Bổ trợ kiến thức hóa hữu cơ phương pháp tìm công thức phân tử

GV. NGUYỄN TẤN TRUNG
(Trung Tâm Luyện Thi Chất Lượng Cao VĨNH VIỄN)



Baøi 1


Gồm 3 bước giải

ƒ Bước 1: Đặt CTTQ
ƒ Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
(Từ Khối lượng phân tử)
ƒ Bước 3: Giải phương trình (*)


ƒ Bước 1: Đặt CTTQ
ƒ Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
ƒ Bước 3: Giải phương trình (*)
™Gợi ý:
-Nếu phương trình (*) có 3 ẩn,

thì có dạng:

ax + by + cz = d.

B1: Cho cz < d ⇒ Miền giá trò của z.
B2: Xét từng z để ⇒ x,y ⇒ CTPT


( Phương pháp1:PP1)

ƒ Bước 1: Đặt CTTQ
ƒ Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
ƒ Bước 3: Giải phương trình (*)
Ví dụ 1:

Chât hữu cơ (A) chứa C,H, O
có khối lượng phân tử bằng 74 (đvC)
Tìm CTPT (A)

( Phương pháp1:PP1)


‰Ví dụ 1:

A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?

PP tìm CTPT
Dựa trên KLPT

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz

- Theo đề có: MA = 74 đvC
⇔ 12x + y + 16z = 74 (*)
⇒ 16z < 74
⇒ z < 4,625
⇒ z = 1; 2; 3; 4.

™Với z = 1:
(*) ⇔ 12x + y = 58

B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)


‰Ví dụ 1:

A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?

PP tìm CTPT
Dựa trên KLPT

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz

Có MA=12x + y + 16z = 74 ( *)
⇒ z = 1; 2; 3; 4.
™Với z = 1:
(*) ⇔ 12x + y = 58
⇒ y = 58 – 12x
x
y
Điều kiện:

B1.Đặt CTTQ

B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)


Điều kiện hoá trò:
Với: CxHyOzNtXu ;

ĐK:

X: Cl ; Br

0 < y ≤ 2.x + 2 + t – u

y + t + u = số chẵn
Với: CxHyOz

ĐK:

0 < y ≤ 2.x + 2

y = số chẵn


‰Ví dụ 1:

A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?

PP tìm CTPT

Dựa trên KLPT

B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz

Có MA=12x + y + 16z = 74 ( *)
⇒ z = 1; 2; 3; 4.
™Với z = 1:
(*) ⇔ 12x + y = 58
⇒ y = 58 – 12x
x
4
5
1
2 3
y
46 34 22 10 âm ; Chon x = 4 ⇒ y = 10
Điều kiện: 0 < y ≤ 2.x + 2
Vậy: CTPT (A): C H O
4

10


‰Ví dụ 1:

A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?

™Với z =2:

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz

Có MA=12x + y + 16z = 74 ( *)
⇒ z = 1; 2; 3; 4.
™Với z = 1:
Có CTPT (A) : C4H10O

(*) ⇔ 12x + y = 42
⇒ y = 42 – 12x
Điều kiện: 0 < y ≤ 2.x + 2

⇒ Nghiệm: x= 3; y = 6

⇒ CTPT (A) : C3H6O2


‰Ví dụ 1:

A: (C, H, O)
MA = 74 đ.v.C
A: ?

™Với z =2:

Có CTPT (A) :
™Với z =3:

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz

Có MA=12x + y + 16z = 74 ( *)
⇒ z = 1; 2; 3; 4.
™Với z = 1:
Có CTPT (A) : C4H10O

C3H6O2

(*) ⇔ 12x + y = 26
Có CTPT (A) : C2H2O3
™Với z =4: Không tìm được x,y
Vây CTPT (A):

C4H10O; C3H6O2; C2H2O3


‰Ví dụ 2:
A, B đều chứa C,H,O có tỉ khối hơi A so với B bằng 2
và thể tích của 1gam B bằng thể tích của 1 gam etan
( đo cùng diều kiện).
Tìm CTPT của A,B.
‰Gợi ý:

Từ V

1gB

= V1g

etan , dễ dàng ⇒ MB = 30 đvC

Theo đề có MA = 2 MB ⇒ MA = 60 đvC
p dụng cách giải ví dụ 1, ta tìm được

B: CH2O;
A: C3H8O; C2H4O2


‰ Các bài tập tự luyện:

1.

2.

3.

Khi đốt một hợp chất hữu cơ A , thu được
sản phẩm gồm: CO2 , H2O.Biết :tỷ khối hơi của A
so với hydro bằng 28. Tìm CTPT của A. (ĐS:C4H8; C3H4O)
Hoá hơi hoàn toàn 5,8 gam A(C,H,O), thu được 4,48 lit
hơi A (ở 109,2oC; 0,7 at) Khi cho A pứ với ddAgNO3/NH3,
thấy: 1 mol A phản ứng , thu được 4 mol Ag.
Tìm CTPT- CTCT – Tên gọi của A.
(ĐS: (OHC-CHO)

a. Rượu B có 1 nối đôi C= C và cóKLPT không quá 60 đvC.
Tìm CTPT- CTCT B.
(ĐS:CH2=CH-CH2-OH)
b. Rượu D có số nhóm OH bằng số C và có KLPT bằng 92 .
Tìm CTPT- CTCT D.
(ĐS: Glyxêrin)

GV. NGUYỄN TẤN TRUNG
(Trung Tâm Luyện Thi Chất Lượng Cao VĨNH VIỄN)


GV. NGUYỄN TẤN TRUNG
(Trung Tâm Luyện Thi Chất Lượng Cao VĨNH VIỄN)



Baøi 2


Gồm 3 bước giải

ƒ Bước 1: Đặt CTTQ
ƒ Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
(Từ % ( theo Khối lượng))
ƒ Bước 3: Giải phương trình (*)


ƒ Bước 1: Đặt CTTQ
ƒ Bước 2: Lập phương trình đại số (*)

ƒ Bước 3: Giải phương trình (*)
™Gợi ý:
-Nếu phương trình (*) có 3 ẩn,

thì có dạng: ax + by = cz

B1: Cho z=1; 2; ... Cho đến khi
Tìm được x,y thì dừng
và suy ra công thức nguyên (CTNG).
B2: Tìm chỉ số CTNG để ⇒ CTPT


( Phương pháp 2: PP2)
ƒ Bước 1: Đặt CTTQ
ƒ Bước 2: Lập phương trình đại số (*)
ƒ Bước 3: Giải phương trình (*)
‰Ví dụ1: (ĐH Ngoại Thương – 1998)
Chât hữu cơ (A) thuộc dãy đồng đẳng
benzen, có % H = 9,43 (theo khối lượng)
Tìm CTPT (A)

PP tìm CTPT
Khi dựa trên % nguyên tố


‰Ví dụ 1:

A: Đông đẳng Benen
%H = 9,43
A: ?

PP tìm CTPT
Dựa trên % của
1 nguyên tố

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CnH2n - 6

- Theo đề có:
%H

=

n=8

1(2n – 6)
14 n - 6

Vậy CTPT A:

. 100 = 9,43

C8H10

B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)


‰ ví dụ 2:

A chứa C,H,O có %O = 43,24.
Tìm CTPT của A trong mỗi trường hợp :
a. MA<140 đvC.
b. Khối lượng oxi có trong 1 mol A
bé hơn khối lượng nitơ trong 150 gam
muối amoni nitrat.
PP Tìm CTPT

Biết %1 nguyên tố

9B1.Đặt CTTQ
9B2.Lập pt (*)
9B3.Giải (*)


‰Ví dụ 2:

A: C, H, O có% O = 43,24
a. MA < 140. CTPT A?
b. mO trong 1 mol A < mN trong
150 g NH4NO3

PP tìm CTPT
Dựa trên % của
1 nguyên tố

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz

- Theo đề có:

%O

=

16. z

. 100 = 43,24

12x +y + 16z

⇒ 12x + y + 16z =

16. z .100 =37.z

43,24
⇒ 12x + y = 21 z (*)

B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)


‰Ví dụ 2:

A: C, H, O co ù% O = 43,24
a. MA < 140. CTPT A?
b. mO trong 1 mol A < mN trong
150 g NH4NO3

PP tìm CTPT

Dựa trên % của
1 nguyên tố

‰Giải:
- Đặt CTTQ (A): CxHyOz
12x + y = 21 z (*)
™Với z = 1:

(*) ⇔ 12x + y = 21
⇒ y = 21 – 12x
2
x
1

9 âm
y
Điều kiện: 0 < y ≤ 2.x + 2

Loại TH này

B1.Đặt CTTQ
B2.Lập pt (*)
B3.Giải (*)


‰Ví dụ 2:

A: C, H, O co ù% O = 43,24
a. MA < 140. CTPT A?
b. mO trong 1 mol A < mN trong

150 g NH4NO3
‰Giải: - Đặt CTTQ (A): CxHyOz
12x + y = 21 z (*)
™Với z = 1: Không tìm được x, y.
™Với z = 2:

(*) ⇔ 12x + y = 42
⇒ y = 42 – 12x
2 3
x
1

4

30 18 6 âm
y
Điều kiện: 0 < y ≤ 2.x + 2

Chọn: x = 3 ⇒ y = 6
⇒CTNG A: ( C3H6O2)n
n ∈ Ζ+