Trang thiết bị trang thì nghiệm an toàn sinh học

x
51
x
PHҪN III
Trang thiӃt bӏ phòng thí nghiӋm
x
52
x
x
53
x
10. Tӫ an toàn sinh hӑc
Tӫ an toàn sinh hӑc (BSC) ÿѭӧc thiӃt kӃÿӇ bҧo vӋ ngѭӡi vұn hành, môi trѭӡng
phòng thí nghiӋm cNJng nhѭ nguyên vұt liӋu làm viӋc khӓi bӏ phѫi nhiӉm vӟi khí
dung và hҥt nhiӉm trùng ÿѭӧc tҥo ra khi thao tác các vұt liӋu chӭa các tác nhân dӉ
lây nhiӉm nhѭ nuôi cҩy sѫ bӝ, lѭu giӳ và chҭn ÿoán các mүu xét nghiӋm. Các hҥt
khí dung ÿѭӧc tҥo ra bӣi các thao tác vӟi dung dӏch lӓng hoһc hѫi ÿһc nhѭ lҳc,
rót, khuҩy, nhӓ giӑt dung dӏch lên trên mӝt mһt phҷng, hoһc vào trong mӝt dung
dӏch khác. Các hoҥt ÿӝng thí nghiӋm khác cNJng có thӇ tҥo ra khí dung nhiӉm
trùng nhѭ nuôi cҩy trên thҥch, tiêm vào các bình nuôi cҩy tӃ bào bҵng pi-pét, sӱ
dөng loҥi pi-pét ÿa kênh ÿӇ pha chӃ huyӅn phù các tác nhân nhiӉm trùng vào các
ÿƭa nuôi cҩy, quá trình khuҩy trӝn và ÿӗng nhҩt các vұt liӋu nhiӉm trùng, ly tâm
các dung dӏch nhiӉm trùng hoһc làm viӋc vӟi các ÿӝng vұt. Các hҥt khí dung có
ÿѭӡng kính nhӓ hѫn 5 µm và giӑt nhӓ có ÿѭӡng kính 5 - 100 µm không thӇ nhìn
thҩy bҵng mҳt thѭӡng. Nhân viên phòng thí nghiӋm thѭӡng không ý thӭc ÿѭӧc
rҵng các thành phҫn ÿó ÿѭӧc tҥo ra và có thӇ bӏ hít phҧi hoһc có thӇ gây nhiӉm
khuҭn chéo các vұt liӋu trên bӅ mһt làm viӋc. Khi sӱ dөng thích hӧp, tӫ an toàn
sinh hӑc ÿã chӭng tӓ hiӋu quҧ cao trong viӋc làm giҧm nhiӉm trùng mҳc phҧi tҥi
phòng thí nghiӋm và nhiӉm trùng chéo khi nuôi cҩy vì bӏ phѫi nhiӉm kiӇu khí
dung. Tӫ an toàn sinh hӑc còn bҧo vӋ môi trѭӡng.
Qua nhiӅu năm, mүu thiӃt kӃ cѫ bҧn cӫa tӫ an toàn sinh hӑc ÿã trҧi qua mӝt sӕ

thay ÿәi. Mӝt thay ÿәi lӟn là thêm bӝ lӑc không khí hiӋu năng cao (HEPA) vào
trong hӋ thӕng thҧi khí. Bӝ lӑc giӳ lҥi 99,97% các phҫn tӱ có ÿѭӡng kính 0,3 µm
và 99,99% các phҫn tӱ có ÿѭӡng kính nhӓ hѫn hoһc to hѫn. ĈiӅu này cho phép
bӝ lӑc HEPA giӳ lҥi mӝt cách hiӋu quҧ tҩt cҧ tác nhân nhiӉm trùng ÿã biӃt và
ÿҧm bҧo rҵng chӍ có khí thҧi không còn vi trùng mӟi ÿѭӧc thҧi ra khӓi tӫ. Thay
ÿәi thӭ hai trong mүu thiӃt kӃ là bӝ lӑc HEPA ÿһt trӵc tiӃp trên bӅ mһt làm viӋc,
cho phép bҧo vӋ các vұt liӋu trên bӅ mһt khӓi sӵ nhiӉm bҭn. Nét ÿһc trѭng này
ÿѭӧc coi nhѭ chính là bҧo vӋ sҧn phҭm. Nhӳng khái niӋm thiӃt kӃ cѫ bҧn này ÿã
dүn tӟi sӵ phát triӇn tӯng bѭӟc cӫa ba cҩp ÿӝ tӫ an toàn sinh hӑc. KiӇu bҧo vӋ
cӫa mӛi loҥi tӫÿѭӧc trình bày ӣ bҧng 8.
Ghi chú: Tӫ có dòng khí thәi theo chiӅu ngang và dӑc (“trҥm làm viӋc không khí
sҥch”) không phҧi và không nên sӱ dөng nhѭ tӫ an toàn sinh hӑc.
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I
Hình 6 cho thҩy sѫÿӗ cӫa mӝt tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I. Không khí trong phòng
ÿѭӧc hút vào qua khe hӣ phía trѭӟc ӣ tӕc ÿӝ tӕi thiӇu 0,38 m/s, ÿi qua mһt bàn
làm viӋc và thoát ra ngoài qua ӕng thҧi khí. Dòng khí kéo các phҫn tӱ khí dung
tҥo ra trên mһt bàn làm viӋc ÿi tӯ hѭӟng nhân viên phòng thí nghiӋm vào ӕng thҧi
x
54
x
khí. Khe hӣ phía trѭӟc cho phép tay cӫa ngѭӡi làm viӋc tiӃp xúc vӟi bӅ mһt làm
viӋc bên trong tӫ trong khi quan sát bӅ mһt làm viӋc qua ô cӱa kính. Cӱa sә cNJng
có thӇ nâng lên hoàn toàn, cho phép tiӃp xúc vӟi bӅ mһt làm viӋc ÿӇ làm vӋ sinh
hoһc cho các mөc ÿích khác.
B̫ng 8. Ch͕n tͯ an toàn sinh h͕c theo mͱc ÿ͡ b̫o v͏ c̯n thi͇t
ĈӔI TѬӦNG BҦO Vӊ CHӐN TӪ AN TOÀN SINH HӐC
Bҧo vӋ nhân viên, vi sinh vұt trong nhóm
nguy cѫ 1 - 3
Cҩp I, cҩp II, cҩp III
Bҧo vӋ nhân viên, vi sinh vұt trong nhóm

nguy cѫ 4, phòng thí nghiӋm dùng tӫ
găng tay
Cҩp III
Bҧo vӋ nhân viên, vi sinh vұt trong nhóm
nguy cѫ 4, phòng thí nghiӋm yêu cҫu sӱ
dөng ÿӗ bҧo hӝ
Cҩp I, cҩp II
Bҧo vӋ sҧn phҭm Cҩp II, chӍ chӑn cҩp III khi dòng khí
phân tҫng
Bҧo vӋ chҩt phóng xҥ dӉ bay hѫi/ chҩt
hóa hӑc vӟi sӕ lѭӧng ít
Cҩp IIB1, cҩp IIA2 thông khí ra bên
ngoài
Bҧo vӋ chҩt phóng xҥ dӉ bay hѫi/ hóa
hӑc
Cҩp I, cҩp IIB2, cҩp III
Hình 6. S˯ÿ͛ tͯ an toàn sinh h͕c c̭p I
A: khe hӣ phía trѭӟc. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA. D: lӕi thoát
gió.
x
55
x
Không khí tӯ trong tӫ an toàn sinh hӑc ÿi qua bӝ lӑc HEPA: (a) thҧi ra phòng thí
nghiӋm rӗi sau ÿó thҧi ra ngoài toà nhà qua ӕng xҧ khí. (b) thҧi ra theo ӕng xҧ khí
cӫa toà nhà hoһc (c) trӵc tiӃp ra bên ngoài. Bӝ lӑc HEPA có thӇÿһt trong hӋ
thӕng thông gió cӫa tӫ an toàn sinh hӑc hoһc trong ӕng thҧi khí cӫa toà nhà. Mӝt
sӕ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I yêu cҫu trang bӏ quҥt hút, mӝt sӕ khác dӵa vào hӋ
thӕng quҥt hút chung cӫa tòa nhà.
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I là tӫÿѭӧc công nhұn ÿҫu tiên và vӟi thiӃt kӃÿѫn giҧn,
nó vүn ÿѭӧc sӱ dөng mӝt cách phә biӃn trên toàn thӃ giӟi. Nó có ѭu ÿiӇm là bҧo

vӋÿѭӧc môi trѭӡng và cá nhân và cNJng có thӇÿѭӧc dùng ÿӇ làm viӋc vӟi các
chҩt ÿӝc hóa hӑc dӉ bay hѫi và chҩt ÿӝc phóng xҥ. Bӣi vì không khí trong phòng
không ÿѭӧc khӱ trùng thәi qua bӅ mһt làm viӋc qua khe cӱa trѭӟc do vұy nó
không ÿѭӧc coi là bҧo vӋ tӕt cho sҧn phҭm.
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II
Khi viӋc nuôi cҩy mô và tӃ bào ÿӇ nhân nuôi vi rút và cho các mөc ÿích khác tăng
lên thì không ÿѭӧc ÿӇ không khí chѭa khӱ trùng ÿi qua mһt bàn làm viӋc. ThiӃt
kӃ cӫa tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II không chӍ bҧo vӋ cho cá nhân mà còn bҧo vӋ vұt
liӋu trên mһt bàn làm viӋc khӓi không khí nhiӉm bҭn trong phòng. Tӫ an toàn
sinh hӑc cҩp II (Có 4 loҥi A1, A2, B1 và B2) khác vӟi tӫ an toàn sinh hӑc cҩp I là
chӍ cho phép không khí ÿã ÿi qua bӝ lӑc HEPA (vô trùng) thәi qua mһt bàn làm
viӋc. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ làm viӋc vӟi các tác nhân trong
nhóm nguy cѫ 2 và 3. Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II cNJng có thӇÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ
làm viӋc vӟi các tác nhân trong nhóm nguy cѫ 4 khi sӱ dөng ÿӗ bҧo hӝ áp lӵc
dѭѫng.
Tͯ an toàn sinh h͕c c̭p IIA1
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp II loҥi A1 ÿѭӧc giӟi thiӋu ӣ hình 7. Mӝt quҥt hút bên
trong hút không khí trong phòng (không khí vào) tӯ khe hӣ phía trѭӟc qua tӫ và
ÿi vào tҩm lѭӟi lӑc vào ӣ phía trѭӟc. Tӕc ÿӝ dòng không khí này phҧi ÿҥt tӕi
thiӇu 0,38 m/s tҥi bӅ mһt khe hӣ phía trѭӟc. Không khí cҩp sau ÿó ÿi qua bӝ lӑc
HEPA trѭӟc khi thәi thҷng xuӕng bӅ mһt làm viӋc. Khi dòng không khí thәi
xuӕng cách bӅ mһt làm viӋc khoҧng 6 - 18 cm, chúng "chia ra", mӝt nӱa ÿi qua
tҩm lѭӟi thoát khí phía trѭӟc và nӱa còn lҥi ÿi qua tҩm lѭӟi thoát khí phía sau.
Mӑi khí dung ÿѭӧc tҥo ra trên bӅ mһt làm viӋc ngay lұp tӭc bӏ dòng không khí
này giӳ lҥi và ÿѭa qua các tҩm lѭӟi phía trѭӟc hoһc phía sau do ÿó bҧo vӋ sҧn
phҭm ӣ mӭc cao nhҩt. Không khí sau ÿó ÿѭӧc thҧi qua bӝ thông gió phía sau vào
khoҧng trӕng giӳa cái lӑc khí cҩp và cái lӑc khí thҧi ÿһt trên nóc tӫ. Tùy thuӝc
vào kích thѭӟc tѭѫng ÿӕi cӫa các tҩm lӑc này mà khoҧng 70% không khí tuҫn
hoàn trӣ lҥi qua tҩm lӑc khí cҩp HEPA vào khu vӵc làm viӋc, 30% còn lҥi ÿi qua
tҩm lӑc khí thҧi HEPA ra ngoài.

Không khí thҧi ra tӯ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA1 có thӇÿѭӧc tái tuҫn hoàn lҥi
trong phòng hoһc có thӇÿѭӧc thҧi ra ngoài qua mӝt ӕng nӕi vӟi mӝt ӕng dүn
chuyên dөng hoһc qua hӋ thӕng thҧi khí cӫa tòa nhà.
x
56
x
Hình 7. S˯ÿ͛ tͯ an toàn sinh h͕c c̭p IIA1
A: khe hӣ phía trѭӟc. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA. D: lӕi thoát
gió. E: bӝ lӑc cҩp khí HEPA. F: máy thәi gió
ViӋc tuҫn hoàn khí thҧi vào phòng có ѭu ÿiӇm là tiӃt kiӋm chi phí nhiên liӋu cho
tòa nhà bӣi vì không khí ÿã bӏÿӕt nóng hay làm lҥnh không ÿѭӧc ÿѭa ra ngoài
môi trѭӡng. ViӋc nӕi vӟi hӋ thӕng thoát khí theo ÿѭӡng ӕng cNJng cho phép sӱ
dөng mӝt sӕ tӫ an toàn sinh hӑc vӟi các chҩt ÿӝc hóa hӑc dӉ bay hѫi có hoҥt tính
phóng xҥ (bҧng 8).
Tͯ an toàn sinh h͕c c̭p II lo̩i A2 thông khí vͣi bên ngoài, lo̩i B1 và B2
Tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA2 thông khí vӟi bên ngoài, cҩp IIB1 (hình 8) và cҩp
IIB2 có nhӳng thay ÿәi so vӟi cҩp IIA1. Các ÿһc ÿiӇm cӫa chúng và các loҥi tӫ an
toàn sinh hӑc cҩp I và III ÿѭӧc trình bày trong bҧng 9. Nhӳng thay ÿәi này cho
phép sӱ dөng tӫ an toàn sinh hӑc cho các mөc ÿích riêng biӋt (xem bҧng 8). Các
tӫ an toàn sinh hӑc này khác nhau ӣ mӝt sӕÿiӇm: tӕc ÿӝ khí vào qua khe cӱa
trѭӟc; lѭӧng khí ÿѭӧc tuҫn hoàn qua bӅ mһt làm viӋc và thoát ra khӓi tӫ; hӋ thӕng
thoát khí xác ÿӏnh không khí tӯ tӫ thoát ra phòng hay ra ngoài qua hӋ thӕng thoát
khí chuyên dөng hay qua hӋ thӕng thoát khí cӫa tòa nhà; sӵ phân bӕ áp suҩt (tӫ
có ÿѭӡng ӕng bӏ nhiӉm bҭn sinh hӑc và ÿѭӡng khí vào có áp suҩt âm hoһc có
ÿѭӡng ӕng bӏ nhiӉm bҭn sinh hӑc và bӏ bao quanh bӣi ÿѭӡng ӕng và ÿѭӡng khí
vào có áp suҩt âm hay không).
Có thӇ tham khҧo thêm các mô tҧ hoàn chӍnh vӅ tӫ an toàn sinh hӑc cҩp IIA và
IIB trong các tài liӋu sӕ (7) và (8) cNJng nhѭ trong tài liӋu giӟi thiӋu cӫa nhà sҧn
xuҩt.
x

57
x
Hình 8. S˯ÿ͛ trình bày tͯ an toàn sinh h͕c c̭p IIB1
A: khe hӣ phía trѭӟc. B: khung kính trѭӧt. C: bӝ lӑc khí thҧi HEPA. D: bӝ lӑc khí
cҩp HEPA. E: Ĉѭӡng khí thҧi áp suҩt âm. F: máy thәi gió. G: Bӝ lӑc HEPA cung
cҩp khí. Yêu cҫu nӕi ӕng thҧi khí tӯ tӫÿӃn hӋ thӕng thҧi khí cӫa tòa nhà.
B̫ng 9. S͹ khác nhau giͷa các tͯ an toàn sinh h͕c c̭p I, II và III
L˱u l˱ͫng (%)
Tͯ an toàn sinh
h͕c
T͙c ÿ͡
khí
Tái tuҫn hoàn Thҧi
H͏ th͙ng th̫i khí
Cҩp I
a
0,36 0 100 Kín khí
Cҩp IIA1 0,38 –
0,51
70 30 Thҧi vào phòng
hoһc ӕng nӕi
Cҩp IIA2 thông
khí vӟi bên ngoài
0,51 70 30 Thҧi vào phòng
hoһc ӕng nӕi
Cҩp IIB1
a
0,51 30 70 Kín khí
Cҩp IIB2
a

0,51 0 100 Kín khí
Cҩp III
a
NA 0 100 Kín khí
NA: Không áp dөng.
a
Tҩt cҧ các ÿѭӡng ӕng bӏ nhiӉm bҭn sinh hӑc có áp suҩt âm hoһc bao quanh bӣi ÿѭӡng
khí vào và ÿѭӡng ӕng có áp suҩt âm.