Thiết kế phòng xét nghiệm an toàn sinh học

THIẾT KẾ PHÒNG
XÉT NGHIỆM
AN TOÀN SINH HỌC


CÁC VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM KHI
THIẾT KẾ PXN
Qui định địa phương về PXN, xử lý
chất thải
Cơ sở vật chất, toà nhà/phòng
Trang thiết bị trong PXN
Hệ thống thông khí
Hệ thống điện
Hệ thống nước
Hệ thống xử lý chất thải, độc hại (rắn,
lỏng, khí)
Vận hành, bảo dưỡng hệ thống


SỰ BỐ TRÍ PHÒNG XÉT NGHIỆM VÀ CÁC KHU VỰC LIÊN QUAN
1. Phòng thay trang phục
2. P. nhận mẫu + Bảo quản mẫu + Xử lý mẫu
3. P. làm xét nghiệm, chú ý các phòng cần bố trí đặt biệt: PCR, cấy tế bào,
miễn dịch huỳnh quang v.v…
4. Nơi để tủ đông lạnh âm 20 - 30oC, âm 70 - 80oC (trong buồng lạnh hoặc ở
nơi thoáng mát)
5. Nơi để hóa chất độc dễ bay hơi, bình CO2, ni tơ lỏng (nơi thông thoáng)
6. P. rửa, đóng gói, sấy hấp, tiệt trùng
7. P. nuôi súc vật thí nghiệm chưa và đã gây nhiễm riêng biệt
8. P. hành chính (trưởng PXN, xử lý số liệu với máy vi tính, máy in, điện
thoại, máy fax, máy quét hình)

9. P. họp, sinh hoạt, phòng giải lao, thư viện nhỏ để sách, tài liệu chuyên
môn, các catalogue, tách biệt khỏi PXN
10. Kho riêng để chứa vật liệu.


 Các tiêu chuẩn thiết kế PXN
 Giảm thao tác tạo ra các hạt khí dung.
 Làm việc với một lượng lớn mầm bệnh, hoặc tập trung nhiều loại mầm
bệnh.
 Đủ chỗ cho nhân viên và các trang thiết bị.
 Ngăn sự xâm nhập của động vật (chuột, rắn), côn trùng (gián, ruồi, muỗi ..)
 Chỉ người có trách nhiệm mới được vào PXN.
 Các thao tác: sử dụng bệnh phẩm hoặc sinh phẩm, hóa chất đặc biệt.
 Cho phép lắp đặt thêm các thiết bị
 Đảm bảo vận chuyển được các thiết bị ra, vào PXN
 Dự trù phát sinh: mặt bằng để thiết bị nên rộng hơn so với yêu cầu tối thiểu,
Lưu ý: hành lang rôông hơn mức cần thiết sẽ dễ biến thành kho.
 Có hệ thống dự phòng
 Có thể giải quyết sự cố một cách đơn giản
 Tham quan, xem xét các PXN đang hoạt động, kể cả những PXN được
thiết kế chưa tốt


 Các điều cần chú ý khi thiết kế PXN
 Có mặt bằng và không gian đủ rộng, thuận tiện khi làm vệ sinh, bảo trì, bảo
dưỡng.
 Tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp để làm giảm nguy cơ mất nhiệt
hoặc tăng nhiệt
 Tường, trần nhà và sàn nhà được làm bằng vật liệu đặc biệt (exposy, vinyl),
cần phải nhẵn, không có khe rãnh (không lát từng viên gạch), dễ lau rửa,

không thấm nước, chống lại được hoá chất và các chất khử khuẩn thông
thường sử dụng trong PXN.
 Sàn nhà nhẵn nhưng không bị trơn, trượt.
 Các cửa phải có ô kính trong suốt có thể nhìn được. Nên có bộ phận tự
đóng cửa.
 Mặt bàn thí nghiệm không có khe rãnh, không thấm nước, không bị ảnh
hưởng bởi nhiệt và các hóa chất.
 Chiếu sáng vừa đủ: không quá tối, không quá sáng làm chói mắt.


 Có nguồn điện thích hợp và an toàn, có đèn chiếu sáng cấp cứu để thoát
hiểm an toàn.
 PXN ở vùng nhiệt đới phải có máy điều hòa nhiệt đô (máy lạnh), không
dùng quạt.
 Có máy phát điện dự phòng.
 Cung cấp nước sạch cho PXN.
 Có bồn rửa tay với vòi nước mở-đóng bằng cần gạt hoặc tự động, bố trí
gần
cửa. Bồn phải sâu (40-50 cm) để không văng nước ra ngoài.
 Các bình chứa chất thải nên làm bằng plastic để không vỡ.
 Hệ thống xử lý chất thải.
 Có ít nhất 1 lò hấp ướt (autoclave) ở cùng một tòa nhà với PXN.
 Hệ thống an toàn phải bao gồm cấp cứu lửa, điện, tắm cấp cứu và vòi rửa
mắt.


 Phòng sơ cứu hoặc hộp thuốc sơ cấp cứu được trang bị thích hợp và dễ
thấy, dễ đến (xem thành phần hộp thuốc sơ cấp cứu).
 Các cửa sổ PXN nếu được phép mở đều phải lắp lưới chống côn trùng.
 Có hệ thống thông gió cho các chuồng súc vật.

 Ba cách xử lý chất thải:
• Lò hấp ướt để xử lý các chất thải rắn (thiết kế phòng đặc biệt và tập
huấn kỹ thuật cho người vận hành).
• Lò đốt: cần thiết kế đặc biệt, có thùng chất đốt phụ và bộ phận hút khó
• Khử nhiễm nước thải.
 Đồ đạc trong PXN cần chắc chắn.
 Có nơi đặc biệt để nhận mẫu.
 Có khoảng cách giữa các trang thiết bị, các ghế, tủ với nền nhà (tủ có
chân)
để dễ lau chùi.
 Có tủ đựng các dụng cụ xử lý tràn đổ.


 Có kho riêng cho PXN để bảo quản các dung môi hữu cơ, chất phóng xạ,
các khí nén và khí lỏng.
 Các tủ đựng quần áo và dụng cụ cá nhân phải đặt ở phía ngoài khu vực
làm việc của PXN.
 Các thiết bị phục vụ ăn uống, nghỉ ngơi phải được đặt bên ngoài khu vực
làm việc của PXN.
 Có thiết bị chống cháy, xử lý sự cố về điện, vòi tắm và rửa mắt cấp cứu.
 Có quy định an toàn về cháy nổ
 Có dấu hiệu "Nguy cơ sinh học" (Biohazard) gắn ở cửa ra vào của các
phòng làm việc với các vi sinh vật thuộc nhóm nguy cơ 2, 3, 4.


Không lát gạch có khe rãnh và không có viền chân tường



Không lát gạch men có nhiều

khe rãnh cho bàn thí nghiệm

Mặt bàn thí nghiệm nên làm bằng vật liệu
bền, chịu nhiệt, chịu được hóa chất ăn mòn,
không khe rãnh, dễ lau chùi



Bề mặt ngang dễ hứng bụi hơn bề mặt hẹp




1. Vòi có cần gạt mở và đóng nước
2. Xà bông sệt (gel) để rửa tay


Vòi tắm và rửa mắt cấp cứu đặt ở hành lang trước cửa ra phòng xét nghiệm


PHÂN LOẠI CẤP ĐỘ
AN TOÀN SINH HỌC CỦA
PHÒNG XÉT NGHIỆM


CÁC CẤP ĐỘ AN TOÀN SINH HỌC CỦA PXN


TRANG THIẾT BỊ CƠ BẢN CHO CÁC CẤP ĐỘ
AN TOÀN SINH HỌC CỦA PXN

TRANG THIẾT BỊ CƠ BẢN CHO CÁC CẤP ĐỘ
AN TOÀN SINH HỌC CỦA PXN


Tóm tắt các yêu cầu về trang thiết bị cho PXN ở các cấp độ ATSH
CẤP ĐỘ AN TOÀN SINH HỌC
1

2

3

4

-

-

+

+

-

-

+

+

-Hướng khí vào trong

-

+/-

+

+

-Hệ thống thông gió có điều khiển

-

+/-

+

+

-Bộ lọc khí thải HEPA

-

-

+/- (b)

+

Lối vào cửa 2 lớp

-

-

+

+

Khóa khí liên động

-

-

-

+

Vòi tắm trong trường hợp khẩn cấp

-

-

-

+

Phòng đệm (anteroom)

-

-

+

+

Phòng đệm có vòi tắm

-

-

+/- (c)

+

Xử lý nước thải

-

-

+/- (c)

+

-Trong cùng tòa nhà

-

+

+

+

-Trong phòng xét nghiệm

-

-

+/-

+

-Nồi hấp 2 cửa

-

-

+/-

+

-

+/-

+

+

-

-

+/-

+

Phòng xét nghiệm riêng biệt

a

Phòng có thể bịt kín để tiệt trùng
Thông gió:

Nồi hấp ướt tiệt trùng (autoclave):

Tủ an toàn sinh học
Biện pháp kiểm soát an toàn cho nhân viên
a

c

(d)

Cách ly với nơi đông người qua lại; b Tùy thuộc vào vị trí của của ống thoát khí;
Phụ thuộc vào tác nhân sử dụng trong PXN; d Ví dụ như cửa sổ, hệ thống camera, liên lạc hai chiều.



PHÒNG XÉT NGHIỆM AN TOÀN SINH HỌC CẤP 1 (BSL-1)

Điều kiện cơ bản PXN / ATSH cấp 1
• Các tủ, bàn, ghế sử dụng vật liệu chắc chắn.
• Bàn PXN dễ dàng tẩy trùng.
• Bồn rửa tay
• Cửa sổ cần có lưới chắn chuột, dán, muỗi và các côn trùng khác ...


Một phòng xét nghiệm an toàn sinh học cấp 1 (BSL1)