinh tế các biến
đổi môi trường, giải thích nguyên nhân kinh tế
của việc ô nhiễm và suy thoái tài nguyên/ chất
lượng môi trườngà đề ra các giải pháp kinh tế
nhằm ngăn ngừa, hạn chế, và cải thiện

12


Kinh tế học môi trường - EE
Ba vấn đề cốt lõi của kinh tế học môi trường
p

Đánh giá tầm quan trọng về mặt kinh tế của các
biến đổi môi trường

p

Tìm hiểu/ lý giải các nguyên nhân kinh tế của các
biến đổi môi trường

p

Đề xuất các giải pháp kinh tế nhằm làm chậm lại,
chấm dứt, thậm chí đảo ngược các biến đổi tác
động tiêu cực đối với môi trường

Kinh tế học môi trường - EE
p

Nội dung/ vấn đề cốt lõi của kinh tế học môi trường

Ø

Kinh tế môi trường “nghiên cứu và giải quyết các
vấn đề môi trường từ giác độ kinh tế”

Ø

Kinh tế môi trường có điểm gì giống và khác các
môn khoa học môi trường khác (VD: công nghệ
môi trường…)?

Ø

Kinh tế môi trường đóng vai trò như thế nào trong
xây dựng các chính sách phát triển?

13


Kinh tế học môi trường - EE
Nội dung chương trình:
Ø

Chương 1: Mối quan hệ giữa kinh tế và MT

Ø

Chương 2: Kinh tế học chất lượng môi trường

Ø

Chương 3: Định giá tài nguyên và môi
trường và Phân tích Chi phí-Lợi ích

Ø

Chương 4: Kinh tế tài nguyên thiên nhiên

Ø

Chương 5: Quản lý môi trường

Kinh tế học môi trường - EE
Tài liệu học tập: Kinh tế và Quản lý Môi trường, NXB
Thống kê, Hà Nội 2003

Tài liệu tham khảo:
p Bài giảng Phát triển bền vững (VIE01/021, 2006)
p Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam 2005, NXB Chính trị
Quốc gia
p Các trang web:
n
n
n
n
n

p





/>
Các tài liệu khác: sẽ được giới thiệu và cung cấp khi cần

14