Nghien cứu các giải pháp phân bổ tài nguyên nước dưới tác động của biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế xã hội của hệ thống thủy lợi hồ chứa nước sông mư

L IC M

N

Sau m t th i gian dài th c hi n, h c viên đã hoàn thành Lu n v n Th c s ,
chuyên ngành K thu t Tài nguyên n
b tài nguyên n

cd

c v i đ tài: “Nghiên c u các gi i pháp phân

i tác đ ng c a bi n đ i khí h u và phát tri n kinh t xã h i

c a h th ng th y l i h ch a n

c Sông M c t nh Thanh Hóa ”. Bên c nh s n

l c c a b n thân, h c viên còn đ

c s ch b o, h

ng d n t n tình c a các th y cô

giáo cùng các đ ng nghi p và b n bè.
V i lòng kính tr ng và bi t n sâu s c, h c viên xin g i l i c m n t i TS.
Ngô V n Qu n đã t n tình h

ng d n, giúp đ và cung c p tài li u, thông tin c n

thi t cho h c viên trong su t quá trình tìm hi u, nghiên c u và hoàn thi n Lu n v n.

H c viên xin trân tr ng c m n Tr
giáo trong Khoa K thu t Tài nguyên n

ng

i h c Th y l i, các th y giáo, cô

c, các th y giáo, cô giáo thu c các b môn

đã truy n đ t nh ng ki n th c chuyên môn trong quá trình h c t p.
Tuy nhiên do th i gian có h n, kinh nghi m c a b n thân còn h n ch nên
nh ng thi u sót c a lu n v n là không th tránh kh i. H c viên r t mong ti p t c
nh n đ

c s ch b o, h

ng d n và giúp đ c a các th y cô giáo c ng nh nh ng ý

ki n đóng góp c a b n bè và đ ng nghi p đ lu n v n đ

c hoàn thi n h n.

Cu i cùng, h c viên xin g i l i c m n chân thành đ n b n bè, đ ng nghi p
và ng

i thân đã đ ng viên, giúp đ và khích l h c viên trong su t quá trình h c

t p và hoàn thành lu n v n này.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày

tháng

H c viên

Lê V n Kiên

n m 2015


B N CAM K T
Tên tác gi
Ng

ih

ng d n khoa h c

:

Lê V n Kiên

:

TS. Ngô V n Qu n

Tên đ tài Lu n v n “Nghiên c u các gi i pháp phân b tài nguyên n

cd

i

tác đ ng c a bi n đ i khí h u và phát tri n kinh t xã h i c a h th ng th y l i h
ch a n

c Sông M c t nh Thanh Hóa”.
Tôi là Lê V n Kiên, tôi xin cam đoan đ tài lu n v n c a tôi là do tôi làm.

Nh ng k t qu nghiên c u là trung th c.Trong quá trình làm tôi có tham kh o các
tài li u liên quan nh m kh ng đ nh thêm s tin c y và c p thi t c a đ tài. Các tài
li u trích d n rõ ngu n g c và các tài li u tham kh o đ

c th ng kê chi ti t. Nh ng

n i dung và k t qu trình bày trong Lu n v n là trung th c, n u vi ph m tôi xin
hoàn toàn ch u trách nhi m.
Hà N i, ngày tháng
Tác gi

Lê V n Kiên

n m 2015


M CL C

PH N M
CH

U ................................................................................................................ 1

NG 1 : T NG QUAN V VÙNG NGHIÊN C U VÀ L NH V C NGHIÊN

C U LIÊN QUAN ............................................................................................................... 3

1.1. T ng quan v vùng nghiên c u: .......................................................................3
1.1.1. i u ki n t nhiên: ....................................................................................3
1.1.2.

c đi m dân sinh, kinh t , xã h i: ...........................................................8

1.1.3. Khái quát v h th ng th y l i và nhu c u dùng n

c trong vùng: ........10

1.2. T ng quan v l nh v c nghiên c u: ................................................................12
1.2.1. Tình hình bi n đ i khí h u trên th gi i: .................................................12
1.2.2. Tình hình bi n đ i khí h u

Vi t Nam: ..................................................14

1.2.3. Quá trình hình thành và phát tri n c a các nghiên c u v phân b tài
nguyên n

c: .....................................................................................................15

1.2.4. Các mô hình th
n

ng đ

c s d ng trong bài toán phân b tài nguyên

c ...................................................................................................................16

1.2.5. Gi i thi u mô hình WEAP: .....................................................................23
1.2.6. ánh giá kh n ng ng d ng c a mô hình WEAP trong bài toán phân b
tài nguyên n

c: ................................................................................................25

1.2.7. S d ng mô hình WEAP: ........................................................................26
CH

NG 2: NGHIÊN C U C

TOÁN CÂN B NG N

S

KHOA H C VÀ TH C TI N

C CHO H TH NG TH Y L I H

TÍNH

CH A N

C

SÔNG M C .................................................................................................................... 29
2.1. C s khoa h c và th c ti n: ..........................................................................29
2.1.1. C s khoa h c: .......................................................................................29
2.1.2. Hi n tr ng các đ i t

ng dùng n

c: ......................................................31

2.1.3. Dòng ch y đ n h Sông M c: .................................................................34
2.2. Tính toán nhu c u n
t i:

c c a các đ i t

ng dùng n

c trong h th ng

hi n

.....................................................................................................................34

2.2.1.

it

ng dùng n

2.2.2. Tính toán nhu c u n

c trong h th ng: .....................................................34
c trong nông nghi p: ............................................34


2.2.3. Tính toán nhu c u n
2.3. Tính toán cân b ng n
t i:

c cho các h dùng n

c c a h ch a n

c: ......................................37

c Sông M c trong đi u ki n hi n

.....................................................................................................................39

2.3.1. Nguyên t c chung và tài li u tính toán: ...................................................39
CH

NG 3:

ÁNH GIÁ TÁC

TRI N KINH T
N

NG C A BI N

- XÃ H I

I KHÍ H U VÀ PHÁT

N CÂN B NG N

C C A H

CH A

C SÔNG M C T NH THANH HÓA ............................................................... 41
3.1. Tính toán nhu c u n

c theo các k ch b n bi n đ i khí h u và k ch b n phát

tri n kinh t c a vùng: ...........................................................................................41
3.1.1. L a ch n K ch b n bi n đ i khí h u:.......................................................41
3.1.2.

it

ng dùng n

c v i các k ch b n bi n đ i khí h u và phát tri n kinh

t : .......................................................................................................................42
3.1.3. Nhu c u dùng n
3.2. Tính toán ngu n n

c c a các ngành trong t
cđ nd

i nh h

ng lai: ................................46

ng c a bi n đ i khí h u và phát tri n

kinh t : ...................................................................................................................51
3.2.1. nh h

ng c a bi n đ i khí h u:.............................................................51

3.2.2. nh h

ng c a Phát tri n kinh t : ...........................................................51

3.2.3. Xu th ngu n n

c đ n trong t

3.3. Tính toán cân b ng n

ng lai: ..................................................54

c theo k ch b n Bi n đ i khí h u và Phát tri n kinh t

- xã h i: ..................................................................................................................54
3.4. ánh giá nh h

ng c a Bi n đ i khí h u và Phát tri n kinh t đ n kh n ng

cung c p và khai thác ngu n n
CH
D

NG 4 :
I TÁC

c c a h ch a n

c Sông M c trong t

XU T CÁC GI I PHÁP PHÂN B
NG C A BI N

XÃ H I CHO H

ng lai: ....55

TÀI NGUYÊN N

C

I KHÍ H U VÀ PHÁT TRI N KINH T -

TH NG TH Y L I H

CH A N

C SÔNG M C

T NH THANH HÓA ...................................................................................................... 58
4.1. C s phân b ngu n n

c: ............................................................................58

4.1.1. M c tiêu phân b ngu n tài nguyên n
4.1.2. Nguyên t c phân b tài nguyên n
4.2. Các gi i pháp phân b ngu n n

c: ..............................................58

c: .....................................................58

c: ...............................................................61

4.2.1. C s xây d ng các gi i pháp phân b : ...................................................61


4.2.2. Tính toán phân b tài nguyên n
4.2.3.

xu t các ph

4.3. Tính toán các ph

c b ng mô hình Weap: .......................63

ng án phân b : .............................................................72
ng án đ xu t : .................................................................73

4.3.1. K t qu ph

ng án 1:...............................................................................73

4.3.2. K t qu ph

ng án 2:...............................................................................74

4.3.3. K t qu ph

ng án 3:...............................................................................76

4.4. Phân tích, l a chon ph
4.4.1. Phân tích các ph
4.4.2. L a ch n ph

ng án: ......................................................................77
ng án ch n .................................................................77

ng án phân b tài nguyên n

c: ......................................79

K T LU N ..............................................................................................................80
KI N NGH .............................................................................................................81
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................. 82
PH L C ................................................................................................................83

DANH M C B NG BI U
B ng 1-1. Nhi t đ trung bình, l n nh t, nh nh t trong tháng, n m. T (0C) .............5
B ng 1-2.
m t ng đ i trung bình, trung bình th p nh t và th p nh t tuy t đ i
tháng, n m. U (%) .......................................................................................................6
B ng 1-3. L ng b c h i trung bình tháng, n m. X (mm) .........................................6
B ng 1-4. T c đ gió trung bình, l n nh t tháng, n m. V (m/s) .................................6
B ng 1-5. S gi n ng trung bình tháng, n m. G (gi )...............................................7
B ng 1-6. Phân ph i m a n m thi t k . X (mm). .......................................................8
B ng 2-1. Di n tích gieo tr ng nông nghi p c a huy n Nh Thanh ........................31
B ng 2-2. Di n tích gieo tr ng nông nghi p c a huy n Nông C ng ........................32
B ng 2-3. Hi n tr ng ch n nuôi các vùng .................................................................32
B ng 2-4. Hi n tr ng khai thác n c c a các c s ..................................................32
B ng 2-5. Hi n tr ng dân s các vùng ......................................................................33
B ng 2-6. Hi n tr ng khai thác n c c a các c s ..................................................33
B ng 2-7. Dòng ch y n m đ n h sông M c (p=85%) ............................................34
B ng 2-11. B ng tính nhu c u n c trong công nghi p ...........................................37
B ng 2-12. Ch tiêu c p n c cho nông thôn, thành th ...........................................37
B ng 2-13. Nhu c u n c cho nông thôn, thành th .................................................38
B ng 2-14. Ch tiêu c p n c cho ch n nuôi ............................................................38
B ng 2-15. Nhu c u n c cho ch n nuôi ..................................................................38
B ng 2-16. Nhu c u n c cho th y s n ....................................................................39
B ng 2-17. Nhu c u n c cho các ngành..................................................................39
B ng 2-18. Tính toán cân b ng n c cho vùng ........................................................40
B ng 3-1. Nhi t đ h Sông M c trong các n m t ng lai theo k ch b n phát th i
trung bình ..................................................................................................................41
B ng 3-1. Di n tích gieo tr ng nông nghi p c a huy n Nh Thanh n m 2020 .......42
B ng 3-2. Di n tích gieo tr ng nông nghi p c a huy n Nh Thanh n m 2030 .......43

B ng 3-3. Di n tích gieo tr ng nông nghi p c a huy n Nông C ng n m 2020 .......43
B ng 3-4. Di n tích gieo tr ng nông nghi p c a huy n Nông C ng n m 2030 .......43
B ng 3-5. D báo dân s các vùng n m 2020...........................................................44
B ng 3-6. D báo dân s các vùng n m 2030...........................................................44
B ng 3-7. D báo ch n nuôi các vùng đ n 2020 ......................................................45
B ng 3-8. D báo ch n nuôi các vùng đ n 2030 ......................................................45
B ng 3-9. D báo di n tích th y s n các vùng đ n 2020..........................................46
B ng 3-10. D báo di n tích th y s n các vùng đ n 2030........................................46
B ng 3-11. B ng tính m c t i t i m t ru ng cho các lo i cây tr ng n m 2020 .....46


B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B

B
B

ng 3-12. Nhu c u n c cho ngành tr ng tr t n m 2020 .......................................47
ng 3-13. B ng tính m c t i t i m t ru ng cho các lo i cây tr ng n m 2030 .....47
ng 3-14. Nhu c u n c cho ngành tr ng tr t n m 2030 .......................................47
ng 3-15. Nhu c u n c cho ngành công nghi p n m 2020 ..................................48
ng 3-16. Nhu c u n c cho ngành công nghi p n m 2030 ..................................48
ng 3-17. Nhu c u n c cho đô th và nông thôn n m 2020..................................48
ng 3-18. Nhu c u n c cho đô th và nông thôn n m 2030..................................49
ng 3-19. Nhu c u n c cho ch n nuôi n m 2020 .................................................49
ng 3-20. Nhu c u n c cho ch n nuôi n m 2030 .................................................49
ng 3-21. Nhu c u n c cho th y s n n m 2020 ...................................................50
ng 3-22. Nhu c u n c cho th y s n n m 2030 ...................................................50
ng 3-23. Nhu c u n c cho các ngành n m 2020.................................................50
ng 3-24. Nhu c u n c cho các ngành n m 2030.................................................51
ng 3-23. L u l ng n c đ n t ng lai ................................................................54
ng 3-24. Tính toán cân b ng n c theo k ch b n trong n m 2020 .......................54
ng 3-25. Tính toán cân b ng n c theo k ch b n trong n m 2030 .......................55
ng 4-1. T l yêu c u n c đ n n m 2020............................................................62
ng 4-2. T l yêu c u n c đ n n m 2030............................................................62
ng 4-3. K t qu tính toán phân b ngu n n c ph ng án 1 ...............................73
ng 4-4. K t qu tính toán phân b ngu n n c ph ng án 2 ...............................76
ng 4-5. K t qu tính toán phân b ngu n n c ph ng án 3 ...............................76


DANH M C HÌNH V
Hình 4-1. S đ cân b ng n c cho vùng .................................................................63
Hình 4-2. Bi u di n dân s và gia t ng dân s c a các khu ......................................64
Hình 4-3. Nhu c u n c cho sinh ho t trong các n m ..............................................64

Hình 4-4. L ng n c h i quy sau khi c p n c sinh ho t ......................................65
Hình 4-5. Nhu c u n c cho công nghi p trong các n m .........................................65
Hình 4-6. L ng n c h i quy sau khi c p n c cho công nghi p ..........................66
Hình 4-7. S l ng gia súc, gia c m trong các n m .................................................66
Hình 4-8. Nhu c u n c cho ch n nuôi cho các n m ...............................................67
Hình 4-9. L ng n c h i quy sau khi c p n c cho ch n nuôi ..............................67
Hình 4-10. Di n tích nông nghi p trong các n m .....................................................68
Hình 4-11. Nhu c u n c t i cho nông nghi p trong các n m ...............................68
Hình 4-12. L ng n c h i quy sau khi c p n c cho nông nghi p ........................69
Hình 4-13. Di n tích th y s n trong các n m ...........................................................69
Hình 4-14. Nhu c u n c t i cho th y s n trong các n m .....................................70
Hình 4-15. L ng n c h i quy sau khi c p n c cho th y s n ..............................70


DANH M C CH

VI T T T

TNN

Tài nguyên n

TNMT

Tài nguyên môi tr

KTTV

Khí t

N – CP

Ngh đ nh Chính ph

TT

Thông t

KT – XH

Kinh t - xã h i

ND

N

GDP

T ng s n ph m trong n

KCN

Khu công nghi p

CCN

C m công nghi p

QH

Quy ho ch

GTTT

Giá tr t ng thêm

UNICEF

Qu nhi đ ng liên h p qu c

ADB

Ngân hàng phát tri n châu Á

ODA

Ngu n v n h tr chính th c bên ngoài

XDCB

Xây d ng c b n

KBTTN

Khu b o t n thiên nhiên

cd

c
ng

ng th y v n

iđ t
c


1

PH N M

U

I. Tính c p thi t c a đ tài:
Bi n đ i khí h u (B KH) là m t trong nh ng thách th c l n nh t đ i v i nhân
lo i trong th k 21. Hi n nay trên th gi i đã có nhi u nghiên c u v B KH tác
đ ng đ n các l nh v c và đ i s ng c a con ng

i. K t qu nghiên c u đã ch ra r ng

B KH s tác đ ng nghiêm tr ng t i s n xu t, đ i s ng và môi tr
toàn c u, đ c bi t là l nh v c nông nghi p s d b t n th

ng trên ph m vi

ng nh t.

Vi t Nam trong kho ng 50 n m qua, khí h u đã và đang di n bi n theo chi u
h

ng c c đoan. C th , l

ng m a t ng m nh vào mùa l và gi m vào mùa ki t

cùng v i nhi t đ trung bình n m đã t ng kho ng 0,5-0,7 0C. T đó làm t ng các
thiên tai l l t và h n hán ngày càng kh c li t nh h n hán n m 2008 và l tháng 10
n m 2010. Hi n nay, có r t ít nghiên c u v
thu l i nói chung và h th ng t

nh h

ng c a B KH t i h th ng

i nói riêng, đ c bi t là khu v c t nh Thanh Hóa

m t trong nh ng t nh có n n s n xu t nông nghi p là ch y u thì nghiên c u v
h

ng c a bi n đ i khí h u đ n h th ng t

nh

i và đ c bi t là h th ng h ch a đang

r t ít.
H ch a n

c Sông M c có nhi m v c p n

Thanh và Nông C ng và k t h p c p n

c t

c phát đi n. H đ

i cho hai huy n Nh
c xây d ng n m 1977,

khi thi t k ch a đ c p đ n y u t bi n đ i khí h u. Nh ng n m g n đây bi n đ i
khí h u đã nh h

ng x u đ n vi c đi u hành c a h ch a. M t khác, theo đà phát

tri n c a xã h i thì di n tích t

i c a h ch a ngày càng t ng, các khu công nghi p

m c lên ngày càng nhi u, gây khó kh n và nh ng thách th c cho vi c cung c p
n

c c a h th ng th y l i h ch a n

c Sông M c.

Vì v y, m c đích nghiên c u c a đ tài “Nghiên c u các gi i pháp phân b
tài nguyên n

cd

i tác đ ng c a bi n đ i khí h u và phát tri n kinh t - xã h i

c a h th ng th y l i h ch a n

c Sông M c t nh Thanh Hóa” là h t s c c n

thi t nh m giúp cho các nhà qu n lý có m t cách nhìn t ng th đ đ a ra nh ng
chính sách khai thác và s t ng h p ngu n n
- xã h i trong toàn h th ng.

c cho các ngành đ phát tri n kinh t


2

II. M c đích và ph m vi nghiên c u c a đ tài:
+ M c đích:
Trên c s phân tích, tính toán, đánh giá các nhân t

nh h

ng c a B KH và

phát tri n kinh t - xã h i t i h th ng công trình thu l i thu c h th ng h ch a
Sông M c, qua đó tác gi đ xu t các gi i pháp phân b s d ng tài nguyên n

c

c a h th ng đ phát tri n kinh t - xã h i h th ng th y l i h ch a Sông M c ,
nh m m c tiêu phát tri n b n v ng n n kinh t - xã h i c a vùng.
+ Ph m vi nghiên c u:

Hai huy n Nh Thanh và Nông C ng t nh Thanh Hóa
III. C u trúc c a đ tài:
tài g m 5 ch

n

ng sau đây:

+ Ch

ng 1: T ng quan v vùng nghiên c u và l nh v c nghiên c u liên quan

+ Ch

ng 2: Nghiên c u c s khoa h c và th c ti n đ tính toán cân b ng

c cho h th ng th y l i h ch a n
+ Ch

ng 3.

đ n cân b ng n
+ Ch

c Sông M c

ánh giá tác đ ng c a B KH và phát tri n kinh t - xã h i đ n

c c a h ch a Sông M c t nh Thanh Hóa

ng 4:

xu t các gi i pháp phân b tài nguyên n

cd

i tác đ ng c a

bi n đ i khí h u và phát tri n kinh t - xã h i cho h th ng th y l i h ch a n
Sông M c t nh Thanh Hóa

c


3

CH

NG 1 :

T NG QUAN V VÙNG NGHIÊN C U VÀ
L NH V C NGHIÊN C U LIÊN QUAN
1.1. T ng quan v vùng nghiên c u:
1.1.1. i u ki n t nhiên:
a)

i u ki n t nhiên:

Sông Yên (còn g i là sông M c, có nhánh đ
trong nh ng dòng sông l n

L

ng (huy n Nh

X

ng và đ ra bi n

c g i là sông Nhà Lê) là m t

t nh Thanh Hóa,Vi t Nam. Sông b t ngu n t Bình

Xuân) ch y qua các huy n Nh
ông t i c a L ch Ghép

Thanh, Nông C ng, Qu ng

gi a hai huy n Qu ng X

ng

và T nh Gia. Sông dài 94,2 km, trong đó có 50 km ch y qua vùng r ng, núi và h n
40 km ch y qua vùng đ ng b ng. Di n tích l u v c sông Yên là 1.996 km² (đ ng
b ng và bán s n đ a chi m 49,5%, di n tích r ng núi chi m 45,2%). T ng l

ng

dòng ch y c a sông Yên vào mùa l là 961×106 m³, vào mùa ki t là 185×106 m³.
Sông Yên có 4 chi l u chính là sông Nh m (dài 66,9 km), sông Hoàng (81
km), sông Th Long (50,4 km), và sông Lý.

C n ph i nói thêm r ng, trong b n chi l u c a sông Yên thì sông Lý là m t
trong nh ng công trình th y l i đ
cung c p m t ngu n n

c đào t cu i đ i Lê và đ u đ i Nguy n nh m

c đ y đ cho ho t đ ng s n xu t c a ng

i dân vùng đ ng

b ng h l u c a sông Yên. Ngoài ra nó còn có tác d ng đ chia s dòng n
sông chính đ tránh thi t h i v ng
h

cl v i

i và c a cho nhân dân vùng ven bi n ch u nh

ng tr c ti p t sông Yên.
Ngoài cái tên Sông Yên, ng

i ta còn g i đo n h l u c a con sông này b ng

Sông Ghép. Vì v y cái tên sông Yên ch có l u trong các s sách và nh ng ng

i

cao tu i m i bi t. Sông Ghép g n li n v i chi c c u Ghép n i li n hai thôn Nam
Châu (Xã H i Châu) c a huy n T nh Gia và hai thôn Ng c Trà xã Qu ng Trung c a
Huy n Qu ng X

ng trên tuy n qu c l 1A, n i đã t ng ch ng ki n nh ng đ t bom

c a đ qu c M trong hai l n m r ng phá ho i mi n B c n
b đ ra bi n ông

L ch Ghép, gi a dòng sông tr

c ta. T i đo n chu n

c đây còn l u gi hai xác máy

bay c a M b b n r i t i đây. Ch đó ngày nay dòng sông t o thành m t vùngcù


4

lao chia đôi dòng sông Yên tr

c khi h p l i và đ ra bi n

ông. Cù lao này n m

gi a m t bên là thôn Yên Châu và thôn B c Châu c a xã H i Châu (T nh Gia) và
m t bên là thôn Mom (hay còn g i là làng Mom) c a xã Qu ng Nham (Qu ng
X

ng).
H ch a n

c Sông M c đ

c xây d ng n m 1977 và đ a vào khai thác n m

1981. Sông M c là m t nhánh ph n th
19o31' V đ B c và 105o31' Kinh đ

ng ngu n Sông Yên.V trí đ p chính

ông thu c đ a ph n xã H i Long, H i Vân

huy n Nh Thanh, t nh Thanh Hóa.
L u v c gi i h n t 19o28' ÷ 19o41' V đ B c và 105o25' ÷ 105o35' Kinh đ
ông
Lòng h n m trong vùng đ i và núi th p. Các dãy núi bao quanh khu v c h
phía

ông và Nam có cao đ t 200 đ n 400, phía Tây có cao đ t 150 đ n 400,

m t s ít ch đ n 700m. L u v c 236 km2 trong đó có 16,023 km2 thu c v
Gia B n En đ

n Qu c

c b o t n khá t t, các khu v c khác thu c vùng núi Nh Xuân,

Ngh An c ng đ

c b o v đã và đang tái sinh t t. Toàn b trong l u v c không có

nhà máy công nghi p, dân c

thu n nông nên môi tr

ng t

H có h n 20 hòn đ o l n nh và cùng v i V

ng đ i n đ nh.

n qu c gia B n En t o nên

c nh quan thiên nhiên tuy t đ p.
b)

c đi m khí h u:

Khí h u Thanh Hóa nói chung, vùng h Sông M c nói riêng mang đ c đi m
chung c a ch đ khí h u nhi t đ i gió mùa, vùng chuy n ti p gi a khí h u B c b
và khu 4 c . Trong n m khí h u phân thành 2 mùa rõ r t: Mùa nóng và mùa l nh (
mùa m a và mùa khô).
Mùa m a t tháng VIII đ n tháng XI (4 tháng), l
l

ng m a chi m (80 ÷ 85)%

ng m a n m. M t khác mùa m a là mùa có nhi u ho t đ ng m nh c a nhi u

hình th th i ti t nguy hi m, ph c t p và r t khác nhau nh Bão, ATN , h i t
nhi t đ i, áp cao l nh, áp th p nóng v.v... nên th

khi có bão th

ng gây ra m a l l n.

ng gây ra m a l n trên di n r ng v i l

ng m a (200 ÷ 500)mm, gió

m nh v i t c đ (45 ÷ 55)m/s, đ c đi m gió gi t và chuy n h
n m Thanh Hóa ch u tr c ti p m t tr n bão th
48% và ch u nh h

c bi t

ng. Bình quân hàng

ng xu t hi n vào tháng IX chi m

ng 3,3 tr n bão xu t hi n vào tháng VIII, IX và tháng X. Nhìn


5

chung đ u mùa th

ng bão nh ho c áp th p nhi t đ i; Cu i mùa th

ng bão l n

ho t đ ng m nh trên di n r ng.

Mùa khô t tháng XII đ n tháng VII (8 tháng). Mùa khô dài, ít m a, n ng
nóng, gió nhi u d n đ n kh n ng b c h i l n.
u mùa th
Hoa h

ng xuyên b sung và t ng c

ng B c- ông B c nên khí h u th

ng áp cao l nh t l c đ a Trung

ng khô hanh, ít m a.

Gi a mùa do k t h p áp cao ph Bi n đông t o ra m a phùn kéo dài, nên khí
h u l nh và m

t.

Cu i mùa do ho t đ ng m nh c a gió mùa Tây-Nam t v nh Ben-Gan qua
Lào r i v

t dãy Tr

ng S n, do th ng giáng đo n nhi t m t n ng l

cao đông t l i gây m a phía Tây Tr

ng khi lên

ng S n, h i nóng b c lên nên khi sang

vùng Thanh Hóa t o thành gió Tây khô nóng.
c bi t ho t đ ng c a gió Tây xu t hi n vào tháng V đ n tháng VII, cao
đi m vào cu i tháng VI và đ u tháng VII. M i đ t gió Tây khô nóng th ng t
(1 ÷ 4) ngày, có đ t (5 ÷ 7) ngày, th m chí kéo dài 12 ngày (16 ÷ 27 / 6 / 1973) t i
Nh Xuân.
Nh ng đ c tr ng khí h u ch y u trong vùng đo đ

c t i Tr m khí h u Nh

Xuân th ng kê đ c nh sau:
* Nhi t đ không khí: T (0C).
Thu c khu v c nhi t đ i gió mùa có n n nhi t đ khá cao. Nhi t đ trung
bình nhi u n m 23,1oC. Mùa ông nhi t đ trung bình tháng gi m xu ng d i
20oC. Tháng 1 là tháng l nh nh t trong n m. Có lúc nhi t đ t i th p xu ng đ n
3,1oC (02/01/1974). B c sang các tháng mùa hè nhi t đ t ng cao trung bình tháng
trên 25oC.
T tháng V đ n tháng VII là nh ng tháng nóng nh t trong n m, có khi nhi t
đ t i cao lên đ n 41,7oC (12/5/1966). Nhi t đ trung bình, l n nh t, nh nh t trong
tháng, n m nh b ng 1-1.
B ng 1-1. Nhi t đ trung bình, l n nh t, nh nh t trong tháng, n m. T (0C)
Tháng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

To Bq

16,5 17,3 20,0 23,6 27,3 28,6 28,9 27,8 26,5 24,2 20,8 17,9 22,6

To max

32,9 35,0 37,3 38,9 41,7 40,1 40,1 39,0 35,8 35,6 31,6 30,5

41,7

To min

3,1

3,1

6,1

7,3

12,0 16,9 18,9 21,2 21,7 18,0 13,9

8,7

3,8


6

*

m không khí: U (%).
mt

m

ng đ i trung bình nhi u n m 85%. Ba tháng mùa Xuân là th i k

t nh t trong n m, đ

Thu và đ u mùa

m trung bình có tháng đ t 90%. Các tháng cu i mùa

ông là th i k khô h n nh t trong n m.

nh t trung bình tháng xu ng d
tháng, n m ghi trong b ng d
mt

i 60%.

m t

mt

ng đ i th p

ng đ i trung bình, th p nh t

i đây:

ng đ i trung bình, trung bình th p nh t và th p nh t tuy t đ i tháng,

n m nh b ng 1-2.
mt

B ng 1-2.

ng đ i trung bình, trung bình th p nh t và th p nh t tuy t đ i
tháng, n m. U (%)

Tháng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

U Bq (%)

86

88

90

88

84

82

81

85

86

84

83

83

85

U min (%)

68

73

75

72

59

58

57

65

67

62

59

64

57

* B c h i: Z (mm).
L

ng b c h i đo b ng

896mm. L

ng b c h i đ

ng Piche th ng kê đ

c t ng cao vào các tháng V đ n tháng VII và gi m th p

vào các tháng mùa xuân t tháng I đ n tháng III. L
n mđ

c ghi

ng b c h i trung bình tháng,

b ng 1-3.

B ng 1-3. L

ng b c h i trung bình tháng, n m. X (mm)

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

T ng

9,4

7,3

8,1

10,1

19,2

24,5

25,9

16,7

13,0

15,4

15,3

13,7

178,7

Tháng
Z(mm)

c bình quân nhi u n m

* Gió: V (m/s).
H
ông th

ng gió th nh hành trong mùa Hè là gió Tây Nam và
ng có gió B c và

ông Nam, vào mùa

ông B c. T c đ gió trung bình t i tr m Nh Xuân:

1,5 m/s. T c đ gió l n nh t > 20 m/s. T c đ gió trung bình, l n nh t tháng, n m

ghi trong b ng d

i đây.

B ng 1-4. T c đ gió trung bình, l n nh t tháng, n m. V (m/s)
Tháng

1

V Bq (m/s)

1,4 1,4 1,3

V max (m/s) 12

2
12

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

1,4

1.8

1,8

1,8

1,5

1,5

1,6

1,4

1,3

1,5

>20 >20 >20 >20 >20 >20 >20 >20 >20 >16 >20


7

* N ng: G (gi ).
S gi n ng trung bình nhi u n m 1764,7 gi . Các tháng mùa Hè, tù tháng 5
đ n tháng 10, là nh ng tháng n ng nh t trong n m (kho ng 160 - 200 gi m i
tháng). Tháng 2 và tháng 3 là các tháng r t ít n ng (ch đ t trên 40 - 50 gi m i
tháng). S gí n ng trung bình tháng, n m cho trong b ng d

i đây.

B ng 1-5. S gi n ng trung bình tháng, n m. G (gi )
Tháng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

Gi (h)

76,5

40,8

55,4

120,5

221,6

211,19

257,3

187,2

174

165,5

126,7

115

1751,69

* M a: X (mm).
Lân c n l u v c h Sông M c có nhi u tr m quan tr c m a, trong s đó tr m
Nh Xuân, Yên M có s li u t ng đ i đ y đ và g n l u v c h có th dùng
trong tính toán.
Th ng kê chu i s li u t i các tr m này sau khi c p nh t đ n 2012, l

ng m a

bình quân t i các tr m nh sau:
L

ng m a bình quân tr m Nh Xuân (1964-2012): Xtb=1702,5mm;

L

ng m a bình quân tr m Yên M (1961-2012): Xtb=1690,8mm;

L

ng m a trung bình 2 tr m này là 1696,7mm. Tr m Nh Xuân g n l u v c

h nh t do v y có th l y l y l

ng m a bình quân l u v c theo tr m Nh

Xuân là

1702,5mm. K t qu này phù h p v i b n đ đ ng tr m a n m khu v c (t 16002000mm).Phân tích xu th chu i l
th y t ng l

ng m a t i tr m Nh Xuân t 1964-2012 cho

ng m a n m đang có xu h

ng gi m.

S d ng ph ng pháp n m đ i bi u đ ti n hành phân ph i l ng m a n m
thi t k , d a vào chu i tài li u m a n m tr m Nh Xuân t n m 1964-2012 ch n
các n m có l ng m a x p x b ng các n m thi t k và có phân ph i b t l i cho
canh tác nông nghi pt ng ng v i n m nhi u n c (t n su t P=25%), n m n c
trung bình (t n su t P=50%) và n m ít n
đ

c (t n su t P=75%).

K t qu tính phân ph i m a n m thi t k
c trình bày trong b ng và hình v sau:

ng v i các t n su t 25%,50%,75%

8

B ng 1-6. Phân ph i m a n m thi t k . X (mm).
N m
B

T n su t

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

8,2

20,4

11,7

159,7

210,6

225,3

147,5

182,8

545,5

216,6

232,7

16,1

1977,0

P=50%

1984
1999

12,4

10,0

42,8

83,7

270,0

128,8

138,9

222,2

40,1

582,7

120,1

33,7

1685,5

P=75%

1966

51,6

16,0

86,2

12,6

256,6

97,6

22,9

139,2

50,9

479,5

159,8

33,7

1406,7

P=25%

+

c đi m th y v n.

Dòng ch y trong n m là s n ph m c a khí h u. Phù h p v i ch đ m a, dòng
ch y phân thành 2 mùa (mùa m a l và mùa ki t).
Theo tài li u th c đo dòng ch y Tr m Xuân Th
tháng 8 - tháng 10 (trong 3 tháng mùa l ) t ng l
t ng l

ng dòng ch y chi m (65 - 70)%

ng dòng ch y c n m. Tháng l n nh t tháng 9 chi m t i 29,4% t ng l

dòng ch y, tháng nh nh t tháng 3 chi m 1.4% l
hi n th p nh t trong n m th
1.1.2.

ng và Xuân Cao: mùa l t
ng

ng dòng ch y, dòng ch y xu t

ng vào đ u tháng 4.

c đi m dân sinh, kinh t , xã h i:

Di n tích trong vùng ch y u là r n n

c. Hàng n m đ a ph

ng ph i đ i m t

v i không ít nh ng khó kh n do thiên tai bão l t, gây m t mùa c c b trên di n tích
ch a có các công trình th y l i đ ph c v cho tiêu úng khi l l t vào mùa m a.
Ngoài khó kh n mang tính đ c thù riêng này, vùng còn ph i đ i m t v i nhi u
nh ng khó kh n khác nh : Xu t phát đi m v kinh t còn th p so v i m t s đ a
ph

ng trong t nh, k t c u h t ng ch a đ

c đ u t đ ng b , nh t là các công trình

th y l i ph c v cho tiêu úng, t l h nghèo còn cao so v i các huy n đ ng b ng
trong t nh, giá c th tr

ng, tình hình suy thoái kinh t nói chung v,v..

Là m t huy n thu n nông kinh t khó kh n, ngu n l c đ xây d ng k t c u h
t ng đ phát tri n kinh t thì là khá l n so v i kh n ng. V n đ làm th nào đ
ng

i nông dân có vi c làm và t ch c s n xu t kinh doanh có hi u qu , t ng thu

nh p c i thi n đ i s ng, đây là m c tiêu vô cùng khó kh n đ i v i vùng. Mu n nâng
cao đ

c đ i s ng v t ch t thì ph i chuy n d ch đ

c c c u lao đ ng thông qua

vi c phát tri n Doanh nghi p, ti u th công nghi p g n v i đào t o ngh cho ng

i

lao đ ng mà v n d nông dân ch quen s n xu t nông nghi p.
t ng thêm thu nh p cho ng

i dân, huy n đã t o m i đi u ki n đ phát

tri n doanh nghi p, khôi ph c ngh và du nh p thêm ngh ti u th công nghi p, đào
t o lao đ ng v a th c hi n ph

ng châm "ly nông không ly h

ng’’ v a v n đ ng


9

nhân dân tham gia đi lao đ ng
dân đ

n

c ngoài. S n xu t phát tri n đ i s ng c a nhân

c c i thi n, lãnh đ o huy n Nông C ng đã có nhi u gi i pháp tranh th s

h tr các ngu n l c c a t nh, huy n, xã, t o ra s đ ng thu n trong nhân dân huy
đ ng s đóng góp c a nhân dân đ u t các công trình giao thông, th y l i, h th ng
đê đi u, h đ p đ ph c v cho t

i tiêu và phòng ch ng thiên tai, khai thác ti m

n ng l i th c a vùng tri u khi h th ng đê đi u đã đ

cđ ut .

Cùng v i vi c phát tri n kinh t thì trên l nh v c v n hóa xã h i, qu c phòng
an ninh đ

c quan tâm nên thi t ch v n hóa, th thao, m ng l

b nh vi n, tr m y t t ng b

cđ

i tr

ng l p h c,

c chu n hóa.

T khi có h th ng sông M c ra đ i đã c t gi m đ
Nông C ng, ch đ ng hoàn toàn n

ct

c l l t c b n c a vùng

i nên vi c canh tác cây tr ng đ

c ch

đ ng, s n xu t nông nghi p trong khu v c phát tri n, đã t ng v , đa d ng cây, con
trong s n xu t, s n ph m nông nghi p dôi d và đ

c xu t ra ngoài.

Công nghi p trong khu v c phát tri n ch m, hi n t i có 3 nhà máy công
nghi p là Nhà máy Gi y Lam S n, Nhà máy

ng Nông C ng, Nhà máy ch bi n

hoa qu Nh Thanh. Các nhà máy quy mô còn nh , s n l

ng th p.

Hi n nay m t s ngành ngh b t đ u phát tri n, c s h t ng ngày m t m
r ng , đ i s ng nhân dân d n đ
xã h i v n gi đ

c nâng cao. Tính đ n n m 2013 tình hình kinh t –

c n đ nh và đ t nhi u k t qu t t.

T c đ t ng tr

ng kinh t đ t 13,5% đ t k ho ch đ ra, t ng 1,9% so v i

cùng k . C c u kinh t : nông, lâm, th y s n 31,4%; công nghi p, xây d ng 35,9%;
d ch v 32,7% (k ho ch 31,2%; 34,9%; 33,9%). GDP bình quân đ u ng

iđ t

13,5 tri u đ ng/n m.
S n xu t nông nghi p đ t k t qu khá, t c đ t ng tr

ng t ng 3,9% so v i

cùng k . T ng di n tích gieo tr ng 8.597ha (đ t 96% k ho ch n m, t ng 1% so v i
cùng k ); trong đó: cây lúa di n tích gieo tr ng là 7.523 ha, n ng su t 57 t /ha, s n
l

ng 42.881 t n; cây ngô 1.074 ha, n ng su t 41,5 t /ha, s n l

s nl

ng l

ng 4.457t n, t ng

ng th c có h t 47.338 t n (đ t 96,1% k ho ch n m. T ng 0,7% so v i

cùng k )…

S n xu t công nghi p và ti u th công nghi p có b

c t ng tr

ng khá, các

s n ph m ch l c đ u t ng so v i cùng k . Giá tr s n xu t công nghi p n m 2013


10

đ t 140,99 t đ ng (t ng 24,1% so v i cùng k ); trong đó giá tr s n xu t công
nghi p ngoài qu c doanh

c đ t 50,38 t đ ng (đ t 114 k ho ch n m, t ng 25,2%

so v i cùng k ); các làng ngh truy n th ng nh nón lá, d t chi u, mây tre đan…
ti p t c phát tri n.
Ð c bi t trong n m 2013, UBND huy n th c hi n t t công tác dân v n trên
m i l nh v c đ t hi u qu t t, th c hi n m i quan h gi a Th
Ð ng y, HÐND, các ban, ngành, đoàn th , tranh th s

ng tr c UBND v i

ng h , giúp đ c a các

c p, các ngành… Tích c c đ i m i l l i làm vi c trong ch đ o đi u hành theo
h

ng ch đ ng, linh ho t, HÐH; đ y m nh c i cách hành chính, t ng c

trách nhi m c a ng

ng vai trò

i đ ng đ u, phát huy vai trò ch đ ng c a các thành viên

UBND trong gi i quy t công vi c đ

c phân công: th c hi n t t ch đ ‘m t c a’

trong công tác xây d ng chính quy n và c i cách hành chính.
V i ph
n

ng châm ‘đ u t t p trung có tr ng tâm, d t đi m’ k t h p ‘Nhà

c và nhân dân cùng làm’ h th ng đi n – đ

thông, n

c s ch đ

nông thôn theo h
V i ch tr

ng – tr

ng – tr m, m ng l

i vi n

c đ u t xây d ng nâng c p và đang làm đ i thay rõ r t b m t
ng công nghi p hóa, hi n đ i hóa.

ng t ng b

c xây d ng huy n Nông C ng hi n đ i theo h

ng

hi n đ i hóa, công nghi p hóa, Ð ng b và nhân dân trong huy n đoàn k t, ph n
đ uv
ch ng đ

t qua m i khó kh n th thách, ti p t c l p nhi u thành tích h n n a trong
ng m i, xây d ng quê h

lên t m cao m i trong t

ng ngày càng giàu đ p, ph n đ u đ a huy n

ng lai.

1.1.3. Khái quát v h th ng th y l i và nhu c u dùng n

c trong vùng:

a) Khái quát v h th ng th y l i:
Công trình đ u m i h ch a n

- H ch a n
-

c Sông M c g m các h ng m c:

c có dung tích toàn b 253 tri u m3.

p đ t ng n sông mái th

ng l u đ

c b o v b ng đá lát và bê tông đ t i

ch .
- C ng l y n

c ch y có áp k t h p phát đi n b ng ng thép đ

D=245cm dày 12mm.
- Tràn x l có c a van đi u ti t g m 2 c a bxh = 2x(4.0x5.0) m
C p công trình đ u m i: C p II.

ng kính


11

Các thông s k thu t chính công trình đ u m i:
Các thông s

No

nv

Tr s

I - Các thông s c a h ch a
M c n c dâng bình th ng (MNDBT)
M c n c ch t (MNC)
M c n c l thi t k ( H p=1% )
Dung tích toàn b
Dung tích hi u ích
Dung tích ch t
Di n tích m t H ng v i MNDBT
Di n tích m t H ng v i MNC
b) Hi n tr ng công trình th y l i:

14
15
16
17
18
19
20
21

+

m
m

m
106m3
106m3
106m3
ha
ha

p đ t: Hi n t i đ p làm vi c bình th

ng. Mái th

33.00
18.00
37.70
253
187
13
2535
375

ng l u đ p đ

c gia c

b ng bê tông c t thép t c v i cao trình (+28.5m) đ n cao trình đ nh đ p, m t đ p
đ

c r i nh a qua quá trình s d ng m t đ

ng b h ng, đã đ

cách đ p đ t c p ph i b o đ m xe nh qua l i bình th
qua đ p, mái h l u b trí đ ng đá thoát n
th

ng, n

c

ng, c m xe tr ng t i l n đi

cao trình (+16.50m) làm vi c bình

c ch y ra nh và trong. Toàn b mái HL đ p không phát hi n th y t

m i, s t l , lún, th m l u, h th ng rãnh thoát n
c đ

c x lý t m b ng

c làm vi c bình th

ng, các cây

c d n s ch.
+ C ng l y n

c:

c làm b ng ng thép, đo n gi a có hi n t

ng chuy n v

khi c a van h l u đóng. Nhà tháp, máy đóng m c a van ph ng 2V 50.
+ Tràn x l : Hi n t i v n làm vi c bình th

ng

+ Kênh Chính: Kênh lát có t ng chi u dài là 5000m, d c kênh có 5 đ u m i là
c ng l y n

ct

i cho các h dùng n

c.

+ Kênh Nam: T ng chi u dài 22,3 Km và đã kiên c đ
có 9 đ u m i là c ng l y n

ct

i cho các h dùng n

c.

+ Kênh B c: T ng chi u dài là 8,3 Km, đã kiên c đ
c) Nhu c u dùng n
H ch a n
+

c 20,3 Km, d c kênh

c 7,3 Km.

c trong vùng:

c Sông M c có nh ng nhi m v sau:

mb on

ct

i 2 v vùng 24 xã t h u ng n Sông Nh m đ n t ng n

sông Th Long v i t ng di n tích ru ng tr ng tr t là 11.344 ha


12

+ C t gi m l Sông M c do đó gi m nh m t ph n n

cn

c l Sông Yên,

Sông Nh m, Sông Hoàng, Gi m di n tích b m tiêu úng cho 4.500 ha.
+C pn

c cho sinh ho t, phát đi n k t h p v i nuôi tr ng th y s n.

1.2. T ng quan v l nh v c nghiên c u:
1.2.1. Tình hình bi n đ i khí h u trên th gi i:
S bi n đ i khí h u (B KH) toàn c u đang di n ra ngày càng nghiêm tr ng.
Bi u hi n rõ nh t là s nóng lên c a trái đ t, là b ng tan, n
hi n t

ng th i ti t b t th

dài… d n đ n thi u l
ng

c bi n dâng cao; là các

ng, bão l , sóng th n, đ ng đ t, h n hán và giá rét kéo

ng th c, th c ph m và xu t hi n hàng lo t d ch b nh trên

i, gia súc, gia c m…
Có th th y tác h i theo h

m cn

ng nóng lên toàn c u th hi n nh sau: gia t ng

c bi n, b ng hà lùi v hai c c, nh ng đ t nóng, bão t và l l t, khô h n,

tai bi n, suy thoái kinh t , xung đ t và chi n tranh, m t đi s đa d ng sinh h c và
phá hu h sinh thái. Nh ng minh ch ng cho các v n đ này đ

c bi u hi n qua

hàng lo t tác đ ng c c đoan c a khí h u trong th i gian g n đây nh đã có kho ng
250 tri u ng
Các n

ib

nh h

ng b i nh ng tr n l l t

Nam Á, châu Phi và Mexico.

c Nam Âu đang đ i m t nguy c b h n hán nghiêm tr ng d d n t i nh ng

tr n cháy r ng, sa m c hóa, còn các n
tr n l l t l n, do m c n

c Tây Âu thì đang b đe d a x y ra nh ng

c bi n dâng cao c ng nh nh ng đ t b ng giá mùa đông

kh c li t. Nh ng tr n bão l n v a x y ra t i M , Trung Qu c, Nh t B n, n
nguyên nhân t hi n t
thu đ

ng trái đ t m lên trong nhi u th p k qua. Nh ng d li u

c qua v tinh t ng n m cho th y s l

nh ng s tr n bão, l c c
M , tây nam Thái Bình D

ng các tr n bão không thay đ i,

ng đ m nh, s c tàn phá l n đã t ng lên, đ c bi t
ng, Ân

D

ng, b c

i Tây D

c u v i xác su t lên t i 90%.cho th y s có ít nh t 3 t ng
l

...có

B c

ng. M t nghiên

i r i vào c nh thi u

ng th c vào n m 2100, do tình tr ng m lên c a Trái đ t.
S nóng lên c a Trái đ t, b ng tan đã d n đ n m c n

kho ng th i gian 1962 - 2003, l

ng n

c bi n dâng cao. N u

c bi n trung bình toàn c u t ng

1,8mm/n m, thì t 1993 - 2003 m c t ng là 3,1mm/n m. T ng c ng, trong 100 n m
qua, m c n

c bi n đã t ng 0,31m. Theo quan sát t v tinh, di n tích các l p b ng


13

B c c c, Nam c c, b ng

Greenland và m t s núi b ng

Trung Qu c đang d n

b thu h p. Chính s tan ch y c a các l p b ng cùng v i s nóng lên c a khí h u các
đ id

ng toàn c u (t i đ sâu 3.000m) đã góp ph n làm cho m c n

c bi n dâng

cao. D báo đ n cu i th k XXI, nhi t đ trung bình s t ng lên kho ng t 2,0 4,5oC và m c n

c bi n toàn c u s t ng t 0,18m - 0,59m. Vi t Nam là 1 trong 4

n

ng n ng n nh t c a s B KH và dâng cao c a n

c ch u nh h

Theo th ng kê, s đ t không khí l nh nh h

c bi n.

ng đ n Vi t Nam gi m rõ r t

trong vòng 2 th p k qua. T 29 đ t m i n m (t 1971 - 1980) xu ng còn 15 - 16
đ t m i n m t 1994 - 2007. S c n bão trên bi n
c ng ngày càng ít đi nh ng ng

ông nh h

c l i s c n bão m nh có chi u h

mùa bão k t thúc mu n, qu đ o c a bão tr nên d th
h

ng đ n n

c ta

ng t ng lên,

ng và s c n bão nh

ng đ n khu v c Nam Trung b , Nam b ngày càng t ng. Bên c nh đó, s ngày

m a phùn

mi n B c gi m m t n a (t 30 ngày/n m trong th p k 1961 - 1970

xu ng còn 15 ngày/n m trong th p k 1991 - 2000). L
nh t quán gi a các vùng, h n hán có xu h

ng m a bi n đ i không

ng m r ng, đ c bi t là

Trung b (trong đó có Khánh Hòa), d n đ n gia t ng hi n t
Hi n t

ng El Nino và La Nina nh h

khu v c Nam

ng hoang m c hóa.

ng m nh đ n n

c ta trong vài th p k

g n đây, gây ra nhi u đ t n ng nóng, rét đ m rét h i kéo dài có tính k l c. D đoán

vào cu i th k XXI, nhi t đ trung bình n

c ta t ng kho ng 300 C và s t ng s

đ t và s ngày n ng nóng trong n m; m c n
d n đ n nhi u hi n t
h n hán. N
h

ng b t th

c bi n s dâng cao lên 1m.

ng c a th i ti t.

c ng m, n

xu t nông - công nghi p. N u n
ven bi n mi n Trung s ch u nh h

c m n vào n i đ a, nh

c sinh ho t c ng nh n

c và đ t s n

c bi n dâng lên 1m s làm m t 12,2% di n tích

đ t là n i c trú c a 23% dân s (17 tri u ng
c an

c bi t là tình hình bão l và

c bi n dâng d n đ n s xâm th c c a n

ng tr c ti p đ n ngu n n

i u này

i) c a n

ng n ng n c a hi n t

c ta. Trong đó, khu v c
ng B KH và dâng cao

c bi n. Riêng đ ng b ng sông C u Long, d báo vào n m 2030, kho ng

45% di n tích c a khu v c này s b nhi m m n c c đ và gây thi t h i mùa màng
nghiêm tr ng do l l t và ng p úng. N u không có k ho ch đ i phó, ph n l n di n
tích c a đ ng b ng sông C u Long s ng p tr ng nhi u th i gian trong n m và thi t
h i

c tính s là 17 t USD.


14

B KH còn kéo theo s thay đ i c a th i ti t, nh h

ng tr c ti p đ n cây

tr ng, s n xu t nông, lâm, công nghi p và nuôi tr ng, đánh b t th y - h i s n.
bi t là s xu t hi n c a d ch b nh và khan hi m v l
s có kho ng 1,8 t ng
b suy dinh d

ng th c, n

i trên th gi i s khó kh n v n

ng vì thi u l

ng th c do nh h

c

c ng t. D báo,

c s ch và 600 tri u ng

i

ng c a B KH toàn c u trong

nh ng n m t i.
1.2.2. Tình hình bi n đ i khí h u Vi t Nam:
Vi t Nam là m t trong nh ng n

c ch u nh h

ng n ng n c a BDDKH.

B KH gây nguy h i cho t t c m i sinh v t s ng trên toàn c u. Vì th B KH là
m t v n đ hi n đang đ

c các n

nh vào vi c tuyên truy n cho ng
a) Xu th bi n đ i khí h u
Nhi t đ

c trên th gi i quan tâm sâu s c.

góp ph n

i dân nh n th c rõ h n v th m h a c a B KH.
Vi t Nam:

các vùng phía b c t ng nhanh h n các vùng phía nam, nhi t đ

các vùng ven bi n t ng ch m h n các vùng sâu h n trong l c đ a.

n cu i th k

21 nhi t đ có th t ng thêm t 4 đ n 4,5 0C theo k ch b n cao nh t và 2 đ n 2,20C
theo k ch b n th p nh t, Biên đ dâng cao m c n
t t c các k ch b n, m c dù v y c ng ch là t

c bi n

n

c ta là khá l n theo

ng ho c th p h n chút ít so v i d

báo c a IPCC n m 2007.
B KH kéo theo hi n t

ng El Nino, làm gi m đ n 20 – 25% l

ng m a

khu v c mi n Trung – Tây Nguyên, gây ra h n hán không ch ph bi n và kéo dài
mà th m chí còn gây khô h n th i đo n ngay trong th i gian El Nino. Tác đ ng này
Nam Trung B l n h n B c Trung B , B c Tây Nguyên l n h n Nam Tây
Nguyên.
b) Tác đ ng ti m tàng c a bi n đ i khí h u
S bi n đ ng c a th i ti t n

Vi t Nam:

c ta không th tách r i nh ng thay đ i l n c a

khí h u th i ti t toàn c u. Chính s bi n đ i ph c c a h th ng khí h u th i ti t toàn
c u đã và đang làm t ng thêm tính c c đoan c a khí h u th i ti t Vi t Nam.
Bi n đ i khí h u t i Vi t Nam nh h

ng lên đ i s ng c a ng

i dân ngày

càng rõ ràng. N u nh n m 1990, thành ph H Chí Minh (TP HCM) ch có 10
đi m ng p thì đ n n m 2003 s đi m ng p đã t ng lên 80 đi m và hi n t i là trên
100 đi m ng p. Th c s Hoàng Phi Long,

i h c Bách Khoa d tính, n u m c


15

th y tri u đ nh ch c n t ng lên 50 cm n a thì g n nh 90% di n tích đ t c a
TPHCM đ u b ng p. Kh o sát c a Vi n khoa h c Khí t
tr

ng cho bi t, t i B n Tre, m c n

đây 10 n m, hi n t

ng th y v n và môi

c bi n đã dâng lên kho ng 20cm so v i cách

ng th i ti t c c đoan xu t hi n ngày càng nhi u. Do bi n đ i

khí h u, ô nhi m m n đã t ng lên kho ng 20% so v i cách đây 10 n m. Thay đ i
khí h u đã làm gia t ng thêm thiên tai
th hi n rõ qua hi n t

nhi u vùng c a Vi t Nam.

i u này đ

c

ng bão l t x y ra liên ti p t i khu v c duyên h i mi n trung

Vi t Nam nh ng n m g n đây. Khi m c n
s có kho ng 22 tri u ng

c bi n dâng lên kho ng 1m, Vi t Nam

i b m t nhà c a

1.2.3. Quá trình hình thành và phát tri n c a các nghiên c u v phân b tài nguyên
n

c:

T xa x a, ngu n n

c đã đ

c chia s , phân b trên c s các tiêu chí c a xã

h i đ duy trì cho c ng đ ng có n

c dùng cho sinh ho t, v sinh và s n xu t hàng

hóa. Các c ng đ ng xã h i đã xây d ng c s h t ng và các công trình đ duy trì
vi c chia s này. Tuy nhiên, s phát tri n c a xã h i cùng v i s hi u bi t v phân
ph i hàng hóa đã n y sinh các v n đ m i v chia s phân b n
Trong b i c nh đó, n

cd nd nđ

c.

c coi nh m t th hàng hóa và ng

đã đ a ra nh ng nguyên t c có th giúp vi c qu n lý chia s phân b ngu n n
trên c s coi n

c là hàng hóa.

d ng trong tình hu ng thi u n

ng th i, c ng có nh ng nguyên t c kinh t áp
c trên c s nhu c u ng

c, k ho ch phát tri n kinh t -xã h i, và th tr

i s d ng, tính chi phí
ng v n

đ a ra các hình th c, c ch phân b thích h p, c n thi t đ đ t đ
u tài nguyên n

c

c. Bên c nh đó, c ng có các công c và gi i pháp

th c t h tr cho vi c phân b n
th c c a n

i ta

c. B ng cách

c s phân b t i

c.

Phân b t i u ngu n tài nguyên n

c đang là m t thách th c r t l n cho các

nhà quy ho ch và qu n lý tài nguyên n

c. Chính vì th v n đ nghiên c u các

ph

c đang đ

ng pháp phân b ngu n tài nguyên n

c c th gi i quan tâm và đã

có m t s nghiên c u v v n đ này.
Australia ng

i ta đang ng d ng mô hình Mô hình IQQM (Intergrated

Quantity and Quality Model) cho m t s
Australia) và g n đây đã đ

l u v c sông l n t i Queenland (

c đ a vào ng d ng cho l u v c sông MeKong. ây là


16

mô hình mô ph ng s d ng n
sách qu n lý tài nguyên n
đ ng trên c s ph
c ch t l

ng n

c l u v c nh m đánh giá các tác đ ng c a chính

c đ i v i ng

i s d ng n

c. Mô hình IQQM ho t

ng trình liên t c, mô ph ng di n bi n h th ng sông ngòi, k

c.

T i Canada h th ng mô hình GIBSI đ

c áp d ng cho các l u v c có h sinh

thái và tình hình phát tri n công nghi p, nông nghi p, đô th ph c t p. GIBSI là m t
h th ng mô hình t ng h p ch y trên máy PC cho các k t qu ki m tra tác đ ng c a
nông nghi p, công nghi p, qu n lý n

cc v l

ng và ch t đ n tài nguyên n

c.

Mô hình GIBSI cho kh n ng d báo các tác đ ng c a công nghiêp, r ng, đô th ,
các d án nông nghi p đ i v i môi tr
dùng n
n

c bi t tr

ng t nhiên, có tác d ng c nh báo các h

c và tôn tr ng các tiêu chu n v s l

ng, ch t l

ng ngu n

c dùng.
1.2.4. Các mô hình th

ng đ

c s d ng trong bài toán phân b tài nguyên n

a) Gi i thi u các mô hình toán hi n nay đã và đang đ

c

c ng d ng trên th gi i:

Trên th gi i vi c s d ng mô hình toán nh các mô hình m a - dòng ch y và
các mô hình cân b ng h th ng đ h tr vi c nghiên c u xây d ng phân b tài
nguyên n

c đã có nhi u thành công nh t đ nh.

- Mô hình BASINS
c xây d ng b i C quan B o v môi tr

ng (Hoa K ). Mô hình đ

c xây

d ng đ đ a ra m t công c đánh giá t t h n và t ng h p h n các ngu n phát th i

t p trung và không t p trung trong công tác qu n lý ch t l
ây là m t mô hình h th ng phân tích môi tr

ng n

ng đa m c tiêu, có kh n ng ng

d ng cho m t qu c gia, m t vùng đ th c hi n các nghiên c u v n
l

ng và ch t trên l u v c. Mô hình đ

c bao g m c

c xây d ng đ đáp ng 3 m c tiêu: (1)

Thu n ti n trong công tác ki m soát thông tin môi tr
tích h th ng môi tr

c trên l u v c.

ng; (2) H tr công tác phân

ng; (3) Cung c p h th ng các ph

ng án qu n lý l u v c.

Mô hình BASINS là m t công c h u ích trong công tác nghiên c u v ch t và
l

ng n

c. V i nhi u mô đun thành ph n trong h th ng, th i gian tính toán đ

rút ng n h n, nhi u v n đ

đ

c gi i quy t h n và các thông tin đ

c

c qu n lý

hi u qu h n trong mô hình. V i vi c s d ng GIS, mô hình BASINS thu n ti n
h n trong vi c bi u th và t h p các thông tin (s d ng đ t, l u l

ng các ngu n