Bài giảng học môn thị trường tài chính

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM
Email:
DĐ: 0986785984

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
4/2011

Giảng viên: Bùi Ngọc Toản


Khái niệm
 Thị trường tiền tệ là một bộ phận của thị trường tài
chính, giao dịch các loại vốn ngắn hạn.
 Hoạt động của thị trường tiền tệ diễn ra chủ yếu thông
qua hoạt động của hệ thống ngân hàng và các tổ chức
tín dụng khác

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

2


Đặc điểm của thị trường tiền tệ
 Giai đoạn luân chuyển vốn ngắn hạn không quá 1
năm. Công cụ của thị trường tiền tệ là các khoản vay
hay các chứng khoán đáo hạn trong vòng 1 năm
 Hình thức tài chính đặc trưng là hình thức tài chính
gián tiếp. Đóng vai trò trung gian tài chính giữa

người vay và người cho vay là các NHTM và các tổ
chức tín dụng khác
 Các công cụ của thị trường tiền tệ có độ an toàn
tương đối cao, tiết kiệm chi phí cho các nhà đầu tư
4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

3


Chức năng của thị trường tiền tệ
 Tạo lập và cung ứng vốn ngắn hạn cho nền kinh tế
 Tạo môi trường đầu tư an toàn và có hiệu quả cho các
chủ thể trong xã hội
 Góp phần làm lành mạnh tình hình lưu thông tiền tệ và
ổn định đồng tiền

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

4


Phân loại thị trường tiền tệ
 Phân loại theo cách thức tổ chức:
 Thị trường tiền tệ sơ cấp: là nơi chuyên phát hành các loại

trái phiếu mới của ngân hàng, công ty tài chính, kho bạc...
 Thị trường tiền tệ thứ cấp: chuyên tổ chức mua bán các loại
trái phiếu đã phát hành ở thị trường sơ cấp

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

5


Phân loại thị trường tiền tệ
 Phân loại theo công cụ nợ:
 Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế tài chính trung
gian
 Thị trường liên ngân hàng
 Thị trường hối đóai

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

6


Phân loại thị trường tiền tệ
 Phân loại theo công cụ nợ:
 Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế tài chính trung

gian: thị trường cho vay, tài trợ, bảo lãnh, mua bán các lọai
chứng từ có giá ngắn hạn.
• Đây là thị trường mà các nguồn vốn được luân chuyển theo
nguyên tắc tín dụng để huy động vốn từ những người có vốn
và phân phối lại cho những người cần vốn nhằm mục đích tìm
kiếm lợi nhuận. Đây chính là sự vận động gián tiếp của vốn
trong nền kinh tế thị trường thông qua các trung gian tài
chính.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

7


Phân loại thị trường tiền tệ
 Phân loại theo công cụ nợ:
 Thị trường liên ngân hàng: đây là thị trường vốn ngắn hạn
giữa các ngân hàng với nhau do Ngân hàng Trung ương tổ
chức để giải quyết nhu cầu vốn giữa các ngân hàng thương
mại về bù bù đắp thiếu hụt trong thanh toán bù trừ, đáp ứng
nhu cầu thanh toán của khách hàng,…

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

8


Phân loại thị trường tiền tệ
 Phân loại theo công cụ nợ:
 Thị trường hối đóai: thị trường diễn ra các họat động đầu tư,
cho vay, bảo lãnh, mua bán và các giao dịch khác về ngọai hối
(ngọai hối là các lọai ngọai tệ, vàng tiêu chuẩn quốc tế, các
giấy tờ có giá bằng ngọai tệ và các công cụ thanh toán bằng
tiền nước ngòai).

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

9


CÁC CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN TTTT
Nhiều chủ thể tham gia TTTT về cơ bản có thể chia ra như
sau:
 Chủ thể phát hành (người bán)
Là những người huy động vốn bằng cách phát hành và bán
các chứng khoán, gồm:
 Kho bạc nhà nước (Treasury)
 Ngân hàng trung ương (Central bank)
 Các tổ chức trung gian tài chính (Financial Organizate
intermediaries)
 Các công ty hàng đầu (Leading corporations)

 Trung gian môi giới (Brokers)
 Những nhà chuyên kinh doanh trái phiếu (Dealers)

4/2011

Bài giảng mơn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

10


CÁC CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN TTTT
Nhiều chủ thể tham gia TTTT về cơ bản có thể chia ra như
sau:
 Chủ thể đầu tư (người mua)
 Công ty bảo hiểm
 Quỹ hưu trí
 Các trung gian tài chính khác
 Các công ty
 Các trung gian môi giới
 Những người kinh doanh
 Ngân hàng Trung ương
4/2011

Bài giảng mơn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

11

Các công cụ trên TTTT
 Tín phieáu kho baïc
 Thöông phieáu
 Các khoản vay liên ngân hàng
 Giấy chấp nhận thanh toán của ngân hàng
 Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài chính, chứng
chỉ tiền gửi tiết kiệm

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

12


Các công cụ trên TTTT
Tín phieáu kho baïc:
 Là công cụ nợ ngắn hạn của chính phủ (do Kho bạc Nhà
nước phát hành) có thời hạn là 3, 6, hoặc 12 tháng,
được trả lãi với mức với mức lãi suất cố định và được
hoàn trả lại vốn gốc khi đến hạn thanh toán.
 Loại công cụ này có tính thanh khoản cao. Kho bạc Nhà
nước phát hành tín phiếu chủ yếu để vay nợ nhằm mục
đích bù đắp thiếu hụt tạm thời của Ngân sách nhà nước
và thực hiện chính sách tiền tệ bằng cách phát hành tín
phiếu kho bạc.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

13


Các công cụ trên TTTT
Thöông phieáu:
 Là một loại nợ ngắn hạn do một doanh nghiệp phát hành
để thu hút vốn lưu động kinh doanh hàng ngày.
 Chỉ có những công ty lớn mới có thể phát hành loại
thương phiếu này, các NHTM không được phép phát
hành thương phiếu.
 Những người mua lại thương phiếu này thường là các tổ
chức tài chính trung gian và các công ty hàng đầu.
 Hầu hết các thương phiếu có kỳ hạn dưới 270 ngày, và
thường cố định là 30 ngày hoặc ngắn hạn.
4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

14


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
Thương phiếu tồn tại dưới 2 hình thức là:
 Hối phiếu
 Lệnh phiếu

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

15


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
 Hối phiếu
Hối phiếu là chứng chỉ có giá do người bán chịu lập, yêu
cầu người mua chịu trả một số tiền xác định vào một thời
gian và ở một địa điểm nhất định cho người thụ hưởng.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

16


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
Thương phiếu tồn tại dưới 2 hình thức là:
 Lệnh phiếu:
Lệnh phiếu là chứng chỉ có giá do người mua chịu lập,
cam kết trả một số tiền xác định trong một thời gian và ở

một địa điểm nhất định cho người thụ hưởng.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

17


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
Thương phiếu có 3 tính chất:
 Tính trừu tượng
 Tính bắt buộc
 Tính lưu thông

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

18


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
Thương phiếu có 3 tính chất:
 Tính trừu tượng
Trên thương phiếu không ghi cụ thể nguyên nhân phát

sinh khoản nợ mà chỉ ghi các thông tin về số tiền phải
trả, thời hạn trả tiền và người trả tiền.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

19


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
Thương phiếu có 3 tính chất:
 Tính bắt buộc
Qui định người trả tiền phải thanh toán cho người thụ
hưởng đúng hạn, không được phép từ chối hoặc trì hoãn
việc trả tiền.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

20


Các công cụ trên TTTT
 Thöông phieáu:
Thương phiếu có 3 tính chất:

 Tính lưu thông
Thương phiếu được chuyển nhượng từ người thụ hưởng
sang người khác bằng phương pháp ký hậu, nó có thể
chuyển hoá ra tiền khi mang đến ngân hàng xin chiết
khấu hoặc cầm cố. tính chất này khiến thương phiếu trở
thành một loại phương tiện thanh toán thay cho tiền
trong thời gian hiệu lực.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

21


Các công cụ trên TTTT
 Các khoản vay liên ngân hàng
Theo quy định của ngân hàng trung ương, các tổ chức
nhận tiền gửi phải có 1 tỷ lệ dự trữ bắt buộc để đáp
ứng nhu cầu rút tiền của những người gửi tiền. Một số
tổ chức có thể thừa dự trữ, một số khác lại thiếu. Các
tổ chức nhận tiền gửi có thể mua bán các khoản dự trữ
này trên thị trường liên ngân hàng.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

22


Các công cụ trên TTTT
 Giấy chấp nhận thanh toán của ngân hàng
Là giấy bảo đảm rằng một ngân hàng sẽ thanh toán vô điều
kiện số tiền mà các nhà nhập khẩu còn thiếu các nhà xuất
khẩu.
Đến ngày đáo hạn, nhà nhập khẩu sẽ trả cho ngân hàng số
tiền ghi trên giấy cộng với một khoản phí.
Nhà xuất khẩu không nhất thiết phải giữ giấy này cho tới khi
đáo hạn mà có thể bán đi với giá chiết khấu để thu tiền trước.
Lãi suất của công cụ này tương đối thấp do tính an toàn cao.

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

23


Các công cụ trên TTTT
 Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài chính, chứng
chỉ tiền gửi tiết kiệm: là các loại chứng khoán ngắn
hạn thường từ 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng đến 12 tháng,
được ngân hàng thương mại và công ty tài chính phát
hành nhằm huy động, rồi dùng vốn đó cho vay (chủ yếu
là ngắn hạn)

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

24


Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ
 Nghiệp vụ vay và cho vay vốn ngắn hạn
 Cho vay bằng tiền
 Cho vay dưới hình thức cầm cố
 Cho vay dưới hình thức chiết khấu các chứng từ có giá:
• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của
các doanh nghiệp, các nhà đầu tư,…
• Ngân hàng Nhà nước chiết khấu các chứng từ có giá
của các ngân hàng thương mại thông qua thị trường mở

4/2011

Bài giảng môn: Thị trường tài chính
Giảng viên: Bùi Ngọc Toản

25