Bài giảng phân tích lợi ích chi phí bài 6 ths phùng thanh bình

NỀN TẢNG PHÂN TÍCH KINH TẾ
Phân tích Lợi ích Chi phí
ThS Phùng Thanh Bình

Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Kinh tế Phát triển
Email:


Mục tiêu bài giảng
 Hạn chế của phân tích tài chính
 Rủi ro nếu chỉ dựa vào phân tích tài chính
 Tại sao cần phải phân tích kinh tế
 Tại sao không thể sử dụng giá thị trường
 Chuyển từ phân tích tài chính sang phân tích
kinh tế của một dự án


Hạn chế của phân tích tài
chính


Hạn chế của phân tích tài
chính
 Chính phủ và các cá nhân có thể chỉ theo đuổi
các mục tiêu hạn hẹp khi họ chọn dự án trên
cơ sở thẩm định tài chính
 Trong hầu hết các trường hợp, một phân tích
tài chính - sử dụng giá thị trường để định giá
các nhập lượng và xuất lượng của dự án - chỉ
cho biết dự án đó có khả thi về mặt tài chính

hay không


Hạn chế của phân tích tài
chính
 Giá thị trường thường bị biến dạng nên
không phản ánh đúng các chi phí hoặc lợi
ích thực đối với nền kinh tế của các nhập
lượng hoặc xuất lượng (của một dự án)
 Như vậy, phân tích tài chính không
thể đo lường sự đóng góp thực sự của
dự án cho phúc lợi của cộng đồng


Rủi ro của phân tích tài chính


Rủi ro của phân tích tài chính
 Hàng hóa tư có tiềm năng gây ô
nhiễm môi trường sẽ được cung cấp
quá mức
 Hàng hóa công xã hội mong muốn
sẽ được cung cấp quá ít


Tại sao cần phân tích tài chính
cho dự án công?


Tại sao cần phân tích tài chính

cho dự án công
 Thất bại của nhiều dự án công đã
làm thay đổi tư duy thẩm định:
chuyển từ cách tiếp cận truyền
thống (những năm 1960) sang cách
tiếp cận phân tích dự án tích hợp
(hiện nay).



Tại sao cần phân tích tài chính
cho dự án công
 Đảm bảo tính bền vững về mặt tài
chính
 Phân tích các tác động phân phối
 Phân tích khả năng sinh lợi
(USAID, 2009, pp.65-66)


Vai trò của phân tích kinh tế


Vai trò của phân tích kinh tế
 Chính phủ thường quan tâm nhiều đến việc
các dự án (công) có giúp cải thiện phúc lợi
cộng đồng hay không hơn là chỉ nhằm tối
đa hóa lợi nhuận tài chính
 Nếu đánh giá dự án chỉ dựa trên các mục
tiêu lợi nhuận tài chính hạn hẹp thì phúc lợi
của quốc gia có thể sẽ bị suy giảm trong

dài hạn


Vai trò của phân tích kinh tế
 Thất bại thị trường, thông tin không hoàn
hảo, ngoại tác, thặng dư, can thiệp chính
phủ, hàng hóa công, … luôn tồn tại, nên nếu
chính phủ thực sự muốn cải thiện phúc lợi
cộng đồng, thì chính phủ “phải” chọn dự án
trên cơ sở phân tích kinh tế vì phân tích kinh
tế sử dụng giá ẩn vốn phản ánh tốt hơn giá
trị kinh tế thực của các nhập lượng và xuất
lượng của dự án


Tại sao không thể sử dụng giá
thị trường?


Vì các ngoại tác kinh tế
 Trong một thế giới ‘lý tưởng’, giá tài
chính (thị trường) và giá kinh tế của
các nhập lượng và xuất lượng của dự
án sẽ như nhau. Và khi đó sẽ không
có sự khác biệt giữa thẩm định tài
chính và thẩm định kinh tế của một dự
án đầu tư.


Vì các ngoại tác kinh tế

 Các ngoại tác kinh tế (economic
externalities) tồn tại khi giá trị kinh tế
(economic value) của một sản phẩm
khác với giá tài chính (financial price)
của nó.
 Các ngoại tác kinh tế tồn tại dưới nhiều
hình thức khác nhau


Vì các ngoại tác kinh tế
Phân tích kinh tế
Phân tích tài chính
CÔNG TY
Tỷ giá hối đoái

Cộng đồng

Người tiêu dùng

Các công ty khác

Chính phủ


Thất bại của các thị trường hàng
hóa nội địa


Thất bại của thị trường
hàng hóa nội địa

 Giá trị kinh tế thực của một hàng hóa
do dự án sản xuất, có thể được gọi là
“lợi ích xã hội biên” – nghĩa là nó đóng
góp thêm bao nhiêu cho phúc lợi xã hội
– được đo bằng giá “sẵn lòng trả”
(WTP) của người tiêu dùng


Thất bại của thị trường
hàng hóa nội địa
 Giá thị trường sẽ là thước đo tốt của giá sẵn
lòng trả nếu thỏa 3 điều kiện sau:


Không có kiểm soát giá



Không có thặng dư tiêu dùng



Không có độc quyền mua

 Nếu không thỏa 1 trong 3 điều kiện này, thì
cần phải tính giá ẩn để phản ánh đúng hơn lợi
ích xã hội biên


Thất bại của thị trường

hàng hóa nội địa
 Kiểm soát giá thấp hơn giá cân bằng:




Nguyên liệu thô như dầu, các dịch vụ công
cộng như nước và vận tải công cộng
Cơ sở hạ tầng như điện, nước, vận chuyển
đường sắt, …

 Cũng có một trường hợp kiểm soát giá cao hơn
giá cân bằng


Giaù
S

Pmd

Pmf
D

Qs

Qd

Löôïng

Biến dạng thị trường hàng hóa - Kiểm soát giá

Can thiệp vào thị trường hàng
hóa ngoại thương
 Thuế quan và các hạn ngạch nhập khẩu
làm chêch lệch giữa giá thị trường nội
địa và giá thế giới
 Nếu dự án sử dụng giá nội địa (gồm
thuế quan, hạn ngạch) để định giá hàng
ngoại thương sẽ “định giá quá mức” chi
phí xã hội của nhập lượng nhập khẩu


Can thiệp vào thị trường hàng
hóa ngoại thương
 Tương tự, lợi ích của một xuất lượng thay
thế hàng nhập khẩu không thể được đo
lường theo giá nội địa nếu giá của nó đã
bao gồm thuế quan bảo hộ. Lợi ích kinh tế
đối với quốc gia từ việc sản xuất hàng
thay thế nhập khẩu chỉ là lượng ngoại tệ
tiết kiệm được do giảm nhập khẩu