Nghiên cứu đánh giá tác động của các hồ chứa và biến đổi khí hậu tới chế độ thủy văn lưu vực sông sê san

1

M cl c
1. Tính c p thi t c a
2. M c đích c a
3.

it

tài ..........................................................................................................6

ng và ph m vi nghiên c u.....................................................................................6

4. Cách ti p c n và ph
CH
CH A

tài ...................................................................................................5

ng pháp nghiên c u .......................................................................6

NG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U V TÁC
N CH

NG C A B KH VÀ H

TH Y V N SÔNG .........................................................................9

1.1. T ng quan các nghiên c u v tác đ ng c a bi n đ i khí h u, h ch a đ n ch đ th y
v n sông .................................................................................................................................9
1.2. Bi u hi n c a B KH trên th gi i................................................................................11

1.3. Bi u hi n c a B KH
CH

NG 2:

C

Vi t Nam ................................................................................16
I M L U V C SÔNG SÊ SAN VÀ PHÂN TÍCH L A

CH N MÔ HÌNH TÍNH TOÁN TRONG LU N V N ....................................................18
2.1.

c đi m đ a lý t nhiên..............................................................................................18
2.1.1. V trí đ a lý..........................................................................................................18
2.1.2.

c đi m đ a hình...............................................................................................19

2.1.3.

a ch t...............................................................................................................20

2.1.4. Th nh

2.2.

ng ........................................................................................................20

2.1.5.

c đi m th y v n..............................................................................................21

2.1.6.

c đi m khí h u................................................................................................24

c đi m kinh t - xã h i..............................................................................................27
2.2.1. T nh KonTum .....................................................................................................27
2.2.2. T nh Gia Lai .......................................................................................................28

2.3. Phân tích l a ch n mô hình tính toán đ đánh giá tác đ ng c a h ch a và B KH đ n
ch đ th y v n sông Sê San ...............................................................................................30
2.3.1. Mô hình SWAT ..................................................................................................31
2.3.2. Mô hình WEAP ..................................................................................................38
CH

NG 3: MÔ PH NG DÒNG CH Y VÀ NHU C U S

D NG N

C

TRÊN L U V C SÔNG SESAN ......................................................................................44
3.1. Mô ph ng dòng ch y trên l u v c sông Sesan .............................................................44
3.1.1. Yêu c u s li u đ u vào c a mô hình .................................................................44


2

3.1.2. Tính toán dòng ch y đ n theo mô hình SWAT..................................................49
3.1.3. Hi u ch nh và ki m đ nh mô hình ......................................................................50
3.2. Tính toán nhu c u s d ng n
3.2.1. Nhu c u t

i .......................................................................................................55

3.2.2. Nhu c u n

c cho ch n nuôi ..............................................................................61

3.2.3. Nhu c u n

c cho sinh ho t ...............................................................................62

3.2.4. Nhu c u n

c cho công nghi p ..........................................................................63

3.2.5. Nhu c u n

c cho sinh thái và dòng ch y môi tr

CH
CH

c...................................................................................55

NG 4:

ÁNH GIÁ TÁC

ng.......................................63

NG C A CÁC H

CH A VÀ B KH T I

THU V N SÔNG SÊ SAN THEO CÁC K CH B N .....................................65

4.1. L p s đ tính toán cân b ng n

c h th ng l u v c sông Sê San ..............................65

4.2. D li u c n thi t............................................................................................................66
4.3. Tính toán mô ph ng dòng ch y theo các ph
4.3.1. Tính toán khi có xét t i nh h

ng án ....................................................69

ng c a h ch a ................................................70

4.3.3. Tính toán theo k ch b n bi n đ i khí h u ...........................................................74
4.4. Nh n xét chung .............................................................................................................77
K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................79
K t lu n................................................................................................................................79
Ki n ngh ..............................................................................................................................80


3

Danh m c các hình v

Hình 1: Di n bi n chu n sai nhi t đ trung bình toàn c u.............................................................. 12
Hình 2:Di n bi n l ng m a n m các vùng khác nhau trên th gi i........................................... 13
Hình 3: Xu th bi n đ ng m c n c bi n t i các tr m trên toàn c u .............................................. 14
Hình 4: Nh ng b c x b t bu c c a các con đ ng d n đ n n ng đ đ i di n (RCPs): (Van Vuuren
et al, 2011). [11] .............................................................................................................................. 15
Hình 5: B n đ v trí l u v c sông SeSan ........................................................................................ 18
Hình 6: S đ t ng quan ho t đ ng c a mô hình SWAT ................................................................ 32
Hình 7: Miêu t các quá trình thành ph n trong mô hình SWAT .................................................... 33
Hình 8: Các quá trình dòng ch y trong kênh d n đ c tính toán trong mô hình............................ 35
Hình 9: S đ mô ph ng tính toán dòng ch y theo ph ng pháp cân b ng đ m trong đ t ........ 42
Hình 10: B n đ đ a hình l u v c sông SeSan (g m c ph n thu c Campuchia và Vi t Nam) ...... 44
Hình 11: B n đ s d ng đ t trên l u v c sông SeSan (g m c ph n Campuchia và Vi t Nam) ... 46
Hình 12: B n đ lo i đ t l u v c sông SeSan (g m ph n Campuchia và Vi t Nam)...................... 47
Hình 13: B n đ m ng l i sông su i l u v c sông SeSan (g m c ph n Campuchia và Vi t Nam)
.......................................................................................................................................................... 47
Hình 14: B n đ phân vùng ti u l u v c b ng mô hình SWAT ....................................................... 49
Hình 15: Giao di n xem k t qu ch y mô hình SWAT ..................................................................... 50
Hình 16. Hình v so sánh gi a th c đo và tính toán hi u ch nh t i tr m Kon Tum......................... 53
Hình 17. Hình v so sánh gi a th c đo và tính toán ki m đ nh t i tr m Kon Tum.......................... 53
Hình 18: Hình v so sánh gi a th c đo và tính toán hi u ch nh t i tr m Kon Plong...................... 54
Hình 19: Hình v so sánh gi a th c đo và tính toán ki m đ nh t i tr m Kon Plong....................... 54
Hình 20: S đ tính toán cho l u v c sông Sê San xây d ng trên mô hình WEAP ......................... 66
Hình 21: L ng m a trung bình tháng th c đo và B KH t i tr m Pleiku ..................................... 67
Hình 22: L ng m a trung bình tháng th c đo và B KH t i tr m Kon Tum................................. 68
Hình 23: L ng m a trung bình tháng th c đo và B KH t i tr m KonPlong ............................... 68
Hình 24: L ng m a trung bình tháng th c đo và B KH t i tr m kto...................................... 69
Hình 25: Dòng ch y trung bình t i c a ra l u v c khi ch a ch u nh h ng c a h ch a và B KH

.......................................................................................................................................................... 70
Hình 26: T ng quan gi a dòng ch y ra l u v c khi có tác đ ng c a h ch a (có xét dòng ch y
Qmt và không xét Qmt) v i dòng ch y ban đ u............................................................................... 72
Hình 27: Dòng ch y qua Turbin nhà máy th y đi n trên các h Sê San 4, Th ng Kon Tum, Sê San
4A, PleiKrong và Ialy....................................................................................................................... 73
Hình 28: Dòng ch y qua Turbin nhà máy th y đi n Sê San 4 ......................................................... 73
Hình 29: L ng n c thi u t i các khu s d ng n c trên l u v c tính toán – khi h ch a đi vào
ho t đ ng.......................................................................................................................................... 68
Hình 30: Dòng ch y trung bình n m theo k ch b n RCp 4.5 theo các các giai đo n...................... 75
Hình 31: Dòng ch y trung bình n m theo k ch b n RCp 8.5 theo các các giai đo n...................... 75
Hình 32: Dòng ch y trung bình n m theo k ch b n RCP 4.5 và 8.5 (Khi c h th ng h ch a ho t
đ ng) ................................................................................................................................................ 76
Hình 33: Dòng ch y qua Turbin nhà máy th y đi n trên l u v c sông Sê San – theo k ch b n RCP
4.5..................................................................................................................................................... 76
Hình 34: Dòng ch y qua Turbin nhà máy th y đi n trên l u v c sông Sê San – theo k ch b n RCP
8.5..................................................................................................................................................... 77
Hình 35: L ng n c thi u t i các khu s d ng n c trên l u v c tính toán – khi h ch a đi vào
ho t đ ng.......................................................................................................................................... 77
Hình 36: T ng quan dòng ch y tháng t i c a ra l u v c tính toán .............................................. 78
  


4

Danh m c các b ng bi u
B ng 1: Miêu t và trích d n v 4 RCP [11] ................................................................................... 16
B ng 2: c tr ng hình thái sông.................................................................................................... 22
B ng 3: M ng l i tr m đo th y v n............................................................................................... 23
B ng 4: M ng l i tr m đo khí t ng ............................................................................................. 23
B ng 5: Nhi t đ tháng trung bình nhi u n m t i tác tr m (đ n v oC) .......................................... 25

B ng 6:
m bình quân tháng nhi u n m các tr m trong l u v c............................................... 25
B ng 7: T c đ gió bình quân tháng nhi u n m các tr m trong l u v c(m/s) ................................ 26
B ng 8: L ng m a tháng trung bình nhi u n m(mm) ................................................................... 26
B ng 9: L ng b c h i bình quân tháng nhi u n m các tr m (mm) ............................................... 27
B ng 10: S gi n ng bình quân tháng nhi u n m các tr m trong l u v c (gi ) ........................... 27
B ng 11: Các thông s đ u vào cho mô hình cân b ng đ m trong đ t ........................................ 43
B ng 12: Các nhóm s d ng đ t trên l u v c ................................................................................. 45
B ng 13: Các lo i đ t trên l u v c.................................................................................................. 46
B ng 14: V trí các tr m đo khí t ng th y v n s d ng tính toán cho l u v c .............................. 48
B ng 15: B thông s trong mô hình SWAT .................................................................................... 52
B ng 16: Ch tiêu đánh giá .............................................................................................................. 52
B ng 17: Di n tích canh tác vùng Pô Kô (ha) ................................................................................. 55
B ng 18: Di n tích canh tác vùng Th ng k Bla (ha) ................................................................ 56
B ng 19: Di n tích canh tác vùng Kon Tum – B c Sa Th y (ha) .................................................... 56
B ng 20: Di n tích canh tác vùng Nam Sa Th y (ha)...................................................................... 56
B ng 21: Di n tích canh tác vùng ông Pleiku (ha) ....................................................................... 56
B ng 22: Di n tích canh tác vùng Tây Pleiku (ha) .......................................................................... 57
B ng 23: Mô hình m a n m thi t k c a tr m Kon Tum, k M t................................................. 58
B ng 24: c tr ng khí t ng c a các tr m ph c v cho tính toán nhu c u t i........................... 59
B ng 25. L ch th i v c a m t s cây tr ng chính trong l u v c nghiên c u ................................. 60
B ng 26: H s cây tr ng Kc c a m t s lo i cây tr ng chính........................................................ 61
B ng 27. K t qu tính toán nhu c u n c cho các lo i cây tr ng các khu t i trong l u v c tính
toán (106m3/s)................................................................................................................................... 61
B ng 28. Tiêu chu n c p n c cho các lo i v t nuôi ...................................................................... 62
B ng 29. K t qu tính toán nhu c u n c cho ch n nuôi ................................................................ 62
B ng 30. Tiêu chu n c p n c sinh ho t......................................................................................... 62
B ng 31. Nhu c u n c cho sinh ho t các vùng t i trên l u v c sông Sê San (m3) ...................... 63
B ng 32. L u l ng bình quân tháng t i c a ra l u v c tính toán khi có tác đ ng c a h ch a (có
xét dòng ch y Qmt và không xét Qmt) v i dòng ch y ban đ u........................................................... 71

5

M đ u
1.

Tính c p thi t c a
N

n

c là ngu n tài nguyên thiên nhiên quý giá c a m i qu c gia. Không có
c là đ ng l c ch y u cho s phát tri n kinh t xã

c thì không có s s ng, n

h ic am tđ tn
n

tài

c. Vi c tr th y dòng sông và qu n lý tài nguyên môi tr

ng

c các l u v c sông luôn là v n đ hàng đ u c a m i qu c gia.
L u v c sông Sê San là m t trong 10 l u v c sông l n

th

phía

Vi t Nam. Ph n phía

ng l u c a sông n m trong vùng đ i núi th p, đ d c đ a hình trung bình. Trên
ông-B c c a ph n th

và Tây c a d i Tr

ng l u, sông ti p giáp v i vùng phân thu gi a

ng s n. Ph n phía h l u, thung l ng sông n m trong các h m

sâu c a các dãy núi cao, đ d c đ a hình khá l n.
vùng th

ông

c đi m đ a hình t nhiên t i các

ng và h l u khác nhau đã t o nên các hình thái khác nhau cho vi c xây

d ng h ch a v i m c đích thu đi n. Nh ng h ch a l n c a các nhà máy thu
đi n phía th

ng l u s đóng vai trò quy t đ nh cho vi c đi u ti t dòng ch y cho các

nhà máy thu đi n phía h l u.
Xây d ng h ch a ph c v th y l i và th y đi n đóng vai trò không nh vào
vi c đ m b o cho các ho t đ ng s n xu t và ph c v đ i s ng, đ ng th i c ng góp

ph n quan tr ng trong cung c p đi n cho h th ng đi n qu c gia. Nh ng bên c nh
đó, nh ng nh h
đ n môi tr

ng tiêu c c c a các vi c xây d ng h ch a đã và đang tác đ ng

ng t nhiên, nh t là đ i v i môi tr

ng n

c là làm thay đ i ch đ

th y v n c a con sông, gây ra nh ng tác đ ng l n t i h sinh thái và ho t đ ng kinh
t xã h i trên l u v c sông.
Thêm n a, hi n nay bi n đ i khí h u (B KH) là m t trong nh ng thách th c
l n nh t đ i v i nhân lo i trong th k 21. Bi n đ i khí h u có tác đ ng đ n nh ng
y u t c b n c a đ i s ng nhân lo i trên ph m vi toàn c u: n
kh e và môi tr

ng. Hàng tr m tri u ng

c, l

i có th ph i lâm vào n n đói, thi u n

và l t l i t i vùng ven bi n do trái đ t nóng lên. Nhi t đ t ng, m c n
gây ng p l t, h n hán, nhi m m n ngu n n

ng th c, s c

c gây nh h

c

c bi n dâng

ng t i nông nghi p.


6

Trong nh ng n m g n đây,

n

c ta đã có nhi u đ tài, d án nghiên c u

đánh giá tác đ ng c a B KH đ n lãnh th Vi t Nam. Song ph n l n v n d ng
nh ng nét khái l

c, đ nh tính nhi u h n, nh ng ti p c n s tr đ nh l

ng còn h n

ch nên nhi u v n đ c n ph i ti p t c nghiên c u nh nh ng d báo hay k ch b n
v B KH trong th k XXI cho các vùng, cho các hi n t

ng c c đoan...

Do m c tiêu phát tri n kinh t xã h i nhi u k ch b n B KH và n

đã đ

c đ nh h

ng đ các b ngành đ a ph

c bi n dâng

ng đánh giá tác đ ng đ n ngu n n

c

trên l u v c gây nh h

ng t i s phát tri n kinh t và xã h i. M t khác, vi c xây

d ng h ch a l i nh h

ng tr c ti p đ n ch đ th y v n c a m i con sông. Chính

vì v y, đánh giá tác đ ng c a h ch a và B KH t i ch đ thu v n c a l u v c
sông là m t trong nh ng bài toán đ u tiên c n quan tâm đ t đó phân tích các nh
h

ng c a nó t i các l nh v c kinh t - xã h i khác.
2. M c đích c a

tài

- M c tiêu chung:

ánh giá v s thay đ i ch đ th y v n sông Sê San d

i

tác đ ng c a h ch a và bi n đ i khí h u.
- M c tiêu c th :
+

ánh giá tác đ ng c a vi c v n hành h ch a và m c đ tác đ ng c a

B KH t i các đ c tr ng c a tài nguyên n
ch y đ n, nhu c u n
3.

it
it

c, cân b ng n

c m t l u v c sông Sê San nh : Dòng

c h th ng.

ng và ph m vi nghiên c u

ng: Dòng ch y sông Sê San.

Ph m vi: L u v c sông Sê San thu c lãnh th Vi t Nam.
Lu n v n s t p trung nghiên c u các tác đ ng c a B KH và v n hành h

ch a đ n ch đ dòng ch y theo quy mô không gian và th i gian.
giá tác đ ng ch đ thu v n đ

i m xét đánh

c l a ch n là đi m n m sau h ch a Sesan 4A sát

biên gi i Vi t Nam – Campuchia.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

a. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u:


7

Cách ti p c n c a đ tài là đánh giá s thay đ i c a dòng ch y và ch đ thu
v n c a l u v c sông Sê San theo các ph
b n B KH trên th gi i và

ng án v n hành h ch a k t h p k ch

Vi t Nam nh th nào, t đó đ xu t các ph

qu n lý và s d ng tài nguyên n

ng án

c b n v ng.

Lu n v n áp d ng các cách ti p c n sau:
- Ti p c n theo không gian và th i gian: B KH gây ra các hi n t
c c đoan, t ng t n su t thiên tai và m c n

ng th i ti t

c bi n dâng, xâm nh p m n. Các nh

h

ng c a s thay đ i này th

ng di n ra trên di n r ng, m c đ và ph m vi nh

h

ng thay đ i theo không gian và th i gian. Trong khi các h ch a th

n

c trong mùa m a, c n ki t vào mùa khô, vi c xây d ng h ch a làm thay đ i

ng th a

ch đ th y v n c a toàn con sông. Do đó, đ nh n đ nh quy mô nh h

ng c a

B KH và h ch a đ n ch đ th y v n c a m t l u v c sông c n ti p c n theo
không gian và th i gian.
- Ti p c n h th ng:
+ Chúng ta xem xét tác đ ng c a h ch a và B KH, các đ i t

ng ch u tác

đ ng và s đi u ch nh các chính sách, các quy ho ch là m t h th ng nh t t nhiên kinh t - xã h i (khí h u - h th ng tài nguyên - môi tr

ng - sinh thái – kinh t - xã

h i), trong đó m i thành ph n c a h th ng này có quan h ch t ch v i nhau, m i
bi n đ ng c a t ng thành ph n trong h th ng đ u có tác đ ng đ n các thành ph n
khác. Hi n tr ng tài nguyên môi tr

ng, phát tri n kinh t - xã h i liên quan r t ch t

ch v i nhau và ph thu c m nh m vào các đi u ki n t nhiên nói chung, khí
t

ng-khí h u nói riêng.
+ Theo cách ti p c n này, vi c nghiên c u, đi u tra đánh giá nh h

ng c a h

ch a và B KH t i các chính sách, quy ho ch phát tri n t ng th và phát tri n ngành
ph i đ

c ti n hành đ ng b , h th ng, toàn di n. Vi c xây d ng, ch nh s a các

chính sách, quy ho ch tài nguyên n

c trong khu v c nghiên c u c n đ

c th c

hi n trong m i quan h không ch c a đ n l t ng y u t , ho c ch tính đ n các y u
t n i đ a, mà ph i xem xét trong m i quan h , tác đ ng t ng h p c a các c u thành
thu c h th ng n i t i và các y u t

nh h

ng t bên ngoài.


8

b. Ph
- Ph

ng pháp nghiên c u
ng pháp th ng kê: Ph

ng pháp này đ

c s d ng trong vi c x lý

các tài li u v th y v n ph c v cho các tính toán, phân tích c a lu n v n.
- Ph

ng pháp mô hình toán: S d ng công c mô hình toán th y v n, ng

d ng công ngh vi n thám và GIS;
- Ph

ng pháp phân tích h th ng: D a vào lý thuy t h th ng đ phân tích

ho t đ ng c a h th ng và đ a ra các k ch b n tính toán.
- Ph

ng pháp k th a nghiên c u: Trong quá trình th c hi n, lu n v n có

tham kh o và th a k m t s tài li u, k t qu có liên quan đ n lu n v n đ
c u tr

c nghiên

c đây c a các tác gi , c quan và t ch c khác. Nh ng th a k này là h t

s c quan tr ng trong vi c đ nh h

ng và hi u ch nh các k t qu nghiên c u, c ng

nh đ a ra các k t lu n khoa h c m i có giá tr , tránh trùng l p hay k t qu nghiên
c u l i th i và đ tính toán c a lu n v n phù h p h n v i th c ti n c a vùng nghiên
c u.
Công c s d ng: Mô hình thông s phân b SWAT và mô hình WEAP

9

CH

NG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U V TÁC

B KH VÀ H

CH A

N CH

NG C A

TH Y V N SÔNG

1.1. T ng quan các nghiên c u v tác đ ng c a bi n đ i khí h u, h ch a
đ n ch đ th y v n sông
-

đánh giá vi c v n hành h ch a b

ng x u trong đi u ki n thay

nh h

đ i khí h u, Levi D. Brekke, Edwin P. Maurer, Jamie D. Anderson, Michael D.
Dettinger, Edwin S. Townsley, Alan Harrison, and Tom Pruitt [12] đã có nghiên
c u vào 22 tháng 2 n m 2008, đi u ch nh vào 18 tháng 9 n m 2008, đ

c công

nh n vào 9 tháng 1 n m 2009, và phát hành ngày 11 tháng 4 n m 2009. K ho ch
đi u ch nh r i ro này đã mang l i m t đ

ng l i đ đ nh ngh a chi n l

ch p nh n đ thích ng v i tài nguyên n
vi t này cung c p nh ng ph
trong vi c nh h
ph

c mà đ

c

c trong đi u ki n thay đ i khí h u. Bài

ng án khác nhau đ làm rõ r i ro thay đ i khí h u

ng đ n h ch a. Vi c ra quy t đ nh có th v n d ng trong nh ng

ng án trong m t h th ng trong vi c l a ch n th i k trong t

ng lai mà r i ro

m c ph i trong các câu h i cho vi c ho ch đ nh b i thu nh p đo l

ng h th ng liên

quan đ n vi c t p h p chuy n bi n c a khí h u (n ng hay nh ) Bài vi t này làm rõ
ng pháp đ

nhi u hình th c ph

c áp d ng trong d án c a California’s Central

Valley and h th ng State Water Project. Nhi u hình th c đ
qu n lý nh ng nh h
tính kh thi, có th

c

ng c a r i ro, nh ng l a ch n và nh ng quy t đ nh mang

nh h

tr ng t t c các l a ch n đ

ng đ n đánh giá r i ro.

c bi t, r i ro đ

c t ch c l i

c ph i h p trong hai quy t đ nh kh thi:

1 – Gi đ nh bi n đ i khí h u s
đ ng cung c p n

c áp d ng s đ

nh h

ng đ n ch đ ki m soát l trong ho t

c ( và làm th nào?)

2 - Gi đ nh s xác đ nh ch đ thay đ i khí h u (và làm th nào?)
K t qu cho th y đánh giá r i ro s thúc đ y nh ng con đ
khác nhau d a trên nh ng k ho ch đ

c quy t đ nh h

ng quy ho ch

ng đ n r i ro. (Ví d r i ro

trung tính v i r i ro l n) K t qu c ng cho th y r ng đánh giá r i ro trong m t ch
đ r i ro nh t đ nh là nh y c m trong vi c t ch c nh ng l a ch n h p lý trong hai


10

quy t đ nh trên, v i l a ch n nào mà có th đi u ch nh đ
khí h u mà xem xét có th

nh h

c ch đ l d

i thay đ i

ng nhi u h n là l a ch n làm t ng tr ng l

ng

k ch b n khí h u.
Tác gi Hosseini, S.H – Tr

ng

i h c Tabriz nghiên c u “ nh h

ng c a

B KH đ n dòng ch y và v n hành h ch a” [15]: Vi c v n hành các h ch a
vùng khô h n và bán khô h n s g p th thách d
trong các thành ph n c a vi c cân b ng n

i tác đ ng c a nh ng thay đ i

c h ch a do bi n đ i khí h u. Nghiên

c u này đã t p trung đi u tra bi n đ ng c a m t trong nh ng đ p chính
B c Iran phù h p v i nh ng thay đ i v nhi t đ và l
h th ng đ ng l c.

phía Tây

ng m a s d ng các công c

i v i m c đích này 10 GCM gi đ nh và b n GCM ti m n ng

d a trên k ch b n đã đ

c s d ng. Phân tích nhanh cho th y các h ch a có ti m

n ng t t đ đ i phó v i s t ng lên c a nhi t đ , nh ng không có đ kh n ng đ
đáp ng các nhu c u trong đi u ki n gi m l

ng m a k t h p v i vi c nhi t đ t ng

lên.
K ch b n xu t phát t k t qu đ u ra c a GCM trong đi u ki n t ng nhi t đ
trung bình là 2C đ n 2.5˚C và gi m 26% đ n 39% l

ng m a cho Mid-Century.

V i s thay đ i nh v y, gi s nhu c u liên t c và k ch b n ho t đ ng t

ng t , s

cho k t qu là gi m trung bình 14, 19, 21 và 26 % v cung c p m c đ tin c y n i
đ a, nhu c u v môi tr

ng, công nghi p và nông nghi p, t

ng ng, th p h n t ng

s trong đi u ki n ban đ u (1971- 2000).
Nhóm tác gi Marie Minville, Ph.D. François Brissette, Ph.D., and Robert
Leconte, Ph.D., P.E đã có nghiên c u v “ nh h
đ n qu n lý tài nguyên n

ng và nh ng thay đ i c a B KH

c c a h th ng sông Peribonca, Canada”[16]:

Các tác đ ng c a B KH đ i v i các ho t đ ng h ch a trung h n t i
Peribonka c a h th ng tài nguyên n

c Quebec, Canada đ

c đánh giá b ng ch

s s n xu t đi n hàng n m và theo mùa và tiêu chí ki m soát l .Theo mô ph ng c a
các quy t c v n hành hi n nay trong b i c nh bi n đ i khí h u, xu h

ng là gi m

s n xu t đi n trung bình hàng n m và t ng tràn, b t ch p s gia t ng dòng ch y
trung bình hàng n m cho các h ch a. Các k t qu chính cho th y r ng th y đi n


11

trung bình hàng n m s thay đ i b i -12 đ n + 2%, và tràn b i -49 đ n + 152%.M t
lo t các d án-khí h u k t h p c a 05 mô hình l u thông chung và 02 k ch b n khí
nhà kính đ

n ng trong t
các ph

c s d ng đ đánh giá s không n đ nh c a các vùng khí h u ti m
ng lai đ i v i l và s n xu t đi n.D án khí h u đã đ

ng pháp nhân t thay đ i c ng đ

trung tâm trong n m 2050.
ng u nhiên đã đ

c g i là ph

c thu h p v i

ng pháp Delta

vùng

miêu t s thay đ i t nhiên, m t máy t o th i ti t

c s d ng đ s n xu t 30 lo i khí h u t ng h p c a 30 n m, đ i

di n c a m i k ch b n bi n đ i khí h u c ng nh lo i khí h u c a giai đo n đã đ

c

ki m soát.
Lajoie và nnk (2007)[14], so sánh các đ c tr ng dòng ch y tháng bao g m s
xu t hi n c a các th i k dòng ch y l n nh t và nh nh t cùng v i s thay đ i trong

n m c a nó, đ l n và t n su t b ng cách áp d ng ph

ng pháp phân tích h i quy.

Kim và nnk. (2011) [13], đã s d ng mô hình SWAT đ mô ph ng dòng
ch y b đi u ti t và t nhiên c a các đ p đa m c tiêu Soyanggang và Chungju. H
rút ra k t lu n là ph

ng pháp có kh n ng mô t l i khá chính xác đ

dòng ch y và vì th có th đánh giá đ
này đ n ch đ dòng ch y d

ng quá trình

c tác đ ng c a vi c v n hành các h ch a

i h l u.

Các tác đ ng th y v n c a bi n đ i khí h u đ
hình th y v n t p trung và các ch đ th y v n đã đ

c đánh giá b ng m t mô

c phân tích theo đ c đi m l

mùa xuân và các dòng ch y trung bình. Nhìn chung, nh ng d báo cho th y s gia
t ng dòng ch y hàng n m, đ nh l và kh i l

ng l n trong su t th i gian l xuân.

Các phân tích c ng cho th y r ng m t nhà máy đi n đ

c qu n lý v i m t h ch a

là h p lý v i các quy t c v n hành và các quy t c này nên đ

c ki m tra l i đ tính

toán cho k ch b n th y v n theo mùa.
1.2. Bi u hi n c a B KH trên th gi i
S nóng lên c a h th ng khí h u toàn c u r t rõ ràng v i bi u hi n là s t ng
nhi t đ không khí và đ i d
bi n trung bình toàn c u.

ng, s tan b ng di n r ng, d n đ n s t ng m c n

c


12

Các quan tr c cho th y r ng nhi t đ t ng trên toàn c u và t ng nhi u h n
các v đ c c B c. Trong 100 n m qua (1906 – 2005), nhi t đ trung bình toàn c u
đã t ng kho ng 0.74°C, t c đ t ng c a nhi t đ trong 50 n m g n đây g n g p đôi
so v i 50 n m tr

c đó.

Trên ph m vi toàn c u l

k 1901–2005 và gi m đi
v c nhi t đ i, m a gi m đi
th i k 1901–2005.

ng m a t ng lên

các đ i phía B c v đ 30° th i

các v đ nhi t đ i, k t gi a nh ng n m 1970.

Nam Á và Tây Phi v i tr s xu th là 7.5% cho c

đ i v đ trung bình và v đ cao, l

mi n Trung B c M ,

khu

ng m a t ng lên rõ r t

ông B c M , B c Âu, B c Á và Trung Á. T n s m a l n

t ng lên trên nhi u khu v c, k c nh ng n i l

ng m a có xu th gi m đi (IPCC,

2010).

(Ngu n: IPCC/2007)
Hình 1: Di n bi n chu n sai nhi t đ trung bình toàn c u

S nóng lên c a h th ng khí h u đ

c minh ch ng b i s li u quan tr c ghi

nh n s t ng lên c a nhi t đ không khí và nhi t đ n

c bi n trung bình toàn c u,

s tan ch y nhanh c a l p tuy t ph và b ng, làm t ng m c n
toàn c u (IPCC, 2007).

c bi n trung bình


13

Theo các nhà khoa h c v B KH toàn c u và n

c bi n dâng, đ i d

ng đã

nóng lên đáng k t cu i th p k 1950. Các nghiên c u t s li u quan tr c toàn
c u cho th y, m c n

c bi n trung bình toàn c u trong th i k 1961 - 2003 đã dâng

v i t c đ 1.8 ÷ 0.5 mm/n m, trong đó, đóng góp do giãn n nhi t kho ng 0.42 ÷
0.12 mm/n m và tan b ng kho ng 0.70 ÷ 0.50 (IPCC, 2007). Nghiên c u c p nh t
n m 2009 cho r ng t c đ dâng c a m c n

c bi n trung bình toàn c u kho ng 1.8

mm/n m (Chuch và White, 2009).

(Ngu n: IPCC/2007)
Hình 2: Di n bi n l

ng m a n m

các vùng khác nhau trên th gi i


14

(Ngu n: IPCC/2007)
Hình 3: Xu th bi n đ ng m c n
K ch b n B KH:
PATHWAYS ((RCPs)

B n RCPs đ

tích l y đo l

c bi n t i các tr m trên toàn c u

REPRESENTATIVE

CONCENTRATION

c l a ch n và đ nh ngh a b i t t c b c x b t bu c (đ

ng con ng

i v khí th i GHGs t t t c nh ng ngu n hi n trong

Watts m i mét vuông) l trình và c p đ b i 2100. RCP’s đ
m t ph n l n mà th i ti t h

c

c ch n đ đ i di n

ng t i m t là d báo ho c quy đ nh đ

c nh c t i.


15

Hình 4: Nh ng b c x b t bu c c a các con đ

ng d n đ n n ng đ đ i di n
(RCPs): (Van Vuuren et al, 2011). [11]

Dùng và h n ch c a RCPS: Trong khi m i RCP đ
đ nh t p quán n i b thích h p, b n RCP đ

c xác đinh b i nh ng gi

c đi li n không th x lý nh m t b

v i logic n i b kinh t xã h i thích h p. Ví d RCP 8.5 không th đ

c s d ng

nh m t lo i khí h u, không ph i tài li u tham kh o kinh t xã h i mà k ch b n cho
m t RCP khác b i vì RCP 8.5 v kinh t xã h i, công ngh và l ch s đã đ

c gi

đ nh khác v i nh ng RCP khác.
M i RCP có th có k t qu t nh ng h th ng khác nhau c a kinh t , công
ngh , n i quy, và nh ng th ch và nhân kh u h c t
đ n cu i cùng có th đ
nhiên, nó còn đ

ng lai. Ví d , RCP th hai

c đánh giá nh m t k ch b n gi m nh v a ph i. Tuy

c th hi n b ng k ch b n thích h p mà đ

c đ m nhi m b i s

phát tri n c a m t đ t mà t p chung vào phát tri n công ngh và đ
vu công nghi p nh ng không h

c nâng cao d ch

ng v gi m nh nhà xanh khí th i c a gas nh là

m t m c tiêu c a nó (đ ng ngh a v i k ch b n c a B1 c a k ch b n SRES).


16

B n RCPs s d ng m t t p các d li u l ch s khí th i đ kh i t o các mô hình
đánh giá t ng h p. Nh ng d li u l ch s có s n đ t i v .
B n RCPs đ

c mô ph ng trong mô hình

ánh giá t ng h p đ n n m 2100.

Các mô hình khí h u c ng đ ng yêu c u thêm h

ng d n k ch b n ra đ nghiên c u

2300 đ đáp ng khí h u lâu dài.
B ng 1: Miêu t và trích d n v 4 RCP [11]
Miêu t
IA Model
ng b c x d n đ n 8.5 W/m2 MESSAGE
in 2100.
RCP6 Con đ ng n đ nh không v t qua 6
AIM
W/m2 n đ nh sau 2100
RCP4.5 Con đ ng n đ nh không v t quá
GCAM

4.5 W/m2 at n đ nh sau 2100
(MiniCAM)
RCP8.5 T ng đ

Cao đi m trong b c x bu c ~ 3
W/m2 tr c 2100 và k t thúc

RCP2.6

IMAGE

Công b – IA Model
Riahi et al. (2007)
Rao & Riahi (2006)
Fujino et al. (2006)
Hijioka et al. (2008)
Smith and Wigley (2006)
Clarke et al. (2007)
Wise et al. (2009)
van Vuuren et al. (2006; 2007)

Thêm vào đó nh ng công b trong ph n trích d n v i k ch b n m đ u đ
l a ch n đ tr thành đi m kh i đ u trong vi c phát tri n RCPs, và đ

c

c phát hành

trong thay đ i khí h u cung c p nh ng thông tin chi ti t trong vi c phát tri n h n
n a nh ng b

c trong k ch b n c a quá trình RCP (ví d c s hài hòa khí th i c a

n m và vi c s d ng đ t) và h

ng d n s d ng RCPs.

1.3. Bi u hi n c a B KH

Vi t Nam

Vi t Nam, xu th bi n đ i c a nhi t đ và l

ng m a r t khác nhau trên các

vùng trong 50 n m qua. Nhi t đ trung bình n m t ng kho ng 0.5°C trên ph m vi c
n

c và l

ng m a n m có xu h

ng gi m

n a ph n phía B c, t ng

phía Nam

lãnh th .
Nhi t đ tháng I (tháng đ c tr ng cho mùa đông), nhi t đ tháng VII (tháng

đ c tr ng cho mùa hè) và nhi t đ trung bình n m t ng trên ph m vi c n

c trong

50 n m qua. Nhi t đ vào mùa đông t ng nhanh h n so v i vào mùa hè và nhi t đ
vùng sâu trong đ t li n t ng nhanh h n nhi t đ vùng ven bi n và h i đ o. Vào mùa
đông, nhi t đ t ng nhanh h n c là Tây B c B , ông B c B , đ ng b ng B c B ,
B c Trung B (kho ng 1.3 – 1.5°C/50 n m). Nam Trung B , Tây Nguyên và Nam


17

B có nhi t đ tháng I t ng ch m h n so v i các vùng khí h u phía B c (kho ng
0.6-0.9°C/50 n m). Tính trung bình cho c n

c, nhi t đ mùa đông

n

c ta đã

t ng lên 1.2°C trong 50 n m qua. Nhi t đ tháng VII t ng kho ng 0.3-0.5°C/50 n m
trên t t c các vùng khí h u c a n
0.6°C/50 n m

Tây B c,

c ta. Nhi t đ trung bình n m t ng 0.5 –

ông B c B , đ ng b ng B c B , B c Trung B , Tây

Nguyên và Nam B , m c t ng nhi t đ trung bình n m

Nam Trung B th p h n,

ch vào kho ng 0.3°C/50 n m.
L
k

ng m a mùa khô (tháng XI-IV) t ng lên chút ít ho c không thay đ i đáng

các vùng khí h u phía B c và t ng m nh m

trong 50 n m qua. L

các vùng khí h u phía Nam

ng m a mùa m a (tháng V-X) gi m t 5 đ n trên 10% trên

đa ph n di n tích phía B c n

c ta và t ng kho ng 5 đ n 20%

phía Nam trong 50 n m qua. Xu th di n bi n c a l
t nh l

ng m a mùa m a, t ng

ng m a n m hoàn toàn t

các vùng khí h u phía Nam và gi m

khí h u phía B c. Khu v c Nam Trung B có l
l

các vùng khí h u
ng

các vùng

ng m a mùa khô, mùa m a và

ng m a n m t ng m nh nh t so v i các vùng khác

n

c ta, nhi u n i đ n 20%

trong 50 n m qua.
S li u m c n

c quan tr c cho th y xu th bi n đ i m c n

c bi n trung bình

n m không gi ng nhau t i các tr m h i v n ven bi n Vi t Nam. Trên d i ven bi n
Vi t Nam, m c dù

h u h t các tr m m c n

c trung bình n m có xu h

c gi m. M c bi n đ i trung bình

tuy nhiên,

m t s tr m l i có xu h

c am cn

c bi n d c b bi n Vi t Nam kho ng 2.8 mm/n m.

S li u m c n
t ng m c n

ng m c n

ng t ng,

c đo đ c t v tinh t n m 1993 đ n 2010 cho th y, xu th

c bi n trên toàn bi n

ông là 4.7mm/n m, phía

ông c a bi n

ông

có xu th t ng nhanh h n phía Tây. Ch tính cho d i ven b Vi t Nam, khu v c ven

bi n Trung Trung B và Tây Nam B có xu h

ng t ng m nh h n, trung bình cho

toàn d i ven bi n Vi t Nam t ng kho ng 2.9mm/n m.


18

CH

NG 2:

C I M L U V C SÔNG SÊ SAN VÀ PHÂN TÍCH

L A CH N MÔ HÌNH TÍNH TOÁN TRONG LU N V N
2.1.

c đi m đ a lý t nhiên

2.1.1. V trí đ a lý
Sông SeSan là m t trong các chi l u l n c a sông Mê Kông. Toàn b l u v c
n m trong t a đ đ a lý 13o45’ đ n 15 o 14’ v đ B c; to đ 107 o 10’ đ n 108 o 24’
kinh đ

ông.

c b t ngu n t vùng núi cao Ng c Linh t nh Kon Tum thu c

phía B c Tây Nguyên c a Vi t Nam, ch y sang Campuchia và sau nh p l u v i h

l u các sông Srêpôk, SêKông sau đó nh p vào sông Mê Kông

Hình 5: B n đ v trí l u v c sông SeSan

StrungTreng.


19

Trên lãnh th Vi t Nam, sông SeSan n m trên 2 t nh Kon Tum và Gia Lai v i
chi u dài 230km, di n tích l u v c trên lãnh th Vi t Nam là 11.620km2.
L u v c có ranh gi i v i các sông: Phía B c giáp sông Thu B n; phía Nam
giáp sông Ba, Ia r ng; phía ông giáp sông Trà Khúc, Sông Ba; phía Tây giáp Lào
và Camphuchia. L u v c sông SeSan trên lãnh th Vi t Nam chi m 46,3% di n tích
t nhiên c a 2 t nh Kon Tum và Gia Lai, trong đó n m trên đ a phân c a Kon Tum
87,6% di n tích toàn t nh, Gia Lai 20,63%.
2.1.2. c đi m đ a hình
a hình c a l u v c thu c d ng núi cao và trung bình, h
B c – Tây Nam.

cao ph bi n c a l u v c ph n th

ng d c chính ông

ng ngu n t 800 – 1000m,

ph n h l u 400 – 600m. Nhìn chung đ a hình trong cùng bi n đ i khá ph c t p và
b chia c t m nh m có th chia thành 3 d ng đ a hình chính:
2.1.2.1.

a hình núi cao
phía B c l u v c, đ cao dao đ ng t 800 đ n 2000m. Kh i núi

Phân b
phía B c và

ông là nhánh núi kéo dài c a d y Tr

ng S n g m nh ng ng n núi

cao trung bình 1200 - 1800m, v i đ nh núi cao nh t là ng n núi Ng c
Linh(2.598m). K

ti p kh i núi phía Tây ch y d c biên gi i Vi t -

Campuchia t B c xu ng Nam t cao đ 1000m - 500m.
vùng có l

Lào -

c đi m này t o cho

ng m a khá phong phú.

2.1.2.2.

a hình cao nguyên

Phân b

phía Nam l u v c, đây là vùng đ i th p có d ng bát úp k ti p nhau

nh ng không đ

c liên t c b i s chia c t c a các sông, su i nh . L p ph th c v t

ch y u là các b i cây lúp xúp đ cao ph bi n 500 - 600m.

ây là vùng có ti m

n ng đ t nông nghi p c a l u v c, đ t đai t t có t ng canh tác dày r t thích h p v i
s phát tri n c a cây công nghi p ng n và dài ngày.
2.1.2.3.

a hình thung l ng


20

Phân b ch y u d c theo các con sông l n nh sông
đã t o ra nh ng vùng đ a hình t
cây l

c Bla,

c P Tông,

ng đ i b ng ph ng thích h p v i s phát tri n c a

ng th c và hoa màu.

2.1.3. a ch t
2.1.3.1. T nh Kon Tum
Kon Tum n m trong đ a kh i c phía nam hay g i là đ a kh i c Kon Tum.

N n đ a ch t đ

c c u t o t 4 nhóm đá m ch y u: Nhóm đá Macma axit, nhóm

đá sét bi n ch t, nhóm đá Macma ki m, nhóm n n đ a ch t b i, d c t .
2.1.3.2. T nh Gia Lai
GiaLai n m trên m t ph n c a n n đá c r ng l n, dày trên 4.000 m, thu c
kh i Kon Tum. Cu i k Nêogen sang k

a

T (cách ngày nay kho ng 1,6 tri u

đ n 0,7(tri u n m) các chuy n đ ng tân ki n t o làm v trái đ t n t khá sâu, khi n
các núi l a ho t đ ng m nh, phun các l p bazan ph dày t vài ch c đ n 500m.
Dung nham núi l a đã l p đ y các h tr ng c a b m t đ a hình, t o nên cao nguyên
r ng l n và khá b ng ph ng.
2.1.4. Th nh ng
2.1.4.1. T nh Kon Tum
t đai t nh KonTum có 5 nhóm đ t g m 16 đ n v đ t, trong đó nhóm đ t đ
vàng và nhóm đ t mùn vàng đ trên núi chi m kho ng 96% t ng di n tích, phân b
theo các nhóm đ t sau:
- Nhóm đ t phù sa: di n tích 16.663 ha chi m t l 1,73%.
- Nhóm đ t xám b c màu: di n tích là 5.066 ha chi m 0,53%.
- Nhóm đ t đ vàng: di n tích 579.788 ha chi m 60,3%.
- Nhóm đ t mùn vàng đ trên núi: di n tích 343.288 ha chi m 35,7%.

- Nhóm đ t thung l ng do s n ph m d c t : di n tích 1.679 ha chi m 0,17%.
2.1.4.2. T nh Gia Lai
T nh Gia Lai có 26 lo i đ t, g m 7 nhóm chính:


21

- Nhóm đ t phù sa có di n tích 46.430 ha, chi m 3% di n tích t nhiên, phân
b

n i có đ a hình b ng ph ng, g n ngu n n

c (sông su i l n), t ng đ t dày. ây

là lo i đ t t t, thích h p cho vi c tr ng các lo i rau, hoa màu, l

ng th c.

- Nhóm đ t xám có di n tích 364.806 ha, chi m 23,55% di n tích t nhiên, t p
trung thành vùng d c theo sông Ba, sông Ayun

tây nam huy n Ch Prông và các

huy n, th : An Khê,

t có thành ph n c gi i nh , d

thoát n

k P , Ayun Pa, Ia Pa.

c, kh n ng gi ch t dinh d

ng kém nên nghèo dinh d

ng. Lo i đ t này

thích h p v i nh ng lo i cây công nghi p ng n ngày nh mía, v ng, s n, thu c lá,
đ u đ các lo i ho c tr ng r ng đ gi đ t.
- Nhóm đ t đen có t ng di n tích 27.870 ha, chi m 1,8% di n tích t nhiên,
phhân b ch y u

các huy n Mang Yang, Ch Prông, Ch Sê và

c C . Trên

di n tích này thích h p cho vi c tr ng r ng, khôi ph c th m th c v t đ b o v đ t.
- Nhóm đ t đ vàng có di n tích 781.765 ha, chi m 50,44% di n tích t nhiên,
t p trung

các huy n trên cao nguyên Pleiku và cao nguyên Kon H n ng, thích

h p cho vi c tr ng các cây công nghi p dài ngày nh cà phê, chè, h tiêu, cao su và
cây công nghi p ng n ngày, hoa màu, l

ng th c.

- Nhóm đ t mùn vàng đ trên núi có di n tích 175.582 ha chi m 11,35% di n
tích t nhiên, phân b ch y u

vùng núi phía b c và đông b c t nh, có đ cao t

1000 m tr lên. Lo i đ t này ch y u dành cho phát tri n lâm nghi p.
- Nhóm đ t thung l ng d c t có di n tích 14.140 ha, chi m 0,91% di n tích t
nhiên, phân b ch y u

đ cao t 300 - 700 m, đ d c t 3 – 8%, trên đ a bàn các

huy n Mang Yang, Ch Sê, vùng Ayun Pa và thành ph Pleiku.
- Nhóm đ t xói mòn tr s i đá có di n tích 113.423 ha, chi m 7,32% di n tích
t nhiên, t p trung

các huy n th : An Khê, Ayun Pa, Phú Thi n, Krông Pa. Nhóm

đ t này không có kh n ng khai thác đ ph t tri n nông nghi p, thích h p cho vi c
tr ng r ng b o v đ t.
2.1.5. c đi m th y v n
2.1.5.1. c đi m m ng l i sông su i


22

Sông SeSan có m t đ l

i sông vào lo i trung bình.

vào dòng chính Sê

San có 27 nhánh sông su i l n nh , nh ng nhánh l n đ vào dòng chính Sê San
ph i k đ n là các nhánh

ak Psi,

ak Bla, Prông Pôkô và Sa Th y. Các nhánh

chính c a sông SeSan là :
- Sông

ak Bla là nhánh trái c a sông SeSan có di n tích l u v c 3507km,

b t ngu n t dãy núi Ng c C Rinh cao 2025m. Sông

ak Bla ch y theo h

ng

ông B c – Tây Nam và h p v i sông Sê San cách Ya Ly 16km v phía h l u.
- Sông Krông Pôkô dòng chính Sê San t ch nh p l u v i sông
phía th

ak Bla lên

ng ngu n dòng chính sông có tên là Krông Pôkô có di n tích l u v c là

3530km2 v i chi u dài là 121km. Sông b t ngu n t vùng núi cao Ng c Linh có
đ nh cao 2598m.
- Sông Sa Th y có di n tích l u v c 1570km2 v i chi u dài là 91km. Sông b t
ngu n t vùng núi cao C Lung C Lui cao 1511m, sông ch y theo h
Nam và đ vào dòng chính Sê San

ng

B c

g n biên gi i Vi t Nam – Campuchia cách c a

sông Sê San 18km.
B ng 2:

Sông

F (km2) Ls (km)

akPsi
akBla
KrôngPôkô
SaTh y
SêSan(VN)

869
3.507
3.530
1.570
11.620

2.1.5.2. M ng l
- M ng l

c tr ng hình thái sông
M tđ

sông
(km/km2)

H s u n
khúc

J lòng sông
(%)

0,42
0,49

1,74
2,03

4

80,5
152
121
91
237

0,27
0,38

cao
bq(m)
1216
963

673
737

1,24
2,3
1,45
2,9
(Ngu n:Vi n Quy Ho ch Th y L i 2006)

i các tr m th y v n trên l u v c

i tr m khí t

ng:

Trong l u v c và lân c n có t ng s 10 tr m đo m a, trong đó có 3 tr m khí
h u đo các y u t nhi t đ , đ
Tum,

m, b c h i, n ng và gió đó là các tr m PleiKu, Kon

ak Tô còn 7 tr m ch đo m a. Hi n nay ch còn 9 tr m g m 3 tr m khí h u

và 6 tr m đo m a, tr m ak Lây b không đo n a.


23

- M ng l
Tr

và l u l

i tr m th y v n:

c đây trên l u v c có 6 tr m đo thu v n trong đó có 5 tr m đo m c n
ng, ch có 1 tr m đo m c n

ch đo m c n

c là tr m ak Tô là tr m dùng riêng c a t nh

c.
B ng 3: M ng l

Tr m
Kon Tum
Trung Ngh a

c

i tr m đo th y v n

Sông

Lo i

F (km2)

Y ut

Th i k đo

akBla

C pI

2968

H,Q, ρH,

59-64,67-nay

C pI

3320

Q, ρH,Q

59-64,78-nay

krông Pôkô

ak C m

ak C m

Dùng riêng

154

H,Q H,Q

77-nay

SaBình

Sê San

Dùng riêng

6732

H

82-nay

Yaly

Sê San

Dùng riêng

7659

ak Takan

77-nay
Dùng riêng 297.5
(Ngu n:Vi n Quy Ho ch Th y L i 2006)

akTô

B ng 4: M ng l
TT

Tr m

i tr m đo khí t

Y u t quan tr c

89-nay

ng
Th i gian đo

1

PlêiKu

X, T, V, Z, U

1960-nay

2

KonTum

X, T, V, Z, U

1961-nay

3

c Tô

X, T, V, Z, U

1977-nay

4

ak Lây

X

77-84, 86-nay

5

Ch PRông

X

1978-nay

6

Sa Th y

X

80-85, 88-nay

7

Trung Ngh a Kon

X

1978-nay

8

Plong

X

1978-nay

X

80-82, 84-90, 93-nay

X

1977-nay

9
10

c oa
Mang Giang

(Ngu n:Vi n Quy Ho ch Th y L i 2006)


24

2.1.6. c đi m khí h u
L u v c sông SeSan có ch đ khí h u c a vùng nhi t đ i gió mùa cao
nguyên, n m trên đ cao 700 - 800m l u v c sông Sê san b chi ph i b i các hoàn
l u khí quy n nh sau:
Vào mùa

ông, kh i không khí c c đ i l c đ a có h

ng B c và

ông b c

tràn xu ng phía Nam vào l u v c gây nên nh ng bi n đ i v th i ti t nh s h
th p nhi t đ , th i ti t l nh hanh ho c m,có m a phùn vào cu i mùa
nhiên l u v c Sê San có dãy Tr

ông. Tuy

ng S n n m che ch n cho nên ch có nh ng đ t

gió mùa ông B c m nh l u v c m i b nh h

ng và có m a

các vùng phía B c

c a l u v c. Trên l u v c, mùa ông b t đ u t tháng XI đ n tháng III. Mùa H b t
đ u t tháng V và k t thúc vào tháng IX ho c X.
Trong mùa h l u v c ch u nh h

ng c a các hình thái th i ti t sau:

- Lu ng gió mùa c a kh i không khí xích đ o b t ngu n t khu v c Nam Thái
Bình D

ng và m t ph n t Nam bán c u di chuy n lên theo h

ng Tây Nam. B n

ch t không khí này là nóng m nó ho t đ ng m nh trên l u v c Sê San vào các
tháng VI,VII,VIII gây ra m a dông trên l u v c.
- Lu ng gió mùa c a kh i không khí xích đ o b t ngu n t bi n B c
D

ng, k t h p v i m t ph n nh c a tín phong bán c u Nam v n chuy n lên bán

c u B c t o nên lu ng gió Tây ho c Tây Nam th i vào
đ o

n

ông D

n

, nh h

ng t i bán

ng đem đ n cho l u v c m t th i ti t n ng nóng, t o đi u ki n cho

đ i l u nhi t phát tri n gây m a dông vào đ u mùa h đôi khi có c

ng đ l n và

mùa m a b t đ u n đ nh trên l u v c nh ng phía ông c a l u v c v n còn là th i
k khô nóng.

n gi a mùa h tín phong t Nam bán c u v

gió mùa Tây Nam có c

ng đ c c m nh.

n n a sau c a mùa h , kh i không khí

này b l n át b i không khí xích đ o t Nam Thái Bình D
gió mùa Tây Nam nh h

t lên phía B c t o nên

ng lên. Trong mùa h

ng m nh đ n l u v c Sê San do có s h i t gi a gió tín

phong và gió mùa Tây Nam. S ho t đ ng c a d i h i t n i chí tuy n này th
gây m a l n trên l u v c nh t là vào các tháng IX, X.
2.1.6.1. Nhi t đ không khí

ng


25

Ch đ nhi t trên l u v c SeSan th hi n nh ng nét c b n c a ch đ nhi t
trung bình n m khá cao đ t 22,1oC

c Tô, 23,2oC

Kon Tum, 21,7oC

Pleiku.

B ng 5: Nhi t đ tháng trung bình nhi u n m t i tác tr m (đ n v oC)
Tháng/Tr m I II III
KonTum
19 22 24
Pleiku
19 20 22
kTô
18 21 23

2.1.6.2.

IV
25
24
24

mt

VI VII VIII
25 24 24
23 22 22
24 22 23
(Ngu n:Vi

IX X XI XII N m
24 23 22 20 23,2
22 22 20 19 21,7
23 22 21 19 22,1
n Quy Ho ch Th y L i 2006)

m

Trên l u v c SeSan đ
đ

V
25
24
24

m tuy t đ i có xu h

ng gi m d n theo đ cao song

ng đ i gi a các vùng có đ cao đ a lí khác nhau không bi u hi n s chênh

l ch m t cách thu n nh t mà th

ng bi u hi n s gi m đ

t i vùng th p. T i Kon Tum đ

mt

khi đó

Plêi ku và ak Tô là 81%.

mt

ng đ i t vùng cao

ng đ i trung bình nhi u n m là 78% Trong
m trung bình th p nh t x y ra vào tháng III

dao đ ng t 66-71% và cao nh t vào tháng VIII t 89-93%. Xem b ng sau đây:
B ng 6:

m bình quân tháng nhi u n m các tr m trong l u v c

(

Tháng/Tr m I II III
Kon Tum 71 68 68
Pleiku
77 74 72
k Tô
74 72 72

IV
72
75
77

V
81
84
83

n v : %)

VI VII VIII IX X XI XII N m
85 87 88 87 83 78 74
78
90 92 93 91 87 82 79
83
88 89 89 88 84 80 77
71
(Ngu n:Vi n Quy Ho ch Th y L i 2006)

2.1.6.3. Gió, bão
Trên l u v c SeSan h
ông Nam Á. H

ng gió thay đ i theo mùa và có đ c đi m c a gió mùa

ng gió th nh hành là h

hi n kho ng 28-36%(tr m Pleiku). H

ng Tây và h

ng ông v i t n su t xu t

ng B c và Nam xu t hi n ít kho ng 1-2%.

T c đ gió trung bình ít thay đ i theo tháng và mùa, nh ng do nh h
hình nên t c đ gió và h

ng c a đ a

ng gió c ng có s thay đ i. Vào mùa đông h

th nh hành trên l u v c là gió B c ho c
hành là gió Tây Nam và gió Tây

ông B c. Vào mùa h h

ng gió

ng gió th nh

vào th i kì đ u mùa h . T c đ gió trung bình