SKKN một số biện pháp nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn trong trường THPT số 2 huyện văn bàn tỉnh lào cai

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định vai trò then chốt của nhà giáo trong
việc nâng cao chất lượng giáo dục (GD) và tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ
quản lý (CBQL) trong hệ thống Giáo dục và Đào tạo. Ngày 15 tháng 6 năm
2004, Ban bí thư TW Đảng đã ra chỉ thị số 40- CT/TW về xây dựng, nâng cao
chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD. Chỉ thị nhấn mạnh: “ Xây dựng đội
ngũ nhà giáo và CBQL được chuẩn hóa, đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ
cấu; đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương
tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý phát triển đúng định hướng
và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân
lực, đáp ứng ngày càng cao sự nghiệp CNH, HĐH đất nước”.
Bản chiến lược phát triển giáo dục đã xác định đổi mới quản lý giáo
dục là khâu đột phá để thực hiện mục tiêu giáo dục trong giai đoạn mới.
Chính vì thế, một trong những nhiệm vụ quan trọng và bức thiết của toàn
ngành giáo dục trong giai đoạn hiện nay là tiếp tục xây dựng các giải pháp tối
ưu nhằm bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ Cán bộ quản lí
giáo dục.
Ở các trường phổ thông, tổ chuyên môn là một bộ phận quan trọng
trong tổ chức nhà trường; thông qua tổ chuyên môn hiệu trưởng quản lý, tổ
chức thực hiện các nhiệm vụ trường học, cơ bản nhất là hoạt động dạy học và
toàn bộ các hoạt động sư phạm của giáo viên. Tuy chưa có một văn bản nào
thể hiện rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Tổ trưởng chuyên môn
nhưng lĩnh vực công tác mà đảm nhiệm thực sự là những công việc của một
Cán bộ quản lý. Quá trình thực thi nhiệm vụ, người tổ trưởng phải thực hiện
toàn bộ chu trình quản lý: xây dựng kế hoạch, chỉ đạo tổ chức thực hiện đến
kiểm tra, giám sát; đưa tổ bộ môn thành bộ phận hữu cơ quan trọng trong các
nhà trường thực hiện nhiệm vụ giáo dục đào tạo được Đảng và Nhà nước
giao. Mặc dù được giao nhiệm vụ quản lý tổ chuyên môn thực thi nhiệm vụ
quan trọng trong nhà trường, song hiện nay đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn
rất ít được tham gia tập huấn, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý (kiến thức và kĩ
1

năng quản lý) một cách bài bản. Các tài liệu viết về lĩnh vực nghiệp vụ quản
lý của Tổ trưởng chuyên môn hiện nay rất ít và mới ở mức độ vĩ mô, sơ lược
thiếu tính cụ thể. Tổ trưởng chuyên môn thực hiện công tác quản lý tổ bằng
kinh nghiệm tự tích lũy hoặc học hỏi các thế hệ đi trước, thiếu sự thống nhất
và khoa học. Thực tế này ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả, chất lượng giáo
dục đào tạo trong nhà trường phổ thông nói chung và của các tổ chuyên môn
nói riêng.
Trong thời gian làm công tác quản lý nhà trường (P.Hiệu trưởng phụ
trách chuyên môn, phụ trách trường), qua điều tra khảo sát sơ bộ đội ngũ Cán
bộ quản lý ở trường THPT Số 2 Văn Bàn thì các ý kiến đều khẳng định: Tổ
trưởng chuyên môn rất cần được bồi dưỡng về kiến thức và kĩ năng quản lý
để họ có thể làm tốt hơn nhiệm vụ của mình.
Như vậy, công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng
chuyên môn trong các trường THPT cần phải được xác định rõ, đây vừa là
nhiệm vụ chính trị của ngành, góp phần nâng cao chất lượng công tác của tổ
chuyên môn; vừa đáp ứng nhu cầu nâng cao năng lực quản lý tổ của phần lớn
tổ trưởng chuyên môn trong các trường hiện nay. Trên cơ sở đó để xây dựng
những giải pháp khả thi tạo điều kiện để tổ trưởng chuyên môn nâng cao năng
lực quản lý, đáp ứng ngày càng tốt hơn đối với sự nghiệp phát triển giáo dục
đào tạo trong giai đoạn Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tôi đã chọn “Một số biện pháp nâng
cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn trong trường THPT Số 2
Huyện Văn Bàn – Tỉnh Lào Cai ” làm đề tài.

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận của vấn đề:
2

1. Quản lý và bản chất của quản lý.
Quản lý là một trong những loại hình quan trọng nhất trong các hoạt động
của con người. Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về quản lý. Có người cho
quản lý là hoạt động nhằm đảm bảo sự hoàn thành công việc thông qua sự nỗ lực
của người khác. Cũng có người cho quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm
bảo sự phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt mục đích của nhóm. Từ điển
Tiếng Việt thông dụng (NXB giáo dục,1998) định nghĩa: Quản lý là tổ chức, điều
khiển hoạt động của một đơn vị, một cơ quan.
Từ những ý chung trong các cách định nghĩa và xét quản lý với tư cách
là một hành động, có thể định nghĩa: quản lý là sự tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đề
ra.
Về bản chất, quản lý là quá trình tác động qua lại giữa nhà quản lý với
đối tượng quản lý nhằm tạo ra và thống nhất giữa các thành viên trong tổ
chức, khơi dậy, dẫn truyền và tăng cường sức mạnh của đối tượng đến mục
tiêu quản lý .
Hoạt động quản lý là một dạng hoạt động phức tạp và có tính chuyên
biệt, nên muốn có người quản ý giỏi cần tuyển chọn và đào tạo một cách công
phu.
2. Người cán bộ quản lý.
2.1. Khái niệm cán bộ quản lý.
Cán bộ quản lý là những người thực hiện các chức năng quản lý nhằm
đảm bảo cho tổ chức đạt được những mục đích với kết quả cao. Một cán bộ
quản lý được xác định bởi 3 yếu tố cơ bản :
- Thứ nhất, có vị thế trong tổ chức với những quyền hạn nhất định trong
quá trình ra quyết định .
- Thứ hai, có chức năng thể hiện những công việc trong toàn bộ hoạt
động của tổ chức.
- Thứ ba, có nghiệp vụ vững vàng đáp ứng những đòi hỏi nhất định của

công việc.
3


Người cán bộ quản lý có ba vai trò cơ bản : Vai trò liên kết, vai trò
thông tin và vai trò quyết định .
2.2. Tổ trưởng chuyên môn trong trường THPT là một cán bộ
quản lý.
Ở các trường THPT, tổ chuyên môn được thành lập theo quy định của
Điều lệ trường Trung học. Tổ trưởng chuyên môn được Hiệu trưởng ra quyết
định và giao nhiệm vụ trong số những giáo viên có năng lực. Khi có quyết
định phân công làm tổ trưởng, họ chính thức bắt tay vào thực hiện những
công việc của người cán bộ quản lý.
Tổ trưởng chuyên môn là nhà quản lý vì ba lý do sau:
1. Tổ trưởng chuyên môn là người trực tiếp quản lý người, việc và cơ
sở vật chất mang tính tổ chức.
2. Tổ trưởng chuyên môn phải thực hiện toàn bộ chu trình quản lý: Kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra.
3. Tổ chức hoạt động của tổ trưởng chuyên môn mang tính định hướng
chung.
Tuy nhiên, không giống Cán bộ quản lý khác, tổ trưởng chuyên môn có
chức năng quản lý đặc thù. Đó là hoạt động tác nghiệp với những nhiệm vụ cụ
thể mang tính thực thi quản lý. Về mặt quản lý, người tổ trưởng chuyên môn
là chủ thể quản lý trong hệ thống tổ, là đối tượng quản lý trong hệ thống quản
lý nhà trường.
Như vậy, cả về mặt lý luận và thực tiễn có thể khẳng định tổ trưởng
chuyên môn là nhà cán bộ quản lý.
2.3. Năng lực và năng lực quản lý, kỹ năng quản lý.
2.3.1. Năng lực
Năng lực là một tập hợp những đặc điểm tạo điều kiện cần thiết để

con người hoàn thành tốt một hoạt động nào đó. Năng lực là khả năng của
con người giúp họ đạt kết quả cao trong hoạt động. Năng lực khác với
kinh nghiệm, nó là một tổng hợp của nhiều phẩm chất như tri thức, khả
năng tư duy và hoạt động trí tuệ, những kỹ năng kỹ xảo, … kinh nghiệm
4


chỉ là yếu tố tạo nên năng lực, có trường hợp kinh nghiệm không phải là
năng lực.
Năng lực là mặt rất quan trọng của nhân cách, tạo nên giá trị của nhân
cách. Năng lực được hình thành chủ yếu trong quá trình sống và rèn luyện của
cá nhân, trong hoạt động cá nhân. Những đặc điểm năng khiếu, những tư chất,
tố chất di truyền có sẵn là điều kiện quan trọng, thuận lợi cho sự hình thành và
phát triển năng lực chứ không quyết định năng lực. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nói : “Năng lực của con người không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có, mà
một phần lớn do công tác, do tập trung luyện tập mà có”.
Có nhiều cách phân chia năng lực như: Năng lực tái tạo và năng lực
sáng tạo, năng lực chung và năng lực riêng, năng lực nghiên cứu học tập,
năng lực quản lý tổ chức….Việc phân chia năng lực phụ thuộc vào tính chất
công việc mà người đó đảm nhiệm.
2.3.2. Năng lực quản lý :
Năng lực quản lý là tập hợp những đặc điểm giúp cho người làm công
tác quản lý hoàn thành tốt công việc của mình. Năng lực quản lý bao gồm
nhiều năng lực như : Năng lực tư duy, năng lực quan sát, năng lực truyền
đạt, năng lực giáo dục, năng lực kế hoạch hoá…
Có thể nói năng lực quản lý rất rộng, từ định nghĩa có thể xác định
năng lực của cán bộ quản lý biểu hiện ở một số điểm sau:
- Có tầm hiểu biết rộng và sâu.
- Có trình độ chuyên môn vững vàng .
- Có tri thức và kinh nghiệm quản lý.

- Có năng lực xác định mục tiêu, định hướng dự đoán, lập kế hoạch.
- Có năng lực tổ chức ( lôi cuốn, quản lý, tập hợp giáo dục và thúc đẩy
mọi người hoàn thành tốt nhiệm vụ); có khả năng liên kết làm việc.
- Có năng lực tự chủ, tự kiềm chế, tự kiểm tra, đánh giá …
(1) Năng lực chuyên môn :
Do nhiệm vụ là người đứng đầu để điều hành công tác chuyên môn
trong một tổ theo sự phân công của Hiệu trưởng, muốn thúc đẩy chuyên
5


môn của tổ mình tiến lên đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của dạy học
nói riêng và giáo dục nói chung thì ngoài các phẩm chất chính trị, đạo đức
nghề nghiệp của một giáo viên, người tổ trưởng rất cần có năng lực chuyên
môn sâu. Bởi người tổ trưởng chuyên môn phải thường xuyên đánh giá,
xếp loại, hướng dẫn, tư vấn thúc đẩy công tác giảng dạy của giáo viên. Và
như vậy, phải nhận thức rõ rằng bên cạnh công tác tự học, tự bồi dưỡng
nâng cao năng lực chuyên môn cho mình thì người tổ trưởng còn phải biết
tổ chức hướng dẫn, cùng cộng sự để nâng cao trình độ chuyên môn cho mỗi
tổ viên. Tổ trưởng phải được tổ viên nhìn nhận như một tấm gương mẫu
mực về năng lực chuyên môn và là chỗ dựa tin cậy cho tổ viên mỗi khi có
vấn đề nào đó cần giải đáp, tháo gỡ.
(2) Năng lực tổ chức hoạt động chuyên môn:
Lĩnh vực hoạt động chuyên môn của người giáo viên có tính đặc thù.
Tri thức chuyên môn của giáo viên luôn là công cụ, là nguyên liệu cho việc
giáo dục nhân cách, nó không phải là sự bất biến mà phải không ngừng được
nâng cao theo yêu cầu xã hội. Vì thế, những kiến thức, kỹ năng mà giáo viên
được đào tạo ở các trường sư phạm chỉ là những vốn ban đầu rất cơ bản chỉ
có thể dựa vào đó để tiếp tục bổ sung, bồi dưỡng mới mong đáp ứng được với
thực tiễn ở trường phổ thông.
Người tổ trưởng chuyên môn không chỉ có vai trò là người thợ cả trong

tổ thợ của mình mà quan trọng hơn phải là người có năng lực tổ chức các hoạt
động chuyên môn, biết cách làm cho các tổ viên của mình bộc lộ những khả
năng chuyên môn để đóng góp cho sự tiến bộ của bản thân và các thành viên
trong tổ. Năng lực tổ chức hoạt động chuyên môn của người tổ trưởng chuyên
môn được thể hiện:
- Năng lực phát hiện, trao đổi và giải quyết các vấn đề cần phải tháo gỡ
cho tổ viên.
- Năng lực tổ chức, sắp xếp một cách khoa học các hoạt động của tổ
chuyên môn. Trong đó, năng lực tổ chức, phân công giảng dạy được đặt lên hàng
đầu. Bởi, tổ trưởng chuyên môn là người thừa hành lệnh của Hiệu trưởng để thực
6


hiện phân công chuyên môn của tổ chuyên môn do mình quản lý. Năng lực tổ
chức phân công giảng dạy được thể hiện ở cách phân công chuyên môn hợp
lý cả về mặt năng lực cũng như hợp lý về hoàn cảnh của mỗi tổ viên. Người
tổ trưởng chuyên môn cũng cần có năng lực điều hành xử lý tình huống sư
phạm sao cho khỏi phải dồn đẩy lên lãnh đạo nhà trường.
(3) Năng lực kiểm tra, đánh giá chuyên môn:
Năng lực kiểm tra, đánh giá là sự tổng hợp của năng lực chuyên môn và
đánh giá chuyên môn của người tổ trưởng. Năng lực này được thể hiện ở các
mặt sau :
- Biết xác định cụ thể các tiêu chí đánh giá chuyên môn theo đặc trưng
và chức năng của bộ môn do mình phụ trách.
- Biết tổ chức đánh giá theo tinh thần khách quan, khoa học, tránh làm cho
đánh giá ảnh hưởng tiêu cực đến ý thức và tinh thần phấn đấu của tổ viên.
- Biết xây dựng kế hoạch và có cách tổ chức đánh giá với sự tham gia của tổ
viên, biến hoạt động đánh giá thành một dịp để góp ý, xây dựng, bồi dưỡng.
(4) Năng lực tư vấn chuyên môn cho lãnh đạo nhà trường :
Tổ trưởng chuyên môn phải thực hiện nhiệm vụ tư vấn cho lãnh đạo

trường trong việc phân công giáo viên và giải quyết những vấn đề nảy sinh
để đảm bảo hiệu quả dạy học của nhà trường. Tổ trưởng chuyên môn cũng là
người trực tiếp đánh giá và đại diện tổ chuyên môn cùng Hiệu trưởng đánh
giá, xếp loại các giáo viên thuộc tổ chuyên môn của mình từng kỳ và cả năm
học .
Tóm lại, năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn ở trường THPT có
vai trò rất quan trọng đối với hoạt động giáo dục của nhà trường. Để có thể
phát huy vai trò quản lý trong phạm vi một tổ chuyên môn và tư vấn cho Hiệu
trưởng đòi hỏi người tổ trưởng chuyên môn phải có một số phẩm chất, năng
lực như có chuyên môn sâu, biết cách tổ chức hoạt động chuyên môn và bồi
dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho tổ viên. Tuy nhiên trong thực tế, năng lực
quản lý của tổ trưởng chuyên môn tại các trường THPT hiện nay còn yếu, cần
phải có sự nhận thức lại và có biện pháp khắc phục. Việc rèn luyện năng lực
7


và kỹ năng quản lý của người tổ trưởng chuyên môn phải được coi là một
công tác thường xuyên của những người làm công tác quản lý giáo dục các
cấp.
2.3.3. Kỹ năng quản lý :
Kĩ năng là mặt hiện thực hóa của chức năng quản lý. Muốn quản lý
thành công, người Cán bộ quản lý cần có những kỹ năng sau:
- Kỹ năng xác định mục tiêu quản lý.
- Kỹ năng lập kế hoạch..
- Kỹ năng chỉ đạo, tổ chức thực hiện.
- Kỹ năng giám sát, kiểm tra, đánh giá.
- Kỹ năng ra quyết định, kỹ năng giao tiếp, động viên...
Các nhóm năng lực quản lý trên cũng là các tiêu chí về các yếu tố
chung hội nên phẩm chất của người Cán bộ quản lý giáo dục. Căn cứ vào
chức năng, nhiệm vụ cụ thể của các cấp học, bậc học mà có những yêu cầu cụ

thể về năng lực và các nhóm năng lực cho phù hợp.
2.4. Bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý.
Trong nhưng năm gần đây, người ta thường hay nói đến cụm từ “tăng
cường năng lực”, “nâng cao năng lực công tác” để chỉ việc bồi dưỡng, rèn
luyện, cập nhật kiến thức, kỹ năng, thái độ đối với cán bộ công chức nhằm
đảm bảo cho họ hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, và từng bước nâng
cao hiệu quả công tác. Bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý được xem là việc
làm có chủ đích nhằm làm cho CBQL làm việc tốt hơn, giải quyết công việc
nhanh hơn, hiệu quả hơn, đáp ứng nhu cầu nhiệm vụ được giao.
Nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là một
trong những nhiệm vụ cấp thiết của ngành GD&ĐT trong giai đoạn hiện nay
để đổi mới quản lý giáo dục – khâu đột phá thực hiện mục tiêu phát triển giáo
dục trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa.
2.5. Nâng cao năng lực quản lý tổ trưởng chuyên môn trong các
trường THPT là một việc làm cần thiết.

8


Xét về phương diện lý luận, Tổ trưởng chuyên môn- lực lượng cán bộ
quản lý ở cấp cơ sở cuối cùng trong đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục không chỉ
cần được ưu tiên bồi dưỡng về năng lực quản lý, mà tiến tới còn cần đưa ra
những yêu cầu, tiêu chí một cách cụ thể về năng lực, về trách nhiệm và quyền
hạn để họ tự học và phấn đấu bồi dưỡng.
Thực tiễn, việc quan tâm đào tạo, nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ
tổ trưởng chuyên môn ở các trường THPT còn hạn chế. Đã đến lúc chúng ta cần
phải nhận thức lại nhiệm vụ này. Trong đó, việc xác định nội dung, thời gian,
hình thức bồi dưỡng cho tổ trưởng chuyên môn cũng cần sự linh hoạt cho phù
hợp với đặc điểm và điều kiện làm việc của lực lượng cán bộ quản lý đông đảo
này.

II. Thực trạng năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn trong
trường THPT Số 2 Huyện Văn Bàn.
Để tìm kiếm các biện pháp khả thi nhằm nâng cao năng lực quản lý cho
tổ trưởng chuyên môn ở trường THPT, tôi đánh giá một cách khái quát tình
hình các tổ chuyên môn, đội ngũ tổ trưởng chuyên môn và công tác quản lý tổ
chuyên môn, về những điểm đã làm được và những mặt hạn chế, phân tích
nguyên nhân những vấn đề đặt ra.
1. Thực trạng năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn trong
trường THPT Số 2 Văn Bàn.
Phần lớn các tổ trưởng chuyên môn đều nhiệt tình, có trách nhiệm với
công việc được giao. Mặc dù chủ yếu làm việc theo kinh nghiệm (kinh
nghiệm của bản thân, kinh nghiệm của đồng nghiệp) nhưng họ đã điều hành
tổ thực hiện được những nhiệm vụ quy định trong điều lệ trường trường trung
học.
1.1. Những thuận lợi và khó khăn cơ bản về năng lực quản lý của tổ
trưởng chuyên môn ở trường THPT Số 2 Văn Bàn.
a) Thuận lợi:

9


- Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo nhà trường. Trình độ
đào tạo đạt chuẩn. Có năng lực chuyên môn tốt, có uy tín trong đồng nghiệp,
cơ bản có tinh thần trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ được giao.
b) Khó khăn:
Tổ trưởng chuyên môn hạn chế về kiến thức, kỹ năng về quản lý nói
chung và công tác quản lý điều hành tổ chuyên môn nói riêng do ít được bồi
dưỡng.
Tổ chuyên môn ghép nhiều môn rất khó tổ chức các buổi sinh hoạt
chuyên môn theo chuyên đề bộ môn (2 đến 3 môn học). Tuổi nghề còn trẻ,

kinh nghiệm quản lý còn nhiều hạn chế, bất cập.
1.2. Nhận thức của tổ trưởng chuyên môn về vị trí, vai trò, nhiệm vụ
của tổ chuyên môn và trách nhiệm của người tổ trưởng chuyên môn tại
trường THPT Số 2 Văn Bàn.
Qua phỏng vấn, trao đổi trực tiếp với 3/5 đồng chí tổ trưởng chuyên
môn, tôi thấy các tổ trưởng chuyên môn đều nhận thức khá đầy đủ vai trò tổ
chuyên môn. Các tổ trưởng đều cho rằng: Tổ chuyên môn trong trường THPT
có vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động của nhà trường, nhất là trong
công việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.
Về nhiệm vụ của tổ chuyên môn, các tổ trưởng chuyên môn đã nắm
được những nhiệm vụ cơ bản của tổ chuyên môn được ghi trong Điều lệ
trường trung học.
Trong thực tế, việc thực hiện nhiệm vụ của tổ chuyên môn đã được thể
hiện qua việc thực hiện những nhiệm vụ rất cụ thể với những cách triển khai đa
dạng.
1.3. Tổ trưởng chuyên môn nhận thức về vai trò, trách nhiệm của
nguời tổ trưởng.
Với cương vị tổ trưởng chuyên môn, hầu hết các tổ trưởng chuyên môn
đều ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình. Có tổ trưởng chuyên môn cho
rằng, tổ trưởng chuyên môn là người phải chịu trách nhiệm toàn diện về các hoạt
động giảng dạy, công tác của giáo viên trong tổ….Tổ trưởng chuyên môn có
10


trách nhiệm rất lớn trong việc tổ chức bình xét đánh giá xếp loại giáo viên theo
học kì, năm học hặc kết thúc các đợt thi đua. Tổ trưởng chuyên môn phải gương
mẫu trong thực hiện nhiệm vụ; phải tích cực học tập, nâng cao trình độ chuyên
môn nghiệp vụ; biết cảm thông và chia sẻ với đồng nghiệp những vui, buồn
trong cuộc sống và công tác; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.
Có tổ trưởng chuyên môn lại nói về vai trò của mình là người chịu

trách nhiệm trước lãnh đạo nhà trường trong việc tổ chức cho tổ chuyên môn
của mình thực hiện đầy đủ, sáng tạo, có hiệu quả và chất lượng các nhiệm vụ
của tổ chuyên môn theo đúng quy định của Điều lệ trưòng Trung học và phù
hợp với điều kiện hoàn cảnh từng trường. Có thể nói, các tổ trưởng chuyên
môn đã nhận thức khá đầy đủ và sâu sắc vai trò trách nhiệm của người tổ
trưởng. Vì vậy trong thực tế mặc dù chưa được trang bị các kiến thức và kĩ
năng quản lý một cách hệ thống vài bài bản nhưng họ đã hoàn thành nhiệm vụ
của mình.
1.4. Tình hình thực hiện nhiệm vụ của TTCM
Trong khi thực hiện các nhiệm vụ cụ thể, mặc dù làm việc với lòng
nhiệt tình, ý thức trách nhiệm và kinh nghiệm là chính, nhưng phần lớn các
TTCM đều hoàn thành nhiệm vụ được giao.
* Việc xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn và hướng dẫn
tổ viên lập kế hoạch dạy học:
Các TTCM đều xây dựng kế hoạch hoạt động theo nhiệm vụ năm học
và theo kế hoạch của nhà trường. Kế hoạch được xây dựng khá tỷ mỉ, có chỉ
tiêu phấn đấu, có biện pháp thực hiện phong phú và có các mốc thời gian thực
hiện kế hoạch từng tuần, tháng, học kỳ năm học. Song bên cạnh đó, có những
kế hoạch hoạt động còn chung chung, mang tính hình thức; có TTCM còn
lúng túng trong xây dựng kế hoạch.
Hướng dẫn tổ viên lập kế hoạch dạy học và quản lý việc thực hiện kế
hoạch dạy học của tổ viên. Do tổ chuyên môn ghép nhiều môn, nhất là những
tổ ghép các môn có đặc thù chuyên môn khác nhau như: Ngoại ngữ - Thể
dục- Tin học thì TTCM gặp nhiều khó khăn.
11


* Nhiệm vụ tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, tổ chức kiểm
tra đánh giá chất lượng thực hiện nhiệm vụ của giáo viên.
Các TTCM đã khá chủ động trong việc duy trì nề nếp sinh hoạt tổ chuyên

môn theo quy định 2 lần/tháng. Tuy vậy, nhiều buổi sinh hoạt tổ chuyên môn
còn mang nặng tính sự vụ, hành chính: kiểm điểm tình hình thực hiện nhiệm vụ
của tổ trong thời gian qua, phổ biến, triển khai thực hiện nhiệm vụ thời gian tới,
rút kinh nghiệm giờ dự.
Đối với những tổ chuyên môn ghép nhiều bộ môn, thì việc tổ chức các
buổi sinh hoạt chuyên môn theo chuyên đề các tổ chuyên môn thường lúng
túng cách thức tổ chức, tiến hành một buổi sinh hoạt chuyên đề; thiếu tự tin,
ngại bàn sâu, ngại phát biểu; khó khăn khi tổng hợp ý kiến và kết luận vấn đề
của buổi sinh hoạt chuyên đề thuộc bộ môn khác.
Đối với việc kiểm tra, đánh giá giáo viên trong tổ: Các tổ chuyên môn
đã thực hiện khá nghiêm túc quy định về việc thăm lớp, dự giờ, kiểm tra,
đánh giá giáo viên định kỳ theo qui định.
2. Một số nguyên nhân của những thành công, hạn chế:
* Nguyên nhân thành công:
Tổ trưởng chuyên môn luôn được lãnh đạo trường quan tâm, tạo điều
kiện và tin tưởng; được đồng nghiệp tôn trọng, phục tùng; đội ngũ giáo viên
đại đa số là tự giác, có tinh thần trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ được
giao, yêu nghề, yêu người, yêu công việc, nắm chắc mục đích của từng bộ
môn…
Bản thân người TTCM luôn nỗ lực, vượt khó, học hỏi để làm việc.
* Nguyên nhân của những hạn chế:
Do TTCM chưa quan tâm thường xuyên đến công việc, khả năng điều
hành, xử lí tình huống còn hạn chế, vụng về.
Do công tác bồi dưỡng kiến thức quản lí còn ít, thiếu kinh nghiệm thực
tiễn nên TTCM chưa có những kiến thức, kỹ năng cần thiết cho công tác quản
lý của TTCM.

12

Do trình độ giáo viên không đồng đều; một số ít thiếu tự giác, ý thức tự
bồi dưỡng chưa cao.
Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý của TTCM vừa
nêu chính là những cơ sở đặt ra cho việc tìm kiếm những biện pháp nâng cao
năng lực quản lý cho TTCM trong các trường THPT Số 2 Văn Bàn nói riêng
và các trường THPT trong huyện Văn Bàn nói chung.
III. Một số biện pháp nâng cao năng lực quản lý cho TTCM trong
trường THPT Số 2 Văn Bàn.
Từ việc nghiên cứu một số vấn đề thuộc cơ sở lý luận của việc nâng
cao năng lực quản lý cho TTCM ở trường THPT, tìm hiểu một số nét khái
quát về thực trạng công tác quản lý của TTCM trong các trường THPT hiện
nay, tôi đề xuất một số biện pháp nâng cao năng lực quản lý cho TTCM, đó
là:
1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQLGD các cấp
về vấn đề bồi dưỡng kiến thức quản lý cho TTCM ở trường THPT Số 2
Văn Bàn.
Thứ nhất, cần nhận thức rằng việc nâng cao năng lực quản lý cho
TTCM trong trường là trách nhiệm của các cơ sở giáo dục, của cơ quan quản
lí trực tiếp.
Thứ hai, để việc đổi mới quản lý giáo dục là khâu đột phá trong thực
hiện mục tiêu phát triển giáo dục thì phải cải tiến quản lý một cách bài bản,
việc đào tạo, bồi dưỡng Cán bộ quản lý giáo dục các cấp cũng phải tiến hành
một cách bài bản .
Thứ ba, việc nâng cao năng lực quản lý cho TTCM trong các trường
THPT không chỉ là trách nhiệm chung của CBQL giáo dục các cấp, mà trước hết
là trách nhiệm của CBQL cấp trường và mỗi nhà trường cần có trách nhiệm
hướng dẫn, bồi dưỡng hoặc tạo điều kiện để các TTCM được tham gia những
lớp bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng quản lý cần thiết phục vụ cho công tác quản lý
tổ chuyên môn.

13


Thứ tư, bản thân các TTCM phải ý thức được việc nâng cao năng lực
quản lý là một việc làm cần thiết để phục vụ tốt nhiệm vụ của mình.
2. Biện pháp 2: Xây dựng các tổ chuyên môn hợp lý, chú trọng
công tác qui hoạch cán bộ, bồi dưỡng kế cận TTCM; lựa chọn, sử dụng
cán bộ viên chức đúng người, đúng việc để phát huy tốt năng lực làm việc
của họ.
Với những trường nhỏ, trường có ít giáo viên có tay nghề chuyên môn
vững, số lượng giáo viên của mỗi bộ môn không nhiều phải ghép một số bộ
môn thành một tổ chuyên môn, để giúp TTCM điều hành tốt hoạt động
chuyên môn thì cần chú ý ghép như thế nào cho phù hợp. Nên xây dựng một
số nguyên tắc cụ thể về các tổ ghép này. Chẳng hạn như :
+ Các bộ môn ghép phải có tính chất chuyên môn tương đồng.
+ Không ghép quá nhiều bộ môn, trong một tổ chỉ nên từ 2 đến 3 bộ môn.
Việc lựa chọn TTCM là trách nhiệm của Hiệu trưởng. Lựa chọn bằng
cách nào, chọn cử ai thể hiện trình độ, nghệ thuật dùng người của mỗi Hiệu
trưởng. Tuy nhiên khi lựa chọn, người Hiệu trưởng cũng cần có suy xét kỹ
lưỡng, đưa ra bàn bạc, tham khảo ý kiến của các tổ chức và nhất thiết cần
định ra một số tiêu chuẩn phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và điều kiện thực tế
của trường mình để lựa .
Để có thể chọn cử được các TTCM với các tiêu chuẩn như mong muốn
đòi hỏi mỗi hiệu trưởng phải có sự hiểu biết sâu sắc về đội ngũ của mình. Ngay
một lúc không thể đòi hỏi một TTCM thoả mãn đầy đủ tất cả các tiêu chuẩn mà
chỉ đạt được một số tiêu chuẩn cơ bản, những tiêu chuẩn còn lại phải được tiếp
tục đào tạo, bồi dưỡng trong quá trình họ thực hiện nhiệm vụ hoặc bồi dưỡng
cho họ trước khi chỉ định. Mặt khác, để có được đội ngũ TTCM đáp ứng nhu cầu
thì không gì tốt hơn là người CBQL mỗi trường phải chú ý đến khâu qui hoạch,
bồi dưỡng kế cận để hàng năm khi cử chọn TTCM vừa đảm bảo tính kế thừa,

vừa phát huy được năng lực của đội ngũ giáo viên trẻ.
Khi đã lựa chọn được các TTCM, người Hiệu trưởng ra quyết định và
giao nhiệm vụ cho họ. Phải làm cho các TTCM nhận thức đầy đủ chức năng,
14


nhiệm vụ, quyền hạn và các mối quan hệ công tác của họ, có định hướng công
tác lâu dài để có điều kiện nâng cao năng lực và tích luỹ kinh nghiệm quản lý.
Sau khi bố trí phải thường xuyên kiểm tra và kịp thời phát hiện những điểm
mạnh, điểm yếu của mỗi TTCM để kịp thời phát huy hoặc uốn nắn, giúp họ
thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được giao.
Đây là một công việc cần tiến hành hàng năm. Để khảo sát thực trạng
có thể tiến hành thu nhập thông tin theo nhiều cách, từ nhiều nguồn như:
+ Yêu cầu các đồng chí phó hiệu trưởng báo cáo về tình hình đội ngũ
TTCM.
+ Xây dựng những phiếu tự đánh giá dành cho TTCM.
+ Lấy ý kiến đánh giá của giáo viên trong các tổ chuyên môn.
Trên cơ sở phân tích các ý kiến đánh giá và tự đánh giá, phân tích công
việc của họ, xác định các mức năng lực cần phải có để đưa ra các mức yêu
cầu đào tạo, bồi dưỡng giúp người TTCM có được những năng lực cụ thể. Có
thể chia ra các nhóm:
* Nhóm 1: Những TTCM vừa thiếu vừa yếu về kiến thức và kỹ năng
quản lý. Họ chưa làm được gì nhiều, chỉ thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn khi có
sự hướng dẫn cụ thể và kèm cặp thường xuyên của cấp trên; nhóm này phải có
sự hướng dẫn toàn bộ quá trình và kỹ năng thực hiện công việc. Nội dung kiến
thức, kỹ năng cần bồi dưỡng cho nhóm này đòi hỏi phải toàn diện .
* Nhóm 2: Những TTCM thực hiện được nhiệm vụ, nhưng luôn bị
động, vẫn cần có sự hướng dẫn cụ thể và thường xuyên của BGH. Với nhóm
này cần lựa chọn bồi dưỡng những kiến thức, kỹ năng thiếu, củng cố cái đã
có.

* Nhóm 3: Các TTCM thực hiện được nhiệm vụ một cách thành thạo,
độc lập, không cần sự hướng dẫn của cấp trên nhưng thiếu sự sáng tạo. Thích
hợp với họ là những chuyên đề nâng cao, cập nhật những thông tin mới liên
quan đến công việc của họ và bồi dưỡng kỹ năng phát triển, giải quyết vấn đề
theo tình huống .

15


* Nhóm 4: Các TTCM thực hiện nhiệm vụ thành thạo, sáng tạo, hiệu
quả cao và có khả năng hướng dẫn cho người khác. Có thể bồi dưỡng nhóm
này thành những cốt cán để họ có thể tham gia vào chương trình huấn luyện
theo chuyên đề bồi dưỡng cho CBQL cấp tổ theo cụm trường.
3. Biện pháp 3: Lựa chọn và áp dụng linh hoạt các hình thức bồi
dưỡng phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh ở trường THPT
Đây là một trong những biện pháp khá quan trọng. Vì chỉ có thế mới
đáp ứng nhu cầu đa dạng của TTCM về việc bồi dưỡng để người học lựa
chọn. Từ thực tiễn khảo sát, xin đề xuất một số hình thức bồi dưỡng mà
chúng tôi cho là phù hợp:
3.1. Bồi dưỡng ngay tại cơ sở, kết hợp giao nhiệm vụ và hướng dẫn.
3.2. Tổ chức bồi dưỡng tập trung ngắn ngày theo cụm trường kết hợp
thực hành.
3.3. Bồi dưỡng tập trung tại các cơ sở làm công tác đào tạo bồi dưỡng.
3.4. Tổ chức bồi dưỡng thường xuyên theo chu kỳ vào dịp hè…
3.5. Bồi dưõng theo hình thức học tập từ xa.
3.6. Một số hình thức bồi dưỡng khác.
Khuyến khích các TTCM tự học, tự bồi dưỡng; nhà trường liên hệ mua
tài liệu và tạo điều kiện thời gian cho TTCM tự học; khai thác thông tin trên
mạng, mở diễn đàn trao đổi trên mạng để thu thập kiến thức và học hỏi kinh
nghiệm quản lý của các TTCM có kinh nghiệm trong tỉnh và trên cả nước.

Tổ chức, tạo điều kiện cho đội ngũ TTCM được đi tham quan, học tập
tại các đơn vị bạn.
4. Biện pháp 4 : Tin tưởng, giao việc và uỷ quyền hợp lý, tạo cơ hội
cho TTCM phát huy hết trách nhiệm, quyền hạn và năng lực trong công
tác quản lý tổ chuyên môn
Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho TTCM trong công việc
quản lý tổ chuyên môn, khơi dậy tinh thần trách nhiệm, tính tích cực, chủ
động và sáng tạo của người tổ trưởng. Tại trường THPT Số 2 Văn Bàn, Hiệu
trưởng trực tiếp giao nhiệm vụ cụ thể cho TTCM theo qui định chung và
16


những nhiệm vụ phù hợp với điều kiện của trường. TTCM chịu trách nhiệm
toàn bộ các vấn đề về nhiệm vụ của từng thành viên, được đề đạt ý kiến về
khả năng, năng lực của từng thành viên với Hiệu trưởng trong khi phân công
nhiệm vụ. Được đề xuất các ý kiến về công tác quản lí; chủ động giải quyết
các vấn đề liên quan của từng thành viên. TTCM tự chịu trách nhiệm về công
tác quản lý, điều hành thực hiện nhiệm vụ của các thành viên trong tổ.
Hiệu trưởng và lãnh đạo nhà trường biết lắng nghe và cùng TTCM bàn
bạc để giải quyết những vấn đề nảy sinh trong công việc quản lý tổ.
Cung cấp cho TTCM các văn bản qui phạm pháp luật có liên quan. Có
chính sách và cơ chế phối hợp làm việc rõ ràng để các TTCM tự chủ, tự chịu
trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ và quyền hạn của họ.
5. Biện pháp 5 : Tạo điều kiện về vật chất và tinh thần để TTCM
làm tốt chức trách, nhiệm vụ:
Tạo môi trường thi đua lành mạnh giữa các tổ chuyên môn và các
TTCM để khích lệ tinh thần làm việc của họ.
Xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết, nhất trí, chú trọng công tác bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên, tạo điều kiện để các TTCM làm tốt nhiệm vụ.
Tổ chức lao động một cách khoa học để đảm bảo thời gian kiêm nhiệm

công tác quản lý và giảng dạy hợp lý giúp TTCM có thời gian đầu tư cho
công tác quản lý tổ.
Trang bị phương tiện cần thiết, đảm bảo nhu cầu tối thiểu về điều kiện
làm việc tiến tới hiện đại hoá thiết bị làm việc cho TTCM.
Đảm bảo thực hiện đúng, đủ chế độ, chính sách đối với TTCM. Quan
tâm chăm lo đời sống cho CBGV nói chung và TTCM nói riêng để họ yên
tâm công tác.
IV. Hiệu quả của sáng kiến:
Sáng kiến kinh nghiệm này đã được tôi nghiên cứu trong quá trình làm
quản lý giáo dục. Sáng kiến được đưa vào áp dụng với đối tượng là tổ trưởng
chuyên môn tại trường THPT Số 2 Văn Bàn kể từ năm học 2012-2013.

17


Trong quá trình áp dụng, bản thân tôi nhận thấy sự hiệu quả cơ bản của
sáng kiến trong sự phát triển của sự nghiệp giáo dục Huyện Văn Bàn nói
chung và trường THPT Số 2 Văn Bàn nói riêng, cụ thể là:
- Nhận thức của các TTCM đã được nâng lên rõ rệt; khả năng quản lý
điều hành của TTCM khoa học, bài bản và hiệu quả. Tổ trưởng chuyên môn
đã phát huy tốt vai trò của mình trong công việc; quan tâm đầy đủ, thường
xuyên đến các nhiệm vụ được giao.
- Tích cực trong công tác tự bồi dưỡng học hỏi. Khả năng áp dụng công
nghệ thông tin trong quản lý, chỉ đạo hiệu quả hơn. TTCM đã phát huy được
những năng lực, những sở trường của bản thân trong chỉ đạo.
- Tổ trưởng chuyên môn đã chủ động, thành thạo trong công việc; họ
dần làm việc một cách độc lập, không phụ thuộc nhiều vào hướng dẫn của
Lãnh đạo nhà trường mà hiệu quả công việc ngày một tốt lên.
Như vậy, việc áp dụng các biện pháp trong sáng kiến đã bước đầu đem
lại hiệu quả rõ rệt. Điều đó đã tạo nên sự thay đổi trong nhận thức của đội ngũ

TTCM; thay đổi về chất lượng đội ngũ, chất lượng thực hiện các nhiệm vụ
của nhà trường.
PHẦN III: KẾT LUẬN
Công tác cán bộ quản lý ngành giáo dục và đào tạo, trong đó có đội ngũ
TTCM đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi chiến lược phát
triển giáo dục của đất nước giai đoạn mới.
Năng lực của đội ngũ CBQL trường học nói chung, của TTCM nói
riêng quyết định mức độ thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục đào tạo và cả
mục tiêu phát triển kinh tế và xã hội của địa phương. Dựa trên những cơ sở
khoa học về lý luận và thực tiễn phân tích sơ bộ thực trạng Quản lý của
TTCM trong các trường THPT, tôi mạnh dạn đề xuất một số biện pháp nhằm
nâng cao năng lực quản lý cho TTCM ở trường THPT Số 2 Văn Bàn.
Các nội dung cần bồi dưỡng, tính cần thiết và mức độ khả thi của biện
pháp, hình thức bồi dưỡng, phần lớn các ý kiến cho là rất cần thiết đều là
18


những nội dung thuộc những kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ quản lý. Điều này
phản ánh khá chính xác yêu cầu của các CBQL cấp cơ sở cuối cùng. Đây
cũng là những định hướng cho việc xây dựng chương trình bồi dưỡng phù
hợp với người TTCM.
Các biện pháp trên được đề xuất từ cơ sở chắt lọc những điều cơ bản
thuộc lý luận quản lý, từ sự tổng hợp nguyện vọng của đội ngũ TTCM ở
trường THPT Số 2 Văn Bàn; từ thực tiễn được khảo sát và từ sự tổng kết
những kinh nghiệm quản lý giáo dục…Nếu được quan tâm thực hiện đồng bộ,
những biện pháp này sẽ góp phần vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhà
giáo và CBQL giáo dục, góp phần vào kế hoạch phát triển đội ngũ CBQL
ngành GDĐT Tỉnh Lào Cai.
Văn Bàn,, ngày 18 tháng 05 năm 2014
NGƯỜI VIẾT

Trần Thị Thanh Huyền
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chỉ thị 40- CT/TW của Ban bí thư Trung ương Đảng cộng sản Việt
Nam, ngày 15/06/2004 về xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và
CBQLGD.
2. Điều lệ trường trung học, Ban hành kèm theo Thông tư

số:

12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3 /2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào
tạo.
3. Bùi Minh Hiền (chủ biên), Quản lý giáo dục, NXB ĐHSP, Hà Nội.
4. Quyết định 09/2005/QĐ-TTg ngày 11/01/2004 của Ban Bí thư Trung
ương Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và
CBQLGD.
5. Tài liệu bồi dưỡng CBQL, công chức nhà nước nghành Giáo dục và
Đào tạo phần 1, phần 2, phần 3, Học viện quản lý giáo dục, Hà Nội, 2009.
6. Một số sách báo và tạp chí khác./.

19


20